ك. د. ۋشينسكيي «ءتورت تىلەك»
تاقىرىبى: ك. د. ۋشينسكيي «ءتورت تىلەك» (سلايد)
ءپانى: ادەبيەتتىك وقۋ 3 سىنىپ
ساباق ماقساتى: ك. د. ۋشينسكييدىڭ شىعارمالارىمەن ونىڭ ىشىندە، «ءتورت تىلەك» اڭگىمەسىمەن تانىستىرۋ؛
بىلىمدىلىك: ءار جىل مەزگىلىنىڭ تىرشىلىك ءۇشىن ماڭىزدىلىعىن ۇعىندىرۋ، وقۋ جانە تاڭداپ وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋگە ۇيرەتۋ؛
دامىتۋشىلىق: شىعارماشىلىق، ويلاۋ، سويلەۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك: كوركەم ادەبيەت وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ جانە تابيعاتقا دەگەن قامقور كوزقاراس قالىپتاستىرۋ
ساباق ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
وقىتۋ ءادىسى: كورنەكىلىك - اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق
كورنەكىلىك: اكت، پورترەت، جازۋشىنىڭ كىتاپتارى
ساباق بارىسى:
I ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
1. پسيحولوگيالىق دايىندىق
- قوڭىراۋ سوعىلدى، ساباق باستالدى. ءبىر - بىرىنە كۇلىمسىرەپ قاراڭدار. قانداي تاماشا، بۇگىن ءبارىمىز بىرگەمىز. ءبىز قايىرىمدىمىز، ءبىر - بىرىمىزگە مەيىرىمدىمىز، ءبىزدىڭ كوڭىل - كۇيىمىز تاماشا. تەرەڭىرەك دەم الىپ، ونى شىعارىڭدار. كەشەگى رەنجىگەندەرىن، وكپەلەرىن، ۋايىمدارىن دەممەن بىرگە شىعىپ كەتسىن. ولاردى ۇمىتىڭدار. مەن سەندەرگە كوتەرىڭكى كوڭىل - كۇي، ءبىر - بىرلەرىنە قامقورلىقپەن قاراي بىلۋلەرىڭدى تىلەيمىن.
ساباقتى ءبارىمىز ۇيىمشىلدىقپەن بىرلەسىپ وتكىزەيىك
2. كانە، ءبارىمىز ساباق باستاماستان بۇرىن ءتىل دامىتۋ جاتتىعۋىن جاسايىق:
• 1. دىبىس ارتيكۋلياسياسى
• ا - ۋ، ا - و، ى - ءى، ۇ - ءۇ؛ اوۋيە؛ ايۋوە؛ اۋيوىە
• 2. سوزدەردى وقۋ:
• شۇناق، ءزارلى، جالاڭداپ، ۇشپاداي، ۇسكىرىك، شيدەم، دومبىعىپ
• 3. ءۇي تاپسىرماسى
• س سەيفۋللين قىزىل شۇناق. ولەڭدى وقىتۋ
• 1. كوزبەن وقۋ.
• 2. سىبىرلاپ وقۋ.
• 3. داۋىستاپ وقۋ.
• 4. جاي وقۋ.
• 5. جىلدام وقۋ.
• - جارايسىڭدار!
«قىس كەلبەتى» تاقىرىبىنا سۋرەتتەرىن تاماشالاۋ قىس مەزگىلىنە قاتىستى جۇمباق ايتۋ
II. تاقىرىپتى مەڭگەرتۋگە دايىندىق:
1) ساباق تاقىرىبىن حابارلاۋ
بالالار، بۇگىن بىزدە ەرەكشە ساباق.
- ءار ادامنىڭ ارمان تىلەگى بولادى. سەنىڭ قانداي تىلەگىڭ بار، نەنى ارماندايسىڭ؟ (داپتەرگە جازۋ)
مونيتوردان ساباق تاقىرىبىن ىشتەي وقىڭدار.
