جەر الەمى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «جەر الەمى»
ساباقتىڭ ماقساتى: ساباقتا بالالاردىڭ عالامشار تۋرالى بىلىمدەرىن تياناقتاۋ، سۋدىڭ قاسيەتتەرىن تاجىريبەلەر كورسەتۋ ارقىلى بىلىمدەرىن مولايتۋ. كوركەم ءسوزدى پايدالانا وتىرىپ سۋدىڭ قاسيەتتەرى جونىندە بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. تۋرا جانە كەرى ساناۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. قۇستارعا دەگەن قامقورلىق سەزىمدەرىن وياتۋ. ارىپتەردى تانۋعا، باسقا دىبىستاردىڭ ىشىنەن ايىرا بىلۋگە، سوزگە دىبىستىق تالداۋ جاساۋعا داعدىلاندىرۋ. ويىن ارقىلى ۇيىمشىلدىققا، دوستىققا تاربيەلەۋ. تابيعاتقا دەگەن اياۋشىلىق، قامقورلىق سەزىمدەرىن وياتۋ.
كەرەكتى قۇرالدار: عالامشار، قاپشىق، كىلەمشە، گيرلياندا، اعاشتار، قۇستار بەينەسى، ىدىستار، ميكروسكوپ، جەر، سۋ، اۋا ماسكالارى، اق حالاتتار، پەرچاتكالار، توڭازىتقىش، ءتۇرلى - ءتۇستى بويالار، ماقتا، قانت، ۇن، ارىپتەر، ساندار، الماشتارى.
ساباقتىڭ بارىسى: مۋزىكا وينالىپ، بالالار توپقا كىرەدى.
تاربيەشى: بالالار، ءبىزدىڭ توپقا سەندەردىڭ بىلىمدەرىڭدى، قانشالىقتى ءتارتىپتى ەكەندەرىڭدى كورۋگە قوناقتار كەلىپ وتىر، ەندەشە ءبىز ءوزىمىزدىڭ ءتارتىپتى، اقىلدى بالالار ەكەنىمىزدى كورسەتەيىك.
بالالار: سالەمەتسىزدەر مە؟
تاربيەشى: قانەكەي، بالالار ءبارىمىز مىنا دوڭگەلەنىپ تۇرعان ورىندىقتارعا جايعاسايىق. مىنا دومالاق ءجىپتى ءبىر - بىرىمىزگە جىبەرىپ، جاقسى تىلەكتەر بىلدىرەيىك.
تىلەكتەر:
1. مەن سۋ تاسقىنى بولماسا ەكەن دەپ تىلەيمىن.
2. جەر بەتىندە اپات بولماسا ەكەن دەپ تىلەيمىن.
3. سۋلارىمىز ءارقاشان ءمولدىر بولسىن.
4. تابيعاتىمىزدى قورعايىق
5. اۋامىز تازا بولسىن.
6. سوعىس بولماسىن دەپ تىلەيمىن.
7. ءارقاشان اسپانىمىز اشىق بولسىن دەپ تىلەيمىن.
8. قۇستارعا قامقور بولايىق دەپ تىلەيمىن.
9. وسىمدىكتەردى ايالايىق دەپ تىلەيمىن.
10. بالاباقشامىز كوركەيسىن دەپ تىلەيمىن.
11. دەنىمىز ساۋ بولسىن.
12. ۇلكەندەردى سىيلايىق.
تاربيەشى: دومالاق ءجىپ تاربيەشىگە ورالىپ، بالالار الدارىنداعى ءجىپتى بيىك كوتەرىپ، بىرگە بىلاي دەيدى:
ءبىز ءبارىمىز دوسپىز، ءارقاشان بىرگەمىز.
تاربيەشى:
- ءيا، دۇرىس ايتاسىڭدار!!
- بالالار، مەن بۇگىن توپقا كەلگەندە ءبىزدىڭ تابيعات بۇرىشىندا مىناۋ ادەمى شارعا ۇقساس زات ءىلىنىپ تۇر ەكەن. اتىن ەسىمە تۇسىرە الماي تۇرعانىم، ماعان كومەكتەسىپ جىبەرىڭدەرشى.
بالالار: بۇل - عالامشار عوي.
