جاندىكتەر
ءبىلىم بەرۋ سالاسى:قاتىناس، تانىم، شىعارماشىلىق
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى:ءتىل دامىتۋ، ماتەماتيكا، كوركەم ادەبيەت، سۋرەت، مۇسىندەۋ، جاپسىرۋ، قورشاعان ورتامەن تانىستىرۋ، قۇراستىرۋ
تاقىرىبى: «جاندىكتەر»
ماقساتى:بالالاردىڭ سوزدىك قورىن دامىتۋ، تابيعاتتاعى تىرشىلىكتىڭ ويانۋىن، جاندىكتەردىڭ تىرشىلىگى،
ولاردىڭ اتاۋى، پايداسى مەن زيانى تۋرالى تۇسىنىكتەر بەرۋ.
تاقپاقتار، ماقال - ماتەل، جۇمباق شەشۋ ارقىلى بالالاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ. جاندىكتەردى اجىراتا بىلۋگە جاتتىقتىرۋ.
دامىتۋشىلىق:ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ
تاربيەلىك ءمانى:تابيعاتتى قورعاۋ، ولارعا قامقورلىق، ادامگەرشىلىككە، دوستىققا باۋلۋ.
كورسەتۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن تۇرلەرى ادىسكەرلىك ءتاسىل رەتىندە قولدانىلادى.
سوزدىك جۇمىس:زياندى، پايدالى
كورنەكىلىك:جاندىكتەر سۋرەتتەرى، ديداكتيكالىق ماتەريالدار، جاندىكتەر.
بالالار قوناقتارمەن سالەمدەسىپ، شاتتىق شەڭبەرىنە جينالۋ.
شاتتىق شەڭبەرى:
تابيعات ءبىزدىڭ انامىز
تابيعاتقا بالامىز
ءيىلىپ سالەم بەرەمىز
ءبىز ادەپتى بالامىز
توپقا دىمبىلمەس كىرەدى.
«سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! مەن، سەندەرمەن وينايىن دەپ كەلدىم، قارنىم اشتى، ءقازىر الاۋ جاعىپ تاماق دايىندايىن. جاندىكتەردى قۇرتايىن.
- بالالار، وت جاعۋعا بولا ما؟
- بولمايدى!
- وندا قۇستاردى اتىپ وينايىن.
- بالالار، قۇستاردى اتۋعا بولا ما؟
- بولمايدى!
الاۋ جاعۋعا، قۇستاردى اتۋعا، قوقىس شاشۋعا، سۋدى لاستاۋعا بولمايدى!
دىمبىلمەس: بالالار كەشىرىڭىزدەر، مەن ەندى ءتۇسىندىم، تابيعاتتى قورعاپ جۇرەمىن.
دىمبىلمەس: كەشىرىم سۇراپ شىعىپ كەتەدى.
بالالار، بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدىڭ تاقىرىبى
«جاندىكتەر»
بالالار،قاتىناس، تانىم، ونەر، عىلىم ورتالىقتارىنا ءبولىنىپ وتىرادى.
«قاتىناس»ورتالىعى
بالالار، ءقازىر قاي مەزگىل؟ (كوكتەم مەزگىلى)
كوكتەم مەزگىلىندە نەشە اي بار؟ (ءۇش اي بار)
ءۇش ايدى اتاڭىز؟ (ناۋرىز، ءساۋىر، مامىر)
كوكتەم مەزگىلىندە قانداي وزگەرىستەر بولادى؟ (كۇن جىلىنادى، اعاشتار بۇرشىك جارادى. قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەلەدى، جاندىكتەر جەر بەتىنە شىعا باستايدى).
مىنا جاندىكتەر قالاي اتالادى؟ (كوبەلەك، ارا، ينەلىك، ورمەكشى، قۇمىرسقا، قوڭىز)
بۇل جاندىكتەردىڭ پايداسى قانداي؟ (بال الادى، زياندى قۇرتتاردان تازارتادى. كوبەلەك گۇلدەردى توزاڭداندىرادى، تالشىعىنان جىبەك ماتا الىنادى. قوڭىز وسىمدىكتەردىڭ جاپىراعىن زياندى قۇرتتاردان تازارتىپ، ەمدەيدى. قۇمىرسقا ەڭبەكقور، يلەۋىنە قونعان قۇستاردىڭ ۇستىندەگى بۇرگەلەرىن تازارتادى. شەگىرتكە زياندى كوك شوپتەردى، ەگىندى جەپ قۇرتىپ وتىرادى. شەگىرتكەلەر توپتالىپ جۇرەدى. ارا گۇلدەردىڭ شىرىنىنان بال جينايدى. قوڭىزدار توپىراقتى قازىپ شىرىگەن زاتتاردى ىدىراتىپ تابيعات تازالىعىن ساقتاۋعا ۇلەس قوسادى).
