جەمىستەر مەن كوكونىستەر
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: قاتىناس.
وقۋ ءىس ارەكەت ءتۇرى: ءتىل دامىتۋ.
تاقىرىبى: «جەمىستەر مەن كوكونىستەر»
ماقساتى: جەمىستەر مەن كوكونىستەر تۇسىنىك بەرۋ. ولاردى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ويىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، دۇنيە تانىمىن دامىتۋ. بالالاردىڭ جەمىس اعاشتارىن قورعاپ، ولارعا قامقور بولۋىنا ىقپال ەتۋ ءۇشىن تاربيەلىك اڭگىمەلەر جۇرگىزۋ.
ءادىس تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، ويىن.
كورنەكىلىگى: ويىن، سلايد، سۋرەتتەر، ۇلەستىرمەلى ماتەريال.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
امانداسۋ ءساتى:
سالەمەتسىزدەر مە! اپايلار.
باقشامىزعا بارامىز،
دوسىمىزدى تابامىز.
سالەمەت پە، مىنە مەن،
دوسپىن ەندى سەنىمەن.
ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
سۋرەتكە قاراپ كۇزدە قانداي وزگەرىستەر بولادى ەكەن؟
جاپىراقتار سارعايدى، كۇن سۋىتا باستايدى.
ءجيى ءجيى نە جاۋادى؟
كۇز تۋرالى كىم تاقپاق ايتىپ بەرەدى. \ارۋنا، اقنيەت، اقنيەت\
جاڭبىر.
مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرامىن. جۇمباقتىڭ شەشۋى بۇگىنگى وقۋ ءىس ارەكەتىمىزدىڭ تاقىرىبى بولماق. دايىنسىڭدار ما؟
بۇتاقتا ءىلىنىپ تۇرامىن،
پىسكەندە سەبەتكە قۇلادىم. \جەمىس\
ۇلكەندىگى الماداي،
سىرتى جانعان قىزىل وت.
ءىشىن اشىپ قاراساڭ،
مايدا مايدا قىزىل شوق. \انار\
ۇستىنە تىگىپ كوك شاتىر،
استىندا قىزىل ءداۋ جاتىر. \قىزىلشا\
قالىڭ كيىم ۇناتادى،
شەشىندىرسەڭ جىلاتادى. \پياز\
سونىمەن، بالالار بۇگىنگى وقۋ ءىس ارەكەتىمىزدىڭ تاقىرىبى جەمىستەر مەن كوكونىستەر جايلى اڭگىمەلەيمىز.
جەمىستەر باقشادا ياعني اعاشتا، ال كوكونىستەر باقتا وسەدى. جەمىستەر مەن كوكونىستەردى قارايتىن ادامدى باعبان دەيمىز.
جەمىستەرگە: الما، المۇرت، ءجۇزىم، شابدالى، ورىك، شيە.
كوكونىستەرگە: كارتوپ، قىزىلشا، پياز، ءسابىز، قيار، قىزاناق ت. ب. جاتادى.
جەمىستەر مەن كوكونىستەردىڭ قۇرامىندا كوپتەگەن دارۋمەندەر بار.
كوكونىستەردى تۇقىم سەبۋ ارقىلى وسىرەمىز كوكتەم ايىندا. كۇز ايىندا جيناپ الامىز.
المانى كوپ جەسەڭدەر ءتۇرلى اۋرۋلارعا قارسى تۇرۋعا كومەكتەسەدى. قاراڭعىدا كورۋدى جاقسارتادى، شاشتىڭ، تىرناقتىڭ وسۋىنە اسەر ەتەدى. ول جەتىسپەگەندە تەرى قۇرعاپ، جارىلىپ، ءتۇسى كۇڭگىرتتەنەدى.
ليموندى كەسىپ الىپ، شايعا سالىپ، ءىشىپ جۇرسە، قان ءجۇرىسى رەتتەلەدى، قان قىسىمىنىڭ كوتەرىلۋى باسەڭدەيدى. ليمونمەن شاي ىشكەن ادامنىڭ جۇيكەسى ءبىرقالىپتى بولادى.
