II كىشكەنتايلار توبىندا سۋرەت ساباعىنا ارنالعان ساباق ۇلگىلەرى
II كىشكەنتايلار توبىندا سۋرەت ساباعىنا ارنالعان ساباق ۇلگىلەرى.
جاس مامانعا كومەك.
بالانىڭ جان - جاقتى دامۋىنا اسەر ەتەتىن باستى تاربيە ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ. وعان سۋرەت سالۋ، جاپسىرۋ، قۇراستىرۋ، مۇسىندەۋ ساباقتارى ارقىلى بالا ءوزىن قورشاعان تۋرالى ءوز تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرىپ، داميدى. سوندىقتان دا مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالا ءۇشىن بەينەلەۋ ونەرىنىڭ ماڭىزى زور. بۇل بالاعا زور قۋانىش سىيلاپ، جاعىمدى كوڭىل كۇي قالىپتاستىرا وتىرىپ، شىعارماشىلىق قابىلەتىنىڭ دامۋىنا زور ىقپال ەتەدى.
بەينەلەۋ ونەرى ساباقتارى باسقا ساباقتارمەن تىعىز قارىم - قاتىناستا بولۋى كەرەك. مىسالى سۋرەت ساباعىندا دوڭگەلەككە ۇقساس زاتتاردى سالعان كەزدە ماتەمەتيكا ساباقتارىندا شەڭبەرمەن تانىستىرۋ، ءتىل دامىتۋ ساباقتارىندا دوپ تۋرالى تاقپاق جاتتاتقىزۋ، مۇسىندەۋ ساباقتارىندا دوپتاردى مۇسىندەۋ ۇسىنىلسا دوڭگەلەك تۋرالى تۇسىنىكتەرى جاقسى قالىپتاسادى. بەرىلەتىن تاقىرىپتار بالالاردى قىزىقتىراتىنداي تانىس بولۋى قاجەت.
بەينەلەۋ ونەرى ساباقتارىنىڭ نەگىزگى ماقساتى بالالاردىڭ شىعارماشىلىعىن ارتتىرۋ بولعاندىقتان ساباقتا بالانىڭ بەلسەندىلىگىن، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋىنە جاعداي جاسالعانى دۇرىس. ساباقتاردا ۇلگىنى كوپ جاعدايدا قولدانباۋ كەرەك. تەك بالالارعا تانىس ەمەس ءادىس - تاسىلدەردى قولدانۋ كەزىندە قولدانعان ءجون. ساباق سوڭىندا تاربيەشى بالالاردىڭ جۇمىستارىن تۇگەلدەي تاقتاعا ءىلىپ، تالقىلايدى.
تالقىلاۋ مىندەتتى تۇردە ءار ساباق سوڭىندا جۇرگىزىلىپ وتىرۋى ءتيىس. سوندا بالا ءوز ويىن سۋرەت ارقىلى بەرە بىلۋگە، ءار ءتۇرلى ءادىس - تاسىلدەردى قولدانا ءبىلۋ جولدارىن يگەرەدى. ناتيجە تاپسىرمامەن بايلانىستى بولۋى قاجەت. تالقىلاۋ بالالاردىڭ بەلسەندى ارالاسۋىمەن وتكەنى دۇرىس. تالقىلاۋعا تاربيەشى باعىت بەرىپ وتىرادى. كىشى توپتاردا سابيلەر سۋرەتتەردىڭ اشىق ءتۇستى بوياۋلارىنا قۋانسا، ۇلكەن توپتاردا تالاپ كۇشەيە تۇسەدى. ولار گۇلدىڭ ساباقتارى مەن جاپىراقتارى سالىندى دەپ ايتىپ قويماي، گۇلدەر القىزىل، جاپىراقتارى ۇزىنشاق جاسىل، ساباقتارى ءسال ءيىلىپ تۇرعانداي دەپ سيپاتتاما بەرەدى. ەكىنشى كىشكەنتايلار توبىندا ساۋساقپەن سالۋ ءادىسىن قولدانباعان ءجون. ويتكەنى بالالار بوياۋعا قىزىعىپ ونى اۋىزدارىنا سالۋى مۇمكىن. تاربيەشىنىڭ داۋىسى جايلى، قۇلاققا جاعىمدى ەستىلۋى كەرەك.
