InfoHub Logo

دوسقۇل داستان ەرمەك ۇلى
حالىقارالىق ينجينەرلىك-تەحنولوگيالىق
ۋنيۆەرسيتيەتى 1 كۋرس ستۋدەنتى

ماقالا الماتى قالاسى ءدىن ىستەرى جونىندەگى باسقارماسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ءوتىپ جاتقان بايقاۋعا دايىندالدى

ءدىن-رۋحاني مادەنيەت فەنومەنى. جالپى ءدىن ادامزات تاريحىندا جاڭا دۇنيەتانىم، سەنىم، مورالدىق قۇندىلىقتاردىڭ شىعۋ تەگى بولىپ سانالادى. ءدىننىڭ دۇنيەتانىمدىق، مادەني-وركەنيەتتىك جانە گۋمانيستىك ءمانى ەرەكشە.

ءجاستار-دىننىڭ تىرەگى

اتا-بابالارىمىز سان جىلداردان بەرى اڭساعان  تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەلى  رۋحانياتىمىزدىڭ تامىر-تامىرىنا قان جۇگىرىپ، ەلىمىزدە يسلام ءدىنىنىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانى بارشامىزعا بەلگىلى. بۇعان رەسپۋبليكا كولەمىندە ءجۇرىپ جاتقان وڭ وزگەرىستەر دالەل. ايتالىق، ءدىني باسپالاردىڭ اشىلۋى، ءبىرقاتار ءدىني گازەت-جۋرنال، ينتەرنەت سايتتارى، باق-تا رۋحاني تاقىرىپتارعا ماقالالاردىڭ كوبەيۋى، تەلەارنالار مەن راديودا ءدىني باعدارلامالارعا مۇمكىنشىلىك بەرىلىپ، مەكتەپتەردە ءدىنتانۋ ءپانىنىڭ جۇرگىزىلۋى، جەر-جەرلەردە مەشىتەرىمىزدىڭ كوپتەپ بوي كوتەرۋى.

جاستار ءبىر مەملەكەتتىڭ ەرتەڭگى قۇرۋشىسىنا نەمەسە بۇزۋشىسىنا aينالىپ كەتە بارۋى دا مۇمكىن. قaزىرگى قوعام جاستاردىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعىنىڭ تومەن دارەجەدە سيپاتتالۋىمەن قاتار، ءدىننىڭ اتىن جامىلعان ساياسي ميسسيونەرلىك سەكتالار مەن توپتار ءدىني ساۋاتى از ازاماتتارىمىزدى ءوز قارماقتارىنا ءتۇسىرىپ، ءتىپتى وزدەرىنە بەلسەندى جاقتاسقا اينالدىرىپ، وزىمىزگە قارسى قويىپ ۇلگەردى. ەندى ءوز وتانداسىمىزبەن، وتباسىمىزدىڭ مۇشەسىمەن، اعايىنىمىزبەن تارتىسقا تۇسەتىن حالگە جەتتىك. الايدا بۇل اعىمداعىلار وزدەرىن شىنايى ءدىندار جانە اقيقات جولىنداعىلار رەتىندە سانايتىندىقتان، ولاردىڭ قاتارى ءالى دە بولسا كوبەيۋ ۇستىندە. راديكالدى ءدىني توپتار جاستاردى ارباعاندا «يسلامدى جايۋ ءۇشىن جيھاد جاساۋ كەرەك» دەگەن ۋاعىز ايتادى. مۇنداي جولدارعا، كەرىتارتپا اعىمدارعا كەتپەۋدىڭ ەڭ اۋەلگى جولى – ءدىني ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ. ال وزىندىك ۇستانىمى مەن پىكىرى بولماعان جاستار اركىمنىڭ جەتەگىندە كەتىپ، ەلدىڭ سورىنا اينالادى.

