جاھاندانۋ
ساباق تاقىرىبى: جاھاندانۋ
تاراۋ: 7 - ءبولىم: جاھاندانۋ
وقۋ ماقساتى:
و2. ستيلدىك ەرەكشەلىكتەردى انىقتاۋ
9. و2. پۋبليسيستيكالىق ءستيلدىڭ (ماقالا، ينتەرۆيۋ، ۇندەۋ) تىلدىك ەرەكشەلىكتەرى ارقىلى ماتىندەردىڭ جانرىن انىقتاۋ.
ساباق ماقساتى: پۋبليسيستيكالىق ستيلدەگى ءماتىننىڭ مازمۇنىن ءتۇسىنۋ، جانرلىق ەرەكشەلىگىن مەڭگەرۋ
باعالاۋ كريتەرييلەرى:
ماتىندەگى اقپاراتتاردى مودەل بويىنشا دۇرىس جۇيەلەيدى.
اقپاراتتاردىڭ جۇيەلىلىگىن ساقتاي وتىرىپ، ەركىن تۇسىندىرەدى.
ءماتىننىڭ جانرىن دۇرىس انىقتايدى.
جانرعا ءتان تىلدىك ەرەكشەلىكتەردى دۇرىس انىقتايدى.
تىلدىك مىندەتتەر
ءبىلىم الۋشىلار ىستەي الادى.
كىلت سوزدەر مەن فرازالار:
باسەكەلەستىك، ۇدەرىس، قولى جەتۋ، سەرىكتەستىك، يەمدەنۋ، باسىمدىق، تەڭسىزدىك، شولەيتتەنۋ
ساباقتىڭ باسى
3 مينۋت قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ كەزەڭى
«كوڭىلدى دوپ» وقۋشىلار ءبىر - بىرىنە دوپ لاقتىرۋ ارقىلى الدىڭعى ساباقتا وتكەن سوزدەرگە سويلەم قۇراپ ايتادى.
ورتاسى
34 مينۋت وقۋشىلارعا تاراۋ تاقىرىبى، تىلدىك داعدى مەن وقۋ ماقساتتارى، باعالاۋ كريتەرييلەرى تانىستىرىلادى. 1 مين
وقىلىمالدى تاپسىرماسى «سوزدىك كارتا» 5+5 مينۋت.(سوزدىك كز)
وقۋشىلار 2 ۇلكەن توپقا بىرىگەدى. توپتاعى ءار وقۋشىعا ءماتىن مازمۇنىنداعى 1 ءسوزدىڭ ماعىناسىن تالداۋ جۇمىسىن جاسايدى. تىلدىك داعدىسى جوعارى وقۋشىلارعا 2 ءسوز بەرىلەدى. توپتا ءوز سوزدەرىن وزگە وقۋشىلارعا ورگانايزەر بويىنشا تۇسىندىرەدى. سوزدىك تاراتىلادى.
سوزدەر: باسەكەلەستىك، ۇدەرىس، قولى جەتۋ، سەرىكتەستىك، يەمدەنۋ، باسىمدىق، تەڭسىزدىك، شولەيتتەنۋ
ءمۇعالىم مودەلدى قۇراستىرۋعا قاتىستى تۇسىنىكتەمە بەرەدى، ۇلگى كورسەتەدى.
وقىلىم تاپسىرماسى. ءماتىندى وقىپ، «لوگيكالىق ماعىنا مودەلىن» قۇراستىرىڭىز. جۇبىڭىزعا لمم بويىنشا رەتىمەن ءماتىندى جۇيەلى ءتۇسىندىرىڭىز. تىلدىك دەڭگەيى تومەن وقۋشىلارعا مودەلدىڭ كوورديناتولارىنا تىرەك ءسوزدى جازىپ ۇسىنۋعا بولادى. (سارالاۋ) 10+4 مينۋت.
وقىلىم ءماتىنى
قازىرگى الەمدە جاھاندانۋ ۇدەرىسى قاناتىن جايىپ كەلەدى. جاھاندانۋ ەلدەردىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، ساياساتىنىڭ جانە مادەنيەتىنىڭ بىرىگۋى ارقىلى جۇزەگە اسادى. ول الەمدىك جۇيەگە ۇلكەن اسەرىن تيگىزەدى.