سۋرەت سالۋ بارىسىندا ءارتۇرلى ساۋساق جاتتىعۋلارىن قولدانىپ وتىرسا، بالانىڭ ۇساق قول موتوريكاسى دامىپ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ دامۋىنا كوپ سەپتىگىن تيگىزەدى. بالانى قازاق حالقىنىڭ كەرەمەت قول ونەرى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن تەرەڭ دامىتۋ ماقساتىندا ەكىنشى كىشكەنتايلار توبىنان باستاپ ۇلتتىق ويۋ - ورنكەتەردى قولدانىپ ءارتۇرلى سۋرەتتەردى سالۋدى ۇسىنۋ. كەلەسى توپتاردا ويۋ - ورنەكتەرمەن تانىستىرۋ جالعاسا بەرەدى.
بالالاردىڭ جۇمىس ناتيجەلەرىن اتا - انالارمەن بىرگە قاراپ، تالقىلاسا، بالا وزىنە نازار اۋدارعانىن سەزىپ، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە دەگەن تالپىنىسى كۇشەيە تۇسەدى. بالالاردىڭ سۋرەت كورمەسىن بالاباقشادا جيىرەك ۇيىمداستىرۋ كەرەك. ءار بالاعا جەكە جۇمىس پاپكاسىن اشىپ، بالانىڭ ەڭبەكتەرىن تۇگەلدەي جيناقتاپ وتىرۋ قاجەت. بۇل بالانىڭ جۇمىسىنىڭ ناتيجەسى مەن جەتكەن جەتىستىكتەرى، الدا قانداي باعىتتا جۇمىس ىستەۋ كەرەكتىگىنىڭ كورسەتكىشى بولىپ تابىلادى. ونى بالانىڭ اتا - اناسىمەن تالقىلاعان ءجون. ساباق ۇلگىلەرىن جازعان كەزدە ءارتۇرلى مەتوديكالىق نۇسقاۋلار مەن بالالار جۋرنالدارىنان ۇزىندىلەر قولداندىم. قازاق تىلىندە ادىستەمەلىك نۇسقاۋلىقتار وتە از. سوندىقتان دا تاربيەشىلەر ورىس تىلىنەن اۋدارادى نەمەسە ءارتۇرلى جۋرنالداردان جيناقتايدى.
بۇل ساباقتار سىزدەرگە ۇناسا ەرەسەكتەر توبىنا ارنالعان ساباقتاردى دا ۇسىنا الامىن. تاربيەشىلەر ساباقتارعا ءارتۇرلى جۇمباقتار مەن ولەڭدەردى، جاڭىلتپاشتاردى قوسۋلارىنا بولادى.
ءىى كىشى توپ
تاقىرىبى: قاعاز، قارىنداشپەن تانىستىرۋ.
ماقساتى: بالالاردى قارىنداشپەن سۋرەت سالا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ويلاي ءبىلۋ قابىلەتىن دامىتۋ. اسەمدىكتى سەزىنە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
بالالارعا قاعاز، قارىنداش كورسەتىپ، ولارعا قاعازدا قارىنداشپەن سۋرەت سالۋعا بولاتىنىن ءتۇسىندىرۋ. وڭ قولىمەن قارىنداشتى قالاي دۇرىس ۇستاي بىلۋگە بولاتىنىن كورسەتىپ، ال سول قولىمەن قاعازدى ۇستاپ تۇرۋ كەرەكتىگىن كورسەتۋ. قاعازعا ءار ءتۇرلى سىزىقتار سالىپ كورسەتۋ (يرەك، ءتۇزۋ، قيسىق سىزىقتار).