بانان قان مولشەرىنىڭ ءبىر قالىپتى بولۋى مەن قان قىسىمىنىڭ وزگەرمەۋىنە ىقپال ەتەدى. سۇيەك، تىرناق، شاش وسىمىنە وڭ اسەرىن تيگىزەدى.
جەمىستەردەن توساپ جانە كومپوت قايناتادى.
كوكونىستەردى تاعام رەتىندە سالاتتار جاسايمىز.
ال كوكونىستەردىڭ پايداسى مىسالى؛
قىزاناق ول بىرىنشىدەن، تاعام رەتىندە وتە پايدالى. ەكىنشىدەن، قىزاناقتا س دارۋمەنى وتە كوپ. ۇشىنشىدەن، جاس قىزاناق پەن تومات شىرىنىنىڭ شيپالىق قاسيەتى جاقسى. اسقازان
جاراسى بار ادامدار جاس تومات شىرىنىن ىشۋگە ءتيىس. تومات شىرىنى اعزاداعى تاستاردى دا ەرىتەدى. قىزاناق باۋىر اۋىراتىندار ءۇشىن دە وتە پايدالى. باقشادا ءوسىپ تۇرعان جەمىستى ساباعىنان ءۇزىپ الىپ، جۋماعان كۇيدە جەۋدىڭ ءوزى زياندى. ادامنىڭ ءىش اۋرۋىن دا، باسقا دا سىرقاتتاردى تۋعىزاتىن ميكروبتاردى كورەمىز.
جالپى جەمىستەر مەن كوكونىستەر بىرىنشىدەن دارۋمەن بەرسە، ەكىنشىدەن تاعام رەتىندە، ال ۇشىنشىدەن داستارحانعا ءسان رەتىندە قويا الامىز.
كوكونىستەر. ءسابىز ءدىڭ قۇرامىندا دارۋمەندەر كوپ. كوپ جەسەڭدەر بويلارىڭ وسەدى.
بالالار ەندى «سيقىرلى قاپشىق دەگەن ويىن وينايىق.
شارتى: قولىنا الادى، ءپىشىنىن، ءدامىن، ءتۇسىن، قولدانۋىن ايتادى.
كوكونىستەر مەن جەمىستەر تۋرالى تاقپاقتارىن ايتۋ.
جەمىستەر بىزگە مول ءونىم بەرۋ ءۇشىن، ءبىز ولاردىڭ توپىراعىن قوپسىتۋىمىز كەرەك، ارام ءشوبىن جۇلۋ جانە سۋعارۋ كەرەك. جەر انا مەيىرىمدى، ويتكەنى كوكونىستەردى وسىرەدى، كۇن دە مەيىرىمدى شۋىعىن توگەدى. كوكونىستەر جىلۋ سۇيگىش، سۋىققا ءتوزىمدى بولىپ بولىنەدى.
شيكىدەي جەيتىن كوكونىستەردى اتايىقشى؛ قىزاناق، قىزىلشا، ءسابىز. باكلاجان، كارتوپ.
تاعى دا ويىنعا كەزەك بەرەيىك. «سالات» قيمىلدى ويىن.
جارايسىڭدار بالالار سالاتتارىمىز ءوز جۇپتارىن تاپتى.
بۇگىنگى وقۋ ءىس ارەكەتىمىزدى قورىتا كەلە جەمىستەر مەن كوكونىستەردى بولەك الىپ قويۋمىز كەرەك.
سونىمەن بۇگىن ءبىز نە تۋرالى وتتىك؟
جەمىستەر مەن كوكونىستەر تۋرالى.
ولاردىڭ بىزگە پايداسى بار ما؟
دۇرىس ايتاسىڭدار.
المانى جەمىسكە مە، الدە كوكونىسكە جاتقىزامىز با؟
قاۋىندى شە؟
قۇرامىندا نە بار ەكەن. \دارۋمەندەر\
جەمىستەردى جۋماي جەۋگە بولا ما؟ \جوق، ءىش اۋىرادى\
جارايسىڭدار بالالار بارلىقتارىڭ دۇرىس جاۋاپ بەردىڭدەر، ويىندى دا جاقسى وينادىڭدار.
بالالاردى ماقتاپ ماداقتاۋ.
وقۋ ءىس ارەكەت ءتۇرى: ءتىل دامىتۋ.
