جالقى ەسىم مەن جالپى ەسىم
قازاق ءتىلى 2 سىنىپ
تاقىرىبى: جالقى ەسىم مەن جالپى ەسىم
ماقساتى: جالقى ەسىمدى سوزدەر باس ارىپپەن جازىلاتىنىن، جالپى ەسىمدەر كىشى ارىپپەن جازىلاتىن زات ەسىمدەر ەكەنىن بىلەدى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. زات ەسىمنىڭ تۇرلەرىن، ونىڭ ىشىندە جالقى، جالپى ەسىمدى مەڭگەرەدى
2. جاتتىعۋلار ورىنداي وتىرىپ، ومىرمەن بايلانىستىرادى.
3. توپتىق جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ كەزىندە كوشباسشىلىق بايقالادى.
دەرەككوزدەر، قۇرال - جابدىقتار: ج. ق. بالتابايەۆا. م. ق. سولتانعازيانا. ف. س. لەكەروۆا. 2 - سىنىپ. الماتىكىتاپ، 2013. مەتوديكالىق نۇسقاۋلىق، ديداكتيكالىق ماتەريالدار، فليپچارت، ستيكەر، ماركەر. جۇمىس داپتەرى
ساباقتىڭ بارىسى
كىرىسپە: وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، قۇرال - جابدىعىن تەكسەرۋ، نازارلارىنىن ساباققا اۋدارۋ.
پسيحالوگيالىق دايىندىق: وقۋشىلار ساباقتىڭ كوڭىلدى، ءساتتى وتۋىنە تىلەك تىلەپ، ءبىر - بىرىنە كۇلىمسىرەپ جىلۋلىق نۇرىن سەبەدى. كۇنمەن سالەمدەسەيىك.
سالەم كۇن - انامىز! /قول جوعارىدا/
قۋاناتىن كۇن بۇگىن / قول ۇستاسادى/
قايىرلى تاڭ! قايىرلى كۇن! /قول كوكىرەكتە/
كۇلىپ شىقتى كۇن بۇگىن! /قول جوعارىدا/
توپقا ءبولۋ: قيما سۋرەتتەر ۇلەستىرۋ ارقىلى توپقا ءبولۋ. وقۋشىلار سۋرەتتەر ارقىلى ءسوز تاپتارىن انىقتاپ، زات ەسىم، سىن ەسىم، سان ەسىم، ەتىستىك بولىپ 4 توپقا بولىنەدى اركىم ءوز توبىنا بارىپ وتىرادى.
سۇراقتى قاعىپ ال ءادىسى ارقىلى وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ.
1. قازاق تىلىندە نەشە ءسوز تابى بار؟
2. تىلىمىزدەگى سوزدەر نەگە بولىنەدى؟
3. زات ەسىم دەگەنىمىز نە؟
4. كىم؟ كىمدەر؟ نە؟، نەلەر؟ سۇراقتارىن قانداي جاعدايدا پايدالانامىز؟
5. قانداي سوزدەر باس ارىپپەن جازىلادى؟
تۇساۋكەسەر: ۆيزۋالدى وقىتۋ.
وقۋشىلارعا الدىڭعى ساباقتى بايلانىستىرا وتىرىپ سۇراقتار قويىلادى.
1. ءبىزدى قورشاعان نارسەلەردىڭ بارلىعى نە دەپ اتالادى؟ ءبىزدى قورشاعان نارسەلەردىڭ ءبارى زاتتار دەپ اتالادى.
2. ءبىزدى قورشاعان زاتتار قانداي كۇيدە كەزدەسەدى؟ دەرەكتى جانە دەرەكسىز كۇيدە كەزدەسەدى.
3. دەرەكتى زاتتار دەگەن نە؟ كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاۋعا بولاتىن زاتتار. مىسالى: ءمۇعالىم، وقۋشى، كىتاپ، گۇل، پارتا، مەكتەپ.
4. دەرەكسىز زاتتار دەگەن نە؟ ولار ەلەۋسىز كوزگە كورىنبەيتىن، قولعا ۇستاۋعا بولمايتىن زاتتار. مىسالى: جەل، اۋا، اقىل، ارمان، قيال، سەزىم، تىلەك، ءان.
ەندەشە مىنا تاقتاداعى كەستەگە نازار اۋدارىپ قارايىق، بۇل كەستەدەن زات ەسىمنىڭ قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەتىنىن كورىپ تۇرمىز، ونى الدىڭعى ساباقتان بىلەمىز.
