InfoHub Logo

كاتەگورياسى: تاربيە ساعاتى.
تاقىرىبى: جاقسىدان ۇيرەن، جاماننان جيرەن
ماقساتى: بالالاردى ادامگەرشىلىككە، قاراپايىمدىلىققا، كىشىپەيىلدىلىككە، ادەپتىلىككە، جامان ادەتتەردەن اۋلاق بولۋعا تاربيەلەۋ. ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن جانە سوزدىك قورىن مولايتۋ.
تاربيەلىك: جامان ادەتتەن اۋلاق بولۋعا، تازالىققا، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
مىندەتتەرى: جاقسى، جامان تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛
جاقسى مەن جاماندى سالىستىرا ءبىلۋ ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ؛
جاقسى ىستەر مەن ارەكەتتەر جاساۋعا تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ بارىسى: بالالار، ءبىزدىڭ بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىز بۇرىنعى تاربيە ساعاتىنان وزگەشە، سەبەبى ءبىزدىڭ، ياعني سىزدەردىڭ ساباقتاعى العىرلىق، تاپقىرلىقتارىڭدى بايقاۋ ءۇشىن ساباعىمىزعا اپايلار مەن اعايلار قاتىسىپ وتىر. قانە، بارلىعىمىز ءوز بىلگەندەرىمىزدى قىسىلماي ورتاعا سالايىق.
كورىنىس. ەكى بالا ويناپ ءجۇر.
ەربول:- اسقار ەكەۋمىز دوسپىز عوي، يا؟!
اسقار:- يا دوسپىز.
ەربول:- سەن ەشكىمگە ايتپا، مەندە كەرەمەت نارسە بار.
اسقار:- ول نە نارسە؟
ەربول:- مىنەكەي كورسەڭشى(قالتاسىنان تەمەكى كورسەتەدى).
اسقار:- ول نە بولعانىڭ؟(شوشىنىپ) قايدان الدىڭ؟
ەربول:- پاپامنان كورسەتپەي الدىم.
اسقار:- پاپاڭنان؟ پاپاڭنان نەگە الاسىڭ، تەمەكى دەگەن جامان نارسە، دەنساۋلىققا زياندى.
ەربول:- بولسا شە؟ مەنىڭ پاپام نەگە تارتادى؟
اسقار:- وي، دوستىم، سەنىڭ پاپاڭ جاس كۇنىندە تەمەكىگە اۋەستەنگەن، سول قاتەلىگىن ءقازىر جوندەي الماي ءجۇر.
ەربول:- وي، دوستىم، دەگەنمەن وسىنى تارتىپ كورسەك قايتەدى؟
اسقار:- جوق، مۇنداي جامان ادەتتەن اۋلاق بولعانىمىز ابزال. ايتپەسە قۇريمىز، ونان دا ويىنىمىزدى جالعاستىرايىق.
شاتتىق شەڭبەرى.
- بالالار، شەڭبەر قۇرىپ، ولەڭ جولدارىن ايتايىق.
جاقسىلىقتان ۇيرەنىپ،
بولامىز ءبىز جاقسى ادام.
جاماندىقتان جيرەنىپ، ۇلگى الامىز جاقسىدان.

- بالالار، كانە، ءبىر - بىرىمىزگە جاقسى لەبىزدەرىمىزدى بىلدىرەيىكشى.
- قايىرلى كۇن،
- ساباعىمىزدى جاقسى وقيىق
- ءارقاشان كۇن سونبەسىن،
- اسپانىمىز اشىق بولسىن.
- امان بولايىق.
- دەنىمىز ساۋ بولسىن.
- ءبارىمىز دوس بولايىق. تاتۋ بولايىق. ت. ب سوزدەر ايتادى.
- بالالار، بىزدە بۇگىن «جاقسىدان ۇيرەن، جاماننان جيرەن» اتتى تاربيە ساعاتى بولماق. جاقسى، جامان، ادەپتىلىك تۋرالى ماقال - ماتەلدەرىمىزدى ايتايىقشى.