قاعازعا تۇسكەن سىزىقتارعا نازار اۋدارۋ. ول سىزىقتاردى بەلگىلى ءبىر زاتتارعا ۇقساتۋ.
بالالارعا قارىنداشتى ۇستاپ سۋرەت سالۋدى ۇسىنۋ. سۋرەت سالۋ بارىسىندا بالالاردىڭ قارىنداشتى قالاي ۇستاعانىنا نازار اۋدارۋ. نە سالعاندارىن سۇراۋ.
ءبىز نە بىلدىك؟
- قارىنداشتار ءار ءتۇستى بولادى.
- ولارمەن ءار ءتۇرلى زاتتاردى بەينەلەۋگە بولادى.
2. سۋرەت
اق جاۋىن
كەرەكتى زات: كوك ءتۇستى قارىنداش.
ماقساتى: قورشاعان ورتاعا بولعان اسەرىن بەينەلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ. سۋرەت سالۋعا دەگەن ىنتاسىن دامىتۋ. تابيعاتتى سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
جاۋ - جاۋ، جاڭبىر، جاۋ جاڭبىر،
جەردىڭ شاڭى باسىلسىن
گۇلدىڭ اۋزى اشىلسىن
ەككەن ەگىن كوكتەسىن
بىزگە ناندى كوپ بەرسىن
باۋ - باقشالار گۇلدەنسىن.
سەندەر جاڭبىر جاۋعانىن باقىلادىڭدار ما؟ جاڭبىر جوعارىدان تومەنگە قاراي جاۋادى
جەرگە تۇسكەن تامشىلار سۋدان جاسالعان جىپتەي بولىپ كورىنەدى ەكەن. جاڭبىر تامشىلارىن سالۋدىڭ بىرنەشە ءادىس - تاسىلدەرىن كورسەتۋ. (قىسقا، ۇزىن سىزىقتار، نۇكتەلەر). قارىنداشتى دۇرىس ۇستاتىپ، وزدەرىنە سۋرەت سالۋدى ۇسىنۋ. سۋرەت سالۋ ءتاسىلىنىڭ دۇرىستىعىنا نازار اۋدارۋ. ساباق سوڭىندا بارلىق سۋرەتتەردى قاراپ، قاي جەردە كۇشتى نوسەر، قاي جەردە اق جاۋىن بەينەلەنگەنىن تاڭداپ الۋ.
ءبىز نە بىلدىك؟
- جاۋىن تابيعات قۇبىلىستارىنىڭ ءبىرى.
- جاۋىن تامشىلارى ۇزىن، قىسقا سىزىقتارعا ۇقسايدى. ولار ءتۇزۋ.
3. ءتۇرلى ءتۇستى جىپتەر
ماقساتى: ءتۇزۋ سىزىقتاردى جوعارىدان تومەن قاراي سالۋعا ۇيرەتۋ. قارىنداشتى دۇرىس ۇستاي ءبىلۋ قابىلەتىن دامىتۋ. ادەپتىلىككە تاربيەلەۋ.
بارىسى: بالاعا قاعازعا جاپسىرىلعان جىپتەردى كورسەتۋ. جىپتەر جۋان، تۇستەرى اشىق بولۋى قاجەت. ولاردىڭ ءتۇزۋ ەكەندىگىنە نازار اۋدارۋ. ساۋساقپەن ءجىپتىڭ ءۇستىن سيپالاۋ. بالالارعا سۋرەت سالۋدى ۇسىنۋ. قارىنداشتى دۇرىس ۇستاۋىنا نازار اۋدارۋ. بوياۋلاردى اۋىستىرىپ، بوياۋلارىنا قولداۋ جاساۋ. ساباق سوڭىندا بالالاردىڭ نازارىن قانشاما ءتۇرلى ءتۇستى جىپتەر سالعانىنا اۋدارۋ.
ءبىز نە بىلدىك:
- جىپتەر ءتۇرلى ءتۇستى بولادى.
