- 14 تام. 2015 00:00
- 463
جاپالاق كورسەڭ، اتىپ ال
كۇندەردە ءبىر كۇن سۇلەيمەن پاتشا:
– التىن، كۇمىسپەن كومكەرىلگەن اق وردالاردا وتىرا-وتىرا جالىقتىم. ەندى ماعان ادەمى قىرنالعان اق سۇيەكتەن، كەمىگى جوق قاق سۇيەكتەن، ىلعي عانا باس سۇيەكتەن، سارعايماعان جاس سۇيەكتەن ساراي سالىنسىن، – دەپ بۇيىرادى. – سارايدىڭ ءبىرىنشى قاباتى ايەلدەردىڭ، ەكىنشى قاباتى ەركەكتەردىڭ، ءۇشىنشى قاباتى قۇستاردىڭ باس سۇيەگىنەن قالانسىن!
ادامدار مەن قۇستاردىڭ ءاربىر التى اعايىندىسىنىڭ ۇشەۋىنىڭ باسى، بەس اعايىندىسىنىڭ ەكەۋىنىڭ باسى، ءۇش اعايىندىلاردىڭ بىرەۋىنىڭ باسى الىناتىن بولىپتى.
حان جارلىعى ەكى بولا ما! سونىمەن قاھارلى حاننىڭ قايىرىمسىز جارلىعى ورىندالا باستايدى.
كۇندەردە ءبىر كۇن كەزەك ءۇش اعايىندى ۇكىلەرگە كەلىپ، پاتشا جارلىعى بويىنشا ەڭ كەنجە ءىنىسى بايعىزدىڭ سۇيەگىن اپارىپ بەرەر ۋاقىت جەتەدى. ءبىراق قايسار دا باتىر ۇكى حان جارلىعىن ورىنداۋدان باس تارتادى. ول جاپالاق ءىنىسىن جاردىڭ جارىعىنا، بايعىز ءىنىسىن تاستىڭ قۋىسىنا تىعىپ تاستاپ، وتىرا بەرىپتى.
كوكجەندەت دەيتىن ءبىر قاندى بالاق قۇس بار ەكەن. قۇستاردى قىرۋ مىندەتى سوعان جۇكتەلىپتى. ول حان سارايىنداعى كارى سامۇرىقتىڭ ەڭ سەنىمدى قولقاناتى ەكەن.
ءۇش اعايىندىنىڭ بىرەۋىن الۋ ءۇشىن كوكجەندەت ءبىر كۇنى ۇكىگە جەتەدى. كەلە ەكىلەنە داۋىستايدى:
– بالاق ءجۇنىڭ بالپيىپ،
جالعىز ءوزىڭ جالپيىپ،
باتىرىمسىپ تالتيىپ،
قۇلاعىڭدى قالقيتىپ،
ەكى ۇرتىڭدى سالپيتىپ،
نەگە وتىرسىڭ شالقيىپ؟!
ۇكى ءۇن قاتپايدى. كوكجەندەت سەستەنە اكىرەڭدەيدى.
– حان جارلىعىن نەگە ورىندامايسىڭ؟ بايعىزدىڭ باسى قايدا، تاپ! – دەيدى.
ۇكى قوس قۇلاعىن تىكىرەيتىپ الادى دا كەت دەگەندەي، جۋان شەڭگەلمەن سەرمەپ قالادى. جارماسا كەتسە، جازىم بولارىن سەزگەن جەندەت قۇس:
– قاپ، بالەم، پاتشاعا ايتپاسام با! – دەپ، كەتە بارادى. سول بەتىمەن كەلە جاتسا، اعاسىنىڭ ايتقانىن ورىنداماي، تىعىلىپ جاتقان جەرىنەن شىعىپ، جاپالاق جالپ-جالپ ەتىپ، جار باسىندا ويناپ ءجۇر ەكەن.
كوكجەندەت كورە سالىپ، جاپالاقتىڭ قاسىنا جەتىپ كەلەدى دە:
– بايعىزدى تاۋىپ بەر، سوندا پاتشانىڭ تويىنا باقىرشى بولىپ، تاماققا توياسىڭ، – دەپ الدايدى.
ۇكى دە جەندەت قۇستىڭ ارتىنان قۋا شىققان ەكەن، ونىڭ جاپالاققا ايتىپ تۇرعان ءسوزىن ەستيدى. «ايتپا» دەپ ىمدايدى. ءبىراق ءارى قورقاق، ءارى وپاسىز جاپالاق تاستىڭ قۋىسىنا تىعىلىپ جاتقان ءىنىسى بايعىزدى جاۋ قولىنا ۇستاپ بەرەدى.
مىنە، سول كۇننەن باستاپ، جاپالاق ۇكى ماڭىنا جولاماي كەتىپتى. وپاسىزدىق جاساپ، ءوز باۋىرىن ءبىر ۋىس جەمگە ساتقانى ءۇشىن بۇكىل قۇس اتاۋلى جەرىنىپتى. «جاپالاق كورسەڭ، اتىپ ال، جاماننان بويىڭدى ساتىپ ال» دەگەن ءسوز سودان قالعان ەكەن.
ۇكى قاسيەتتى قۇس سانالىپ، ونىڭ بالاق ءجۇنىن قىز-بوزبالا بوركىنە تاعاتىن بولىپتى.