جاراتىلىستانۋ عاجايىپتارى
جاراتىلىستانۋ عاجايىپتارى
ءبىلىم سايىسى 8 - 10 سىنىپ
ماقساتى:
حيميا، بيولوگيا، گەوگرافيا پاندەرىنەن العان بىلىمدەرىن بايقاۋ، العىر، ءبىلىمدى وقۋشىلاردى انىقتاي وتىرىپ، پاندەردىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن، قاسيەتتەرىن بىلۋگە ۇيرەنۋ.
كورنەكىلىكتەر: تابيعات تۋرالى ناقىل سوزدەر. سلايدتار.
كەشتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
ءىىى. قورىتىندى.
جۇرگىۋشى
قۇرمەتتى ۇستازدار جانە وقۋشىلار!
بۇگىن وزدەرىڭىزگە بەلگىلى 12 - 17 قاڭتار ارالىعىندا حيميا - بيولوگيا - گەوگرافيا اپتالىعى بولىپ جاريالاندى. سول اپتالىقتىڭ قورىتىندىسى رەتىندە 8، 9، 10 سىنىپتار اراسىندا وتكىزىلەتىن « جاراتىلىستانۋ عاجايىپتارى» اتتى «ءبىلىم سايىسىن باستايمىز».
« نۇرلى جول - بولاشاققا باستار جول»
“ءبىز جالپى ۇلتتىق يدەيامىز – ماڭگىلىك ەلدى باستى باعدار ەتىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ دامۋ داڭعىلىن نۇرلى جولعا اينالدىردىق. قاجىرلى ەڭبەكتى قاجەت ەتەتىن، كەلەشەگى كەمەل نۇرلى جولدا بىرلىگىمىزدى بەكەمدەپ، ايانباي تەر توگۋىمىز كەرەك. ماڭگىلىك ەل - ەلدىڭ بىرىكتىرۋشى كۇشى، ەشقاشان تاۋسىلماس قۋات كوزى” ن. ءا. نازاربايەۆ.
سايىس كەزەڭدەرى
1. «سالەم - ءسوزدىڭ اناسى» توپتىق تانىستىرۋ.
2. «ءارى قاراي» پاندەر بويىنشا سۇراق - جاۋاپ.
3. «مەن بىلەمىن» بيولوگيالىق قىزىقتى سۇراقتار.
4. «قانات قاقتى» گەوگرافيا پانىنە ارنالعان قىزىقتى سۇراقتار.
5. «سيقىرلى كونۆەرت» حيميالىق قىزىقتى سۇراقتار.
6. قورىتىندى.
ءادىل – قازى مۇشەلەرى:
بيولوگيا
تابيعاتىڭ قۇپياسى تۇڭعيىق،
كوز جەتپەيتىن مۇناراسى تىم بيىك،
بىلگەن سايىن سىرىن ونىڭ جۇرەمىز
جۇرەكتەرگە وشپەس جالىن نۇر قۇيىپ
تابيعاتتىڭ قادىرلەپ قاسيەتىن
ادىلدىككە ءارقاشان باس يەتىن
اتاڭنان مال قالعانشا تال قالسىن دەپ
حالقىڭ ايتقان ورىندى وسيەتىن
ەي، زامانداس ەڭ الدىمەن دوسىڭدى ۇق،
دوسىڭ جەر، سۋ ءمولدىر ۋا، وسىمدىك.
الا ءجۇرىپ وسىلاردىڭ سىيلىعىن،
وسىلاردى قورلاۋ دەگەن نە سۇمدىق؟
جەر ەشكىمگە جازبايدى دەپ ارىزدى،
بارىن سارقىپ الا بەرۋ پارىز با؟
جوق، زامانداس ءار ۇرپاققا تۋعان جەر.
نە بەرسە دە، بەرەتىنە قارىزعا.
گەوگرافيا
تابيعاتىم سىرىڭ تەرەڭ سەنىڭ نەتكەن،
تاۋ مەن تاستان سىڭعىرلاعان سۇلۋ وزەن
كۇن كوزىنەن كۇمىستەي شاعىلعان نۇر
كوز الدىمدا كوك وراي گۇلدى كەزەڭ
كەڭ دالامدا شەرتىلگەن سىبىزعى ءۇنى
تەبىرەنگەن بار تىرشىلىك، اسپان نۇرى
قۇستار دا قىلىقتاپ جان تەربەگەن
و، تابيعات، نە دەگەن كەرەمەت ەڭ
سەنىڭ اسەم بەينەڭنەن اسەر الام
اعاشتارىڭ ادەمى بۇرالعان
بار كەرەمەت قاسيەت سەنەن ەكەن
ءارقاشان دا بولامىن ساعان قورعان.