- سىزىقتى جوعارىدان تومەنگە قاراي سالۋعا بولادى.
جاس مامانعا كومەك.
بالانىڭ جان - جاقتى دامۋىنا اسەر ەتەتىن باستى تاربيە ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ. وعان سۋرەت سالۋ، جاپسىرۋ، قۇراستىرۋ، مۇسىندەۋ ساباقتارى ارقىلى بالا ءوزىن قورشاعان تۋرالى ءوز تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرىپ، داميدى. سوندىقتان دا مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالا ءۇشىن بەينەلەۋ ونەرىنىڭ ماڭىزى زور. بۇل بالاعا زور قۋانىش سىيلاپ، جاعىمدى كوڭىل كۇي قالىپتاستىرا وتىرىپ، شىعارماشىلىق قابىلەتىنىڭ دامۋىنا زور ىقپال ەتەدى.
بەينەلەۋ ونەرى ساباقتارى باسقا ساباقتارمەن تىعىز قارىم - قاتىناستا بولۋى كەرەك. مىسالى سۋرەت ساباعىندا دوڭگەلەككە ۇقساس زاتتاردى سالعان كەزدە ماتەمەتيكا ساباقتارىندا شەڭبەرمەن تانىستىرۋ، ءتىل دامىتۋ ساباقتارىندا دوپ تۋرالى تاقپاق جاتتاتقىزۋ، مۇسىندەۋ ساباقتارىندا دوپتاردى مۇسىندەۋ ۇسىنىلسا دوڭگەلەك تۋرالى تۇسىنىكتەرى جاقسى قالىپتاسادى. بەرىلەتىن تاقىرىپتار بالالاردى قىزىقتىراتىنداي تانىس بولۋى قاجەت.
بەينەلەۋ ونەرى ساباقتارىنىڭ نەگىزگى ماقساتى بالالاردىڭ شىعارماشىلىعىن ارتتىرۋ بولعاندىقتان ساباقتا بالانىڭ بەلسەندىلىگىن، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋىنە جاعداي جاسالعانى دۇرىس. ساباقتاردا ۇلگىنى كوپ جاعدايدا قولدانباۋ كەرەك. تەك بالالارعا تانىس ەمەس ءادىس - تاسىلدەردى قولدانۋ كەزىندە قولدانعان ءجون. ساباق سوڭىندا تاربيەشى بالالاردىڭ جۇمىستارىن تۇگەلدەي تاقتاعا ءىلىپ، تالقىلايدى.
تالقىلاۋ مىندەتتى تۇردە ءار ساباق سوڭىندا جۇرگىزىلىپ وتىرۋى ءتيىس. سوندا بالا ءوز ويىن سۋرەت ارقىلى بەرە بىلۋگە، ءار ءتۇرلى ءادىس - تاسىلدەردى قولدانا ءبىلۋ جولدارىن يگەرەدى. ناتيجە تاپسىرمامەن بايلانىستى بولۋى قاجەت. تالقىلاۋ بالالاردىڭ بەلسەندى ارالاسۋىمەن وتكەنى دۇرىس. تالقىلاۋعا تاربيەشى باعىت بەرىپ وتىرادى. كىشى توپتاردا سابيلەر سۋرەتتەردىڭ اشىق ءتۇستى بوياۋلارىنا قۋانسا، ۇلكەن توپتاردا تالاپ كۇشەيە تۇسەدى. ولار گۇلدىڭ ساباقتارى مەن جاپىراقتارى سالىندى دەپ ايتىپ قويماي، گۇلدەر القىزىل، جاپىراقتارى ۇزىنشاق جاسىل، ساباقتارى ءسال ءيىلىپ تۇرعانداي دەپ سيپاتتاما بەرەدى. ەكىنشى كىشكەنتايلار توبىندا ساۋساقپەن سالۋ ءادىسىن قولدانباعان ءجون. ويتكەنى بالالار بوياۋعا قىزىعىپ ونى اۋىزدارىنا سالۋى مۇمكىن. تاربيەشىنىڭ داۋىسى جايلى، قۇلاققا جاعىمدى ەستىلۋى كەرەك.