ميرجان: ۇلكەندى سىيلاساڭ، ەلگە سىيلى بولاسىڭ.
ازيزبەك: ادەپتىلىك بەلگىسى - ءيىلىپ سالەم بەرگەنى.
جۇلدىز: ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت.
«جاقسى بولۋ وزىڭنەن» ولەڭىن بارلىعى جاتقا ايتادى.
- جاقسى بولۋ وزىڭنەن
جامان بولۋ وزىڭنەن
ءوزىڭدى ءوزىڭ ايا دا،
ءوزىڭ ۇيرەن وزىڭنەن.
جاماندىق كورسەڭ بىرەۋدەن
مەن قاندايمىن دەپ ويلا.
جاقسىلىق كورسەڭ بىرەۋدەن
مەن قاندايمىن دەپ ويلا!
- جارايسىڭدار، بالالار. بالالار، ءبىر - بىرىنە لەبىز ءبىلدىرۋى سالەمنەن باستالادى. سالەم - ءسوز اناسى، ءسوزدىڭ قاسيەتى، سوندىقتان ونىڭ ماعىناسىنا ءمان بەرۋ ادەپتىلىكتىڭ، ادامگەرشىلىكتىڭ باسپالداعى. ولاي بولسا امانداسۋدىڭ قانداي ەرەجەلەرىن بىلەسىڭدەر؟
سابرينا: - تانىس ادام الىس جەردەن كەلسە، وعان بارىپ امانداسقان ءجون.
يسمايل: - اسسالاۋماعالەيكۋم، دەپ امانداسقاندا قولعاپتى شەشۋ كەرەك.
- دۇرىس، ەندەشە بالالار، بارلىعىمىز بىرگە «ىزگى سوزدەر» ولەڭىن ايتايىق.
ۇل - قىز سالەم بەرەمىز
ونەگەلى ورەنبىز.
بىلەر قازاق بالاسى:
«سالەم - ءسوزدىڭ اناسى».
- بالالار، قوزعالمالى ويىن وينايىق. (وندا ۇلكەن كورنەكىلىك اۆتوبۋس كولىگى، ونىڭ ىشىندە جۇرگىزۋشى، وتىراتىن ەكى - ءۇش بالا جانە دە اجە رولىندە وينايتىن قىز بالا).
ويىن: قوزعالمالى ويىن. اۆتوبۋس ىشىندەگى كورىنىس.
- بالالار، سەندەردىڭ ۇيلەرىڭدە اجەلەرىڭ بار ما؟. ەندەشە، مىناۋ ءبىزدىڭ اجەمىز، ول سەندەرگە بازاردان الما ساتىپ اكەلمەكشى. ول ءۇشىن قانداي كولىككە وتىرۋى كەرەك؟
- اۆتوبۋس كولىگىنە.
- ەندەشە، ايالدامادان اۆتوبۋس كۇتەيىك.(اجە ايالدامادا تۇرادى).
اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىسى ايالداماعا كەلىپ توقتايدى. ىشىنە اجەي كىرەدى. سول كەزدە وعان ەشكىم ورىن بەرمەيدى.
- بالالار، قاراڭدارشى وسى كورىنىس دۇرىس پا؟، الدە بۇرىس پا؟
بالالار ەركىن تۇردە وزدەرىنىڭ ويلارىن ايتۋعا ءتيىس.
- جوق دۇرىس ەمەس، ۇلكەن كىسىگە ورىن بەرۋ كەرەك. ءبىز ۇلكەندەردى سىيلاۋىمىز كەرەك. امانداسۋىمىز كەرەك. ورنىمىزدان تۇرىپ: «ءسىز وتىرىڭىز» دەۋىمىز كەرەك دەپ كوپتەگەن سوزدەر ايتىپ، ءوز ويلارىن بىلدىرەدى.