تاقىرىبى: «جەمىستەر مەن كوكونىستەر»
ماقساتى: جەمىستەر مەن كوكونىستەر تۇسىنىك بەرۋ. ولاردى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ويىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، دۇنيە تانىمىن دامىتۋ. بالالاردىڭ جەمىس اعاشتارىن قورعاپ، ولارعا قامقور بولۋىنا ىقپال ەتۋ ءۇشىن تاربيەلىك اڭگىمەلەر جۇرگىزۋ.
ءادىس تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، ويىن.
كورنەكىلىگى: ويىن، سلايد، سۋرەتتەر، ۇلەستىرمەلى ماتەريال.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
امانداسۋ ءساتى:
سالەمەتسىزدەر مە! اپايلار.
باقشامىزعا بارامىز،
دوسىمىزدى تابامىز.
سالەمەت پە، مىنە مەن،
دوسپىن ەندى سەنىمەن.
ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
سۋرەتكە قاراپ كۇزدە قانداي وزگەرىستەر بولادى ەكەن؟
جاپىراقتار سارعايدى، كۇن سۋىتا باستايدى.
ءجيى ءجيى نە جاۋادى؟
كۇز تۋرالى كىم تاقپاق ايتىپ بەرەدى. \ارۋنا، اقنيەت، اقنيەت\
جاڭبىر.
مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرامىن. جۇمباقتىڭ شەشۋى بۇگىنگى وقۋ ءىس ارەكەتىمىزدىڭ تاقىرىبى بولماق. دايىنسىڭدار ما؟
بۇتاقتا ءىلىنىپ تۇرامىن،
پىسكەندە سەبەتكە قۇلادىم. \جەمىس\
ۇلكەندىگى الماداي،
سىرتى جانعان قىزىل وت.
ءىشىن اشىپ قاراساڭ،
مايدا مايدا قىزىل شوق. \انار\
ۇستىنە تىگىپ كوك شاتىر،
استىندا قىزىل ءداۋ جاتىر. \قىزىلشا\
قالىڭ كيىم ۇناتادى،
شەشىندىرسەڭ جىلاتادى. \پياز\
سونىمەن، بالالار بۇگىنگى وقۋ ءىس ارەكەتىمىزدىڭ تاقىرىبى جەمىستەر مەن كوكونىستەر جايلى اڭگىمەلەيمىز.
جەمىستەر باقشادا ياعني اعاشتا، ال كوكونىستەر باقتا وسەدى. جەمىستەر مەن كوكونىستەردى قارايتىن ادامدى باعبان دەيمىز.
جەمىستەرگە: الما، المۇرت، ءجۇزىم، شابدالى، ورىك، شيە.
كوكونىستەرگە: كارتوپ، قىزىلشا، پياز، ءسابىز، قيار، قىزاناق ت. ب. جاتادى.
جەمىستەر مەن كوكونىستەردىڭ قۇرامىندا كوپتەگەن دارۋمەندەر بار.
كوكونىستەردى تۇقىم سەبۋ ارقىلى وسىرەمىز كوكتەم ايىندا. كۇز ايىندا جيناپ الامىز.
المانى كوپ جەسەڭدەر ءتۇرلى اۋرۋلارعا قارسى تۇرۋعا كومەكتەسەدى. قاراڭعىدا كورۋدى جاقسارتادى، شاشتىڭ، تىرناقتىڭ وسۋىنە اسەر ەتەدى. ول جەتىسپەگەندە تەرى قۇرعاپ، جارىلىپ، ءتۇسى كۇڭگىرتتەنەدى.
ليموندى كەسىپ الىپ، شايعا سالىپ، ءىشىپ جۇرسە، قان ءجۇرىسى رەتتەلەدى، قان قىسىمىنىڭ كوتەرىلۋى باسەڭدەيدى. ليمونمەن شاي ىشكەن ادامنىڭ جۇيكەسى ءبىرقالىپتى بولادى.
بانان قان مولشەرىنىڭ ءبىر قالىپتى بولۋى مەن قان قىسىمىنىڭ وزگەرمەۋىنە ىقپال ەتەدى. سۇيەك، تىرناق، شاش وسىمىنە وڭ اسەرىن تيگىزەدى.