سۋرەت سالۋ بارىسىندا ءارتۇرلى ساۋساق جاتتىعۋلارىن قولدانىپ وتىرسا، بالانىڭ ۇساق قول موتوريكاسى دامىپ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ دامۋىنا كوپ سەپتىگىن تيگىزەدى. بالانى قازاق حالقىنىڭ كەرەمەت قول ونەرى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن تەرەڭ دامىتۋ ماقساتىندا ەكىنشى كىشكەنتايلار توبىنان باستاپ ۇلتتىق ويۋ - ورنكەتەردى قولدانىپ ءارتۇرلى سۋرەتتەردى سالۋدى ۇسىنۋ. كەلەسى توپتاردا ويۋ - ورنەكتەرمەن تانىستىرۋ جالعاسا بەرەدى.
بالالاردىڭ جۇمىس ناتيجەلەرىن اتا - انالارمەن بىرگە قاراپ، تالقىلاسا، بالا وزىنە نازار اۋدارعانىن سەزىپ، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە دەگەن تالپىنىسى كۇشەيە تۇسەدى. بالالاردىڭ سۋرەت كورمەسىن بالاباقشادا جيىرەك ۇيىمداستىرۋ كەرەك. ءار بالاعا جەكە جۇمىس پاپكاسىن اشىپ، بالانىڭ ەڭبەكتەرىن تۇگەلدەي جيناقتاپ وتىرۋ قاجەت. بۇل بالانىڭ جۇمىسىنىڭ ناتيجەسى مەن جەتكەن جەتىستىكتەرى، الدا قانداي باعىتتا جۇمىس ىستەۋ كەرەكتىگىنىڭ كورسەتكىشى بولىپ تابىلادى. ونى بالانىڭ اتا - اناسىمەن تالقىلاعان ءجون. ساباق ۇلگىلەرىن جازعان كەزدە ءارتۇرلى مەتوديكالىق نۇسقاۋلار مەن بالالار جۋرنالدارىنان ۇزىندىلەر قولداندىم. قازاق تىلىندە ادىستەمەلىك نۇسقاۋلىقتار وتە از. سوندىقتان دا تاربيەشىلەر ورىس تىلىنەن اۋدارادى نەمەسە ءارتۇرلى جۋرنالداردان جيناقتايدى.
بۇل ساباقتار سىزدەرگە ۇناسا ەرەسەكتەر توبىنا ارنالعان ساباقتاردى دا ۇسىنا الامىن. تاربيەشىلەر ساباقتارعا ءارتۇرلى جۇمباقتار مەن ولەڭدەردى، جاڭىلتپاشتاردى قوسۋلارىنا بولادى.
ءىى كىشى توپ
تاقىرىبى: قاعاز، قارىنداشپەن تانىستىرۋ.
ماقساتى: بالالاردى قارىنداشپەن سۋرەت سالا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ويلاي ءبىلۋ قابىلەتىن دامىتۋ. اسەمدىكتى سەزىنە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
بالالارعا قاعاز، قارىنداش كورسەتىپ، ولارعا قاعازدا قارىنداشپەن سۋرەت سالۋعا بولاتىنىن ءتۇسىندىرۋ. وڭ قولىمەن قارىنداشتى قالاي دۇرىس ۇستاي بىلۋگە بولاتىنىن كورسەتىپ، ال سول قولىمەن قاعازدى ۇستاپ تۇرۋ كەرەكتىگىن كورسەتۋ. قاعازعا ءار ءتۇرلى سىزىقتار سالىپ كورسەتۋ (يرەك، ءتۇزۋ، قيسىق سىزىقتار).
قاعازعا تۇسكەن سىزىقتارعا نازار اۋدارۋ. ول سىزىقتاردى بەلگىلى ءبىر زاتتارعا ۇقساتۋ.
