InfoHub Logo

جەر و دۇنيەلىك بولىپتى دەگەن قارالى حابار ءبىر ساتتە ون سەگىز مىڭ عالامعا تاراپ ۇلگەردى. ماعان دا جەتتى. قارالى حابارعا كۇللى الەم كۇڭىرەنىپ، اششى وكسىككە تولى وكىنىشپەن ءتىل قاتقانىمەن، ءبىرقالىپتى ءومىرىم وزگەرگەن ەمەس. جەردى ويلاپ جانارىمنان جاس تا شىعارمادىم. الىپ كۇندى ءوز وسىنەن توقتاماستان ءۇش ءجۇز الپىس بەس كۇن اينالاتىن جەردىڭ، ايتەۋىر ءبىر توقتايتىنى مەن ءۇشىن اقيقات ەدى. سول ءسات بۇگىن ورىندالىپ وتىر. نەگىزگى قيسىن وسى. ءبىز سونىڭ كۋاسىمىز، ءبىراق كىنالى ەمەس ەدىك. كىنالى دا شىعارمىز، ءبىراق مەنىڭ قاتىسىم شامالى. الەم بولسا قىلمىسكەردى ىزدەستىرىپ جاتتى. ۇزاق ىزدەۋ سالاتىن شىعار دەپ ويلاعانمىن، قاتەلەسىپپىن، ولاردىڭ توپشىلاۋىنداعى قىلمىسكەر سول كۇنى كەشكە قاراي قاماۋعا الىندى.

ءبىر كورىپكەل ۇستالىپتى. ول جايىندا سىرتتاي تالاي سىرعا قانىق بولعانىممەن، ءتۇر-تۇسىن كورمەپپىن. ال ونىڭ بار جازىعىن ەستىگەنىمدە، شىداي الماي كۇلىپ جىبەردىم. سوندا بارلىعى ماعان جەك كورە قاراعان. كوڭىلىمە المادىم. دەگەنمەن كورىپكەلگە تاعىلعان ايىپ، ويلاندىرماي قويمادى. ەگەر بار اڭگىمەنى بۇكپەي بايانداسام، كورىپكەل جەر قازا تاباتىن ءتۇنى اسپانداعى جۇلدىزدارمەن ۇزاق سىرلاسىپتى-مىس. بىرەۋلەر تىڭداپ قالسا كەرەك. اسىرەسە جەتى قاراقشىمەن ارادا وتكىزگەن اڭگىمەسى وتە قىزىق. جۇمباققا تولى. اسپانعا قوس قولىن جايىپ ۇزاق قاراعان كورىپكەل: «مەن سەندەرگە مەكەنىمدى ماڭگىلىككە امانات ەتەمىن» دەپتى. ولار: «ماقۇل» دەگەن جاۋاپ قايتارىپتى. بۇل اڭگىمەلەردى جەتكىزگەن ادامدى انىقتادىم. جەردىڭ استى-ۇستىندەگى بارلىق اڭگىمەلەردى قالت جىبەرمەي تىڭداپ وتىراتىن ساققۇلاق ەكەن. وسى ايعاقتاردى العا تارتقان ءىز كەسۋشىلەر، كورىپكەلدى تىرپ ەتكىزبەستەن، جەردىڭ ولىمىنە تىكەلەي قاتىسى بار جان رەتىندە كورسەتىپ بەردى. بۇعان كورىپكەل ەشقانداي قارسىلىق كورسەتپەپتى. «مەن جازىقتىمىن» نەمەسە «جازىقتى ەمەسپىن» دەگەن ءسوز دە ايتپاپتى. «كەسىمدەرىڭ وسى بولسا، ماعان بەرىلەتىن جازانى كۇتەمىن» دەپتى. ءوزىن اسقاق، پاڭ قالىپتا ۇستاپتى. كورىپكەلدەن وسىنداي مىنەز كۇتسەم دە، ونىڭ جازىقتى ەكەندىگىنە تولىق كوزىمدى جەتكىزە المادىم. ول ءوزىنىڭ بولجام— جورامالدارى ارقىلى قۇرباندىققا شالىنىپ تۇرعانداي ەلەستەدى. راسىندا ونىڭ ايتقان بولجامدارى ەشقاشان ءمۇلت كەتكەن ەمەس. سان مىڭداعان جىلداردىڭ قۇرداسى سانالاتىن كورىپكەلدىڭ تالاي ايتقاندارى ءدال كەلىپ جانە ءوزى سونىڭ تالاي مارتە كۋاسى اتانعان بولاتىن. ونىڭ قاشان دۇنيەگە كەلگەندىگى وزىنە عانا ايان. ءوزىن ادام اتا مەن حاۋا انانىڭ قۇرداسىمىن دەپ سانايتىن. وسى سوزدەن جاڭىلعان ەمەس. «مەن سەندەردىڭ ءتۇپ-تامىرلارىڭ ادام اتا مەن حاۋا انانىڭ مىنا جەر بەتىنە تۇسەتىندىگىن بىلگەن ەدىم» دەگەن ءسوزدى مەن سان مارتە ەستىدىم. ءبىز ول زاماننىڭ كۋاسى بولماعاندىقتان، بۇل ايتىلعاندارعا ونشا ءمان بەرمەيتىنبىز. ءبىراق، مەن ەس بىلگەلى مىنا الەمدە ورىن العان ءتۇرلى تابيعي كاتاكليزمدەر مەن اپاتتار؛ ءتۇرلى الەمدىك ساياسي-الەۋمەتتىك وقيعالار؛ قاقتىعىستار جايىندا جاساعان بولجامدارى اينا-قاتەسىز ايتقان قالپىندا قايتالاناتىن. سوندىقتاندا بارلىعى كورىپكەلدەن قورقاتىن. بالكىم جەر جايىندا جاساعان بولجامى ونىڭ بار عۇمىرىنداعى سوڭعى بولجامى شىعار. سەبەبى وسى اركەتى ءۇشىن كورىپكەل ءولىم جازاسىنا كەسىلىپ وتىر. جانە جەتى بولشەككە بولىنەتىن ونىڭ دەنەسى جەرمەن بىرگە قابىرگە كىرەتىن بولىپ كەسىلدى.