جاندىكتەر تۋرالى كىم تاقپاقتار بىلەدى؟
مۇحاممەد ا:بالالار - اۋ، بالالار!
الاڭقايعا شىعايىق
كوكتەم ءتىلىن ۇعايىق
قۇرت - قۇمىرسقا، كوبەلەك
ۇشىپ جۇرگەن بوگەلەك
التىناي:ينەلىك - اۋ، ينەلىك
قاشا بەرمە يمەنىپ
تۇسپەي - اق قوي تورىما
قونشى كەلىپ قولىما
انىقتاپ ءبىر قارايىن
سۋرەتىڭدى سالايىن
جۇمباقتار شەشۋ
1. ەكى باسى جۇدىرىقتاي
ورتاسى قىلدىرىقتاي
/قۇمىرسقا/
2. ىزىڭداپ ءان سالىپ
لاس جەرگە قونادى
/ شىبىن/
3. توقىعان اۋى - شىبىننىڭ جاۋى
/ورمەكشى/
«ءۇش كوبەلەك»ەرتەگىسى
«ءۇش كوبەلەك»ەرتەگىسىنىڭ كەيىپكەرلەرىنىڭ بەينەسىن ساۋساق ارقىلى ساحنالاۋ
«تانىم»ورتالىعى
بالالار، قانداي جاندىكتەردى بىلەسىزدەر؟ (كوبەلەك، ارا، ينەلىك، شەگىرتكە، قۇمىرسقا
بالالار قالتاشاعا كوبەلەكتەردى ورنالاستىرادى)
بۇل، جاندىكتەردىڭ قاناتتارى نەشەۋ؟ (ەكەۋ )
كوزدەرى، مۇرتشالارى نەشەۋ؟ (ەكەۋ)
بالالار، مەن سىزدەرگە نەشە سانىن كورسەتسەم، سىزدەر الدارىڭىزداعى قالتاشاعا سونشا كوبەلەكتەردى ورنالاستىراسىزدار
جاندىكتەردى سانىنا قاراي ورنالاستىرۋ.
بالالار، كىم ساناماق ايتىپ بەرەدى؟ ساناماق ايتۋ
ساناماق
جىڭىشكە جالعىز تاياقشا
«1» سانى – ول، ايىرىقشا
مىنە، «2»سانى تۇر،
قاراڭدارشى، نەتكەن ءتۇر!
موينىن العا يەدى،
قۇيرىعى ەرىپ جۇرەدى.
ەكىلىكتەن كەيىن، قاراڭدار،
«3»سانى شىقتى، جاراندار
ءۇشىنشى ورىن - تۇراعى،
ءۇش ىلمەكتى قوسىپ تۇرادى.
«كۇن مەن جاڭبىر» ويىنى
شارتى: بالالار وتىرادى، كۇن
دەگەندە بالالار ورىندارىنان تۇرىپ جۇگىرەدى، وينايدى. جاڭبىر دەگەندە بالالار تاربيەشىلەردىڭ
قولىنا ۇستاعان قولشاتىردىڭ استىنا تىعىلادى
جاندىكتەردىڭ بەينەسىن قۇراستىرۋ.
بالالار قۇرتتىڭ بەينەسىن قۇراستىرىپ شىعارۋ.
«ونەر»ورتالىعى
تاربيەشى بالالارعا جاندىكتەر تۋرالى تۇسىنىكتەر بەرۋ.
بالالار، مىنا جاندىك قالاي اتالادى؟ (قان قىزى)
قانقىزىن مۇسىندەۋ
قان قىزىنىڭ پايداسى قانداي؟ (وسىمدىكتەردىڭ جاپىراعىن زياندى جاندىكتەردەن قۇرتادى).
ايىم، وسى قانقىزىن مۇسىندەيدى.
