ج دىبىسى مەن ءارپى
ءپانى: ساۋات اشۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: ج دىبىسى مەن ءارپىن تانىتۋ. ج دىبىسىن ءسوز ىشىنەن ءبولىپ، دۇرىس ايتقىزا ءبىلۋ، ج ءارپى بار سوزدەردى تۇتاس وقۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن، وي – ءورىسىن دامىتۋ.
تاربيەلىگى: ۇقىپتىلىققا، دوستىق قارىس – قاتىناسقا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، ستو
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدتار، پاراقشا، سۋرەتتەر، بۋىندار
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
شاتتىق شەڭبەرى
قايىرلى كۇن، دوسىم،
قايىرلى كۇن بولسىن!
سارسەنبىنىڭ كۇنى
ساتتىلىككە تولسىن.
ءبىزدىڭ الار باعامىز
كىل بەستىكتەر بولسىن!
ءان: ءبىز باقىتتى بالامىز!
ءىى. وتكەندى قايتالاۋ
بايگە ويىنى ارقىلى سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ
- دىبىس دەگەنىمىز نە؟ (ەستيمىز، ايتامىز)
- ءارىپ دەگەنىمىز نە؟ ( كورەمىز، جازامىز)
- دىبىستار نەشە تۇرگە بولىنەدى؟ ( داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىستار)
- داۋىستى دىبىس دەگەنىمىز نە؟
ايتىلۋ كەزىندە اۋا وكپەدەن كەدەرگىسىز شىعىپ، ۇننەن عانا تۇراتىن دىبىستاردى داۋىستى دىبىستار دەيمىز.
- داۋىسسىز دىبىستار دەگەنىمىز نە؟
ايتىلۋ كەزىندە اۋانىڭ ەركىن شىقپاي، كەدەرگىگە ۇشىراپ شىعۋىنان جاسالعان دىبىستاردى داۋىسسىز دىبىستار دەيمىز.
- قازاق عارىشكەرلەرىن اتا.
ت. اۋباكىروۆ، ت. مۇسابايەۆ، ا. ايىمبەتوۆ
- تۇيە وركەشىنە قارايىق،
ۇقسايدى وعان قاي ءارىپ؟ (م)
- سويلەم نەلەردەن قۇرالادى؟
- سويلەم سوزدەردەن قۇرالادى
- سويلەم دەگەنىمىز نە؟
سويلەم - ءبىرشاما اياقتالعان ويدى بىلدىرەتىن سوزدەر،
ويىن: «قاي ۇيگە بارادى؟»
وسى بەرىلگەن ارىپتەردەن ءسوز قۇرايىق
ءىىى. جاڭا ساباق
وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ
- سەندەر قانداي جەمىستى تاڭدادىڭىزدار؟
الما، المۇرت، قۇلپىناي
- بۇلار نەگە جاتادى؟
- جەمىس - جيدەكتەرگە جاتادى.
- جەمىس – جيدەكتەر ءسوزىنىڭ باسىندا قانداي دىبىستار ەستىلەدى؟
- ج دىبىسى
- ول قانداي دىبىس؟
- ج داۋىسسىز دىبىس
- نەلىكتەن داۋىسسىز دىبىس؟
- سوزىلمايدى، كەدەرگىگە ۇشىرايدى.
جۇمباق شەشۋ
ءۇستىم جولاق
ءتىسىم – وراق
كۇشىم مول – اق،
بارىپ تۇرعان قايسارمىن.
ءوزىڭ ايتشى، قايسى اڭمىن.
(جولبارىس)
- جولدارىس سوزىندە باسىندا قانداي دىبىس ەستيمىز؟
- ج دىبىسىن
- ولاي بولسا بۇگىنگى ساباعىمىزدا ج دىبىسى مەن تانىسامىز.
(ءمۇعالىم ج دىبىسى تۋرالى مالىمەت بەرۋ)
ج دىبىسى ءتىل الدىنىڭ تاڭدايعا جۋىقتاۋىنان جاسالاتىن ۇياڭ داۋىسسىز دىبىسىن بەلگىلەيتىن ءارىپ.
ويىن: «ءسوز ويلا، تەز ويلا» ج دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەر ايتۋ.