جەمىستەردەن توساپ جانە كومپوت قايناتادى.
كوكونىستەردى تاعام رەتىندە سالاتتار جاسايمىز.
ال كوكونىستەردىڭ پايداسى مىسالى؛
قىزاناق ول بىرىنشىدەن، تاعام رەتىندە وتە پايدالى. ەكىنشىدەن، قىزاناقتا س دارۋمەنى وتە كوپ. ۇشىنشىدەن، جاس قىزاناق پەن تومات شىرىنىنىڭ شيپالىق قاسيەتى جاقسى. اسقازان
جاراسى بار ادامدار جاس تومات شىرىنىن ىشۋگە ءتيىس. تومات شىرىنى اعزاداعى تاستاردى دا ەرىتەدى. قىزاناق باۋىر اۋىراتىندار ءۇشىن دە وتە پايدالى. باقشادا ءوسىپ تۇرعان جەمىستى ساباعىنان ءۇزىپ الىپ، جۋماعان كۇيدە جەۋدىڭ ءوزى زياندى. ادامنىڭ ءىش اۋرۋىن دا، باسقا دا سىرقاتتاردى تۋعىزاتىن ميكروبتاردى كورەمىز.
جالپى جەمىستەر مەن كوكونىستەر بىرىنشىدەن دارۋمەن بەرسە، ەكىنشىدەن تاعام رەتىندە، ال ۇشىنشىدەن داستارحانعا ءسان رەتىندە قويا الامىز.
كوكونىستەر. ءسابىز ءدىڭ قۇرامىندا دارۋمەندەر كوپ. كوپ جەسەڭدەر بويلارىڭ وسەدى.
بالالار ەندى «سيقىرلى قاپشىق دەگەن ويىن وينايىق.
شارتى: قولىنا الادى، ءپىشىنىن، ءدامىن، ءتۇسىن، قولدانۋىن ايتادى.
كوكونىستەر مەن جەمىستەر تۋرالى تاقپاقتارىن ايتۋ.
جەمىستەر بىزگە مول ءونىم بەرۋ ءۇشىن، ءبىز ولاردىڭ توپىراعىن قوپسىتۋىمىز كەرەك، ارام ءشوبىن جۇلۋ جانە سۋعارۋ كەرەك. جەر انا مەيىرىمدى، ويتكەنى كوكونىستەردى وسىرەدى، كۇن دە مەيىرىمدى شۋىعىن توگەدى. كوكونىستەر جىلۋ سۇيگىش، سۋىققا ءتوزىمدى بولىپ بولىنەدى.
شيكىدەي جەيتىن كوكونىستەردى اتايىقشى؛ قىزاناق، قىزىلشا، ءسابىز. باكلاجان، كارتوپ.
تاعى دا ويىنعا كەزەك بەرەيىك. «سالات» قيمىلدى ويىن.
جارايسىڭدار بالالار سالاتتارىمىز ءوز جۇپتارىن تاپتى.
بۇگىنگى وقۋ ءىس ارەكەتىمىزدى قورىتا كەلە جەمىستەر مەن كوكونىستەردى بولەك الىپ قويۋمىز كەرەك.
سونىمەن بۇگىن ءبىز نە تۋرالى وتتىك؟
جەمىستەر مەن كوكونىستەر تۋرالى.
ولاردىڭ بىزگە پايداسى بار ما؟
دۇرىس ايتاسىڭدار.
المانى جەمىسكە مە، الدە كوكونىسكە جاتقىزامىز با؟
قاۋىندى شە؟
قۇرامىندا نە بار ەكەن. \دارۋمەندەر\
جەمىستەردى جۋماي جەۋگە بولا ما؟ \جوق، ءىش اۋىرادى\
جارايسىڭدار بالالار بارلىقتارىڭ دۇرىس جاۋاپ بەردىڭدەر، ويىندى دا جاقسى وينادىڭدار.
بالالاردى ماقتاپ ماداقتاۋ.
You Might Also Like
-
«ءبىر جۇلدىز بوپ جانام مەن،...» (زەينۋللا شۇكىروۆتىڭ شىعارمالارىنان)