بوزتورعايىڭ شىرىلداپ بوز كىلەمدە،
كوز الدىمدا كوك وراي گۇلدى كەزەڭ.
دالام جايلى سىبىزعى سىر شەرتىپ ءۇن،
تاۋ مەن تاستان سىڭعىرلاپ سۇلۋ وزەن.
و، تابيعات، سىرىڭ دا تەرەڭ ەكەن،
تۇنىپ تۇرعان قويناۋىڭ ولەڭ ەكەن.
قانىمداعى قاسيەت سەنەن ەكەن،
نە دەگەن كەرەمەت ەڭ، كەرەمەت ەڭ!
حيميا
1. پەريودتىق جۇيەگە ارناۋ
ەلەمەنتتەردى جۇيەلەۋگە اركىمدەر - اق ەڭبەك ەتكەن
ويلاعانى ورىندالماي، ەڭبەكتەرى بوسقا كەتكەن
زامانىندا بار ەلەمەنتتى توپقا ءبولىپ،
زاڭدىلىقتى اشۋعا مەندەلەيەۆتىڭ قولى جەتكەن
ول زاڭمەن جەتى پەريود ورنالاسقان،
تىگىنەن سەگىز توپقا ارنا اشقان.
تولتىرىپ سول ارنانىڭ بوس ورىنىن،
بۇل كۇندە بار ەلەمەنت جۇزدەن اسقان.
جۇرمەيسىڭ مۇنى ءبىلىپ، قاتە باسىپ،
اتومدار جۇمباقتارىن تۇرادى اشىپ.
بار ەلەمەنت تاڭباسى وسىندا تۇر،
ساپ قۇراپ ماسساعا ساي قاتارلاسىپ.
2. حيميانى وقۋ پارىز اركىمگە،
وقيدى ونى بارلىق ەلدە، ءار تىلدە
حيميانىڭ وقىڭدار ءار ءبولىمىن،
كەزدەسەر ول الدارىڭنان ءار كۇندە.
حيميانى وقيىق ءبىز كوڭىلمەن،
كەزدەسەر ول كۇندەلىكتى ومىردەن.
اقىلىمىز – حيميانى بىلىڭدەر!
تاپ بولار ول ءار جەردەن، ءار وڭىردەن.
حيميانىڭ الەمى – قىزىق ءارى تارتىمدى،
ءوز سىرىمەن حيميا قىزىقتىرار اركىمدى.
وقىساڭدار عىلىمعا كوز اشىپ،
تانىسىڭدار تابيعاتتىڭ عاجابىن.
«ءارى قاراي» پاندەر بويىنشا سۇراق - جاۋاپ.
ءى توپ سۇراقتارى: 8 «ا» سىنىپ.
1. جەردىڭ شەگىنەن باسقا دەنەلەردى (عارىشتىق دەنەلەر)
2. تابيعاتتانۋشىلارعا ارنالعان قانشا قاعيدا بار؟ (8)
3. كۇن مەن جەردىڭ ورتاشا ارا قاشىقتىعى (150 ملن شاقىرىم)
4. وزەننىڭ باستالار جەرىنەن قۇيار جەرىنە دەيىنگى ارالىقتى(وزەن الابى)
5. ۇيقى بەزىنىڭ گورمونى (ينسۋلين)
6. جاسۋشاسىز ءتىرى اعزا (ۆيرۋس)
7. جۇيكە جاسۋشاسى (نەيرون)
8. ورمەكشىلەردى زەرتتەيتىن عىلىم نە دەپ اتالادى؟ اراحنولوگيا
9. تۇزدىڭ سۋدا ەرۋى فيزيكالىق.
10. اۋىل شارۋاشىلىعىندا وسىمدىكتەردىڭ تۇسىمدىلىگىن ارتتىراتىن حيميالىق زات نە دەپ اتالادى؟ مينەرالدى تىڭايتقىشتار
11. حالىق شارۋاشىلىعىنا پايدالانىلاتىن قاجەتتى زاتتاردى ايتامىز.
