جەتى قازىنا
ۇيىمداستىرلىعان وقۋ ءىس - ارەكتەىنىڭ تەحنولوگيالىق كارتاسى
كۇنى:
ءبىلىم سالاسى: «قاتىناس»، «قورشاعان ورتا»، «تانىم»
وقۋ ءىس - ارەكەت: ءتىل دامىتۋ.
تاقىرىبى: جەتى قازىنا
ماقساتى: بالالارعا جەتى سانىنىڭ كيەلى ەكەنىن، سۋرەت بويىنشا اجىراتۋ. جەتى قازىنانى اتاۋعا، ەلىنە ەلەۋلى قىزمەت جاسايتىن ازامات بولۋعا، ايتىلعان ەرتەگى بويىنشا انىق مانەرلى سويلەۋگە ۇيرەتۋ. دوستىققا، ءبىر - ءبىرىن سىيلاۋعا تاربيەلەۋ.
جاڭا سوزدەر: جەتى قازىنا، قىران بۇركىت، بەرەن مىلتىق.
كورنەكىلىك: جەتى قازىنانىڭ سۋرەتى.
ۇيىمداستىرۋ، سەزىمدى وياتۋ
- بۇگىنگى كۇنىمىزدى جىلى، جاقسى تىلەكتەردەن باستايىق.
جىلى لەبىز:
ارمىسىڭ، قايىرىمدى اسپان – اتا!
ارمىسىڭ، شۇعىلالى التىن كۇن!
قۋان، شاتتان، الاقاي!
قايىرلى تاڭ، قايىرلى كۇن!
ءبارىمىز كۇندەي جارقىرايىق!
ءبارىمىز دوس بولايىق.
ىزدەنىستەر، وقۋ ءىس – ارەكەتىنىڭ بارىسى
- ءبىزدىڭ بۇگىنگى اڭگىمەلەيتىن تاقىرىبىمىز، سەندەرگە تانىس، ول «جەتى قازىنا» جايلى.
ءبىز ءبارىمىز بىلەمىز، قازاق حالقى «جەتى» سانىن قاسيەتى، كيەلى سان دەپ ەسەپتەگەن. «جەتى» سانىنا بايلانىستى قازاق ءداستۇرى مەن سالتىنا بايلانىستى نە بىلەمىز؟
- جەتى، كۇن، جەتى شەلپەك، جەتى اتا، جەتى قازىنا
- جەتى كۇن
- بەس كۇن
- ەكى كۇن
دۇيسەنبى، سەيسەنبى، سارسەنبى، بەيسەنبى، جۇما، سەنبى، جەكسەنبى.
اكە
بالا
نەمەرە
شوبەرە
شوپشەك
نەمەنە
تۋاجات
ەر جىگىت
اقىلدى ايەل،
ساپالى ءبىلىم
جۇيرىك ات،
بەرەن مىلتىق
قىران بۇركىت
قۇماي تازى
1 بالا:
ەر جىگىت دەگەنىمىز – ەلىمىزدى، جەرىمىزدى قورعايتىن ەر ازامات.
ەر جىگىتتىڭ ەكى سويلەگەنى ولگەنى،
ەمەننىڭ يىلگەنى سىنعانى.
2 بالا:
سۇلۋ ايەل دەگەنىمىز – ول انامىز، ءبىزدىڭ اقىلشىمىز، پانامىز.
3 بالا:
اناعا بالا – التىننان دا قىمبات.
4 بالا:
انا – ماقتان، انا – جىر،
انا باقىت، جاناشىر.
5 بالا:
انام جۇماق، مەن شۋاق،
انام شىراق، مەن سۇراق.
انام تەڭىز، مەن قايىڭ،
انام بۇلاق، مەن قۇراق.
6 بالا:
اقىل، ءبىلىم ەكەۋى قاتار جۇرەدى. ادامزات اقىلمەن، بىلىممەن ىزدەنىپ، تولىقتىرىپ، جاڭارتىپ وتىرعان.
اقىل ازبايدى،
ءبىلىم توزبايدى.
7 بالا:
ءبىلىمدى، اقىلدى ادامنىڭ ءسوزى جىبەكتەي،
ءبىلىمسىز ادامنىڭ ءسوزى بىلەكتەي.
8 بالا:
بىلىكتى ءبىردى جىعار،
ءبىلىمدى مىڭدى جىعار.
9 بالا:
جۇيرىك ات – ادامزات بالاسىن بارامىن دەگەن جەرىنە جەتكىزەدى. بۇرىنعى كەزدە ات بولس، قازىرگى كەزدە كولىك.