قىزىل، قارا، اق ەرمەكسازدان قانقىزىن مۇسىندەيدى. تاربيەشى مۇسىندەۋ جولىن تۇسىندىرەدى.
كوكتەم مەزگىلىنىڭ بەينەسىن جاپسىرۋ. ۇجىمدىق جۇمىس.
تەڭىز تاسىنان ەرمەكسازدان كوبەلەكتى بەينەلەۋ
«عىلىم»ورتالىعى
بالالار، بىزدەرگە جاندىكتەردىڭ پايداسى وتە زور. جاندىكتەردىڭ ادام دەنساۋلىعىنا تيگىزەر ماڭىزى وتە جوعارى.
ورمەكشىنىڭ ورمەگى قانى توقتاماعان جاراعا ەم. ارانىڭ بالىن جاڭعاققا ارالاستىرىپ قان اينالىمىن جاقسارتۋ ءۇشىن پايدالانىلادى. جاڭعاقتىڭ قورەكتىك قۇنى جوعارى. ونىڭ قۇرامىندا اقۋىز، قانىقپاعان ماي قىشقىلى، تەمىر بار. ول ادام دەنەسىنە وتە قاجەتتى پايدالى ازىقتىق رەتىندە قاراستىرىلادى. ميدى قۋاتتاندىرادى، قان اينالىسىن جاقسارتادى، وتكە بايلانعان تاستى ەرىتەدى. ە دارۋمەنى بار. قۇمىرسقادان امين قىشقىلىن الادى.
كوبەلەكتىڭ تالشىعىنان جىبەك ماتا الادى.
بالالارعا بالعا جاڭعاقتى ارالاستىرىپ تاجىريبە تۇرىندە كورسەتۋ.
«كوبەلەكتەر» ءانىن ورىنداۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە
ءبىلۋى كەرەك:جاندىكتەر تۋرالى ءبىلۋى
بولۋى كەرەك:ەستە ساقتاۋ قابىلەتى
قولىنان كەلۋى:مۇسىندەي، بەينەلەي، قۇراستىرا ءبىلۋى
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى،
فورت - شيەۆچەنكو قالاسى، مكقك «ايگولەك»
بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى راۋشان سيسەنبايەۆا
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى:ءتىل دامىتۋ، ماتەماتيكا، كوركەم ادەبيەت، سۋرەت، مۇسىندەۋ، جاپسىرۋ، قورشاعان ورتامەن تانىستىرۋ، قۇراستىرۋ
تاقىرىبى: «جاندىكتەر»
ماقساتى:بالالاردىڭ سوزدىك قورىن دامىتۋ، تابيعاتتاعى تىرشىلىكتىڭ ويانۋىن، جاندىكتەردىڭ تىرشىلىگى،
ولاردىڭ اتاۋى، پايداسى مەن زيانى تۋرالى تۇسىنىكتەر بەرۋ.
تاقپاقتار، ماقال - ماتەل، جۇمباق شەشۋ ارقىلى بالالاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ. جاندىكتەردى اجىراتا بىلۋگە جاتتىقتىرۋ.
دامىتۋشىلىق:ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ
تاربيەلىك ءمانى:تابيعاتتى قورعاۋ، ولارعا قامقورلىق، ادامگەرشىلىككە، دوستىققا باۋلۋ.
كورسەتۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن تۇرلەرى ادىسكەرلىك ءتاسىل رەتىندە قولدانىلادى.
سوزدىك جۇمىس:زياندى، پايدالى
كورنەكىلىك:جاندىكتەر سۋرەتتەرى، ديداكتيكالىق ماتەريالدار، جاندىكتەر.
بالالار قوناقتارمەن سالەمدەسىپ، شاتتىق شەڭبەرىنە جينالۋ.
شاتتىق شەڭبەرى:
تابيعات ءبىزدىڭ انامىز
تابيعاتقا بالامىز
ءيىلىپ سالەم بەرەمىز
ءبىز ادەپتى بالامىز
توپقا دىمبىلمەس كىرەدى.
«سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! مەن، سەندەرمەن وينايىن دەپ كەلدىم، قارنىم اشتى، ءقازىر الاۋ جاعىپ تاماق دايىندايىن. جاندىكتەردى قۇرتايىن.
- بالالار، وت جاعۋعا بولا ما؟
- بولمايدى!