2) كونستانتين دميترييەۆيچ ۋشينسكيي – «ءتورت تىلەك» اڭگىمەسى
اڭگىمەنى وقىماستان بۇرىن مەن جازۋشىمەن تانىستىرايىن.
2) كىرىسپە اڭگىمە
مونيتوردا ك. د. ۋشينسكيي تۋرالى سلايد «بالالار الەمى جانە تۋعان ءتىل»
كونستانتين دميترييەۆيچ ۋشينسكيي – ول ورىستىڭ ۇلى پەداگوگ - جازۋشىسى
كونستانتين دميترييەۆيچ ۋشينسكيي تۋلا قالاسىندا 19 اقپان 1824 جىلى 1812 جىلعى ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان دەمالىستاعى وفيسەر دميتريي گريگوريەۆيچ ۋشينسكييدىڭ جانۇياسىندا دۇنيەگە كەلدى. كونستانتين دميترييەۆيچتىڭ اناسى — ليۋبوۆ ستەپانوۆنا ول 12 جاستا بولعاندا دۇنيەدەن وزدى.. كونستانتين دميترييەۆيچ نوۆگورود - سيەۆەرسكوي گيمنازياسىندا وقىدى.. كەيىن ماسكەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنە ءتۇستى. بىتىرگەن سوڭ ءمۇعالىم بولىپ جۇمىس ىستەدى.. ول بالالارعا ارناپ كوپتەگەن تاماشا كىتاپتار جازدى: «بالالار الەمى»، «تۋعان ءتىل»، «تاڭعى ساۋلەلەر»، «ءتورت تىلەك»، «بيشكا» ت. ب. ول بالالارعا ارناپ كوپتەگەن تاماشا كىتاپتار جازدى. كىتاپتارى كوپتەگەن اڭگىمەلەر، ولەڭدەر، ەرتەگىلەردەن قۇرالعان. كونستانتين دميترييەۆيچ ۋشينسكيي كوپ جىلدار بويى بالالارمەن جۇمىس ىستەدى. ول بالالارعا ارناپ ادەبيەتتىك وقۋ جانە ورىس ءتىلى كىتاپتارىن جانە مۇعالىمدەرگە ارناپ پەداگوگيكادان عىلىمي ەڭبەكتەرىن جازدى. ونىڭ كىتاپتارى «بالالار الەمى» جانە «تۋعان ءتىل». دەپ اتالدى.
ول نە تۋرالى جازدى؟ ول جانۋارلار، بالالار، تابيعات تۋرالى جازدى.
مونيتوردان ونىڭ جازعان كەيبىر كىتاپتارىن كورسەتۋ
ءىىى تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ
1) اڭگىمەنى وقىپ بەرۋ
2) سوزدىك جانە ءسوزدىڭ لەكسيكالىق ماعىناسىن ءتۇسىنۋ جۇمىسى
قۋانىشى قوينىنا سىيماۋ
3) تالداۋ
- اڭگىمەدە كىمدەر اڭگىمەلەسەدى؟
- ولار نە تۋرالى ايتادى؟
- ميتيانىڭ قانداي ءتورت تىلەگى بولدى؟ ميتيا نەلىكتەن ءتورت مەزگىلدىڭ بىتپەۋىن سۇرادى؟
قورىتىندى: تابيعاتتىڭ ءتورت مەزگىلى كەزەكتەسىپ اينالىپ كەلىپ تۇرادى. ول تابيعات زاڭدىلىعى. ونى وزگەرتۋ ەشكىمنىڭ قولىنان كەلمەيدى.
ب) ماتىنمەن العاشقى تانىسۋ. ءوز بەتىنشە مودەلدەۋ
- وقىعان ءماتىننىڭ مودەلىن جاساڭدار؟
ۆ) العاشقى وقىعان كەزدەگى قابىلداۋلارىمەن ءبولىسۋ
- شىعارما ۇنادى ما؟
- قاي جىل مەزگىلى تۋرالى ايتقانى ۇنادى؟ تاۋىپ وقۋ
سەرگىتۋ پرەزەنتاسيا «جىل مەزگىلى».
