كوكتەم گۇلدەرى
بەينەلەۋ ونەرى 1 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوكتەم گۇلدەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى كوكتەم مەزگىلىندەگى گۇلدەرمەن تانىستىرۋ. اپپليكاسيا ارقىلى بايشەشەك گۇلىن بەينەلەۋ.
وقۋشىلاردى قول سۇرتكىش قاعازبەن، قايشىمەن، جەلىممەن، پەنوپلاستپەن دۇرىس جۇمىس ىستەي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. – سالەمەتسىزدەر مە، بالالار
- وتىرىڭدار.
II. – بالالار كازىر قانداي مەزگىل؟
- كوكتەم.
- كوكتەمدە قانداي وزگەرىستەر بولادى؟ كوكتەمدە تابيعات ويانادى. قار استىنان العاشقى بايشەشەك گ ۇلى شىعادى.
- كوكتەمدە قار ەريدى. كۇن جىلىنادى. قۇستار جىلى جاقتان ۇشىپ كەلەدى. بالالار دالاعا ويناۋعا شىعادى. اعاشتار بۇرشىك اتىپ، جاپىراق جايادى. كەيىنىرەك گۇلدەيدى. كەيبىر اعاشتاردا الدىمەن بۇرشىكتەن گۇل شىعادى، سودان كەيىن بارىپ جاپىراق جايادى. – سەندەر تاعى قانداي گۇلدەردى بىلەسىڭ دەر؟ - وگەيشوپ، باقباق، جاۋقازىن.
III. بالالار بۇگىنگى ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز بايشەشەك گ ۇلى. بايشەشەك – قۇرتقاشاشاقتار تۇقىمداسىنا جاتاتىن كوپ جىلدىق تامىر تۇينەكتى وسىمدىكتەر. قازاقستاندا ىلە، جەتىسۋ تەرىسكەي الاتاۋلارىندا، كەتپەن جوتاسىندا قاراتاۋدا وسەدى. بيىكتىگى 10 – 30 سم. تامىر تۇينەكتەرى ۇزىنشا نەمەسە ءشوپ ءتارىزدى دومالاق بولادى. شوعىرلانىپ بىتكەن تاسپا جاپىراقتارىنىڭ سانى 6 – 9، ۇزىندىعى 10 - 12سم. شاعىل تاسىل جانە سازدى بەتكەيلەردە شالعاندى جانە دالالىق جەرلەردە، بۇتالار اراسىندا شىرشالى ورمانداردىڭ الاڭقايلارىندا وسەدى. تاۋ ەتەگىنەن شىرشالى ورماننىڭ جوعارى شەكاراسىندا دەيىن كەزدەسەدى. قازاقستان وڭتۇستىك العاشقى كوكتەم گ ۇلى، سوندىقتان ونى حالىق «بايشەشەك» دەپ اتايدى. كەي جىلدارى ءتىپتى قاڭتاردا گۇلدەيدى. تۇقىمى ارقىلى كوبەيەدى.
- ال ەندى بالالار، الدارىندا سۋرەت قاعازى تۇر. سول سۋرەت قاعازعا بايشەشەك گۇلىن بەينەلەيىك. – ەندى، جاسىل ءتۇستى قول سۇرتكىش قاعازدى الىپ ءتورتبۇرىش قىلىپ قيامىز. قولىمىزعا قول سۇرتكىش قاعازدى الىپ، ەكى قولىمىزبەن بۇكتەپ، الاقانىمىزبەن دومالاتامىز. گۇل سالىنعان بەينەسىن جەلىمدەپ، دومالاتقان قاعازدى جەلىمدەيمىز. گۇلدىڭ كۇلتەلەردى پەنوپلاستپەن جەلىمدەيمىز. سوندا بايشەشەك گۇلدىڭ بەينەسى شىعادى.