جاھاندانۋدىڭ ەڭ كوپ پايدا اكەلەتىن سالاسى - ەكونوميكا جانە يندۋستريالىق دامۋ. وعان بىرنەشە سەبەپتەر بار. بىرىنشىدەن، جاھاندانۋ حالىقارالىق باسەكەلەستىكتى ارتتىرادى. مىسالى، قازىرگى ۋاقىتتا جۇڭگو تۇتىنۋى جوعارى تاۋارلاردى ءوندىرىپ ساتادى دا، وسى اقشاسىنا جاپونيادان جوعارى تەحنولوگيالارى ساتىپ الادى. ەكىنشىدەن، تاۋار ءوندىرۋ ماسشتابىنىڭ ۇلعايۋى باعانىڭ تومەندەۋىنە اكەلىپ سوعادى. ونىڭ باستى سەبەبى - ءونىمنىڭ وزىندىك قۇنىنىڭ ازايۋى. وسىنىڭ ارقاسىندا حالىقتىڭ ءارتۇرلى تاۋارلار مەن قىزمەتتەرگە قولى جەتەدى. ۇشىنشىدەن، دامۋشى ەلدەردە قوسىمشا جۇمىس ورىندارى اشىلىپ، حالىقتىڭ جۇمىسسىزىق دەڭگەيى تومەندەپ جاتىر. مىسالى، بۇگىنگى كۇنى اقش - تىڭ ونەركاسىپتىك كومپانيالارى افريكادا نەمەسە وڭتۇستىك - شىعىس ازياداعى دامۋشى ەلدەردە وزدەرىنىڭ زاۋىت - فابريكالارىن اشتى.
جاھاندانۋدىڭ عىلىم جانە تەحنيكانىڭ دامۋىنا قوساتىن ۇلەسى قانداي؟ بۇل مەملەكەتتەر اراسىندا باسەكەلەستىك پەن سەرىكتەستىكتى تۋعىزىپ، عىلىم جانە تەحنيكانى جەتىلدىرۋدى كۇشەيتەدى.
تانىمال ەكونوميست دج. ساكستىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى جاھاندىق الەمنىڭ ەڭ ماڭىزدى ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى – «تەحنولوگيالىق ءبولىنۋ». الەم حالقىنىڭ تەك 15% عانا قۇرايتىن قۇرىعى ۇزىن ەلدەر عالامشار حالقىنىڭ قالعان بولىگىن قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالارمەن قامتاماسىز ەتەدى، سەبەبى ول مەملەكەتتەردە قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالاردى وندىرمەيدى جانە شەتەلدىك تەحنولوگيالاردى باياۋ ەنگىزەدى.
الايدا جاھاندانۋدىڭ جاعىمدى جاقتارىمەن قوسا جاعىمسىز جاقتارى دا بار. بىرىنشىدەن، جاپپاي جاھانداندانۋدىڭ كەسىرىنەن باي جانە كەدەي مەملەكەتتەردىڭ اراسىنداعى تەڭسىزدىك ۇلعايىپ جاتىر. ونىڭ سەبەبى وندىرىستەن كەلگەن كىرىستىڭ كوپ بولىگى باي مەملەكەتتەردىڭ قازىناسىنا تۇسەدى. ءوندىرىس ورنى كەدەي مەملەكەتتەردە ورنالاسسا دا، ولار كىرىستەن تۇسكەن قارجىنىڭ از عانا بولىگىن يەمدەنەدى. ەكىنشىدەن، دامىعان جانە دامۋشى مەملەكەتتەردە ەكونوميكاعا باسىمدىق بەرىلەدى. سوندىقتان قورشاعان ورتانىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى كۇننەن - كۇنگە ناشارلاپ، كليماتتىڭ وزگەرۋى، شولەيتتەنۋ، قىشقىل جاڭبىرلار، وزون قاباتىنىڭ بۇزىلۋى، الەمدىك مۇحيت پروبلەمالارى، عالامدىق جىلىنۋ، ءقاۋىپتى قالدىقتار، ورمانداردىڭ ازايۋى سەكىلدى عالامدىق ەكولوگيالىق پروبلەمالاردىڭ ادامزاتتىڭ بولاشاعىنا اكەلەر زور ءقاۋپىن ەستەن شىعارماۋىمىز قاجەت.(267 ءسوز)
دەسكريپتور:
- ورتاداعى شەڭبەرگە ماتىندەگى نەگىزگى تاقىرىپتى انىقتاپ، جازادى؛
- ءماتىن مازمۇنىنداعى اقپاراتتاردى تاقىرىپشالارعا بولەدى؛
- تاقىرىپشالاردى بايلانىسۋ رەتىمەن ءار كوورديناتاعا جازادى؛
- كوورديناتالارعا قاتىستى اقپاراتتاردى ءسوز تىركەسى، كۇردەلى ءسوز تىركەستەرىمەن كوورديناتا بويىنا ورنالاستىرادى؛
- سوڭعى كوورديناتاعا ءماتىننىڭ جانرىن جازادى؛
- كوورديناتانىڭ بويىنا جانردى دالەلدەيتىن 3 اسپەكتىنى جازادى؛
- كوورديناتالاردىڭ رەتىن ساقتاي وتىرىپ، جۇبىنا اقپارات بەرەدى.