ا) جاناتىن ءا) كەندى ءا) كەنسىز
12. جاسىل نەمەسە قارا تۇيىرشىك تۇرىندە كەزدەسەتىن قوپارىلعىش زات. پوروح
ءبىلىم سايىسى 8 - 10 سىنىپ
ماقساتى:
حيميا، بيولوگيا، گەوگرافيا پاندەرىنەن العان بىلىمدەرىن بايقاۋ، العىر، ءبىلىمدى وقۋشىلاردى انىقتاي وتىرىپ، پاندەردىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن، قاسيەتتەرىن بىلۋگە ۇيرەنۋ.
كورنەكىلىكتەر: تابيعات تۋرالى ناقىل سوزدەر. سلايدتار.
كەشتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
ءىىى. قورىتىندى.
جۇرگىۋشى
قۇرمەتتى ۇستازدار جانە وقۋشىلار!
بۇگىن وزدەرىڭىزگە بەلگىلى 12 - 17 قاڭتار ارالىعىندا حيميا - بيولوگيا - گەوگرافيا اپتالىعى بولىپ جاريالاندى. سول اپتالىقتىڭ قورىتىندىسى رەتىندە 8، 9، 10 سىنىپتار اراسىندا وتكىزىلەتىن « جاراتىلىستانۋ عاجايىپتارى» اتتى «ءبىلىم سايىسىن باستايمىز».
« نۇرلى جول - بولاشاققا باستار جول»
“ءبىز جالپى ۇلتتىق يدەيامىز – ماڭگىلىك ەلدى باستى باعدار ەتىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ دامۋ داڭعىلىن نۇرلى جولعا اينالدىردىق. قاجىرلى ەڭبەكتى قاجەت ەتەتىن، كەلەشەگى كەمەل نۇرلى جولدا بىرلىگىمىزدى بەكەمدەپ، ايانباي تەر توگۋىمىز كەرەك. ماڭگىلىك ەل - ەلدىڭ بىرىكتىرۋشى كۇشى، ەشقاشان تاۋسىلماس قۋات كوزى” ن. ءا. نازاربايەۆ.
سايىس كەزەڭدەرى
1. «سالەم - ءسوزدىڭ اناسى» توپتىق تانىستىرۋ.
2. «ءارى قاراي» پاندەر بويىنشا سۇراق - جاۋاپ.
3. «مەن بىلەمىن» بيولوگيالىق قىزىقتى سۇراقتار.
4. «قانات قاقتى» گەوگرافيا پانىنە ارنالعان قىزىقتى سۇراقتار.
5. «سيقىرلى كونۆەرت» حيميالىق قىزىقتى سۇراقتار.
6. قورىتىندى.
ءادىل – قازى مۇشەلەرى:
بيولوگيا
تابيعاتىڭ قۇپياسى تۇڭعيىق،
كوز جەتپەيتىن مۇناراسى تىم بيىك،
بىلگەن سايىن سىرىن ونىڭ جۇرەمىز
جۇرەكتەرگە وشپەس جالىن نۇر قۇيىپ
تابيعاتتىڭ قادىرلەپ قاسيەتىن
ادىلدىككە ءارقاشان باس يەتىن
اتاڭنان مال قالعانشا تال قالسىن دەپ
حالقىڭ ايتقان ورىندى وسيەتىن
ەي، زامانداس ەڭ الدىمەن دوسىڭدى ۇق،
دوسىڭ جەر، سۋ ءمولدىر ۋا، وسىمدىك.
الا ءجۇرىپ وسىلاردىڭ سىيلىعىن،
وسىلاردى قورلاۋ دەگەن نە سۇمدىق؟
جەر ەشكىمگە جازبايدى دەپ ارىزدى،
بارىن سارقىپ الا بەرۋ پارىز با؟
جوق، زامانداس ءار ۇرپاققا تۋعان جەر.
نە بەرسە دە، بەرەتىنە قارىزعا.
گەوگرافيا
تابيعاتىم سىرىڭ تەرەڭ سەنىڭ نەتكەن،
تاۋ مەن تاستان سىڭعىرلاعان سۇلۋ وزەن
كۇن كوزىنەن كۇمىستەي شاعىلعان نۇر
كوز الدىمدا كوك وراي گۇلدى كەزەڭ
كەڭ دالامدا شەرتىلگەن سىبىزعى ءۇنى
تەبىرەنگەن بار تىرشىلىك، اسپان نۇرى
قۇستار دا قىلىقتاپ جان تەربەگەن
و، تابيعات، نە دەگەن كەرەمەت ەڭ
سەنىڭ اسەم بەينەڭنەن اسەر الام
اعاشتارىڭ ادەمى بۇرالعان
بار كەرەمەت قاسيەت سەنەن ەكەن
ءارقاشان دا بولامىن ساعان قورعان.