ج دىبىسى ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا، قازاق ءتىلىنىڭ بايىرعى سوزدەرىنىڭ اياعىندا وتە سيرەك كەزدەسەدى، لاج، مۇقتاج
ج دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەر
ەڭ ىستىق مەزگىل (جاز)
ءتورت تۇلىكتىڭ ءبىرى (جىلقى)
كۇزدە سارعايىپ تۇسەتىن نە؟ (جاپىراق)
جازدا جاپىراقتىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟
ادامنىڭ اتى (جانار)
وقۋلىقپەن جۇمىس
سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇراۋ
بۋىنداردى وقىتۋ
بۋىنداردان ءسوز قۇرايىق
جا – عا، رىق، لاۋ، لىن، ۋىن
جو – عا،، رىق، مارت، با
جۋ - اس، ا، سان
سوزدەردى وقىتۋ
جاعا جالاۋ جوتا جانتاق جۋان
جاسا جاساۋ جۋا جۋسان جۋاس
سوزدەردىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ
جاعا – كويلەكتىڭ جاعاسى، كولدىڭ جاعاسى
جاسا – تىلەك، العا
جالاۋ - ءوز اسكەرىن جاۋ اسكەرىنەن اجىراتۋ ءۇشىن جاۋىنگەرلەردىڭ نايزاسىنا، دۋلىعاسىنا ماتادان قيىپ تاققان ارنايى بەلگىسى.
جاساۋ – قىز جاساۋى
جوتا – كوتەرىڭكى جەر بەدەرىنىڭ اتاۋى. جوتالار تاۋلى جەر بەدەرىنىڭ باستى قۇرامداس بولىكتەرىنىڭ ءبىرى.
جۋا – تاعامعا پايدالىناتىن كوكونىس
جانتاق - بۇرشاقتۇقىمداسىنا جاتاتىن كوپ جىلدىق وسىمدىك.
جۋسان – گۇلدى وسىمدىكتەردىڭ كۇردەلىگۇلدىلەر تۇقىمداسىنا جاتاتىن كوپ جىلدىق شوپتەسىن وسىمدىك.
جۋان – ءبىر زاتتى سيپاتتاۋ ماقساتىندا
جۋاس – مومىن، موماقان، تىنىش
جۋسان ماتىنىمەن تانىستىرۋ، وقىتۋ.
سەرگىتۋ ءساتى: كوڭىلدى كۇن
داپتەرمەن جۇمىس
ءارىپ ەلەمەنتەرىمەن تانىستىرۋ.
«ج» ءارپىنىڭ جازىلۋىن كورسەتۋ.
ءبىرىنشى ەلەمەنتى - ۇلكەن جولدىڭ ورتاسىنان ءسال تومەن قالامىمىزدى قويىپ، سولدان وڭعا قاراي دوعا سىزىقتى ۇلكەن جول ورتاسىنان اينالدىرىپ، تومەن تارتامىزدا، جازۋ جولىنىڭ تومەنگى سىزىعىنا تيگىزە دوعا سىزىقتى ءسال كوتەرەمىز.
ەكىنشى ەلەمەنتى – جازۋ جولىنىڭ جوعارى سىزىعىنىڭ دوعا سىزىقپەن قيىلىسقان تۇسىنا قالامىمىزدى قويىپ، وڭعا قاراي ۇلكەن جول ورتاسىنا دەيىن كولبەۋ سىزىق تۇسىرەمىز دە، بۇرىش جاساي وتىرىپ، سىزىقتى تومەن قاراي جازۋ جولىنىڭ سىزىعىنا دەيىن جالعاستىرىپ، وڭعا قاراي بۇرىشتاپ كولبەۋ سىزىقتى جازۋ جولىنىڭ ۇستىڭگى سىزىعىنا دەيىن كوتەرەمىز.
ءۇشىنشى ەلەمەنتى – باستاپقى نۇكتەنىڭ تۇسىنان ەكىنشى دوعا سىزىقتى وڭنان سولعا قاراي جۇرگىزەمىز.
كىشى ءارپىنىڭ جازىلۋى.
