جاڭا الىپبيگە اۋىسقان كەزدە قازاقتىڭ دىبىستىق جۇيەسى وزگەرمەيدى – انار فازىلجانوۆا
لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن قازاق الىپبيىنە كوشكەن كەزدە قازاقتىڭ دىبىستىق جۇيەسى وزگەرمەيدى. مۇنداي پىكىردى احمەت بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى انار فازىلجانوۆا ءبىلدىردى.
«بىزگە ارىپتەردىڭ گرافيكالىق تۇرقىنا كوزىمىزدى ۇيرەتۋىمىز قاجەت. بۇل پروسەسس ۇزاققا سوزىلمايدى. ويتكەنى، كيريليسا مەن لاتىن ءالىپبي ءوزارا ۇقساس بولىپ كەلەدى. مىسالى، ءبىز اراب گرافيكاسىنان لاتىن الىپبيىنە كوشىپ جاتساق، وندا بالكىم ۇيرەنۋ ۇدەرىسىمىز ۇزاققا سوزىلار ما ەدى... ءبىراق، ولاي ەمەس. ەكىنشىدەن، بىزگە زامان كومەكتەسەدى. ءقازىر تەحنيكا زامانى. كەز كەلگەن نارسە قولىڭىزدا. ماسەلەن، ۇيالى تەلەفون قالتاڭىزدا ۇنەمى جۇرەدى. دەمەك، لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن ءالىپبي بەكىتىلگەننەن كەيىن جازىپ-سىزۋدىڭ ەملە ەرەجەسى سول ۇيالى تەلەفون ارقىلى جالپى جۇرتشىلىققا قولجەتىمدى تۇردە تارايدى جانە وسى ەملە ەرەجە بويىنشا جازىلعان ورفوگرافيالىق ەملە دە، سوزدىك دە قولىڭىزدا بولادى»، - دەدى ول «مەملەكەتتىك ءتىل – حالىقتى ۇيىستىرۋ قۇرالى» تاقىرىبىنداعى وتىرىس بارىسىندا.
انار فازىلجانوۆانىڭ اتاپ وتۋىنشە، لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن قازاق ءالىپبي بەكىتىلگەننەن كەيىن ساۋاتتى جازىپ-سىزامىن دەگەن ادامعا تەك نيەت قانا كەرەك.
«ءقازىر ءبىز قازاق تىلىندەگى ءتول ماتىندەردى كيريليساداعى 42 ارىپپەن جازىپ ءجۇرمىز. ال جاڭا ءالىپبي ەنگەننەن كەيىن سول ءماتىندى نە-بارى 31 تاڭبامەن جازامىز. بۇل ۋاقىتىمىزدى، قۋاتىمىزدى ۇنەمدەيدى. ءقازىر ۋاقىت پەن قۋاتتان اسىل نە بار؟ سوندىقتان وسى الىپبيگە كوشكەندە ءبىز باستاپقىدا قينالاتىن دا شىعارمىز. ءبىراق، ونىڭ ناتيجەسى عاسىرلار بويى ۇرپاققا قىزمەت ەتەدى»، - دەدى ينستيتۋت ديرەكتورى.
عالىمنىڭ ايتۋىنشا، ءالىپبي اۋىستىرعان كەزدە قازاقتىڭ دىبىستىق جۇيەسى وزگەرمەيدى، سول كۇيىندە قالادى. تەك سول دىبىستاردى تاڭبالايتىن ارىپتەردىڭ تۇرقى عانا وزگەرەدى. دەمەك، سول ءارىپتىڭ تۇرقىن جاتتاپ العانشا عانا قيىندىق بولادى.
«ونى ۇيرەنىپ العاننان كەيىن اۋىزىمىزدان شىققان قازاق تىلىنە ءتان دەگەن دىبىستاردىڭ بارلىعى الىپبيدە بولادى. ياعني، دىبىستىق جۇيەمىزدى قۇرتىپ المايمىز. ءقازىر ءبىر كيريليسامەن ورىس سوزدەرىن تازا ورىس ەملەسىمەن جازامىز. سولاي جازعاننان كەيىن تازا ورىس ءتىلىنىڭ دىبىستىق جۇيەسىمەن ايتامىز. ال لاتىنعا كوشكەننەن كەيىن ءسىز قالاساڭىز دا، قالاماساڭىز دا ورىس سوزدەرى قازاقتىڭ شاپانىنا ورانىپ شىعا كەلەدى. ونى ءسىز قازاقشا ايتۋعا باستاپقى كەزدە بالكىم ءماجبۇر بولاسىز. سودان كەىن ول سىزگە ۇناي باستايدى. ءسويتىپ، ءبىز ءوزىمىزدىڭ ءتىلىمىزدىڭ شەت تىلىنەن ەنگەن سوزدەردى يگەرۋ تەتىكتەرىن جانداندىرامىز. رۋحاني جاڭعىرۋ دەگەنىمىز وسى»، - دەدى انار فازىلجانوۆا.
You Might Also Like
-
وقۋشى داپتەرىنىڭ پاراقتارىنا قانشا سۇزىلسە دە قالامىنىڭ ۇشى جۇرمەي قويدى. ەشتەڭە جازا المادى. ىشتەگى شەر-شەمەندى ءبىر اقتارعىسى-اق كەلىپ ەدى. ءبارىن جازعىسى،ءبارىن ايتقىسى كەلگەن. كوزى جاساۋرادى. وسى ...
