كىشى جاستاعى دارىندى بالالارمەن جۇمىس
كىشى جاستاعى دارىندى بالالارمەن جۇمىس
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا مەملەكەتتىك ساياسات نەگىزىندە ەڭ العاش رەت «ءار بالانىڭ قابىلەتىنە قاراي ينتەللەكتۋالدىق دامۋى جەكە ادامنىڭ دارىندىلىعىن تانىتۋ» سياقتى وزەكتى ماسەلەلەر ەنگىزىلىپ وتىر. دارىندى بالالارعا ءبىلىم بەرۋدى ءار عىلىمنىڭ بۇگىنگى دارەجەسىنە سايكەس جۇرگىزۋ ءبىر جاعىنان قوعامعا ەرەكشە دارىندى بالالاردىڭ تەك ءوزىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق دامۋىن قامتاماسىز ەتەدى. جاس جەتكىنشەكتىڭ بويىنداعى تابيعات بەرگەن ەرەكشە قابىلەتتى، دارىفندىلىقتى تاني ءبىلۋ، ونىڭ ءارى دامۋىنا باعىت - باعدار بەرە ءبىلۋ ەرەكشە قيىن ءىس.
الايدا ءار بالانىڭ جەكە قابىلەتىن انىقتاپ، ونى سول باعىتتا جەتەلەۋ ۇستاز پارىزى. بالانى زامانىنا قاراي يكەمدەپ، ءوز زامانىنىڭ وزىق ونەگەسىن ونىڭ ساناسىنا سىڭىرە ءبىلۋ، ولاردى شىعارماشىلىق باعىتتا جان - جاقتى دامىتۋ - بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابى.
دارىندىلىق ۇعىمىمەن قاتار شىعارماشىلىق، تالانت، دانىشپاندىق ۇعىمدارى دا بار.
شىعارماشىلىق - ءوزىنىڭ جاڭاشىلىمەن، وزگەشەلىگىمەن ەرەكشەلەنەتىن ءونىم الۋعا مۇمكىندىك جاسايتىن، جەكە تۇلعا بويىنداعى قابىلەتتىلىكتىڭ، ءبىلىم مەن بىلىكتىلىكتىڭ بولۋى.
تالانت - قابىلەتتىلىكتىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيى.
دانىشپاندىق بالالاردى انىقتاۋ - بالانىڭ دامۋىن تاڭداۋمەن بايلانىستى ۇزاق پروسەسس. وسى ايتىلعانداردى ەسكەرە وتىرىپ، دارىندى بالالاردى انىقتاۋدىڭ مىناداي ۇستانىمدارى تۇجىرىمدالدى:
1. بالانىڭ قىزىعۋشىلىعى مەن بەيىمدىلىگىنە بارىنشا سايكەس كەلەتىن قىزمەت اياسىندا بالانىڭ ءىس ارەكەتىنە تالداۋ جۇرگىزۋ.
2. دامىتۋشىلىق ىقپال ەتە وتىرىپ، بالانىڭ پسيحولوگيالىق كەدەرگىلەرىن جويۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ترەنينگتىك ادىستەردى پايدالانۋ.
3. بالانىڭ دارىندىلىق بەلگىسىن ونىڭ پسيحولوگيالىق دامۋىنىڭ ناقتى دەڭگەيىندە عانا ەمەس، سونداي - اق ونىڭ بولاشاقتاعى دامۋى مۇمكىندىگىن دە ەسەپكە الا وتىرىپ باعالاۋ.
4. ءتۇرلى اقپارات الۋ كوزدەرىن پايدالانىپ، بالا قابىلەتتەرىن كەڭ كولەمدە قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن بالانىڭ مىنەز - قۇلقى مەن ءىس - ارەكەتىن جان - جاقتى باعالاۋدىڭ كەشەندى سيپاتى. ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە جاڭاشا مازمۇن بەرۋ ارقىلى جان - جاقتى دامىعان شىعارماشىل، رۋحاني وي - ءورىسى كەڭ جەكە تۇلعانى تاربيەلەۋ مىندەتى تۇر.
دارىندى بالالارمەن جۇمىس ىستەۋدىڭ نەگىزگى ماقساتى - ولاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستا ءوزىنىڭ قابىلەتىن ىسكە اسىرۋعا دايىندىعىن قالىپتاستىرۋ. ال ماقساتقا جەتۋ وقۋ باعدارلاماسىن تەرەڭدەتىپ، وقىتۋ جانە تاربيەلەنۋشىنىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىگىن دامىتۋ ارقىلى جۇزەگە اسادى.