سونىمەن زات ەسىمنىڭ بىرنەشە ءتۇرى بار، سونىڭ بۇگىن جالقى ەسىم مەن جالپى ەسىم دەگەن تۇرىمەن تانىسامىز. تانىسپاس بۇرىن ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى، باس ارىپپەن جازىلاتىن قانداي سوزدەرمەن تانىسىپ ەدىك؟
نەگىزگى ءبولىم
ويلان، جۇپتاس، ءبولىس.
سۋرەتتە نە كورىپ تۇرسىڭدار؟ ق ر - نىڭ كارتاسى.
كارتادا نەلەر بەينەلەنگەن؟ قالالار، وزەن - كولدەر، تاۋلار. (اتاۋلارىن اتايدى)
ءۇي جانۋارلارىنىڭ سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى. وسى جانۋارلاردىڭ قايسىسىنا ات قويامىز؟
ەرەجە شىعارۋ: ولاي بولسا بالالار، كىسى اتى - ءجونى،، جەر - سۋ اتتارى، جان - جانۋارلارعا قويىلاتىن اتاۋلار جالقى ەسىم دەپ اتالادى. ياعني جالقى ەسىمدەر باس ارىپپەن جازىلادى. سونىمەن، جالقى ەسىمدەردەن باسقا زات ەسىمدەردى جالپى ەسىم دەيمىز. جالپى ەسىمدەر كىشى ارىپپەن جازىلادى.
توپپەن جۇمىس. 4 توپقا 1، 2، 3، 4 - جاتتىعۋلار ءبولىپ بەرىلەدى.
ءى توپ: 1 - جاتتىعۋ. (اۋىزشا). ولەڭدى مانەرلەپ وقى. ادام اتتارىن تاۋىپ، سۇراق قوي. ادامنىڭ اتى - ءجونى قانداي ارىپتەن باستالىپ جازىلعان.
تالعات، مانشۇك، تولەگەن، تارعىن، قامبار، وتەگەن، نۇركەن، مالىك، قابانباي، باۋىرجان، بوگەنباي. اتالعان ادام اتتارىن توپتاستىر.
توپتاستىرۋ:
ۇلى وتان سوعىسى باتىرلارى جوڭعار - قازاق سوعىسى باتىرلارى قازاق - اۋىز ادەبيەتى باتىرلار جىرىنان
تالعات، مانشۇك، تولەگەن، نۇركەن، مالىك، باۋىرجان. قابانباي، بوگەنباي، وتەگەن، تارعىن، قامبار،
- ولاردىڭ ماقساتى نە بولدى؟ ەلىن - جەرىن، وتانىن جاۋدان قورعاۋ.
ءى توپتىڭ دارىندى وقۋشىلارىمەن جۇمىس.
- وسى باتىرلار تۋرالى قىسقاشا ماعلۇمات بەرەدى.
داپتەرمەن جۇمىس.
ءىى توپ: 1 - جاتتىعۋ. ءماتىندى وقى. جالقى ەسىمدەردى تەرىپ جاز. ءماتىندى قالاي اتاۋعا بولادى؟ ماڭعىستاۋ، قانىش ساتبايەۆ، قاراقيا.
ءىى توپتىڭ دارىندى وقۋشىلارىمەن جۇمىس. ماڭعىستاۋ جانە ق. ساتبايەۆ تۋرالى ماعلۇمات بەرەدى.
سەرگىتۋ ءساتى: "كۇن مەن ءتۇن" ويىنى. شارتى: ءمۇعالىمنىڭ بۇيرىعى بويىنشا "ءتۇن" دەگەندە بالالار "ۇيىقتايدى". ءمۇعالىم ءبىر وقۋشىنىڭ الدىنا "كىم؟"، "نە؟"، "كىمدەر؟"، "نەلەر؟" نەمەسە زات ەسىمدەردى ايتادى وقۋشىلار "ويانىپ"، سول سۇراققا جاۋاپ بەرەدى نە زات ەسىمنىڭ جالقى نە جالپى ەكەنىن ايتادى.
ءىىى توپ: 3 - جاتتىعۋ. الدىمەن كىسى اتتارىن، سودان سوڭ قالا اتتارىن جاز.
كىسى اتتارى: التىناي، ءبىرجان، ەستاي، اقان.
قالا اتتارى: استانا، سەمەي، اقتاۋ، كوكشەتاۋ، قاراعاندى، شىمكەنت.