ءبىرىنشى ەلەمەنتى – جازۋ جولىنىڭ ورتاسىنان قالامىڭدى قوي. سولدان وڭعا قاراي جوعارعى سىزىققا تيگىزە دوعا سىزا وتىرىپ، تومەن تارتامىز دا سىزىقتى استىڭعى سىزىققا تيگىزە سولعا قاراي يەمىز.
ەكىنشى ەلەمەنتى – دوعا سىزىقتىڭ ورتاسىنا قالامىڭدى قويىپ، جوعارى سىزىققا دەيىن كولبەۋ سىزىق جۇرگىزەمىز. سىزىقتى تومەن استىڭعى سىزىققا جەتكىزەمىز دە وڭعا قاراي بۇرىشتاپ كولبەۋ سىزىقتى جازۋ جولىنىڭ ورتاسىنا دەيىن كوتەرەمىز.
ءۇشىنشى ەلەمەنتى – ەندى وسى سىزىققا قوسىلاتىنداي ەتىپ، سولدان وڭعا قاراي جولدى تولتىرا تاعى دا دوعا سىزىق سىزامىز.
اۋادا جازۋ.
شىعارماشىلىق تاپسىرما:
كوگەرشىننىڭ تاپسىرماسى
1. بەرىلگەن سوزدەرگە دىبىستىق تالداۋ جاسا.
2. جۇمباقتار شەشۋ
3. سۋرەتتى تابۋ.
بەس جولدى ولەڭ قۇراستىرۋ
1. جولبارىس
2. كۇشتى، الا
3. جۇگىرەدى، سەكىرەدى، اۋلايدى
4. ورماندا تىرشىلىك ەتەتىن جىرتقىش
5. اڭ
جاڭا ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
1. ج قانداي دىبىس؟
2. ءسوزدىڭ قاي جەرىندە كەزدەسەدى؟
باعالاۋ: باعدارشام (تۇسىنگەندەرىن ءبىلۋ)
ماداقتاۋ
ۇيگە تاپسىرما.
اتىراۋ قالاسى،
جامبىل اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى: التىناي ورىسپاي قىزى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: ج دىبىسى مەن ءارپىن تانىتۋ. ج دىبىسىن ءسوز ىشىنەن ءبولىپ، دۇرىس ايتقىزا ءبىلۋ، ج ءارپى بار سوزدەردى تۇتاس وقۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن، وي – ءورىسىن دامىتۋ.
تاربيەلىگى: ۇقىپتىلىققا، دوستىق قارىس – قاتىناسقا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، ستو
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدتار، پاراقشا، سۋرەتتەر، بۋىندار
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
شاتتىق شەڭبەرى
قايىرلى كۇن، دوسىم،
قايىرلى كۇن بولسىن!
سارسەنبىنىڭ كۇنى
ساتتىلىككە تولسىن.
ءبىزدىڭ الار باعامىز
كىل بەستىكتەر بولسىن!
ءان: ءبىز باقىتتى بالامىز!
ءىى. وتكەندى قايتالاۋ
بايگە ويىنى ارقىلى سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ
- دىبىس دەگەنىمىز نە؟ (ەستيمىز، ايتامىز)
- ءارىپ دەگەنىمىز نە؟ ( كورەمىز، جازامىز)
- دىبىستار نەشە تۇرگە بولىنەدى؟ ( داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىستار)
- داۋىستى دىبىس دەگەنىمىز نە؟
ايتىلۋ كەزىندە اۋا وكپەدەن كەدەرگىسىز شىعىپ، ۇننەن عانا تۇراتىن دىبىستاردى داۋىستى دىبىستار دەيمىز.
- داۋىسسىز دىبىستار دەگەنىمىز نە؟
ايتىلۋ كەزىندە اۋانىڭ ەركىن شىقپاي، كەدەرگىگە ۇشىراپ شىعۋىنان جاسالعان دىبىستاردى داۋىسسىز دىبىستار دەيمىز.
- قازاق عارىشكەرلەرىن اتا.