تاربيەشى: ول نە زات؟ مۇنداعى ءتۇرلى - تۇستەر نەنى بىلدىرەدى؟
بالالار: ول جەر الەمى، وندا قالالار، وزەن - كولدەر، ورماندار ءتۇرلى – تۇسپەن بەينەلەنگەن. وسى كەزدە ەسىك قاعىلادى، توپقا ءوزى جۇرەتىن قاپشىق كىرەدى.
تاربيەشى: قانەكەي، مىنا سيقىرلى قاپشىق بىزگە نە الىپ كەلدى ەكەن، اشىپ كورەيىك؟ قاپشىقتان حات الادى. قاپشىق شىعىپ كەتەدى. تاربيەشى حاتتى وقيدى. حاتتا بالالار، مەن سەندەردى ءوز الەمىمە ساياحاتقا شاقىرامىن. الاقاندارىڭدى ءۇش رەت ۇرساڭدار سيقىرلى كىلەمدە پايدا بولادى. ۇشاتىن كىلەممەن جىلدامىراق كەلىڭدەر دەپ جازىپتى، - تابيعات انا.
تاربيەشى: بالالار بارامىز با؟
بالالار: ءيا.
تاربيەشى: - ولاي بولسا، قانە ءبارىمىز الاقانىمىزدى ۇرايىق.
سول كەزدە سيقىرلى كىلەم پايدا بولادى.
- بالالار، قانە، بارلىعىمىز سيىسىپ، شۋلاماي وتىرايىق، ايتپەسە، كىلەم ۇشپاي قالار. بالالاردىڭ ءبارى وتىرادى.
داۋىس ەستىلەدى: ەندى كوزدەرىڭدى جۇمىپ، اسپان الەمىن ەلەستەتىڭدەر.
تاربيەشى: بالالار اسپاندا نەلەر بولادى؟
بالالار: اي، كۇن، جۇلدىزدار.
تاربيەشى: كۇن تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
بالالار: كۇن بىزگە جارىق، جىلۋ بەرەدى.
تاربيەشى: بالالار ءبىز اسپاندا ۇشىپ بارامىز. ال تومەندە نەلەر قالدى؟
بالالار: قالالار، تاۋلار، وزەندەر، ورماندار.
داۋىس ەستىلەدى: بالالار كوزدەرىڭدى اشۋلارىڭا بولادى، سەندەر كەلدىڭدەر.
تاربيەشى:
- بالالار، بۇل نەتكەن قاراڭعىلىق، مىنا الەم نەگە مۇڭايىپ تۇر؟
- بالالار سەندەرگە ۇناپ تۇر ما؟
بالالار: جوق
وسى كەزدە تابيعات انانىڭ مۇڭلى داۋىسى شىعادى:
تابيعاتپەن تىرشىلىك،
كوك تۇتىنگە تۇنشىعىپ.
اياق استى تاپتالىپ،
جاراتىلىس زاڭدىلىعى بۇزىلسا...
سوندا بولار كىم يە؟
تاربيەشى: بالالار، بۇل تابيعات انانىڭ داۋىسى عوي! ول رەنجىپ تۇرعان سياقتى. ادامدار تابيعاتتى قورعاۋسىز قالدىرعان، بۇل الەمدى ماڭگى ءتۇن باسقان ەكەن. بالالار كومەكتەسەمىز بە؟
بالالار: ءيا
بالا: اپاي، تابيعاتتىڭ ءتورت قۇدىرەتىمەن امانداسايىق مۇمكىن جۇرەگىن جىلىتارمىز.
تاربيەشى: وتە دۇرىس ايتاسىڭ!
بالالار: ارمىسىڭ قايىرىمدى قارا جەر.
ارمىسىڭ ءمولدىر تازا سۋ.
ارمىسىڭ شۇعىلالى التىن كۇن.
ارمىسىڭ مەيىرىمدى اسپان اتا.
تاربيەشى: جارايسىڭدار بالالار!
وسى كەزدە الەمگە ساۋلە ءتۇسىپ، جارىق بولىپ، سىلدىراعان سۋ دىبىسى ەستىلەدى.
تاربيەشى: بالالار، قاراڭدارشى! مۇندا قانداي ادەمى؟ مىنا الما اعاشتارىنا قاراڭدارشى!!
بالا: اپاي، قاراڭىزشى، مىنا المالاردا ارىپتەر مەن ساندار بار ەكەن. دەمەك، بۇل سيقىرلى الما اعاشتارى عوي.