ءىىى توپتىڭ دارىندى وقۋشىلارىمەن جۇمىس. وسى قالالار تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
ر ى س
ق ت ا ۋ
س ت ا ن ا
ر ق ا ل ى ق
ءىۇ توپ: 4 - جاتتىعۋ. ءسوزجۇمباقتى شەش. ا ارپىمەن باستالاتىن قالا اتتارىن تاۋىپ جاز.
ءىۇ توپتىڭ دارىندى وقۋشىلارىمەن جۇمىس. وسى قالالار تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
قورىتىندى:
1. تومەندەگى سوزدەردىڭ جالپى اتاۋىن اتا.
- استانا، الماتى، تالدىقورعان - بۇلاردىڭ جالپى اتاۋى - قالا.
- بالقاش، ءالاقول، قاراتال - بۇلاردىڭ جالپى اتاۋى - وزەن - كولدەر.
- قۇلاگەر، ءاقتوس، مارعاۋ - بۇلاردىڭ جالپى اتاۋى - جان - جانۋارلار.
- قانداي تۋىستىق اتاۋلاردى بىلەسىڭدەر؟ اجە، اتا، اعا، اپكە، اتا - انا ت. ب.
2. تەكشەدەگى سوزدەردى وقى، سۇراق قوي، قاي ءسوز تابىنا جاتاتىن انىقتا جانە ءسوز تابىنىڭ قاي تۇرىنە جاتاتىنىن ايت.
ايمان، اكە، قىزىلوردا، پارتا، كىتاپ، ناريمان، ديحان، اجە، ىنىشەك، كاسپيي، سومكە، الاباي، قۇس.
ۇيگە تاپسىرما
136 بەت. 5 - جاتتىعۋ. سۋرەتتە بەينەلەنگەن زات اتاۋلارى جالقى ەسىم بە، جالپى ەسىم بە؟ وسى سوزدەردى قاتىستىرىپ، سويلەمدەر قۇراستىرىپ جاز.
باعالاۋ: باعالاۋ اعاشى.
وقۋشىلار بۇگىنگى ساباق بويىنشا وزدەرىن باعالايدى. باعالاۋ اعاشىنىڭ قاي تۇسىندا تۇرعان ستيكەر جاپسىرۋ ارقىلى بەلگىلەيدى جانە نەگە ەكەنىن دالەلدەپ ايتادى.
تاقىرىبى: جالقى ەسىم مەن جالپى ەسىم
ماقساتى: جالقى ەسىمدى سوزدەر باس ارىپپەن جازىلاتىنىن، جالپى ەسىمدەر كىشى ارىپپەن جازىلاتىن زات ەسىمدەر ەكەنىن بىلەدى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. زات ەسىمنىڭ تۇرلەرىن، ونىڭ ىشىندە جالقى، جالپى ەسىمدى مەڭگەرەدى
2. جاتتىعۋلار ورىنداي وتىرىپ، ومىرمەن بايلانىستىرادى.
3. توپتىق جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ كەزىندە كوشباسشىلىق بايقالادى.
دەرەككوزدەر، قۇرال - جابدىقتار: ج. ق. بالتابايەۆا. م. ق. سولتانعازيانا. ف. س. لەكەروۆا. 2 - سىنىپ. الماتىكىتاپ، 2013. مەتوديكالىق نۇسقاۋلىق، ديداكتيكالىق ماتەريالدار، فليپچارت، ستيكەر، ماركەر. جۇمىس داپتەرى
ساباقتىڭ بارىسى
كىرىسپە: وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، قۇرال - جابدىعىن تەكسەرۋ، نازارلارىنىن ساباققا اۋدارۋ.
پسيحالوگيالىق دايىندىق: وقۋشىلار ساباقتىڭ كوڭىلدى، ءساتتى وتۋىنە تىلەك تىلەپ، ءبىر - بىرىنە كۇلىمسىرەپ جىلۋلىق نۇرىن سەبەدى. كۇنمەن سالەمدەسەيىك.
سالەم كۇن - انامىز! /قول جوعارىدا/
قۋاناتىن كۇن بۇگىن / قول ۇستاسادى/
قايىرلى تاڭ! قايىرلى كۇن! /قول كوكىرەكتە/
كۇلىپ شىقتى كۇن بۇگىن! /قول جوعارىدا/
توپقا ءبولۋ: قيما سۋرەتتەر ۇلەستىرۋ ارقىلى توپقا ءبولۋ. وقۋشىلار سۋرەتتەر ارقىلى ءسوز تاپتارىن انىقتاپ، زات ەسىم، سىن ەسىم، سان ەسىم، ەتىستىك بولىپ 4 توپقا بولىنەدى اركىم ءوز توبىنا بارىپ وتىرادى.