بالانىڭ دارىندىلىعىن انىقتاۋدا تومەندەگىدەي ءادىس - تاسىلدەردى قولدانامىن:
- بالانىڭ وتباسى جاعدايىن زەرتتەۋ؛
- شىعارماشىلىق قابىلەتىن انىقتاۋ؛
- ساۋالنامالار، پسيحوديوگنوستيكالىق ترەنينگتەردى وتكىزۋ؛
- اتا - انامەن اڭگىمەلەسۋ؛
- ينتەللەكتۋالدىق سايىس ويىندارىنا قاتىستىرۋ؛
وسى ايتىلعان تۇجىرىمداردى قورىتا كەلە، دارىندا بالالاردىڭ قابىلەتىن دامىتۋدىڭ كەلەسى جولدارىن ىرىكتەپ الۋعا بولادى:
1. ۇيىمداستىرىلعان وقۋ - تاربيە جۇمىستارى؛
2. ەرتەڭگىلىكتەر؛
3. وليمپيادالار؛
4. ينتەللەكتۋالدىق ويىندار، دەبات كلۋبى؛
5. بالالاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيلەرىن ارتتىرۋ؛
6. شەبەرلەر بايقاۋى؛
7. بالالاردىڭ اۋداندىق، وبلىستىق، جوبالار بايقاۋلارىنا قاتىسۋ.
دارىندىلىقتىڭ باستى ەرەكشەلىكتەرى:
• ەرەكشە زەيىندىلىك
• جيناقتىلىق
• كۇردەلى اقىل - وي جۇمىسىنا ءارقاشان دايىن تۇرادى
• ەڭبەككە جۇمىلۋشىلىعى
• تانىم اياسى وتە كەڭ بولادى
• ويلاۋ بەلسەندىلىگى اسا تۇراقتى
• دارىندى بالالاردىڭ ادامگەرشىلىك دامۋى، قابىلداۋى، وزىندىك تانىمى وتە نازىك
• قيالدارى كەڭ
• كوتەرىڭكى كوڭىل كۇيدى، جاعىمدى پسيحولوگيالىق احۋالدى جاقسى كورەدى
• ادىلەتسىزدىكتى كوتەرمەيدى، وزىنە جانە قورشاعان ادامدارعا تالاپ قويا بىلەدى
جوعارىدا اتاپ وتىلگەندەي، بالالاردىڭ العان بىلىمدەرىن بەكىتۋ، شىڭداۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلعان ينتەللەكتۋالدىق ويىن قۇرىلىمى:
ءۇوا تاقىرىبى: «جۇلدىزدى ءسات» ينتەللەكتۋالدى ويىنى
ماقساتى: بالالاردىڭ قاتىناس، تانىم، الەۋمەتتىك ورتا ءبىلىم سالالارىنان وتكەن تاقىرىپتاردان سۇراقتار بەرىپ، بىلىمدەرىن تياناقتاۋ.
جۇرگىزىلۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ. جارىسقا 6 بالا قاتىسادى.
2. ينتەللەكتۋالدى ويىن.
- بالالار جارىستى باستاماس بۇرىن، ويىننىڭ شارتىمەن تانىستىرۋ.
ويىن 4 تۋردان تۇرادى.
1 تۋر. ءتىل دامىتۋ، اينالامەن تانىسۋ، ماتەماتيكادان بولادى. بارلىعى 12 سۇراق. التى بالاعا ەكى سۇراقتان كەلەدى.
2 تۋر. كوركەم ادەبيەت ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى. تاقتاداعى سۋرەتتى سىزبا ارقىلى ەرتەگى قۇراستىرۋ، 2 تۋردان كەيىن ۇپايى از بالا ويىننان شىعادى.
3 تۋر. توپتاستىرىلىپ بەرىلگەن نەلەر؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەمىز. 3 تۋردان كەيىن ۇپايى از ەكى بالا ويىننان شىعادى.
4 تۋر. بۇل تۋردا قالعان ەكى بالاعا لوگيكالىق تاپسىرما بەرىلەدى. قاي بالا دۇرىس جاۋاپ بەرسە، سول بالا جەڭىسكە جەتەدى.