بوزتورعايىڭ شىرىلداپ بوز كىلەمدە،
كوز الدىمدا كوك وراي گۇلدى كەزەڭ.
دالام جايلى سىبىزعى سىر شەرتىپ ءۇن،
تاۋ مەن تاستان سىڭعىرلاپ سۇلۋ وزەن.
و، تابيعات، سىرىڭ دا تەرەڭ ەكەن،
تۇنىپ تۇرعان قويناۋىڭ ولەڭ ەكەن.
قانىمداعى قاسيەت سەنەن ەكەن،
نە دەگەن كەرەمەت ەڭ، كەرەمەت ەڭ!
حيميا
1. پەريودتىق جۇيەگە ارناۋ
ەلەمەنتتەردى جۇيەلەۋگە اركىمدەر - اق ەڭبەك ەتكەن
ويلاعانى ورىندالماي، ەڭبەكتەرى بوسقا كەتكەن
زامانىندا بار ەلەمەنتتى توپقا ءبولىپ،
زاڭدىلىقتى اشۋعا مەندەلەيەۆتىڭ قولى جەتكەن
ول زاڭمەن جەتى پەريود ورنالاسقان،
تىگىنەن سەگىز توپقا ارنا اشقان.
تولتىرىپ سول ارنانىڭ بوس ورىنىن،
بۇل كۇندە بار ەلەمەنت جۇزدەن اسقان.
جۇرمەيسىڭ مۇنى ءبىلىپ، قاتە باسىپ،
اتومدار جۇمباقتارىن تۇرادى اشىپ.
بار ەلەمەنت تاڭباسى وسىندا تۇر،
ساپ قۇراپ ماسساعا ساي قاتارلاسىپ.
2. حيميانى وقۋ پارىز اركىمگە،
وقيدى ونى بارلىق ەلدە، ءار تىلدە
حيميانىڭ وقىڭدار ءار ءبولىمىن،
كەزدەسەر ول الدارىڭنان ءار كۇندە.
حيميانى وقيىق ءبىز كوڭىلمەن،
كەزدەسەر ول كۇندەلىكتى ومىردەن.
اقىلىمىز – حيميانى بىلىڭدەر!
تاپ بولار ول ءار جەردەن، ءار وڭىردەن.
حيميانىڭ الەمى – قىزىق ءارى تارتىمدى،
ءوز سىرىمەن حيميا قىزىقتىرار اركىمدى.
وقىساڭدار عىلىمعا كوز اشىپ،
تانىسىڭدار تابيعاتتىڭ عاجابىن.
«ءارى قاراي» پاندەر بويىنشا سۇراق - جاۋاپ.
ءى توپ سۇراقتارى: 8 «ا» سىنىپ.
1. جەردىڭ شەگىنەن باسقا دەنەلەردى (عارىشتىق دەنەلەر)
2. تابيعاتتانۋشىلارعا ارنالعان قانشا قاعيدا بار؟ (8)
3. كۇن مەن جەردىڭ ورتاشا ارا قاشىقتىعى (150 ملن شاقىرىم)
4. وزەننىڭ باستالار جەرىنەن قۇيار جەرىنە دەيىنگى ارالىقتى(وزەن الابى)
5. ۇيقى بەزىنىڭ گورمونى (ينسۋلين)
6. جاسۋشاسىز ءتىرى اعزا (ۆيرۋس)
7. جۇيكە جاسۋشاسى (نەيرون)
8. ورمەكشىلەردى زەرتتەيتىن عىلىم نە دەپ اتالادى؟ اراحنولوگيا
9. تۇزدىڭ سۋدا ەرۋى فيزيكالىق.
10. اۋىل شارۋاشىلىعىندا وسىمدىكتەردىڭ تۇسىمدىلىگىن ارتتىراتىن حيميالىق زات نە دەپ اتالادى؟ مينەرالدى تىڭايتقىشتار
11. حالىق شارۋاشىلىعىنا پايدالانىلاتىن قاجەتتى زاتتاردى ايتامىز.
ا) جاناتىن ءا) كەندى ءا) كەنسىز
12. جاسىل نەمەسە قارا تۇيىرشىك تۇرىندە كەزدەسەتىن قوپارىلعىش زات. پوروح
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جىڭىشكە داۋىستىلار
-
1. ق دىبىسىمەن تانىستىرۋ، ق دىبىسى بار سوزدەرگە دىبىستىق تالداۋ جاساي بىلۋگە، سوزدەردى بۋىنعا بولۋگە ۇيرەتۋ.