- وندا قۇستاردى اتىپ وينايىن.
- بالالار، قۇستاردى اتۋعا بولا ما؟
- بولمايدى!
الاۋ جاعۋعا، قۇستاردى اتۋعا، قوقىس شاشۋعا، سۋدى لاستاۋعا بولمايدى!
دىمبىلمەس: بالالار كەشىرىڭىزدەر، مەن ەندى ءتۇسىندىم، تابيعاتتى قورعاپ جۇرەمىن.
دىمبىلمەس: كەشىرىم سۇراپ شىعىپ كەتەدى.
بالالار، بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدىڭ تاقىرىبى
«جاندىكتەر»
بالالار،قاتىناس، تانىم، ونەر، عىلىم ورتالىقتارىنا ءبولىنىپ وتىرادى.
«قاتىناس»ورتالىعى
بالالار، ءقازىر قاي مەزگىل؟ (كوكتەم مەزگىلى)
كوكتەم مەزگىلىندە نەشە اي بار؟ (ءۇش اي بار)
ءۇش ايدى اتاڭىز؟ (ناۋرىز، ءساۋىر، مامىر)
كوكتەم مەزگىلىندە قانداي وزگەرىستەر بولادى؟ (كۇن جىلىنادى، اعاشتار بۇرشىك جارادى. قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەلەدى، جاندىكتەر جەر بەتىنە شىعا باستايدى).
مىنا جاندىكتەر قالاي اتالادى؟ (كوبەلەك، ارا، ينەلىك، ورمەكشى، قۇمىرسقا، قوڭىز)
بۇل جاندىكتەردىڭ پايداسى قانداي؟ (بال الادى، زياندى قۇرتتاردان تازارتادى. كوبەلەك گۇلدەردى توزاڭداندىرادى، تالشىعىنان جىبەك ماتا الىنادى. قوڭىز وسىمدىكتەردىڭ جاپىراعىن زياندى قۇرتتاردان تازارتىپ، ەمدەيدى. قۇمىرسقا ەڭبەكقور، يلەۋىنە قونعان قۇستاردىڭ ۇستىندەگى بۇرگەلەرىن تازارتادى. شەگىرتكە زياندى كوك شوپتەردى، ەگىندى جەپ قۇرتىپ وتىرادى. شەگىرتكەلەر توپتالىپ جۇرەدى. ارا گۇلدەردىڭ شىرىنىنان بال جينايدى. قوڭىزدار توپىراقتى قازىپ شىرىگەن زاتتاردى ىدىراتىپ تابيعات تازالىعىن ساقتاۋعا ۇلەس قوسادى).
جاندىكتەر تۋرالى كىم تاقپاقتار بىلەدى؟
مۇحاممەد ا:بالالار - اۋ، بالالار!
الاڭقايعا شىعايىق
كوكتەم ءتىلىن ۇعايىق
قۇرت - قۇمىرسقا، كوبەلەك
ۇشىپ جۇرگەن بوگەلەك
التىناي:ينەلىك - اۋ، ينەلىك
قاشا بەرمە يمەنىپ
تۇسپەي - اق قوي تورىما
قونشى كەلىپ قولىما
انىقتاپ ءبىر قارايىن
سۋرەتىڭدى سالايىن
جۇمباقتار شەشۋ
1. ەكى باسى جۇدىرىقتاي
ورتاسى قىلدىرىقتاي
/قۇمىرسقا/
2. ىزىڭداپ ءان سالىپ
لاس جەرگە قونادى
/ شىبىن/
3. توقىعان اۋى - شىبىننىڭ جاۋى
/ورمەكشى/
«ءۇش كوبەلەك»ەرتەگىسى
«ءۇش كوبەلەك»ەرتەگىسىنىڭ كەيىپكەرلەرىنىڭ بەينەسىن ساۋساق ارقىلى ساحنالاۋ
«تانىم»ورتالىعى
بالالار، قانداي جاندىكتەردى بىلەسىزدەر؟ (كوبەلەك، ارا، ينەلىك، شەگىرتكە، قۇمىرسقا
بالالار قالتاشاعا كوبەلەكتەردى ورنالاستىرادى)
بۇل، جاندىكتەردىڭ قاناتتارى نەشەۋ؟ (ەكەۋ )
كوزدەرى، مۇرتشالارى نەشەۋ؟ (ەكەۋ)
بالالار، مەن سىزدەرگە نەشە سانىن كورسەتسەم، سىزدەر الدارىڭىزداعى قالتاشاعا سونشا كوبەلەكتەردى ورنالاستىراسىزدار
جاندىكتەردى سانىنا قاراي ورنالاستىرۋ.