سلايدتا بارلىق سۇراقتار جازىلىپ، سۋرەتتەر كورسەتىلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا مەملەكەتتىك ساياسات نەگىزىندە ەڭ العاش رەت «ءار بالانىڭ قابىلەتىنە قاراي ينتەللەكتۋالدىق دامۋى جەكە ادامنىڭ دارىندىلىعىن تانىتۋ» سياقتى وزەكتى ماسەلەلەر ەنگىزىلىپ وتىر. دارىندى بالالارعا ءبىلىم بەرۋدى ءار عىلىمنىڭ بۇگىنگى دارەجەسىنە سايكەس جۇرگىزۋ ءبىر جاعىنان قوعامعا ەرەكشە دارىندى بالالاردىڭ تەك ءوزىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق دامۋىن قامتاماسىز ەتەدى. جاس جەتكىنشەكتىڭ بويىنداعى تابيعات بەرگەن ەرەكشە قابىلەتتى، دارىفندىلىقتى تاني ءبىلۋ، ونىڭ ءارى دامۋىنا باعىت - باعدار بەرە ءبىلۋ ەرەكشە قيىن ءىس.
الايدا ءار بالانىڭ جەكە قابىلەتىن انىقتاپ، ونى سول باعىتتا جەتەلەۋ ۇستاز پارىزى. بالانى زامانىنا قاراي يكەمدەپ، ءوز زامانىنىڭ وزىق ونەگەسىن ونىڭ ساناسىنا سىڭىرە ءبىلۋ، ولاردى شىعارماشىلىق باعىتتا جان - جاقتى دامىتۋ - بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابى.
دارىندىلىق ۇعىمىمەن قاتار شىعارماشىلىق، تالانت، دانىشپاندىق ۇعىمدارى دا بار.
شىعارماشىلىق - ءوزىنىڭ جاڭاشىلىمەن، وزگەشەلىگىمەن ەرەكشەلەنەتىن ءونىم الۋعا مۇمكىندىك جاسايتىن، جەكە تۇلعا بويىنداعى قابىلەتتىلىكتىڭ، ءبىلىم مەن بىلىكتىلىكتىڭ بولۋى.
تالانت - قابىلەتتىلىكتىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيى.
دانىشپاندىق بالالاردى انىقتاۋ - بالانىڭ دامۋىن تاڭداۋمەن بايلانىستى ۇزاق پروسەسس. وسى ايتىلعانداردى ەسكەرە وتىرىپ، دارىندى بالالاردى انىقتاۋدىڭ مىناداي ۇستانىمدارى تۇجىرىمدالدى:
1. بالانىڭ قىزىعۋشىلىعى مەن بەيىمدىلىگىنە بارىنشا سايكەس كەلەتىن قىزمەت اياسىندا بالانىڭ ءىس ارەكەتىنە تالداۋ جۇرگىزۋ.
2. دامىتۋشىلىق ىقپال ەتە وتىرىپ، بالانىڭ پسيحولوگيالىق كەدەرگىلەرىن جويۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ترەنينگتىك ادىستەردى پايدالانۋ.
3. بالانىڭ دارىندىلىق بەلگىسىن ونىڭ پسيحولوگيالىق دامۋىنىڭ ناقتى دەڭگەيىندە عانا ەمەس، سونداي - اق ونىڭ بولاشاقتاعى دامۋى مۇمكىندىگىن دە ەسەپكە الا وتىرىپ باعالاۋ.
4. ءتۇرلى اقپارات الۋ كوزدەرىن پايدالانىپ، بالا قابىلەتتەرىن كەڭ كولەمدە قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن بالانىڭ مىنەز - قۇلقى مەن ءىس - ارەكەتىن جان - جاقتى باعالاۋدىڭ كەشەندى سيپاتى. ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە جاڭاشا مازمۇن بەرۋ ارقىلى جان - جاقتى دامىعان شىعارماشىل، رۋحاني وي - ءورىسى كەڭ جەكە تۇلعانى تاربيەلەۋ مىندەتى تۇر.
دارىندى بالالارمەن جۇمىس ىستەۋدىڭ نەگىزگى ماقساتى - ولاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستا ءوزىنىڭ قابىلەتىن ىسكە اسىرۋعا دايىندىعىن قالىپتاستىرۋ. ال ماقساتقا جەتۋ وقۋ باعدارلاماسىن تەرەڭدەتىپ، وقىتۋ جانە تاربيەلەنۋشىنىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىگىن دامىتۋ ارقىلى جۇزەگە اسادى.