سۇراقتى قاعىپ ال ءادىسى ارقىلى وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ.
1. قازاق تىلىندە نەشە ءسوز تابى بار؟
2. تىلىمىزدەگى سوزدەر نەگە بولىنەدى؟
3. زات ەسىم دەگەنىمىز نە؟
4. كىم؟ كىمدەر؟ نە؟، نەلەر؟ سۇراقتارىن قانداي جاعدايدا پايدالانامىز؟
5. قانداي سوزدەر باس ارىپپەن جازىلادى؟
تۇساۋكەسەر: ۆيزۋالدى وقىتۋ.
وقۋشىلارعا الدىڭعى ساباقتى بايلانىستىرا وتىرىپ سۇراقتار قويىلادى.
1. ءبىزدى قورشاعان نارسەلەردىڭ بارلىعى نە دەپ اتالادى؟ ءبىزدى قورشاعان نارسەلەردىڭ ءبارى زاتتار دەپ اتالادى.
2. ءبىزدى قورشاعان زاتتار قانداي كۇيدە كەزدەسەدى؟ دەرەكتى جانە دەرەكسىز كۇيدە كەزدەسەدى.
3. دەرەكتى زاتتار دەگەن نە؟ كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاۋعا بولاتىن زاتتار. مىسالى: ءمۇعالىم، وقۋشى، كىتاپ، گۇل، پارتا، مەكتەپ.
4. دەرەكسىز زاتتار دەگەن نە؟ ولار ەلەۋسىز كوزگە كورىنبەيتىن، قولعا ۇستاۋعا بولمايتىن زاتتار. مىسالى: جەل، اۋا، اقىل، ارمان، قيال، سەزىم، تىلەك، ءان.
ەندەشە مىنا تاقتاداعى كەستەگە نازار اۋدارىپ قارايىق، بۇل كەستەدەن زات ەسىمنىڭ قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەتىنىن كورىپ تۇرمىز، ونى الدىڭعى ساباقتان بىلەمىز.
سونىمەن زات ەسىمنىڭ بىرنەشە ءتۇرى بار، سونىڭ بۇگىن جالقى ەسىم مەن جالپى ەسىم دەگەن تۇرىمەن تانىسامىز. تانىسپاس بۇرىن ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى، باس ارىپپەن جازىلاتىن قانداي سوزدەرمەن تانىسىپ ەدىك؟
نەگىزگى ءبولىم
ويلان، جۇپتاس، ءبولىس.
سۋرەتتە نە كورىپ تۇرسىڭدار؟ ق ر - نىڭ كارتاسى.
كارتادا نەلەر بەينەلەنگەن؟ قالالار، وزەن - كولدەر، تاۋلار. (اتاۋلارىن اتايدى)
ءۇي جانۋارلارىنىڭ سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى. وسى جانۋارلاردىڭ قايسىسىنا ات قويامىز؟
ەرەجە شىعارۋ: ولاي بولسا بالالار، كىسى اتى - ءجونى،، جەر - سۋ اتتارى، جان - جانۋارلارعا قويىلاتىن اتاۋلار جالقى ەسىم دەپ اتالادى. ياعني جالقى ەسىمدەر باس ارىپپەن جازىلادى. سونىمەن، جالقى ەسىمدەردەن باسقا زات ەسىمدەردى جالپى ەسىم دەيمىز. جالپى ەسىمدەر كىشى ارىپپەن جازىلادى.
توپپەن جۇمىس. 4 توپقا 1، 2، 3، 4 - جاتتىعۋلار ءبولىپ بەرىلەدى.
ءى توپ: 1 - جاتتىعۋ. (اۋىزشا). ولەڭدى مانەرلەپ وقى. ادام اتتارىن تاۋىپ، سۇراق قوي. ادامنىڭ اتى - ءجونى قانداي ارىپتەن باستالىپ جازىلعان.
تالعات، مانشۇك، تولەگەن، تارعىن، قامبار، وتەگەن، نۇركەن، مالىك، قابانباي، باۋىرجان، بوگەنباي. اتالعان ادام اتتارىن توپتاستىر.
