ءىX - XII عاسىرلارداعى قولونەر، ساۋدا جانە شارۋاشىلىقتىڭ دامۋى
ورتا عاسىرلارداعى قازاقستان تاريحى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءىX - XII عاسىرلارداعى قولونەر، ساۋدا جانە شارۋاشىلىقتىڭ دامۋى.
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. قازاقستان جەرىندە دامىعان ورتا عاسىرلار كەزەڭىندە قولونەر، ساۋدا جانە شارۋاشىلىقتىڭ دامۋىن جان – جاقتى ءتۇسىندىرۋ.
2. تاريحي وقيعالاردى ءوز بەتىنشە تالقىلاپ، قورىتىندى جاساۋعا ۇيرەتۋ، ءبىلىم الۋعا قۇشتارلىقتارىن دامىتۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ قازاق حالقىنىڭ قولونەرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىق، سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى، سۇراق - جاۋاپ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تىرەك - سىزبالار
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- پسيحولوگيالىق دايىندىق
- وقۋشىلارمەن امانداسىپ، بۇگىنگى جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتتارىن تانىستىرۋ.
ءىى. ءۇي جۇمىسىن سۇراۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق:
جوسپار:
ءى. قولونەردىڭ دامۋى.
ءىى. ۇستالىق كاسىپ.
ءىىى. ساۋدا جانە اقشا اينالىمى.
ءىV. ەگىنشىلىك.
قىش قۇمىرالار
عاسىرلار - ح - ءحىى عاسىر
ەرەكشەلىگى - ءارى ءساندى، ءارى مىقتى جانە ءارتۇرلى قالىپتا جاسالىنعان، ءىشى – سىرتى جىلتىراپ تۇراتىن ءتۇرلى ءتۇستى اينەك ءتارىزدى سىرمەن سىرلانعان. ولاردىڭ سىرتى ءقوشقارمۇيىزدى ورنەكتەرمەن اشەكەيلەنگەن
قايدان تابىلدى - وتىرار، قۇيرىقتوبە، تاراز، تالعار جانە ت. ب قالاردان تابىلعان
شىنى بۇيىمدار
قىش قۇمىرالاردىڭ قولى جەتكەن جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرى - شىنى بۇيىمدار جاساۋ كاسىبىنىڭ دامۋى. قازاقستاننىڭ وتىرار، تاراز، ياسى سياقتى قالالارىنان تابىلعان. ح عاسىرعا جاتادى. ۇرلەۋ ءتاسىلى ارقىلى، قالىپقا قۇيۋ ءتاسىلىن پايدالانعان.
كاسىپ ءتۇرى
ۇستالىق كاسىپ
قانداي قۇرالدار
تەمىردەن جاسالعان بۇيىمدار: پىشاق، ءبىز، قايشى، كەتپەن، سوقا.
قايدان تابىلدى
تالعار
كاسىپ ءتۇرى
زەرگەرلىك كاسىپ
قانداي قۇرالدار
كۇمىس بىلەزىك، التىن سىرعا، ساقينا، ءتۇرلى القالار
قايدان تابىلدى
وتىرار، تاراز، تالعار
كاسىپ ءتۇرى
سۇيەك ۇقساتۋ
قانداي قۇرالدار
سۇيەكتەن جاسالعان تەرەۋىشتەر، شاحمات تاستارى، سۇيەكتەن جاسالعان جەبەلەر
قايدان تابىلدى
تالعار، قۇيرىقتوبە، الماتى
ساۋدا ايىرباس جاعدايىندا نەمەسە اقشا ارقىلى ءجۇردى. حورەزم شاحى مۇحاممەد تەكەش 1210 جانە 1217 - 1217 جىلداردا وتىراردا تەڭگە سوقتىردى. يسپيدجاب، وتىرار، فاراب قالالارىندا اقشا شىعاراتىن سارايلار بولعان.