ات ادامنىڭ قاناتى،
اس – ادامنىڭ قۋاتى.
10 بالا:
تۇيەدە دوڭ.
جىلقىدا پىشاق.
11 بالا:
مالدى جاقسى باققانىڭ،
وزىڭە ابىروي تاپقانىڭ.
مالدى جامان باققانىڭ،
كەلگەن باقتى قاققانىڭ.
12 بالا:
جىلقى دا ءوت جوق.
قۇستا ءسۇت جوق.
13 بالا:
ات تۇياعىن توي باسار.
14 بالا:
ءبىر بيە جاقتىڭ قاسى،
ەكى بيە ەل اسى.
ءۇش بيە بۇلاق باسى.
15 بالا:
مال وسىرسەڭ قوي ءوسىر.
ءونىمى ونىڭ كول – كوسىر.
16 بالا:
مالدى باعا ءبىل،
بابىن تابا ءبىل.
17 بالا:
تۇيە بايلىق،
قوي مىرزالىق،
جىلقى ساندىك.
شارۋانىڭ ءبىرى – بەس،
ديحانشىلىق وعان ەس.
بەرەن مىلتىق، مىلتىعىڭ بولسا اش بولمايسىڭ، اڭ اۋلاساڭ دا كۇنىڭدى كورەسىڭ.
جۇمباق:
بەلى بۇكىر، الىسقا تۇكىر. (مىلتىق)
قىران بۇركىت - قۇستىڭ مىقتىسى، بۇركىتىڭ بولسا، ول سەنىڭ قورعاۋشىڭ، اسىراۋشىڭ بولىپ ەسەپتەلەدى.
ەر ازامات اتپەن اڭ ۋلاۋعا شىققاندا قىران بۇركىتتى قولىنا وتىرعىزادى، اڭ كورسە، قىران ۇشىپ بارىپ، اڭدى الىپ ءتۇسىپ، موينىنان قىسىپ تالدىرادى.
جۇيرىك تازى - ادامنىڭ دوسى، كومەكشىسى، قورعاۋشىسى. ادامدار بۇرىن اڭ اۋلاۋعا الىس جولعا شىققاندا ءوزىنىڭ سەنىمدى دوسى رەتىندە ەرتىپ جۇرگەن.
جەتى قازىنا جۇكتەۋ
كۇنى:
ءبىلىم سالاسى: «قاتىناس»، «قورشاعان ورتا»، «تانىم»
وقۋ ءىس - ارەكەت: ءتىل دامىتۋ.
تاقىرىبى: جەتى قازىنا
ماقساتى: بالالارعا جەتى سانىنىڭ كيەلى ەكەنىن، سۋرەت بويىنشا اجىراتۋ. جەتى قازىنانى اتاۋعا، ەلىنە ەلەۋلى قىزمەت جاسايتىن ازامات بولۋعا، ايتىلعان ەرتەگى بويىنشا انىق مانەرلى سويلەۋگە ۇيرەتۋ. دوستىققا، ءبىر - ءبىرىن سىيلاۋعا تاربيەلەۋ.
جاڭا سوزدەر: جەتى قازىنا، قىران بۇركىت، بەرەن مىلتىق.
كورنەكىلىك: جەتى قازىنانىڭ سۋرەتى.
ۇيىمداستىرۋ، سەزىمدى وياتۋ
- بۇگىنگى كۇنىمىزدى جىلى، جاقسى تىلەكتەردەن باستايىق.
جىلى لەبىز:
ارمىسىڭ، قايىرىمدى اسپان – اتا!
ارمىسىڭ، شۇعىلالى التىن كۇن!
قۋان، شاتتان، الاقاي!
قايىرلى تاڭ، قايىرلى كۇن!
ءبارىمىز كۇندەي جارقىرايىق!
ءبارىمىز دوس بولايىق.
ىزدەنىستەر، وقۋ ءىس – ارەكەتىنىڭ بارىسى
- ءبىزدىڭ بۇگىنگى اڭگىمەلەيتىن تاقىرىبىمىز، سەندەرگە تانىس، ول «جەتى قازىنا» جايلى.
ءبىز ءبارىمىز بىلەمىز، قازاق حالقى «جەتى» سانىن قاسيەتى، كيەلى سان دەپ ەسەپتەگەن. «جەتى» سانىنا بايلانىستى قازاق ءداستۇرى مەن سالتىنا بايلانىستى نە بىلەمىز؟
- جەتى، كۇن، جەتى شەلپەك، جەتى اتا، جەتى قازىنا
- جەتى كۇن
- بەس كۇن
- ەكى كۇن
دۇيسەنبى، سەيسەنبى، سارسەنبى، بەيسەنبى، جۇما، سەنبى، جەكسەنبى.