ت. اۋباكىروۆ، ت. مۇسابايەۆ، ا. ايىمبەتوۆ
- تۇيە وركەشىنە قارايىق،
ۇقسايدى وعان قاي ءارىپ؟ (م)
- سويلەم نەلەردەن قۇرالادى؟
- سويلەم سوزدەردەن قۇرالادى
- سويلەم دەگەنىمىز نە؟
سويلەم - ءبىرشاما اياقتالعان ويدى بىلدىرەتىن سوزدەر،
ويىن: «قاي ۇيگە بارادى؟»
وسى بەرىلگەن ارىپتەردەن ءسوز قۇرايىق
ءىىى. جاڭا ساباق
وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ
- سەندەر قانداي جەمىستى تاڭدادىڭىزدار؟
الما، المۇرت، قۇلپىناي
- بۇلار نەگە جاتادى؟
- جەمىس - جيدەكتەرگە جاتادى.
- جەمىس – جيدەكتەر ءسوزىنىڭ باسىندا قانداي دىبىستار ەستىلەدى؟
- ج دىبىسى
- ول قانداي دىبىس؟
- ج داۋىسسىز دىبىس
- نەلىكتەن داۋىسسىز دىبىس؟
- سوزىلمايدى، كەدەرگىگە ۇشىرايدى.
جۇمباق شەشۋ
ءۇستىم جولاق
ءتىسىم – وراق
كۇشىم مول – اق،
بارىپ تۇرعان قايسارمىن.
ءوزىڭ ايتشى، قايسى اڭمىن.
(جولبارىس)
- جولدارىس سوزىندە باسىندا قانداي دىبىس ەستيمىز؟
- ج دىبىسىن
- ولاي بولسا بۇگىنگى ساباعىمىزدا ج دىبىسى مەن تانىسامىز.
(ءمۇعالىم ج دىبىسى تۋرالى مالىمەت بەرۋ)
ج دىبىسى ءتىل الدىنىڭ تاڭدايعا جۋىقتاۋىنان جاسالاتىن ۇياڭ داۋىسسىز دىبىسىن بەلگىلەيتىن ءارىپ.
ويىن: «ءسوز ويلا، تەز ويلا» ج دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەر ايتۋ.
ج دىبىسى ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا، قازاق ءتىلىنىڭ بايىرعى سوزدەرىنىڭ اياعىندا وتە سيرەك كەزدەسەدى، لاج، مۇقتاج
ج دىبىسىنان باستالاتىن سوزدەر
ەڭ ىستىق مەزگىل (جاز)
ءتورت تۇلىكتىڭ ءبىرى (جىلقى)
كۇزدە سارعايىپ تۇسەتىن نە؟ (جاپىراق)
جازدا جاپىراقتىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟
ادامنىڭ اتى (جانار)
وقۋلىقپەن جۇمىس
سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇراۋ
بۋىنداردى وقىتۋ
بۋىنداردان ءسوز قۇرايىق
جا – عا، رىق، لاۋ، لىن، ۋىن
جو – عا،، رىق، مارت، با
جۋ - اس، ا، سان
سوزدەردى وقىتۋ
جاعا جالاۋ جوتا جانتاق جۋان
جاسا جاساۋ جۋا جۋسان جۋاس
سوزدەردىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ
جاعا – كويلەكتىڭ جاعاسى، كولدىڭ جاعاسى
جاسا – تىلەك، العا
جالاۋ - ءوز اسكەرىن جاۋ اسكەرىنەن اجىراتۋ ءۇشىن جاۋىنگەرلەردىڭ نايزاسىنا، دۋلىعاسىنا ماتادان قيىپ تاققان ارنايى بەلگىسى.
جاساۋ – قىز جاساۋى
جوتا – كوتەرىڭكى جەر بەدەرىنىڭ اتاۋى. جوتالار تاۋلى جەر بەدەرىنىڭ باستى قۇرامداس بولىكتەرىنىڭ ءبىرى.
جۋا – تاعامعا پايدالىناتىن كوكونىس
جانتاق - بۇرشاقتۇقىمداسىنا جاتاتىن كوپ جىلدىق وسىمدىك.
جۋسان – گۇلدى وسىمدىكتەردىڭ كۇردەلىگۇلدىلەر تۇقىمداسىنا جاتاتىن كوپ جىلدىق شوپتەسىن وسىمدىك.