وقىلىمنان كەيىنگى تاپسىرما. جج. ءماتىننىڭ جانرىن جانە ءستيلىن انىقتاڭىزدار. ماتىننەن جانرعا ءتان اسپەكتىلەردى انىقتاپ، دالەل كەلتىرىڭىزدەر.
5 مينۋت.
دەسكريپتور:
- ءماتىننىڭ ءستيلى مەن جانرىن انىقتايدى؛
- ماتىننەن جانرعا ءتان 3 تىلدىك اسپەكتىنى تابادى.
جۇپتار ءوزارا جۇمىستارىن الماسىپ، سالىستىرىپ تەكسەرەدى. تاڭداۋ بويىنشا 1 جۇپ وزدەرى باعالاعان جۇپتىڭ جۇمىسى تۋرالى كەرى بايلانىس بەرەدى. 2 مينۋت
قاراعاندى وبلىسى، قاراعاندى قالاسى
حيميا - بيولوگيا باعىتىنداعى نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
سۋلەيمەنوۆا مەيرامگۋل مەيراشوۆنا
«ۇزدىك ۇستاز» بايگەسىنە
قاتىساتىن كاتەگوريا: قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى
جاھاندانۋ جۇكتەۋ
تاراۋ: 7 - ءبولىم: جاھاندانۋ
وقۋ ماقساتى:
و2. ستيلدىك ەرەكشەلىكتەردى انىقتاۋ
9. و2. پۋبليسيستيكالىق ءستيلدىڭ (ماقالا، ينتەرۆيۋ، ۇندەۋ) تىلدىك ەرەكشەلىكتەرى ارقىلى ماتىندەردىڭ جانرىن انىقتاۋ.
ساباق ماقساتى: پۋبليسيستيكالىق ستيلدەگى ءماتىننىڭ مازمۇنىن ءتۇسىنۋ، جانرلىق ەرەكشەلىگىن مەڭگەرۋ
باعالاۋ كريتەرييلەرى:
ماتىندەگى اقپاراتتاردى مودەل بويىنشا دۇرىس جۇيەلەيدى.
اقپاراتتاردىڭ جۇيەلىلىگىن ساقتاي وتىرىپ، ەركىن تۇسىندىرەدى.
ءماتىننىڭ جانرىن دۇرىس انىقتايدى.
جانرعا ءتان تىلدىك ەرەكشەلىكتەردى دۇرىس انىقتايدى.
تىلدىك مىندەتتەر
ءبىلىم الۋشىلار ىستەي الادى.
كىلت سوزدەر مەن فرازالار:
باسەكەلەستىك، ۇدەرىس، قولى جەتۋ، سەرىكتەستىك، يەمدەنۋ، باسىمدىق، تەڭسىزدىك، شولەيتتەنۋ
ساباقتىڭ باسى
3 مينۋت قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ كەزەڭى
«كوڭىلدى دوپ» وقۋشىلار ءبىر - بىرىنە دوپ لاقتىرۋ ارقىلى الدىڭعى ساباقتا وتكەن سوزدەرگە سويلەم قۇراپ ايتادى.