كانە، جىلدىڭ ءار مەزگىلىنە قوناققا بارايىق!
تابيعات جىلدىڭ ءار مەزگىلىندە دە تاماشا!
1 سلايد. «قىس».
جۇمباق
- كىمگە قىس مەزگىلى ۇنايدى؟
- نەگە؟
2 سلايد. «كوكتەم».
جۇمباق
- كوكتەمنىڭ وزىنە ءتان قانداي ەرەكشەلىگى بار؟
گ) ءماتىندى مانەرلەپ، ءتۇسىنىپ وقۋ جۇمىسى
- اڭگىمە قالاي باستالادى؟ وقۋ نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
- ميتيا قاي جىل مەزگىلى تۋرالى كەرەمەت دەپ شاتتاندى؟ قاي بولىكتە؟
- قاي مەزگىلدى بىتپەسە ەكەن دەپ تىلەدى؟
- ەڭ جاقسى مەزگىل دەپ قاي مەزگىلگە تامساندى؟ نەشە ءسوز ارقىلى ءوزىنىڭ تامسانۋىن جەتكىزدى؟
- نەتكەن تاماشا مەزگىل! دەپ قاي مەزگىلدى ايتتى؟
ميتيانىڭ سوزدەرىن داۋىس ىرعاعىن كەلتىرىپ وقۋ
لەپتى سويلەمدى داۋىس ىرعاعىن كەلتىرىپ وقۋ.
د) دۇرىس ەمەس جوسپارمەن جۇمىس.
- مەنىڭ جوسپارىممەن كەلىسەسىڭ بە؟
قوسىمشا تاپسىرما:
تاعى ءبىر اڭگىمەسىن وقۋشى ايتىپ بەرەدى.
ك. ۋشينسكيي «ەرتەگى قىس كەمپىردىڭ الەگى».
ساباقتى قورىتىندىلاۋ
- كىمنىڭ اڭگىمەسىمەن تانىستىق؟
- ول كىم؟
- سونىمەن قاي جىل مەزگىلى جاقسى ەكەن؟
قورىتىندى: جىلدىڭ ءار مەزگىلى كەرەك جانە ەڭ ماڭىزدى!
- سەندەردىڭ تىلەكتەرىن ميتيانىڭ تىلەگىمەن سايكەس كەلدى مە؟
كانە تاقىرىپقا ساي ماقالدار وقيىق.
قىسقا شاناڭدى جاز سايلا.
ءساۋىر بولماي، ءتاۋىر بولماس
كۇز - مولشىلىق بەلگىسى
پرەزەنتاسيا «جىل مەزگىلى».
كانە، جىلدىڭ ءار مەزگىلىنە قوناققا بارايىق!
3، 4 سلايدى «جاز»، «كۇز»
1. سينكۆەين. جىل مەزگىلدەر تۋرالى سينكۆەين جازدىرۋ.
سينكۆەين - بۇل ءوزىنىڭ بەلگىلى قۇرامى بار ءمينياتيۋرلى 5 جولدان تۇراتىن تاقپاق
• 1 جول - سينكۆەين تاقىرىبى ( قىس ).
• 2 جول - (2 سىن ەسىم).
• 3 جول - (3 ەتىستىك).
• 4 جول – اۆتور ويى (4 سوزدەن تۇراتىن سويلەم).
• 5 جول – اسوسساسيا
مىسالى سينكۆەين:
قىس
قارلى، ايازدى.
سىقىرلايدى، دومبىقتىرادى، ۇسىرەدى.
بالالار ءۇشىن قىزىقتى مەزگىل.
اياز.