بالانىڭ دارىندىلىعىن انىقتاۋدا تومەندەگىدەي ءادىس - تاسىلدەردى قولدانامىن:
- بالانىڭ وتباسى جاعدايىن زەرتتەۋ؛
- شىعارماشىلىق قابىلەتىن انىقتاۋ؛
- ساۋالنامالار، پسيحوديوگنوستيكالىق ترەنينگتەردى وتكىزۋ؛
- اتا - انامەن اڭگىمەلەسۋ؛
- ينتەللەكتۋالدىق سايىس ويىندارىنا قاتىستىرۋ؛
وسى ايتىلعان تۇجىرىمداردى قورىتا كەلە، دارىندا بالالاردىڭ قابىلەتىن دامىتۋدىڭ كەلەسى جولدارىن ىرىكتەپ الۋعا بولادى:
1. ۇيىمداستىرىلعان وقۋ - تاربيە جۇمىستارى؛
2. ەرتەڭگىلىكتەر؛
3. وليمپيادالار؛
4. ينتەللەكتۋالدىق ويىندار، دەبات كلۋبى؛
5. بالالاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيلەرىن ارتتىرۋ؛
6. شەبەرلەر بايقاۋى؛
7. بالالاردىڭ اۋداندىق، وبلىستىق، جوبالار بايقاۋلارىنا قاتىسۋ.
دارىندىلىقتىڭ باستى ەرەكشەلىكتەرى:
• ەرەكشە زەيىندىلىك
• جيناقتىلىق
• كۇردەلى اقىل - وي جۇمىسىنا ءارقاشان دايىن تۇرادى
• ەڭبەككە جۇمىلۋشىلىعى
• تانىم اياسى وتە كەڭ بولادى
• ويلاۋ بەلسەندىلىگى اسا تۇراقتى
• دارىندى بالالاردىڭ ادامگەرشىلىك دامۋى، قابىلداۋى، وزىندىك تانىمى وتە نازىك
• قيالدارى كەڭ
• كوتەرىڭكى كوڭىل كۇيدى، جاعىمدى پسيحولوگيالىق احۋالدى جاقسى كورەدى
• ادىلەتسىزدىكتى كوتەرمەيدى، وزىنە جانە قورشاعان ادامدارعا تالاپ قويا بىلەدى
جوعارىدا اتاپ وتىلگەندەي، بالالاردىڭ العان بىلىمدەرىن بەكىتۋ، شىڭداۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلعان ينتەللەكتۋالدىق ويىن قۇرىلىمى:
ءۇوا تاقىرىبى: «جۇلدىزدى ءسات» ينتەللەكتۋالدى ويىنى
ماقساتى: بالالاردىڭ قاتىناس، تانىم، الەۋمەتتىك ورتا ءبىلىم سالالارىنان وتكەن تاقىرىپتاردان سۇراقتار بەرىپ، بىلىمدەرىن تياناقتاۋ.
جۇرگىزىلۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ. جارىسقا 6 بالا قاتىسادى.
2. ينتەللەكتۋالدى ويىن.
- بالالار جارىستى باستاماس بۇرىن، ويىننىڭ شارتىمەن تانىستىرۋ.
ويىن 4 تۋردان تۇرادى.
1 تۋر. ءتىل دامىتۋ، اينالامەن تانىسۋ، ماتەماتيكادان بولادى. بارلىعى 12 سۇراق. التى بالاعا ەكى سۇراقتان كەلەدى.
2 تۋر. كوركەم ادەبيەت ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى. تاقتاداعى سۋرەتتى سىزبا ارقىلى ەرتەگى قۇراستىرۋ، 2 تۋردان كەيىن ۇپايى از بالا ويىننان شىعادى.
3 تۋر. توپتاستىرىلىپ بەرىلگەن نەلەر؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەمىز. 3 تۋردان كەيىن ۇپايى از ەكى بالا ويىننان شىعادى.
4 تۋر. بۇل تۋردا قالعان ەكى بالاعا لوگيكالىق تاپسىرما بەرىلەدى. قاي بالا دۇرىس جاۋاپ بەرسە، سول بالا جەڭىسكە جەتەدى.
سلايدتا بارلىق سۇراقتار جازىلىپ، سۋرەتتەر كورسەتىلەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