- دۇرىس ايتاسىڭدار بالالار، ءبىز ۇلكەندەردى سىيلاۋىمىز كەرەك، امانداسىپ، ورنىمىزدان تۇرىپ ورنىمىزدى ۇسىنۋىمىز كەرەك - دەپ تۇرىپ تۇرعان اجەيگە ورىن بەرىپ، وتىرعىزۋ.
اۆتوبۋسىمىز باراتىن جەرىنە جەتىپ، اجەمىز اۆتوبۋستان ءتۇسىپ بازارعا كەلەدى. بازاردان الما ساتىپ الادى.
- مىنە، بالالار، سەندەرگە اجەلەرىڭ بازاردان الما ساتىپ اپەردى. ەندى بارلىعىمىز بىرگە «نە دەۋ كەرەك؟» ولەڭىن ايتايىق.
اپاڭ سەنىڭ بازاردان،
الما ساتىپ اكەلدى.
ەڭ ۇلكەنىن، جاقسىسىن،
ساعان تاڭداپ اپەردى،
نە دەپ بارىپ، جەۋ كەرەك؟،- راحمەت، سىزگە دەۋ كەرەك.
- وتە جاقسى. ەندى ءبارىمىز سەرگىتۋ ءساتىن ورىندايىق. ( بۋفەر ارقىلى ءان).
سەرگىتۋ ءساتى.
- كانە، بالالار، ورنىمىزدان تۇرىپ، بوي سەرگىتىپ الايىق.
بالا، بالا، بالاقان،
قانە، قايسى الاقان؟
ساۋساقتارىڭ ءايبات،
بىلاي - بىلاي وينات.
كۇندەي جايناپ الاقان،
قولىمىزدا جالاۋ بار،
جالاۋىمىز جايناپ،
بي بيلەيمىز ويناپ.
سالدەن سوڭ ەسىك قاعىلىپ، ادەمى قىز سىنىپقا كىرەدى.(باستاۋىش وقۋشىسى). بىزگە قوناققا ادەمى قىز كەلىپتى.
- سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! مەنىڭ اتىم - ادەمى قىز. مەن سەندەرگە قۇر قول كەلگەنىم جوق. تاپسىرمالار الا كەلدىم.
- بالالار، بىزگە ادەمى قىز(باستاۋىش سىنىبىنىڭ وقۋشىسى) سۋرەتتەر الىپ كەلىپتى. سول سۋرەتتەر بويىنشا سويلەسەيىك. جامان ادەتتەردى قارا قالتاعا سالامىز. جاقسى ادەتتەردى قىزىل قالتاشالارعا سالامىز.( تاقتاعا ءىلدىرۋ).
- مىنا سۋرەتكە قارايمىز، نە كورىپ تۇرمىز؟ قىز بالا مەن ۇل بالا اعاش وتىرعىزىپ جاتىر. بۇل بالالار قانداي بالالار؟
جاقسى، وندا ازامات قاي قالتاعا سالادى ەكەنىن كورەيىك.

- ەكىنشى سۋرەتكە قارايىق. نە كورىپ تۇرمىز؟
- وتىرعىزىپ قويعان اعاشتى بالا كەلىپ سىندىرىپ جاتىر. بۇل قانداي بالا؟
جاننۇر قانداي قالتاعا سالادى ەكەن.
- ەندىگى سۋرەتتە نە كورىپ وتىرسىڭدار؟
- بۇل سۋرەتتە بالا اعاشقا شىعىپ، قۇستىڭ ۇياسىن بۇزىپ جاتىر. بۇل قانداي بالا؟ جامان بالا.
- ال، مىنا سۋرەتتە نە كورىپ تۇرسىڭدار؟ بالا قۇستارعا ۇيا جاساپ، تالعا ءىلىپ قويدى. قانداي بالا؟
- جاقسى. ولجاس قانداي قالتاشاعا سالادى ەكەن.