توپتاستىرۋ:
ۇلى وتان سوعىسى باتىرلارى جوڭعار - قازاق سوعىسى باتىرلارى قازاق - اۋىز ادەبيەتى باتىرلار جىرىنان
تالعات، مانشۇك، تولەگەن، نۇركەن، مالىك، باۋىرجان. قابانباي، بوگەنباي، وتەگەن، تارعىن، قامبار،
- ولاردىڭ ماقساتى نە بولدى؟ ەلىن - جەرىن، وتانىن جاۋدان قورعاۋ.
ءى توپتىڭ دارىندى وقۋشىلارىمەن جۇمىس.
- وسى باتىرلار تۋرالى قىسقاشا ماعلۇمات بەرەدى.
داپتەرمەن جۇمىس.
ءىى توپ: 1 - جاتتىعۋ. ءماتىندى وقى. جالقى ەسىمدەردى تەرىپ جاز. ءماتىندى قالاي اتاۋعا بولادى؟ ماڭعىستاۋ، قانىش ساتبايەۆ، قاراقيا.
ءىى توپتىڭ دارىندى وقۋشىلارىمەن جۇمىس. ماڭعىستاۋ جانە ق. ساتبايەۆ تۋرالى ماعلۇمات بەرەدى.
سەرگىتۋ ءساتى: "كۇن مەن ءتۇن" ويىنى. شارتى: ءمۇعالىمنىڭ بۇيرىعى بويىنشا "ءتۇن" دەگەندە بالالار "ۇيىقتايدى". ءمۇعالىم ءبىر وقۋشىنىڭ الدىنا "كىم؟"، "نە؟"، "كىمدەر؟"، "نەلەر؟" نەمەسە زات ەسىمدەردى ايتادى وقۋشىلار "ويانىپ"، سول سۇراققا جاۋاپ بەرەدى نە زات ەسىمنىڭ جالقى نە جالپى ەكەنىن ايتادى.
ءىىى توپ: 3 - جاتتىعۋ. الدىمەن كىسى اتتارىن، سودان سوڭ قالا اتتارىن جاز.
كىسى اتتارى: التىناي، ءبىرجان، ەستاي، اقان.
قالا اتتارى: استانا، سەمەي، اقتاۋ، كوكشەتاۋ، قاراعاندى، شىمكەنت.
ءىىى توپتىڭ دارىندى وقۋشىلارىمەن جۇمىس. وسى قالالار تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
ر ى س
ق ت ا ۋ
س ت ا ن ا
ر ق ا ل ى ق
ءىۇ توپ: 4 - جاتتىعۋ. ءسوزجۇمباقتى شەش. ا ارپىمەن باستالاتىن قالا اتتارىن تاۋىپ جاز.
ءىۇ توپتىڭ دارىندى وقۋشىلارىمەن جۇمىس. وسى قالالار تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
قورىتىندى:
1. تومەندەگى سوزدەردىڭ جالپى اتاۋىن اتا.
- استانا، الماتى، تالدىقورعان - بۇلاردىڭ جالپى اتاۋى - قالا.
- بالقاش، ءالاقول، قاراتال - بۇلاردىڭ جالپى اتاۋى - وزەن - كولدەر.
- قۇلاگەر، ءاقتوس، مارعاۋ - بۇلاردىڭ جالپى اتاۋى - جان - جانۋارلار.
- قانداي تۋىستىق اتاۋلاردى بىلەسىڭدەر؟ اجە، اتا، اعا، اپكە، اتا - انا ت. ب.
2. تەكشەدەگى سوزدەردى وقى، سۇراق قوي، قاي ءسوز تابىنا جاتاتىن انىقتا جانە ءسوز تابىنىڭ قاي تۇرىنە جاتاتىنىن ايت.
ايمان، اكە، قىزىلوردا، پارتا، كىتاپ، ناريمان، ديحان، اجە، ىنىشەك، كاسپيي، سومكە، الاباي، قۇس.
ۇيگە تاپسىرما
136 بەت. 5 - جاتتىعۋ. سۋرەتتە بەينەلەنگەن زات اتاۋلارى جالقى ەسىم بە، جالپى ەسىم بە؟ وسى سوزدەردى قاتىستىرىپ، سويلەمدەر قۇراستىرىپ جاز.
باعالاۋ: باعالاۋ اعاشى.
وقۋشىلار بۇگىنگى ساباق بويىنشا وزدەرىن باعالايدى. باعالاۋ اعاشىنىڭ قاي تۇسىندا تۇرعان ستيكەر جاپسىرۋ ارقىلى بەلگىلەيدى جانە نەگە ەكەنىن دالەلدەپ ايتادى.