جۋان – ءبىر زاتتى سيپاتتاۋ ماقساتىندا
جۋاس – مومىن، موماقان، تىنىش
جۋسان ماتىنىمەن تانىستىرۋ، وقىتۋ.
سەرگىتۋ ءساتى: كوڭىلدى كۇن
داپتەرمەن جۇمىس
ءارىپ ەلەمەنتەرىمەن تانىستىرۋ.
«ج» ءارپىنىڭ جازىلۋىن كورسەتۋ.
ءبىرىنشى ەلەمەنتى - ۇلكەن جولدىڭ ورتاسىنان ءسال تومەن قالامىمىزدى قويىپ، سولدان وڭعا قاراي دوعا سىزىقتى ۇلكەن جول ورتاسىنان اينالدىرىپ، تومەن تارتامىزدا، جازۋ جولىنىڭ تومەنگى سىزىعىنا تيگىزە دوعا سىزىقتى ءسال كوتەرەمىز.
ەكىنشى ەلەمەنتى – جازۋ جولىنىڭ جوعارى سىزىعىنىڭ دوعا سىزىقپەن قيىلىسقان تۇسىنا قالامىمىزدى قويىپ، وڭعا قاراي ۇلكەن جول ورتاسىنا دەيىن كولبەۋ سىزىق تۇسىرەمىز دە، بۇرىش جاساي وتىرىپ، سىزىقتى تومەن قاراي جازۋ جولىنىڭ سىزىعىنا دەيىن جالعاستىرىپ، وڭعا قاراي بۇرىشتاپ كولبەۋ سىزىقتى جازۋ جولىنىڭ ۇستىڭگى سىزىعىنا دەيىن كوتەرەمىز.
ءۇشىنشى ەلەمەنتى – باستاپقى نۇكتەنىڭ تۇسىنان ەكىنشى دوعا سىزىقتى وڭنان سولعا قاراي جۇرگىزەمىز.
كىشى ءارپىنىڭ جازىلۋى.
ءبىرىنشى ەلەمەنتى – جازۋ جولىنىڭ ورتاسىنان قالامىڭدى قوي. سولدان وڭعا قاراي جوعارعى سىزىققا تيگىزە دوعا سىزا وتىرىپ، تومەن تارتامىز دا سىزىقتى استىڭعى سىزىققا تيگىزە سولعا قاراي يەمىز.
ەكىنشى ەلەمەنتى – دوعا سىزىقتىڭ ورتاسىنا قالامىڭدى قويىپ، جوعارى سىزىققا دەيىن كولبەۋ سىزىق جۇرگىزەمىز. سىزىقتى تومەن استىڭعى سىزىققا جەتكىزەمىز دە وڭعا قاراي بۇرىشتاپ كولبەۋ سىزىقتى جازۋ جولىنىڭ ورتاسىنا دەيىن كوتەرەمىز.
ءۇشىنشى ەلەمەنتى – ەندى وسى سىزىققا قوسىلاتىنداي ەتىپ، سولدان وڭعا قاراي جولدى تولتىرا تاعى دا دوعا سىزىق سىزامىز.
اۋادا جازۋ.
شىعارماشىلىق تاپسىرما:
كوگەرشىننىڭ تاپسىرماسى
1. بەرىلگەن سوزدەرگە دىبىستىق تالداۋ جاسا.
2. جۇمباقتار شەشۋ
3. سۋرەتتى تابۋ.
بەس جولدى ولەڭ قۇراستىرۋ
1. جولبارىس
2. كۇشتى، الا
3. جۇگىرەدى، سەكىرەدى، اۋلايدى
4. ورماندا تىرشىلىك ەتەتىن جىرتقىش
5. اڭ
جاڭا ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
1. ج قانداي دىبىس؟
2. ءسوزدىڭ قاي جەرىندە كەزدەسەدى؟
باعالاۋ: باعدارشام (تۇسىنگەندەرىن ءبىلۋ)
ماداقتاۋ
ۇيگە تاپسىرما.
اتىراۋ قالاسى،
جامبىل اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى: التىناي ورىسپاي قىزى
You Might Also Like
-
مدت سىنىبىنىڭ كۇندەلىكتى ءومىرى مەن تاربيە جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋدىڭ سيكلوگرامماسى