2. ءۇي تاپسىرماسى - جىل مەزگىلدەرى تۋرالى شىعارمالار وقۋ
ءپانى: ادەبيەتتىك وقۋ 3 سىنىپ
ساباق ماقساتى: ك. د. ۋشينسكييدىڭ شىعارمالارىمەن ونىڭ ىشىندە، «ءتورت تىلەك» اڭگىمەسىمەن تانىستىرۋ؛
بىلىمدىلىك: ءار جىل مەزگىلىنىڭ تىرشىلىك ءۇشىن ماڭىزدىلىعىن ۇعىندىرۋ، وقۋ جانە تاڭداپ وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋگە ۇيرەتۋ؛
دامىتۋشىلىق: شىعارماشىلىق، ويلاۋ، سويلەۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك: كوركەم ادەبيەت وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ جانە تابيعاتقا دەگەن قامقور كوزقاراس قالىپتاستىرۋ
ساباق ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
وقىتۋ ءادىسى: كورنەكىلىك - اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق
كورنەكىلىك: اكت، پورترەت، جازۋشىنىڭ كىتاپتارى
ساباق بارىسى:
I ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
1. پسيحولوگيالىق دايىندىق
- قوڭىراۋ سوعىلدى، ساباق باستالدى. ءبىر - بىرىنە كۇلىمسىرەپ قاراڭدار. قانداي تاماشا، بۇگىن ءبارىمىز بىرگەمىز. ءبىز قايىرىمدىمىز، ءبىر - بىرىمىزگە مەيىرىمدىمىز، ءبىزدىڭ كوڭىل - كۇيىمىز تاماشا. تەرەڭىرەك دەم الىپ، ونى شىعارىڭدار. كەشەگى رەنجىگەندەرىن، وكپەلەرىن، ۋايىمدارىن دەممەن بىرگە شىعىپ كەتسىن. ولاردى ۇمىتىڭدار. مەن سەندەرگە كوتەرىڭكى كوڭىل - كۇي، ءبىر - بىرلەرىنە قامقورلىقپەن قاراي بىلۋلەرىڭدى تىلەيمىن.
ساباقتى ءبارىمىز ۇيىمشىلدىقپەن بىرلەسىپ وتكىزەيىك
2. كانە، ءبارىمىز ساباق باستاماستان بۇرىن ءتىل دامىتۋ جاتتىعۋىن جاسايىق:
• 1. دىبىس ارتيكۋلياسياسى
• ا - ۋ، ا - و، ى - ءى، ۇ - ءۇ؛ اوۋيە؛ ايۋوە؛ اۋيوىە
• 2. سوزدەردى وقۋ:
• شۇناق، ءزارلى، جالاڭداپ، ۇشپاداي، ۇسكىرىك، شيدەم، دومبىعىپ
• 3. ءۇي تاپسىرماسى
• س سەيفۋللين قىزىل شۇناق. ولەڭدى وقىتۋ
• 1. كوزبەن وقۋ.
• 2. سىبىرلاپ وقۋ.
• 3. داۋىستاپ وقۋ.
• 4. جاي وقۋ.
• 5. جىلدام وقۋ.
• - جارايسىڭدار!
«قىس كەلبەتى» تاقىرىبىنا سۋرەتتەرىن تاماشالاۋ قىس مەزگىلىنە قاتىستى جۇمباق ايتۋ
II. تاقىرىپتى مەڭگەرتۋگە دايىندىق:
1) ساباق تاقىرىبىن حابارلاۋ
بالالار، بۇگىن بىزدە ەرەكشە ساباق.
- ءار ادامنىڭ ارمان تىلەگى بولادى. سەنىڭ قانداي تىلەگىڭ بار، نەنى ارماندايسىڭ؟ (داپتەرگە جازۋ)
مونيتوردان ساباق تاقىرىبىن ىشتەي وقىڭدار.