ورتاسى
34 مينۋت وقۋشىلارعا تاراۋ تاقىرىبى، تىلدىك داعدى مەن وقۋ ماقساتتارى، باعالاۋ كريتەرييلەرى تانىستىرىلادى. 1 مين
وقىلىمالدى تاپسىرماسى «سوزدىك كارتا» 5+5 مينۋت.(سوزدىك كز)
وقۋشىلار 2 ۇلكەن توپقا بىرىگەدى. توپتاعى ءار وقۋشىعا ءماتىن مازمۇنىنداعى 1 ءسوزدىڭ ماعىناسىن تالداۋ جۇمىسىن جاسايدى. تىلدىك داعدىسى جوعارى وقۋشىلارعا 2 ءسوز بەرىلەدى. توپتا ءوز سوزدەرىن وزگە وقۋشىلارعا ورگانايزەر بويىنشا تۇسىندىرەدى. سوزدىك تاراتىلادى.
سوزدەر: باسەكەلەستىك، ۇدەرىس، قولى جەتۋ، سەرىكتەستىك، يەمدەنۋ، باسىمدىق، تەڭسىزدىك، شولەيتتەنۋ
ءمۇعالىم مودەلدى قۇراستىرۋعا قاتىستى تۇسىنىكتەمە بەرەدى، ۇلگى كورسەتەدى.
وقىلىم تاپسىرماسى. ءماتىندى وقىپ، «لوگيكالىق ماعىنا مودەلىن» قۇراستىرىڭىز. جۇبىڭىزعا لمم بويىنشا رەتىمەن ءماتىندى جۇيەلى ءتۇسىندىرىڭىز. تىلدىك دەڭگەيى تومەن وقۋشىلارعا مودەلدىڭ كوورديناتولارىنا تىرەك ءسوزدى جازىپ ۇسىنۋعا بولادى. (سارالاۋ) 10+4 مينۋت.
وقىلىم ءماتىنى
قازىرگى الەمدە جاھاندانۋ ۇدەرىسى قاناتىن جايىپ كەلەدى. جاھاندانۋ ەلدەردىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، ساياساتىنىڭ جانە مادەنيەتىنىڭ بىرىگۋى ارقىلى جۇزەگە اسادى. ول الەمدىك جۇيەگە ۇلكەن اسەرىن تيگىزەدى.
جاھاندانۋدىڭ ەڭ كوپ پايدا اكەلەتىن سالاسى - ەكونوميكا جانە يندۋستريالىق دامۋ. وعان بىرنەشە سەبەپتەر بار. بىرىنشىدەن، جاھاندانۋ حالىقارالىق باسەكەلەستىكتى ارتتىرادى. مىسالى، قازىرگى ۋاقىتتا جۇڭگو تۇتىنۋى جوعارى تاۋارلاردى ءوندىرىپ ساتادى دا، وسى اقشاسىنا جاپونيادان جوعارى تەحنولوگيالارى ساتىپ الادى. ەكىنشىدەن، تاۋار ءوندىرۋ ماسشتابىنىڭ ۇلعايۋى باعانىڭ تومەندەۋىنە اكەلىپ سوعادى. ونىڭ باستى سەبەبى - ءونىمنىڭ وزىندىك قۇنىنىڭ ازايۋى. وسىنىڭ ارقاسىندا حالىقتىڭ ءارتۇرلى تاۋارلار مەن قىزمەتتەرگە قولى جەتەدى. ۇشىنشىدەن، دامۋشى ەلدەردە قوسىمشا جۇمىس ورىندارى اشىلىپ، حالىقتىڭ جۇمىسسىزىق دەڭگەيى تومەندەپ جاتىر. مىسالى، بۇگىنگى كۇنى اقش - تىڭ ونەركاسىپتىك كومپانيالارى افريكادا نەمەسە وڭتۇستىك - شىعىس ازياداعى دامۋشى ەلدەردە وزدەرىنىڭ زاۋىت - فابريكالارىن اشتى.
جاھاندانۋدىڭ عىلىم جانە تەحنيكانىڭ دامۋىنا قوساتىن ۇلەسى قانداي؟ بۇل مەملەكەتتەر اراسىندا باسەكەلەستىك پەن سەرىكتەستىكتى تۋعىزىپ، عىلىم جانە تەحنيكانى جەتىلدىرۋدى كۇشەيتەدى.
تانىمال ەكونوميست دج. ساكستىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى جاھاندىق الەمنىڭ ەڭ ماڭىزدى ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى – «تەحنولوگيالىق ءبولىنۋ». الەم حالقىنىڭ تەك 15% عانا قۇرايتىن قۇرىعى ۇزىن ەلدەر عالامشار حالقىنىڭ قالعان بولىگىن قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالارمەن قامتاماسىز ەتەدى، سەبەبى ول مەملەكەتتەردە قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالاردى وندىرمەيدى جانە شەتەلدىك تەحنولوگيالاردى باياۋ ەنگىزەدى.