بالالار، كىم ساناماق ايتىپ بەرەدى؟ ساناماق ايتۋ
ساناماق
جىڭىشكە جالعىز تاياقشا
«1» سانى – ول، ايىرىقشا
مىنە، «2»سانى تۇر،
قاراڭدارشى، نەتكەن ءتۇر!
موينىن العا يەدى،
قۇيرىعى ەرىپ جۇرەدى.
ەكىلىكتەن كەيىن، قاراڭدار،
«3»سانى شىقتى، جاراندار
ءۇشىنشى ورىن - تۇراعى،
ءۇش ىلمەكتى قوسىپ تۇرادى.
«كۇن مەن جاڭبىر» ويىنى
شارتى: بالالار وتىرادى، كۇن
دەگەندە بالالار ورىندارىنان تۇرىپ جۇگىرەدى، وينايدى. جاڭبىر دەگەندە بالالار تاربيەشىلەردىڭ
قولىنا ۇستاعان قولشاتىردىڭ استىنا تىعىلادى
جاندىكتەردىڭ بەينەسىن قۇراستىرۋ.
بالالار قۇرتتىڭ بەينەسىن قۇراستىرىپ شىعارۋ.
«ونەر»ورتالىعى
تاربيەشى بالالارعا جاندىكتەر تۋرالى تۇسىنىكتەر بەرۋ.
بالالار، مىنا جاندىك قالاي اتالادى؟ (قان قىزى)
قانقىزىن مۇسىندەۋ
قان قىزىنىڭ پايداسى قانداي؟ (وسىمدىكتەردىڭ جاپىراعىن زياندى جاندىكتەردەن قۇرتادى).
ايىم، وسى قانقىزىن مۇسىندەيدى.
قىزىل، قارا، اق ەرمەكسازدان قانقىزىن مۇسىندەيدى. تاربيەشى مۇسىندەۋ جولىن تۇسىندىرەدى.
كوكتەم مەزگىلىنىڭ بەينەسىن جاپسىرۋ. ۇجىمدىق جۇمىس.
تەڭىز تاسىنان ەرمەكسازدان كوبەلەكتى بەينەلەۋ
«عىلىم»ورتالىعى
بالالار، بىزدەرگە جاندىكتەردىڭ پايداسى وتە زور. جاندىكتەردىڭ ادام دەنساۋلىعىنا تيگىزەر ماڭىزى وتە جوعارى.
ورمەكشىنىڭ ورمەگى قانى توقتاماعان جاراعا ەم. ارانىڭ بالىن جاڭعاققا ارالاستىرىپ قان اينالىمىن جاقسارتۋ ءۇشىن پايدالانىلادى. جاڭعاقتىڭ قورەكتىك قۇنى جوعارى. ونىڭ قۇرامىندا اقۋىز، قانىقپاعان ماي قىشقىلى، تەمىر بار. ول ادام دەنەسىنە وتە قاجەتتى پايدالى ازىقتىق رەتىندە قاراستىرىلادى. ميدى قۋاتتاندىرادى، قان اينالىسىن جاقسارتادى، وتكە بايلانعان تاستى ەرىتەدى. ە دارۋمەنى بار. قۇمىرسقادان امين قىشقىلىن الادى.
كوبەلەكتىڭ تالشىعىنان جىبەك ماتا الادى.
بالالارعا بالعا جاڭعاقتى ارالاستىرىپ تاجىريبە تۇرىندە كورسەتۋ.
«كوبەلەكتەر» ءانىن ورىنداۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە
ءبىلۋى كەرەك:جاندىكتەر تۋرالى ءبىلۋى
بولۋى كەرەك:ەستە ساقتاۋ قابىلەتى
قولىنان كەلۋى:مۇسىندەي، بەينەلەي، قۇراستىرا ءبىلۋى
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى،
فورت - شيەۆچەنكو قالاسى، مكقك «ايگولەك»
بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى راۋشان سيسەنبايەۆا
You Might Also Like
