InfoHub Logo

جاندى تابيعات – بۇل جەر بەتىندەگى ءتىرى اعزالار مەن ولاردىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى قامتيتىن كۇردەلى جانە نازىك جۇيە. تابيعاتتىڭ بۇل بولىگى ادامداردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعى ءۇشىن اسا ماڭىزدى. وكىنىشكە وراي، سوڭعى جىلدارى جاندى تابيعاتتىڭ ءولۋى وزەكتى ماسەلە بولىپ وتىر. بۇل قۇبىلىس تەك ەكولوگيالىق تەپە-تەڭدىكتى بۇزىپ قانا قويماي، بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن دە ۇلكەن ءقاۋىپ توندىرەدى. وسى ەسسەدە جاندى تابيعاتتىڭ ولۋىنە اسەر ەتەتىن نەگىزگى سەبەپتەردى قاراستىرامىز جانە ولاردى بولدىرماۋدىڭ جولدارىن تالقىلايمىز.

جاندى تابيعاتتىڭ ءولۋ سەبەپتەرى

1. ورمانداردى قۇرتۋدىڭ زيانى

ورماندار – جەر بەتىندەگى ەڭ ماڭىزدى ەكوجۇيەلەردىڭ ءبىرى. ولار اۋاداعى كومىرقىشقىل گازىن ءسىڭىرىپ، وتتەگىن شىعارادى، كليماتتى رەتتەيدى، ءارى كوپتەگەن جانۋارلار مەن وسىمدىكتەرگە مەكەن بولىپ تابىلادى. دەگەنمەن، ورمانداردى قىرۋ، اسىرەسە اعاش كەسۋ مەن اۋىلشارۋاشىلىق ماقساتتار ءۇشىن، جاندى تابيعاتتىڭ نەگىزگى جويۋ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ وتىر. ورمانداردىڭ ازايۋى بيوارتۇرلىلىكتى تومەندەتىپ، جانۋارلاردىڭ مەكەندەۋ ورتاسىن جويادى.

2. لاستانۋ: توپىراق، سۋ جانە اۋانىڭ لاستانۋى

ءوندىرىس، اۋىلشارۋاشىلىق جانە تۇرمىستىق قالدىقتار، سونىمەن قاتار حيميالىق زاتتار، جاندى تابيعاتتى ءولتىرۋدىڭ ەڭ اۋىر سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى. توپىراق پەن سۋدىڭ لاستانۋى وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردىڭ ءومىر سۇرۋىنە تىكەلەي اسەر ەتەدى. اۋانىڭ لاستانۋى دا ءتىرى اعزالارعا زيان كەلتىرىپ، ولاردىڭ دەنساۋلىعىن ناشارلاتادى. بۇل لاستانۋلاردىڭ ناتيجەسىندە كوپتەگەن تۇرلەر جويىلىپ كەتەدى نەمەسە ازايىپ، ەكوجۇيەنىڭ تەپە-تەڭدىگى بۇزىلادى.

3. كليماتتىڭ وزگەرۋى

كليماتتىڭ وزگەرۋى جاندى تابيعاتقا كەرى اسەر ەتەتىن ەڭ ۇلكەن قاۋىپتەردىڭ ءبىرى. كليماتتىق وزگەرىستەر وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردىڭ مەكەن ەتۋ ورتاسىن وزگەرتىپ، ولاردىڭ بەيىمدەلۋ مۇمكىندىگىن ازايتادى. تەمپەراتۋرانىڭ كوتەرىلۋى، مۇزدىقتاردىڭ ەرۋى، تەڭىز دەڭگەيىنىڭ كوتەرىلۋى جانە باسقا دا كليماتتىق قۇبىلىستار جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاعدايلارىن كۇردەلەندىرىپ، ولاردىڭ جويىلۋىنا اكەلەدى.

4. ادامداردىڭ قاراپايىم تۇرمىس تىرشىلىگىنىڭ اسەرى

ادامداردىڭ تۇتىنۋ ادەتتەرى مەن ءومىر ءسۇرۋ ءتاسىلى دە جاندى تابيعاتتىڭ ولۋىنە سەبەپ بولۋدا. مىسالى، ارتىق قالدىقتاردى شىعارۋ، ەنەرگيانى شامادان تىس پايدالانۋ، سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمسىز پايدالانۋ سياقتى ارەكەتتەر ەكوجۇيەلەردى بۇزادى. وسىلايشا، ادامنىڭ تۇرمىسى جاندى تابيعاتقا زيان تيگىزىپ، ونىڭ جويىلۋىنا ىقپال ەتەدى.

5. براكونەرلىك جانە زاڭسىز اڭشىلىق

جانۋارلار الەمىنە ۇلكەن ءقاۋىپ توندىرەتىن تاعى ءبىر سەبەپ – براكونەرلىك جانە زاڭسىز اڭشىلىق. بۇل ارەكەتتەر جانۋارلار تۇرلەرىنىڭ جويىلۋىنا الىپ كەلەدى، سونداي-اق ەكوجۇيەنىڭ تەپە-تەڭدىگىن بۇزادى. كەيبىر جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردىڭ جويىلۋى ولاردىڭ ەكوجۇيەدەگى ءرولىن تولىعىمەن جويىپ، تىزبەكتىڭ باسقا بولىكتەرىن دە زياندى اسەر ەتەدى.

قورىتىندى

جاندى تابيعاتتىڭ ءولۋى – ادامزات ءۇشىن ۇلكەن ءقاۋىپ توندىرەتىن كۇردەلى ماسەلە. بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن جان-جاقتى، كەشەندى شارالار قابىلداۋ قاجەت. ورمانداردى قورعاۋ، لاستانۋدى ازايتۋ، كليماتتىق وزگەرىستەرمەن كۇرەسۋ جانە زاڭسىز اڭشىلىقپەن كۇرەسۋ ارقىلى عانا جاندى تابيعاتتى ساقتاپ قالۋعا بولادى. ادامزاتتىڭ تابيعاتقا دەگەن جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرىپ، قورشاعان ورتانى قورعاۋعا باعىتتالعان ارەكەتتەرىمىز ارقىلى ءبىز بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن تازا جانە دەنى ساۋ ەكوجۇيەنى قالدىرا الامىز.