ساباقتىڭ ماقساتى: ساباقتا بالالاردىڭ عالامشار تۋرالى بىلىمدەرىن تياناقتاۋ، سۋدىڭ قاسيەتتەرىن تاجىريبەلەر كورسەتۋ ارقىلى بىلىمدەرىن مولايتۋ. كوركەم ءسوزدى پايدالانا وتىرىپ سۋدىڭ قاسيەتتەرى جونىندە بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. تۋرا جانە كەرى ساناۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. قۇستارعا دەگەن قامقورلىق سەزىمدەرىن وياتۋ. ارىپتەردى تانۋعا، باسقا دىبىستاردىڭ ىشىنەن ايىرا بىلۋگە، سوزگە دىبىستىق تالداۋ جاساۋعا داعدىلاندىرۋ. ويىن ارقىلى ۇيىمشىلدىققا، دوستىققا تاربيەلەۋ. تابيعاتقا دەگەن اياۋشىلىق، قامقورلىق سەزىمدەرىن وياتۋ.
كەرەكتى قۇرالدار: عالامشار، قاپشىق، كىلەمشە، گيرلياندا، اعاشتار، قۇستار بەينەسى، ىدىستار، ميكروسكوپ، جەر، سۋ، اۋا ماسكالارى، اق حالاتتار، پەرچاتكالار، توڭازىتقىش، ءتۇرلى - ءتۇستى بويالار، ماقتا، قانت، ۇن، ارىپتەر، ساندار، الماشتارى.
ساباقتىڭ بارىسى: مۋزىكا وينالىپ، بالالار توپقا كىرەدى.
تاربيەشى: بالالار، ءبىزدىڭ توپقا سەندەردىڭ بىلىمدەرىڭدى، قانشالىقتى ءتارتىپتى ەكەندەرىڭدى كورۋگە قوناقتار كەلىپ وتىر، ەندەشە ءبىز ءوزىمىزدىڭ ءتارتىپتى، اقىلدى بالالار ەكەنىمىزدى كورسەتەيىك.
بالالار: سالەمەتسىزدەر مە؟
تاربيەشى: قانەكەي، بالالار ءبارىمىز مىنا دوڭگەلەنىپ تۇرعان ورىندىقتارعا جايعاسايىق. مىنا دومالاق ءجىپتى ءبىر - بىرىمىزگە جىبەرىپ، جاقسى تىلەكتەر بىلدىرەيىك.
تىلەكتەر:
1. مەن سۋ تاسقىنى بولماسا ەكەن دەپ تىلەيمىن.
2. جەر بەتىندە اپات بولماسا ەكەن دەپ تىلەيمىن.
3. سۋلارىمىز ءارقاشان ءمولدىر بولسىن.
4. تابيعاتىمىزدى قورعايىق
5. اۋامىز تازا بولسىن.
6. سوعىس بولماسىن دەپ تىلەيمىن.
7. ءارقاشان اسپانىمىز اشىق بولسىن دەپ تىلەيمىن.
8. قۇستارعا قامقور بولايىق دەپ تىلەيمىن.
9. وسىمدىكتەردى ايالايىق دەپ تىلەيمىن.
10. بالاباقشامىز كوركەيسىن دەپ تىلەيمىن.
11. دەنىمىز ساۋ بولسىن.
12. ۇلكەندەردى سىيلايىق.
تاربيەشى: دومالاق ءجىپ تاربيەشىگە ورالىپ، بالالار الدارىنداعى ءجىپتى بيىك كوتەرىپ، بىرگە بىلاي دەيدى:
ءبىز ءبارىمىز دوسپىز، ءارقاشان بىرگەمىز.
تاربيەشى:
- ءيا، دۇرىس ايتاسىڭدار!!
- بالالار، مەن بۇگىن توپقا كەلگەندە ءبىزدىڭ تابيعات بۇرىشىندا مىناۋ ادەمى شارعا ۇقساس زات ءىلىنىپ تۇر ەكەن. اتىن ەسىمە تۇسىرە الماي تۇرعانىم، ماعان كومەكتەسىپ جىبەرىڭدەرشى.
بالالار: بۇل - عالامشار عوي.