اكە
بالا
نەمەرە
شوبەرە
شوپشەك
نەمەنە
تۋاجات
ەر جىگىت
اقىلدى ايەل،
ساپالى ءبىلىم
جۇيرىك ات،
بەرەن مىلتىق
قىران بۇركىت
قۇماي تازى
1 بالا:
ەر جىگىت دەگەنىمىز – ەلىمىزدى، جەرىمىزدى قورعايتىن ەر ازامات.
ەر جىگىتتىڭ ەكى سويلەگەنى ولگەنى،
ەمەننىڭ يىلگەنى سىنعانى.
2 بالا:
سۇلۋ ايەل دەگەنىمىز – ول انامىز، ءبىزدىڭ اقىلشىمىز، پانامىز.
3 بالا:
اناعا بالا – التىننان دا قىمبات.
4 بالا:
انا – ماقتان، انا – جىر،
انا باقىت، جاناشىر.
5 بالا:
انام جۇماق، مەن شۋاق،
انام شىراق، مەن سۇراق.
انام تەڭىز، مەن قايىڭ،
انام بۇلاق، مەن قۇراق.
6 بالا:
اقىل، ءبىلىم ەكەۋى قاتار جۇرەدى. ادامزات اقىلمەن، بىلىممەن ىزدەنىپ، تولىقتىرىپ، جاڭارتىپ وتىرعان.
اقىل ازبايدى،
ءبىلىم توزبايدى.
7 بالا:
ءبىلىمدى، اقىلدى ادامنىڭ ءسوزى جىبەكتەي،
ءبىلىمسىز ادامنىڭ ءسوزى بىلەكتەي.
8 بالا:
بىلىكتى ءبىردى جىعار،
ءبىلىمدى مىڭدى جىعار.
9 بالا:
جۇيرىك ات – ادامزات بالاسىن بارامىن دەگەن جەرىنە جەتكىزەدى. بۇرىنعى كەزدە ات بولس، قازىرگى كەزدە كولىك.
ات ادامنىڭ قاناتى،
اس – ادامنىڭ قۋاتى.
10 بالا:
تۇيەدە دوڭ.
جىلقىدا پىشاق.
11 بالا:
مالدى جاقسى باققانىڭ،
وزىڭە ابىروي تاپقانىڭ.
مالدى جامان باققانىڭ،
كەلگەن باقتى قاققانىڭ.
12 بالا:
جىلقى دا ءوت جوق.
قۇستا ءسۇت جوق.
13 بالا:
ات تۇياعىن توي باسار.
14 بالا:
ءبىر بيە جاقتىڭ قاسى،
ەكى بيە ەل اسى.
ءۇش بيە بۇلاق باسى.
15 بالا:
مال وسىرسەڭ قوي ءوسىر.
ءونىمى ونىڭ كول – كوسىر.
16 بالا:
مالدى باعا ءبىل،
بابىن تابا ءبىل.
17 بالا:
تۇيە بايلىق،
قوي مىرزالىق،
جىلقى ساندىك.
شارۋانىڭ ءبىرى – بەس،
ديحانشىلىق وعان ەس.
بەرەن مىلتىق، مىلتىعىڭ بولسا اش بولمايسىڭ، اڭ اۋلاساڭ دا كۇنىڭدى كورەسىڭ.
جۇمباق:
بەلى بۇكىر، الىسقا تۇكىر. (مىلتىق)
قىران بۇركىت - قۇستىڭ مىقتىسى، بۇركىتىڭ بولسا، ول سەنىڭ قورعاۋشىڭ، اسىراۋشىڭ بولىپ ەسەپتەلەدى.
ەر ازامات اتپەن اڭ ۋلاۋعا شىققاندا قىران بۇركىتتى قولىنا وتىرعىزادى، اڭ كورسە، قىران ۇشىپ بارىپ، اڭدى الىپ ءتۇسىپ، موينىنان قىسىپ تالدىرادى.
جۇيرىك تازى - ادامنىڭ دوسى، كومەكشىسى، قورعاۋشىسى. ادامدار بۇرىن اڭ اۋلاۋعا الىس جولعا شىققاندا ءوزىنىڭ سەنىمدى دوسى رەتىندە ەرتىپ جۇرگەن.
جەتى قازىنا جۇكتەۋ
You Might Also Like