جۇما كۇنى جەردى اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالىناتىندىعى جايىندا تورتكۇل دۇنيەگە جار سالىندى. سول كۇنى ەرتە تۇرىپ، جۋىنىپ-شايىنىپ، ساقال-مۇرتىمدى قىرىپ، ۇستىمە تەك قانا اق ماتادان تىگىلگەن كيىم كيدىم. كۇللى الەم جينالىپتى. اۋەلى كورىپكەلدى قۇرباندىققا شالاتىن ادام تاعايىندالدى. وعان بەرىلگەن تاپسىرما بويىنشا اۋەلى كورىپكەلدىڭ باسى شابىلۋى ءتيىس. كەيىن ەكى قولى مەن اياقتارى شاۋىپ تاستالىنادى. سوسىن دەنەسى ەكىگە بولىنەدى. جەتى بولشەكتەنگەن دەنە قارا كەبىنگە ورالىپ، جەرمەن بىرگە كومىلەدى. بارلىعى وسى قىزىقتان قۇر قالعىسى كەلمەگەندەي، العا قاراي ەنتەلەيدى. مەن دە الدىڭعى قاتار جاققا بارىپ جايعاستىم. الدىڭعى قاتارعا بارىپ تۇرا بەرگەنىم سول، قاتتى شۋ شىقتى. جينالعان جۇرتشىلىق بىر-بىرىمەن توبەلەسىپ جاتقانداي. ءمان-جايدى ەندى ۇقتىم، جەردىڭ جانازاسىن ءبىز شىعارامىز دەپ مۇسىلماندار مەن حريستيان وكىلدەرى قىرىقپىشاق بولىپ، كەرىسىپ جاتىر ەكەن. ءار قايسىسىنىڭ ايتقان ۋاجدەرى ورىندى سەكىلدى. شۋ تولاستاعان جوق. ارتى توبەلەسكە ۇلاستى. قان توگىلدى. اتقىلاعان قاننان جەردى وراعان كەبىن قىزىل تۇسكە بويالا بەردى. اق ماتادان وتكەن قان جەردىڭ بويىنا سىڭە بەردى. ايقاي-شۋ، قىرعىن توقتاعان جوق. قان توگىلە بەردى. وسى ساتتە ىشقىنا ايقايلاعان كورىپكەلدىڭ ۇرەيلى داۋسىنان بارلىعى سىلتىدەي تىنا قالدى.

— ەي، نەمەسىنە ارامتەر بولىپ قىرقىساسىڭدار؟

— جەردىڭ جانازاسىن شىعارۋىمىز كەرەك. ونى مۇسىلماندار اتقارۋى ءتيىس.

— جوق، بۇل ادەت-عۇرىپ حريستياندارعا عانا ءتان. جەردى ءبىز ءوز قولىمىزبەن اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالامىز.

— قايسىلارىڭنىڭ ايتقاندارىڭ دۇرىس ەكەندىگىن بىلە المادىم جانە جەردىڭ جانازاسىن قايسىلارىڭ شىعارساڭدار دا ماعان ءبارىبىر. ءبىراق، جەردى قايدا ارۋلاپ كومۋ كەرەك ەكەندىگىن ويلادىڭدار ما؟..

الدىندا عانا كىسەندەۋلى تۇرعان كورىپكەلدىڭ قولى بوساپ كەتىپتى. كوككە جايىلىپ تۇر.

كۇبىر-كۇبىر داۋىستار كوبەيدى. ءبىز شىندىعىندا جەردىڭ ماڭگىلىك مەكەنى قايدا ەكەندىگىن بىلمەيتىنبىز. ءبارىمىز باس شايقادىق.

— مىنە، ەڭ قاسىرەتتىسى وسى ەمەس پە؟...

كورىپكەلگە قارسى ەشكىم دە جاۋاپ قاتقان جوق. ول كوككە قاراعان قالپى الدەنەلەردى ايتىپ، جالبارىندى. كوكتەن ەرەكشە نۇر قۇيىلدى. كورىپكەل مەن جەردى ەرەكشە شۋاققا بولەپ بارا جاتتى. شىداي الماي، ءبارىمىز تەرىس قارادىق. كورىپكەل مەن جەر نۇرعا ءسىڭىپ بارا جاتتى. ساناۋلى سەكۋندتار اراسىندا جوق بولىپ كەتتى. ءبىز مەكەن-جايسىز، كەڭىستىكتە قاڭعىرىپ، ۇلارداي شۋلاپ قالدىق. ءتۇپسىز تۇڭعيىققا شاشىراپ كەتتىك. ءبارىمىزدىڭ سانامىزدا «ەندى قايتەمىز؟» دەگەن سۇراق.

...سول كۇنى جەردىڭ جانازاسى شىعارىلماي قالدى... كورىپكەلدى سودان بەرى كورگەن جوقپىز.

---