2) كونستانتين دميترييەۆيچ ۋشينسكيي – «ءتورت تىلەك» اڭگىمەسى
اڭگىمەنى وقىماستان بۇرىن مەن جازۋشىمەن تانىستىرايىن.
2) كىرىسپە اڭگىمە
مونيتوردا ك. د. ۋشينسكيي تۋرالى سلايد «بالالار الەمى جانە تۋعان ءتىل»
كونستانتين دميترييەۆيچ ۋشينسكيي – ول ورىستىڭ ۇلى پەداگوگ - جازۋشىسى
كونستانتين دميترييەۆيچ ۋشينسكيي تۋلا قالاسىندا 19 اقپان 1824 جىلى 1812 جىلعى ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان دەمالىستاعى وفيسەر دميتريي گريگوريەۆيچ ۋشينسكييدىڭ جانۇياسىندا دۇنيەگە كەلدى. كونستانتين دميترييەۆيچتىڭ اناسى — ليۋبوۆ ستەپانوۆنا ول 12 جاستا بولعاندا دۇنيەدەن وزدى.. كونستانتين دميترييەۆيچ نوۆگورود - سيەۆەرسكوي گيمنازياسىندا وقىدى.. كەيىن ماسكەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنە ءتۇستى. بىتىرگەن سوڭ ءمۇعالىم بولىپ جۇمىس ىستەدى.. ول بالالارعا ارناپ كوپتەگەن تاماشا كىتاپتار جازدى: «بالالار الەمى»، «تۋعان ءتىل»، «تاڭعى ساۋلەلەر»، «ءتورت تىلەك»، «بيشكا» ت. ب. ول بالالارعا ارناپ كوپتەگەن تاماشا كىتاپتار جازدى. كىتاپتارى كوپتەگەن اڭگىمەلەر، ولەڭدەر، ەرتەگىلەردەن قۇرالعان. كونستانتين دميترييەۆيچ ۋشينسكيي كوپ جىلدار بويى بالالارمەن جۇمىس ىستەدى. ول بالالارعا ارناپ ادەبيەتتىك وقۋ جانە ورىس ءتىلى كىتاپتارىن جانە مۇعالىمدەرگە ارناپ پەداگوگيكادان عىلىمي ەڭبەكتەرىن جازدى. ونىڭ كىتاپتارى «بالالار الەمى» جانە «تۋعان ءتىل». دەپ اتالدى.
ول نە تۋرالى جازدى؟ ول جانۋارلار، بالالار، تابيعات تۋرالى جازدى.
مونيتوردان ونىڭ جازعان كەيبىر كىتاپتارىن كورسەتۋ
ءىىى تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ
1) اڭگىمەنى وقىپ بەرۋ
2) سوزدىك جانە ءسوزدىڭ لەكسيكالىق ماعىناسىن ءتۇسىنۋ جۇمىسى
قۋانىشى قوينىنا سىيماۋ
3) تالداۋ
- اڭگىمەدە كىمدەر اڭگىمەلەسەدى؟
- ولار نە تۋرالى ايتادى؟
- ميتيانىڭ قانداي ءتورت تىلەگى بولدى؟ ميتيا نەلىكتەن ءتورت مەزگىلدىڭ بىتپەۋىن سۇرادى؟
قورىتىندى: تابيعاتتىڭ ءتورت مەزگىلى كەزەكتەسىپ اينالىپ كەلىپ تۇرادى. ول تابيعات زاڭدىلىعى. ونى وزگەرتۋ ەشكىمنىڭ قولىنان كەلمەيدى.
ب) ماتىنمەن العاشقى تانىسۋ. ءوز بەتىنشە مودەلدەۋ
- وقىعان ءماتىننىڭ مودەلىن جاساڭدار؟
ۆ) العاشقى وقىعان كەزدەگى قابىلداۋلارىمەن ءبولىسۋ
- شىعارما ۇنادى ما؟
- قاي جىل مەزگىلى تۋرالى ايتقانى ۇنادى؟ تاۋىپ وقۋ
سەرگىتۋ پرەزەنتاسيا «جىل مەزگىلى».