جاھاندانۋ ءداۋىرى ءبىزدىڭ قوعامنىڭ جاستارىنا اسەر ەپتەي قويمادى. جاستاردىڭ بولشاعىنا جانە مەملەكەتكە ءقاۋىپ توندىرەتىن باستى پروبلەمالار دا بار. بۇگىندە زامانداستىرىمىزدىڭ  كوبىنىڭ توپ-توبىمەن جات ءدىننىڭ جەتەگىندە جۇرگەنى جاسىرىن ەمەس. ءدىني ساۋاتتىعىنىڭ تايازدىعىنان جات ەلدە الىپ جاتقان ءىلىمنىڭ پارقىنا بارماي، قازاقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارى مەن ەرەكشەلىكتەرىن مۇلدەم جوققا شىعارىپ، كەيبىر مەملەكەتتەردىڭ يدەولوگيالارىن الىپ، بۇگىندە ەل اراسىنا ىرىتكى سالىپ جۇرگەن جاستار دا از ەمەس. بۇگىنگى تاڭداعى جاڭبىردان كەيىنگى ساڭىراۋقۇلاقتاي قاپتاپ كەتكەن تەرىس باعىتتاعى ءدىني اعىمدار - قوعامىمىزداعى ۇلكەن ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ وتىر. تەرىس پيعىلدى بۇل ءدىني اعىمدار قوعام تۇتاستىعىن بۇزىپ، ازاماتتارىمىزعا اسىرەسە جاستارىمىزعا ەرەكشە اسەر ەتىپ، ولاردى تەرىس جولعا سالۋمەن كەلەدى. ءتۇرلى تەرىس باعىتتاعى كوزاقارستارعا ەرىپ كەتۋ كەسىرىنەن كوپتەگەن وتباسىلاردىڭ اجىراسۋى، وتباسى ينستيتۋتىنا كەرى اسەر ەتىپ، ەلىمىزدىڭ بەيبىت ومىرىنە ءقاۋىپ توندىرۋدە. ولار - ءدىنىمىزدى بۇرمالاپ ءارتۇرلى جاڭالىقتاردى ەنگىزىپ، دىنىمىزدەن، مادەنيەتىمىزدەن، دىلىمىزدەن، تىلىمىزدەن، قازاقتى قازاق ەتىپ كورسەتەتىن سالت-داستۇرىمىزدەن، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدان ايىرىپ، حالىق اراسىندا ارازدىق، تاسباۋىرلىق تۋدىرىپ، ىنتىماعىنان، بىرلىگىنەن ايىرىپ، تاريحىمىزدى ۇمىتتىرعىسى كەلەدى. اسىرەسە، بۇگىنگى كۇننىڭ وزەكتى ماسەلەسى مەكتەپ جاسىنداعى قىز بالالاردىڭ مەكتەپكە ورامال تاعىپ بارۋدى ءجون ساناپ وتىرعاندىعى كاتتى قىنجىلتادى.  مەكتەپ فورماسى تۋرالى  ارنايى زاڭ بار. ول قاتاڭ ساقتالۋ كەرەك. ءبىز زايىرلى مەملەكەتپىز. زايىرلى مەملەكەت بولعاندىقتان ونىڭ تالاپتارىن ورىنداۋىمىز كەرەك. ءار ءدىن وكىلدەرى ءوزىنىڭ اتريبۋتتارىن تاعىپ، مەكتەپكە كەلسە نە بولادى؟ بالالاردىڭ مەكتەپكە كەلۋدەگى باستى ماقساتى – ءبىلىم الۋ. سول سەبەپتى مينيسترلىكتىڭ ارنايى بەكىتكەن مەكتەپ فورماسىن ساقتاۋ قاجەت.

پسيحولوگيا سالاسىنىڭ ماماندارى ادام بالاسىنىڭ قۇبىلىس ەكەندىگى، كەز كەلگەن ورتادا پسيحولوگيالىق ءارى الەۋمەتتىك ماجبۇرلىكپەن بولعان جاعدايدا، سول ورتانىڭ جالعان يدەيالارىنا ءسىڭىسىپ، ول يدەيالاردى وتە كەلە اقيقاتتاي كورەتىنىن العا تارتادى. قازاقستانداعى ءداستۇرلى ەمەس ءدىني ۇيىمداردىڭ جانە توتاليتارلىق سەكتالاردىڭ كوبەيۋى مەن ونىڭ قاتارىنا جاستاردىڭ جالپى حالىقتىڭ كوپتەپ تارتىلۋى كوپۇلتتى مەملەكەتىمىزدىڭ ۇلتارالىق تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىعىنا زاردابىن تيگىزۋى مۇمكىن. جاستاردى وزگەشە ويلاۋعا جول بەرمەۋ مۇمكىندىكتەرىنىڭ ءبىرى، ول – سپورتتىق جانە ونەر ورىندارىنا تارتۋ جۇمىستارى بولماق. سەبەبى، قولى بوس جاستاردىڭ ۋاقىتتى وتكىزۋ ەرمەگىمەن الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى تەرىس يدەيالارعا بايلانۋ مەن توپتاسۋ ارقىلى زاڭسىز ارەكەتتەرگە ۇرىنۋ جاعدايلارىن تۋىنداتاتىنى انىق. سوندىقتان مادەني جانە سپورتتىق نىساندار سالىنىپ، جاستاردى تەرىس اعىمداردان ساقتاندىرۋ  جۇمىستارى ەلىمىزدە قارقىن الۋ كەرەك.

قورىتا كەلە، قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە حالىقتىڭ اسىرەسە، جاستاردىڭ رۋحاني-تانىمدىق تاربيەسىن، ءدىني ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ ماڭىزدىلىعى كوپشىلىكتىڭ نازارىندا ءجۇر. قوعامنىڭ ءدىني ءومىرىنىڭ تەندەنسيالارىن، ءدىني احۋالدى ەسكەرە وتىرىپ، ونى جاستارعا جەتكىزىپ وتىرۋ قاجەت. كەز-كەلگەن مەملەكەتتىڭ جارقىن بولاشاعى مەن كەمەلدەنۋى وسى جاستاردىڭ بولمىسى مەن ساناسىنا، مادەني دامۋىنا، ءبىلىم مەن تاجىريبە دەڭگەيىنە بايلانىستى بولادى. سوندىقتان جاستاردىڭ زامانعا ساي ءدىني ءبىلىم دەڭگەيلەرىن ارتتىرىپ، ءداستۇرلى قۇندىلىقتاردى ساقتاۋ بۇگىنگى كۇننىڭ باستى ماسەلەسى.

---