تاپسىرمالار
1. قولونەردىڭ دامۋى ( كەستەمەن جۇمىس)
قول ونەر تۇرلەرى ----------- قانداي بۇيىمدار جاسالدى ------------------ قاي قالالاردا دامىدى
2. كاسىپتىڭ ءتۇرى( كەستەمەن جۇمىس)
3.- تاپسىرما وقۋشىلار بەرىلگەن قاتە سويلەمدەردىڭ دۇرىس جاۋابىن تابىڭدار
1. ەرتە ورتا عاسىرلارعا قاراعاندا، X - XII عاسىرلاردا قىش قۇمارالار ناشار جانە ءبىر قالىپتى جاسالىنعان. ءساندى، ءارى مىقتى جانە ءارتۇرلى جاسالىنعان
2. قىش قۇمىرا جاسايتىن شەبەرحانالار يانگيكەنت، كوكشەتاۋ، سۋياب قالالارىنان تابىلعان. وتىرار، قۇيرىقتوبە، تالعار، تاراز قالالارىنان تابىلعان
3. ورتا عاسىرلاردا بالعا، بالتا سياقتى باسقا دا جابدىقتار اعاش ۇلگىلەرىمەن جاسالعان قالىپقا قۇيىپ جاسالعان
4. قازبا جۇمىسى كەزىندە تابىلعان سۇيەكتەن جاسالعان بۇيىمداردىڭ ىشىندە
- كوبىرەك كەزدەسەتىنى – سۇيەكپەن كومكەرىلگەن ورىندىقتار
مۇيىزدەن جاسالعان اشەكەيلەر
5. حورەزم شاحى، مۇحاممەد تەكەش 1210 جانە 1217 - 1218 جىلداردا وتىراردا ءومىر سۇرگەن تەڭگە سوقتىرعان
6. ەگىنشىلىكتىڭ دامۋى دا كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىنا تىكەلەي بايلانىستى بولدى.
قالا سانىنىڭ جانە ونىڭ تۇرعىندارىنىڭ وسۋىنە بايلانىستى بولدى
4 - تاپسىرما قالالاردىڭ اتتارى
1. تۇركىستاندا ەگىنشىلىك دامىدى
2. ساۋراندا ەگىنشىلىك دامىدى
3. وتىراردا اقشا شىعاراتىن ساراي بولعان
ساباقتى بەكىتۋ سۇراقتارى
ۇيگە تاپسىرما:
ءىX - XII عاسىرلارداعى قولونەر، ساۋدا جانە شارۋاشىلىقتىڭ دامۋى تاقىرىبىن وقىپ كەلۋ جانە قوسىمشا دەرەكتەر قاراستىرۋ. تەست قۇراستىرىپ كەلۋ.
باعالاۋ: ساباققا بەلسەنە ارالاسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءىX - XII عاسىرلارداعى قولونەر، ساۋدا جانە شارۋاشىلىقتىڭ دامۋى.
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. قازاقستان جەرىندە دامىعان ورتا عاسىرلار كەزەڭىندە قولونەر، ساۋدا جانە شارۋاشىلىقتىڭ دامۋىن جان – جاقتى ءتۇسىندىرۋ.
2. تاريحي وقيعالاردى ءوز بەتىنشە تالقىلاپ، قورىتىندى جاساۋعا ۇيرەتۋ، ءبىلىم الۋعا قۇشتارلىقتارىن دامىتۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ قازاق حالقىنىڭ قولونەرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىق، سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى، سۇراق - جاۋاپ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تىرەك - سىزبالار
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- پسيحولوگيالىق دايىندىق
- وقۋشىلارمەن امانداسىپ، بۇگىنگى جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتتارىن تانىستىرۋ.
ءىى. ءۇي جۇمىسىن سۇراۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق:
جوسپار:
ءى. قولونەردىڭ دامۋى.
ءىى. ۇستالىق كاسىپ.
ءىىى. ساۋدا جانە اقشا اينالىمى.
ءىV. ەگىنشىلىك.
قىش قۇمىرالار
عاسىرلار - ح - ءحىى عاسىر
ەرەكشەلىگى - ءارى ءساندى، ءارى مىقتى جانە ءارتۇرلى قالىپتا جاسالىنعان، ءىشى – سىرتى جىلتىراپ تۇراتىن ءتۇرلى ءتۇستى اينەك ءتارىزدى سىرمەن سىرلانعان. ولاردىڭ سىرتى ءقوشقارمۇيىزدى ورنەكتەرمەن اشەكەيلەنگەن
قايدان تابىلدى - وتىرار، قۇيرىقتوبە، تاراز، تالعار جانە ت. ب قالاردان تابىلعان
شىنى بۇيىمدار
قىش قۇمىرالاردىڭ قولى جەتكەن جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرى - شىنى بۇيىمدار جاساۋ كاسىبىنىڭ دامۋى. قازاقستاننىڭ وتىرار، تاراز، ياسى سياقتى قالالارىنان تابىلعان. ح عاسىرعا جاتادى. ۇرلەۋ ءتاسىلى ارقىلى، قالىپقا قۇيۋ ءتاسىلىن پايدالانعان.