وتە جاقسى، ەندى ەكىنشى تاپسىرمام.
- سەندەر مامالارىڭ مەن پاپالارىڭا كومەكتەسەسىڭدەر مە؟
- كانە، قالاي كومەكتەسەدى ەكەنسىڭدەر كورەيىك.
تاربيەشى: - ءبىز ۇلكەندى قالاي قۇرمەتتەيمىز، قالاي سىيلايمىز؟
جاراس: ۇلكەننەن بۇرىن سويلەمەۋ، الدىن كەسپەي قۇرمەتتەۋ كەرەك.
اينۇر:
كىم ۇلكەندى سىيلاسا،
كىم ۇلكەندى تىڭداسا،
ۇلكەن بولعان كەزىندە،
سىيلى بولماق ءوزى دە.
گۇلجاينا:
اپام ءۇشىن كۇندە مەن،
وتىن اعاش جارامىن.
سۋ قۇيامىن گۇلگە دە،
دۇكەنگە دە بارامىن.
امينا:
سىپىرامىن ءۇي ءىشىن،
جۋام ىدىس – تاباقتى.
اپام ءبىراق مەن ءۇشىن،
وقىمايدى ساباقتى.
ادەمى قىز:- بالالار، سەندەر وتە تاربيەلى، جاقسى مەن جاماندى اجىراتا بىلەدى ەكەنسىڭدەر، ۇلكەندى سىيلاي بىلەتىن، قۇرمەت كورسەتە بىلەتىن جاقسى بالالار ەكەنسىڭدەر. مەن سەندەرگە ريزا بولدىم. سەندەرگە راحمەت - دەپ كلاستان شىعىپ كەتەدى.
- سونىمەن بالالار، جاقسى بالا قانداي بولادى؟
تازا جۇرەكتى، ادەپتى، ۇلكەندى تىڭدايتىن، كىشىگە قامقور بولاتىن.
ءۇمىت:
جاقسىلىققا قۇشتارمىز،
جاقسى ادام بولىپ شىعامىز.
تازا ءسابي جۇرەكتەن،
قابىلداڭىز مىڭ العىس.
- كولىك ىشىندە ەگدە ادامدارعا نە ىستەيمىز؟
ۇلكەنگە ورىن بەرۋ. امانداسۋ. ۇلدار اتالاردى كورگەندە «اسسالاۋماعالەيكۋم» دەسە، اپا، اجە، اپايلاردى كورگەندە «سالەمەتسىز بە؟» دەۋ كەرەك.
قورىتىندى:
- ادەمى قىزدىڭ اكەلگەن تاپسىرمالارىن ورىندادى. ءبىزدىڭ بالالار جاماندىق پەن جاقسىلىقتى اجىراتا بىلەدى. كوپتەگەن تاربيەلى مول تۇسىنىكتەر الدى. ساباعىمدى اياقتاماس بۇرىن، ۇلى اقىن اباي اتامىزدىڭ ولەڭىن وقىپ بەرەيىن
(اباي اتانىڭ سۋرەتى) كورسەتۋ.
بەس نارسەدەن قاشىق بول،
بەس نارسەگە اسىق بول.
ادام بولام دەسەڭىز،
وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق،
ەرىنشەك بەكەر مال شاشپاق.
بەس دۇشپانىن بىلسەڭىز،
تالاپ، ەڭبەك تەرەڭ وي،
قاناعات، راقىم ويلاپ قوي.
- بالالار، سەندەر وسى اباي اتالارىڭنىڭ ناقىل ولەڭىن ماڭگى ەستەرىڭدە ساقتاپ، جاقسىدان ۇيرەنىپ، جاماننان جيرەنىپ، ءارقاشاندا ءبىلىمدى، ەڭبەكقور، وتىرىك ايتپاي، ماقتانشاق بولماي، تاربيەلى ازامات پەن ازاماتشالار بولىپ وسۋلەرىڭە تىلەكتەسپىن.