كانە، جىلدىڭ ءار مەزگىلىنە قوناققا بارايىق!
تابيعات جىلدىڭ ءار مەزگىلىندە دە تاماشا!
1 سلايد. «قىس».
جۇمباق
- كىمگە قىس مەزگىلى ۇنايدى؟
- نەگە؟
2 سلايد. «كوكتەم».
جۇمباق
- كوكتەمنىڭ وزىنە ءتان قانداي ەرەكشەلىگى بار؟
گ) ءماتىندى مانەرلەپ، ءتۇسىنىپ وقۋ جۇمىسى
- اڭگىمە قالاي باستالادى؟ وقۋ نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
- ميتيا قاي جىل مەزگىلى تۋرالى كەرەمەت دەپ شاتتاندى؟ قاي بولىكتە؟
- قاي مەزگىلدى بىتپەسە ەكەن دەپ تىلەدى؟
- ەڭ جاقسى مەزگىل دەپ قاي مەزگىلگە تامساندى؟ نەشە ءسوز ارقىلى ءوزىنىڭ تامسانۋىن جەتكىزدى؟
- نەتكەن تاماشا مەزگىل! دەپ قاي مەزگىلدى ايتتى؟
ميتيانىڭ سوزدەرىن داۋىس ىرعاعىن كەلتىرىپ وقۋ
لەپتى سويلەمدى داۋىس ىرعاعىن كەلتىرىپ وقۋ.
د) دۇرىس ەمەس جوسپارمەن جۇمىس.
- مەنىڭ جوسپارىممەن كەلىسەسىڭ بە؟
قوسىمشا تاپسىرما:
تاعى ءبىر اڭگىمەسىن وقۋشى ايتىپ بەرەدى.
ك. ۋشينسكيي «ەرتەگى قىس كەمپىردىڭ الەگى».
ساباقتى قورىتىندىلاۋ
- كىمنىڭ اڭگىمەسىمەن تانىستىق؟
- ول كىم؟
- سونىمەن قاي جىل مەزگىلى جاقسى ەكەن؟
قورىتىندى: جىلدىڭ ءار مەزگىلى كەرەك جانە ەڭ ماڭىزدى!
- سەندەردىڭ تىلەكتەرىن ميتيانىڭ تىلەگىمەن سايكەس كەلدى مە؟
كانە تاقىرىپقا ساي ماقالدار وقيىق.
قىسقا شاناڭدى جاز سايلا.
ءساۋىر بولماي، ءتاۋىر بولماس
كۇز - مولشىلىق بەلگىسى
پرەزەنتاسيا «جىل مەزگىلى».
كانە، جىلدىڭ ءار مەزگىلىنە قوناققا بارايىق!
3، 4 سلايدى «جاز»، «كۇز»
1. سينكۆەين. جىل مەزگىلدەر تۋرالى سينكۆەين جازدىرۋ.
سينكۆەين - بۇل ءوزىنىڭ بەلگىلى قۇرامى بار ءمينياتيۋرلى 5 جولدان تۇراتىن تاقپاق
• 1 جول - سينكۆەين تاقىرىبى ( قىس ).
• 2 جول - (2 سىن ەسىم).
• 3 جول - (3 ەتىستىك).
• 4 جول – اۆتور ويى (4 سوزدەن تۇراتىن سويلەم).
• 5 جول – اسوسساسيا
مىسالى سينكۆەين:
قىس
قارلى، ايازدى.
سىقىرلايدى، دومبىقتىرادى، ۇسىرەدى.
بالالار ءۇشىن قىزىقتى مەزگىل.
اياز.
2. ءۇي تاپسىرماسى - جىل مەزگىلدەرى تۋرالى شىعارمالار وقۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