كاسىپ ءتۇرى
ۇستالىق كاسىپ
قانداي قۇرالدار
تەمىردەن جاسالعان بۇيىمدار: پىشاق، ءبىز، قايشى، كەتپەن، سوقا.
قايدان تابىلدى
تالعار
كاسىپ ءتۇرى
زەرگەرلىك كاسىپ
قانداي قۇرالدار
كۇمىس بىلەزىك، التىن سىرعا، ساقينا، ءتۇرلى القالار
قايدان تابىلدى
وتىرار، تاراز، تالعار
كاسىپ ءتۇرى
سۇيەك ۇقساتۋ
قانداي قۇرالدار
سۇيەكتەن جاسالعان تەرەۋىشتەر، شاحمات تاستارى، سۇيەكتەن جاسالعان جەبەلەر
قايدان تابىلدى
تالعار، قۇيرىقتوبە، الماتى
ساۋدا ايىرباس جاعدايىندا نەمەسە اقشا ارقىلى ءجۇردى. حورەزم شاحى مۇحاممەد تەكەش 1210 جانە 1217 - 1217 جىلداردا وتىراردا تەڭگە سوقتىردى. يسپيدجاب، وتىرار، فاراب قالالارىندا اقشا شىعاراتىن سارايلار بولعان.
تاپسىرمالار
1. قولونەردىڭ دامۋى ( كەستەمەن جۇمىس)
قول ونەر تۇرلەرى ----------- قانداي بۇيىمدار جاسالدى ------------------ قاي قالالاردا دامىدى
2. كاسىپتىڭ ءتۇرى( كەستەمەن جۇمىس)
3.- تاپسىرما وقۋشىلار بەرىلگەن قاتە سويلەمدەردىڭ دۇرىس جاۋابىن تابىڭدار
1. ەرتە ورتا عاسىرلارعا قاراعاندا، X - XII عاسىرلاردا قىش قۇمارالار ناشار جانە ءبىر قالىپتى جاسالىنعان. ءساندى، ءارى مىقتى جانە ءارتۇرلى جاسالىنعان
2. قىش قۇمىرا جاسايتىن شەبەرحانالار يانگيكەنت، كوكشەتاۋ، سۋياب قالالارىنان تابىلعان. وتىرار، قۇيرىقتوبە، تالعار، تاراز قالالارىنان تابىلعان
3. ورتا عاسىرلاردا بالعا، بالتا سياقتى باسقا دا جابدىقتار اعاش ۇلگىلەرىمەن جاسالعان قالىپقا قۇيىپ جاسالعان
4. قازبا جۇمىسى كەزىندە تابىلعان سۇيەكتەن جاسالعان بۇيىمداردىڭ ىشىندە
- كوبىرەك كەزدەسەتىنى – سۇيەكپەن كومكەرىلگەن ورىندىقتار
مۇيىزدەن جاسالعان اشەكەيلەر
5. حورەزم شاحى، مۇحاممەد تەكەش 1210 جانە 1217 - 1218 جىلداردا وتىراردا ءومىر سۇرگەن تەڭگە سوقتىرعان
6. ەگىنشىلىكتىڭ دامۋى دا كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىنا تىكەلەي بايلانىستى بولدى.
قالا سانىنىڭ جانە ونىڭ تۇرعىندارىنىڭ وسۋىنە بايلانىستى بولدى
4 - تاپسىرما قالالاردىڭ اتتارى
1. تۇركىستاندا ەگىنشىلىك دامىدى
2. ساۋراندا ەگىنشىلىك دامىدى
3. وتىراردا اقشا شىعاراتىن ساراي بولعان
ساباقتى بەكىتۋ سۇراقتارى
ۇيگە تاپسىرما:
ءىX - XII عاسىرلارداعى قولونەر، ساۋدا جانە شارۋاشىلىقتىڭ دامۋى تاقىرىبىن وقىپ كەلۋ جانە قوسىمشا دەرەكتەر قاراستىرۋ. تەست قۇراستىرىپ كەلۋ.
باعالاۋ: ساباققا بەلسەنە ارالاسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اباي قۇنانبايەۆ «شوقپارداي كەكىلى بار قامىس قۇلاق» ولەڭى