تاربيەشى: ول نە زات؟ مۇنداعى ءتۇرلى - تۇستەر نەنى بىلدىرەدى؟
بالالار: ول جەر الەمى، وندا قالالار، وزەن - كولدەر، ورماندار ءتۇرلى – تۇسپەن بەينەلەنگەن. وسى كەزدە ەسىك قاعىلادى، توپقا ءوزى جۇرەتىن قاپشىق كىرەدى.
تاربيەشى: قانەكەي، مىنا سيقىرلى قاپشىق بىزگە نە الىپ كەلدى ەكەن، اشىپ كورەيىك؟ قاپشىقتان حات الادى. قاپشىق شىعىپ كەتەدى. تاربيەشى حاتتى وقيدى. حاتتا بالالار، مەن سەندەردى ءوز الەمىمە ساياحاتقا شاقىرامىن. الاقاندارىڭدى ءۇش رەت ۇرساڭدار سيقىرلى كىلەمدە پايدا بولادى. ۇشاتىن كىلەممەن جىلدامىراق كەلىڭدەر دەپ جازىپتى، - تابيعات انا.
تاربيەشى: بالالار بارامىز با؟
بالالار: ءيا.
تاربيەشى: - ولاي بولسا، قانە ءبارىمىز الاقانىمىزدى ۇرايىق.
سول كەزدە سيقىرلى كىلەم پايدا بولادى.
- بالالار، قانە، بارلىعىمىز سيىسىپ، شۋلاماي وتىرايىق، ايتپەسە، كىلەم ۇشپاي قالار. بالالاردىڭ ءبارى وتىرادى.
داۋىس ەستىلەدى: ەندى كوزدەرىڭدى جۇمىپ، اسپان الەمىن ەلەستەتىڭدەر.
تاربيەشى: بالالار اسپاندا نەلەر بولادى؟
بالالار: اي، كۇن، جۇلدىزدار.
تاربيەشى: كۇن تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
بالالار: كۇن بىزگە جارىق، جىلۋ بەرەدى.
تاربيەشى: بالالار ءبىز اسپاندا ۇشىپ بارامىز. ال تومەندە نەلەر قالدى؟
بالالار: قالالار، تاۋلار، وزەندەر، ورماندار.
داۋىس ەستىلەدى: بالالار كوزدەرىڭدى اشۋلارىڭا بولادى، سەندەر كەلدىڭدەر.
تاربيەشى:
- بالالار، بۇل نەتكەن قاراڭعىلىق، مىنا الەم نەگە مۇڭايىپ تۇر؟
- بالالار سەندەرگە ۇناپ تۇر ما؟
بالالار: جوق
وسى كەزدە تابيعات انانىڭ مۇڭلى داۋىسى شىعادى:
تابيعاتپەن تىرشىلىك،
كوك تۇتىنگە تۇنشىعىپ.
اياق استى تاپتالىپ،
جاراتىلىس زاڭدىلىعى بۇزىلسا...
سوندا بولار كىم يە؟
تاربيەشى: بالالار، بۇل تابيعات انانىڭ داۋىسى عوي! ول رەنجىپ تۇرعان سياقتى. ادامدار تابيعاتتى قورعاۋسىز قالدىرعان، بۇل الەمدى ماڭگى ءتۇن باسقان ەكەن. بالالار كومەكتەسەمىز بە؟
بالالار: ءيا
بالا: اپاي، تابيعاتتىڭ ءتورت قۇدىرەتىمەن امانداسايىق مۇمكىن جۇرەگىن جىلىتارمىز.
تاربيەشى: وتە دۇرىس ايتاسىڭ!
بالالار: ارمىسىڭ قايىرىمدى قارا جەر.
ارمىسىڭ ءمولدىر تازا سۋ.
ارمىسىڭ شۇعىلالى التىن كۇن.
ارمىسىڭ مەيىرىمدى اسپان اتا.
تاربيەشى: جارايسىڭدار بالالار!
وسى كەزدە الەمگە ساۋلە ءتۇسىپ، جارىق بولىپ، سىلدىراعان سۋ دىبىسى ەستىلەدى.
تاربيەشى: بالالار، قاراڭدارشى! مۇندا قانداي ادەمى؟ مىنا الما اعاشتارىنا قاراڭدارشى!!
بالا: اپاي، قاراڭىزشى، مىنا المالاردا ارىپتەر مەن ساندار بار ەكەن. دەمەك، بۇل سيقىرلى الما اعاشتارى عوي.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