الايدا جاھاندانۋدىڭ جاعىمدى جاقتارىمەن قوسا جاعىمسىز جاقتارى دا بار. بىرىنشىدەن، جاپپاي جاھانداندانۋدىڭ كەسىرىنەن باي جانە كەدەي مەملەكەتتەردىڭ اراسىنداعى تەڭسىزدىك ۇلعايىپ جاتىر. ونىڭ سەبەبى وندىرىستەن كەلگەن كىرىستىڭ كوپ بولىگى باي مەملەكەتتەردىڭ قازىناسىنا تۇسەدى. ءوندىرىس ورنى كەدەي مەملەكەتتەردە ورنالاسسا دا، ولار كىرىستەن تۇسكەن قارجىنىڭ از عانا بولىگىن يەمدەنەدى. ەكىنشىدەن، دامىعان جانە دامۋشى مەملەكەتتەردە ەكونوميكاعا باسىمدىق بەرىلەدى. سوندىقتان قورشاعان ورتانىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى كۇننەن - كۇنگە ناشارلاپ، كليماتتىڭ وزگەرۋى، شولەيتتەنۋ، قىشقىل جاڭبىرلار، وزون قاباتىنىڭ بۇزىلۋى، الەمدىك مۇحيت پروبلەمالارى، عالامدىق جىلىنۋ، ءقاۋىپتى قالدىقتار، ورمانداردىڭ ازايۋى سەكىلدى عالامدىق ەكولوگيالىق پروبلەمالاردىڭ ادامزاتتىڭ بولاشاعىنا اكەلەر زور ءقاۋپىن ەستەن شىعارماۋىمىز قاجەت.(267 ءسوز)
دەسكريپتور:
- ورتاداعى شەڭبەرگە ماتىندەگى نەگىزگى تاقىرىپتى انىقتاپ، جازادى؛
- ءماتىن مازمۇنىنداعى اقپاراتتاردى تاقىرىپشالارعا بولەدى؛
- تاقىرىپشالاردى بايلانىسۋ رەتىمەن ءار كوورديناتاعا جازادى؛
- كوورديناتالارعا قاتىستى اقپاراتتاردى ءسوز تىركەسى، كۇردەلى ءسوز تىركەستەرىمەن كوورديناتا بويىنا ورنالاستىرادى؛
- سوڭعى كوورديناتاعا ءماتىننىڭ جانرىن جازادى؛
- كوورديناتانىڭ بويىنا جانردى دالەلدەيتىن 3 اسپەكتىنى جازادى؛
- كوورديناتالاردىڭ رەتىن ساقتاي وتىرىپ، جۇبىنا اقپارات بەرەدى.
وقىلىمنان كەيىنگى تاپسىرما. جج. ءماتىننىڭ جانرىن جانە ءستيلىن انىقتاڭىزدار. ماتىننەن جانرعا ءتان اسپەكتىلەردى انىقتاپ، دالەل كەلتىرىڭىزدەر.
5 مينۋت.
دەسكريپتور:
- ءماتىننىڭ ءستيلى مەن جانرىن انىقتايدى؛
- ماتىننەن جانرعا ءتان 3 تىلدىك اسپەكتىنى تابادى.
جۇپتار ءوزارا جۇمىستارىن الماسىپ، سالىستىرىپ تەكسەرەدى. تاڭداۋ بويىنشا 1 جۇپ وزدەرى باعالاعان جۇپتىڭ جۇمىسى تۋرالى كەرى بايلانىس بەرەدى. 2 مينۋت
قاراعاندى وبلىسى، قاراعاندى قالاسى
حيميا - بيولوگيا باعىتىنداعى نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
سۋلەيمەنوۆا مەيرامگۋل مەيراشوۆنا
«ۇزدىك ۇستاز» بايگەسىنە
قاتىساتىن كاتەگوريا: قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى
جاھاندانۋ جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
1 مامىر ىنتىماق كۇنىنە ارنالعان «دوستىق بۇلاعى» اتتى ەرتەڭگىلىك جوسپارى