بالالارعا قارىنداشتى ۇستاپ سۋرەت سالۋدى ۇسىنۋ. سۋرەت سالۋ بارىسىندا بالالاردىڭ قارىنداشتى قالاي ۇستاعانىنا نازار اۋدارۋ. نە سالعاندارىن سۇراۋ.
ءبىز نە بىلدىك؟
- قارىنداشتار ءار ءتۇستى بولادى.
- ولارمەن ءار ءتۇرلى زاتتاردى بەينەلەۋگە بولادى.
2. سۋرەت
اق جاۋىن
كەرەكتى زات: كوك ءتۇستى قارىنداش.
ماقساتى: قورشاعان ورتاعا بولعان اسەرىن بەينەلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ. سۋرەت سالۋعا دەگەن ىنتاسىن دامىتۋ. تابيعاتتى سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
جاۋ - جاۋ، جاڭبىر، جاۋ جاڭبىر،
جەردىڭ شاڭى باسىلسىن
گۇلدىڭ اۋزى اشىلسىن
ەككەن ەگىن كوكتەسىن
بىزگە ناندى كوپ بەرسىن
باۋ - باقشالار گۇلدەنسىن.
سەندەر جاڭبىر جاۋعانىن باقىلادىڭدار ما؟ جاڭبىر جوعارىدان تومەنگە قاراي جاۋادى
جەرگە تۇسكەن تامشىلار سۋدان جاسالعان جىپتەي بولىپ كورىنەدى ەكەن. جاڭبىر تامشىلارىن سالۋدىڭ بىرنەشە ءادىس - تاسىلدەرىن كورسەتۋ. (قىسقا، ۇزىن سىزىقتار، نۇكتەلەر). قارىنداشتى دۇرىس ۇستاتىپ، وزدەرىنە سۋرەت سالۋدى ۇسىنۋ. سۋرەت سالۋ ءتاسىلىنىڭ دۇرىستىعىنا نازار اۋدارۋ. ساباق سوڭىندا بارلىق سۋرەتتەردى قاراپ، قاي جەردە كۇشتى نوسەر، قاي جەردە اق جاۋىن بەينەلەنگەنىن تاڭداپ الۋ.
ءبىز نە بىلدىك؟
- جاۋىن تابيعات قۇبىلىستارىنىڭ ءبىرى.
- جاۋىن تامشىلارى ۇزىن، قىسقا سىزىقتارعا ۇقسايدى. ولار ءتۇزۋ.
3. ءتۇرلى ءتۇستى جىپتەر
ماقساتى: ءتۇزۋ سىزىقتاردى جوعارىدان تومەن قاراي سالۋعا ۇيرەتۋ. قارىنداشتى دۇرىس ۇستاي ءبىلۋ قابىلەتىن دامىتۋ. ادەپتىلىككە تاربيەلەۋ.
بارىسى: بالاعا قاعازعا جاپسىرىلعان جىپتەردى كورسەتۋ. جىپتەر جۋان، تۇستەرى اشىق بولۋى قاجەت. ولاردىڭ ءتۇزۋ ەكەندىگىنە نازار اۋدارۋ. ساۋساقپەن ءجىپتىڭ ءۇستىن سيپالاۋ. بالالارعا سۋرەت سالۋدى ۇسىنۋ. قارىنداشتى دۇرىس ۇستاۋىنا نازار اۋدارۋ. بوياۋلاردى اۋىستىرىپ، بوياۋلارىنا قولداۋ جاساۋ. ساباق سوڭىندا بالالاردىڭ نازارىن قانشاما ءتۇرلى ءتۇستى جىپتەر سالعانىنا اۋدارۋ.
ءبىز نە بىلدىك:
- جىپتەر ءتۇرلى ءتۇستى بولادى.
- سىزىقتى جوعارىدان تومەنگە قاراي سالۋعا بولادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