III. بالالار، كوزىمىزدى جۇمايىق. وسى ءۇن تاسپا ارقىلى، گۇلدەر ءوسىپ تۇرعان جەرگە بارايىق. ءجۇرىپ كەلەمىز – ءجۇرىپ كەلەمىز الدىمىزدا گۇلدەر ءوسىپ تۇر. سول گۇلدەرگە قارايمىز. گۇلدىڭ
ورتاسىنان وتەمىز. توقتاپ گۇلدەردى قولىمىزبەن ۇستايمىز. گۇلدى الىپ يىسكەيمىز. گۇلدىڭ ءيىسى كەرەمەت. ءوزىمىزدىڭ ۇناعان گۇلدەردى تەرىپ الايىق. بارعان جولدان كەيىنىرەك سول جولمەن تەرگەن
گۇلدى الىپ قايتامىز. ال ەندى كوزىمىزدى اشايىق.
- سەندەر قانداي گۇلدەردى ەلەستەتتىڭدەر؟
- بايشەشەك، باقباق، جاۋقازىن، قىزعالداق، راۋشان، وگەيشوپ.
V. قورىتىندى: - بۇگىنگى ساباقتا نە ىستەدىك؟
- بايشەشەك گۇلىن سالدىق.
- قول سۇرتكىش قاعازى قيىپ دوڭگەلەتىپ، گۇلدىڭ بەينەسىنە جەلىمدەدىك.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوكتەم گۇلدەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى كوكتەم مەزگىلىندەگى گۇلدەرمەن تانىستىرۋ. اپپليكاسيا ارقىلى بايشەشەك گۇلىن بەينەلەۋ.
وقۋشىلاردى قول سۇرتكىش قاعازبەن، قايشىمەن، جەلىممەن، پەنوپلاستپەن دۇرىس جۇمىس ىستەي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. – سالەمەتسىزدەر مە، بالالار
- وتىرىڭدار.
II. – بالالار كازىر قانداي مەزگىل؟
- كوكتەم.
- كوكتەمدە قانداي وزگەرىستەر بولادى؟ كوكتەمدە تابيعات ويانادى. قار استىنان العاشقى بايشەشەك گ ۇلى شىعادى.
- كوكتەمدە قار ەريدى. كۇن جىلىنادى. قۇستار جىلى جاقتان ۇشىپ كەلەدى. بالالار دالاعا ويناۋعا شىعادى. اعاشتار بۇرشىك اتىپ، جاپىراق جايادى. كەيىنىرەك گۇلدەيدى. كەيبىر اعاشتاردا الدىمەن بۇرشىكتەن گۇل شىعادى، سودان كەيىن بارىپ جاپىراق جايادى. – سەندەر تاعى قانداي گۇلدەردى بىلەسىڭ دەر؟ - وگەيشوپ، باقباق، جاۋقازىن.
III. بالالار بۇگىنگى ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز بايشەشەك گ ۇلى. بايشەشەك – قۇرتقاشاشاقتار تۇقىمداسىنا جاتاتىن كوپ جىلدىق تامىر تۇينەكتى وسىمدىكتەر. قازاقستاندا ىلە، جەتىسۋ تەرىسكەي الاتاۋلارىندا، كەتپەن جوتاسىندا قاراتاۋدا وسەدى. بيىكتىگى 10 – 30 سم. تامىر تۇينەكتەرى ۇزىنشا نەمەسە ءشوپ ءتارىزدى دومالاق بولادى. شوعىرلانىپ بىتكەن تاسپا جاپىراقتارىنىڭ سانى 6 – 9، ۇزىندىعى 10 - 12سم. شاعىل تاسىل جانە سازدى بەتكەيلەردە شالعاندى جانە دالالىق جەرلەردە، بۇتالار اراسىندا شىرشالى ورمانداردىڭ الاڭقايلارىندا وسەدى. تاۋ ەتەگىنەن شىرشالى ورماننىڭ جوعارى شەكاراسىندا دەيىن كەزدەسەدى. قازاقستان وڭتۇستىك العاشقى كوكتەم گ ۇلى، سوندىقتان ونى حالىق «بايشەشەك» دەپ اتايدى. كەي جىلدارى ءتىپتى قاڭتاردا گۇلدەيدى. تۇقىمى ارقىلى كوبەيەدى.
- ال ەندى بالالار، الدارىندا سۋرەت قاعازى تۇر. سول سۋرەت قاعازعا بايشەشەك گۇلىن بەينەلەيىك. – ەندى، جاسىل ءتۇستى قول سۇرتكىش قاعازدى الىپ ءتورتبۇرىش قىلىپ قيامىز. قولىمىزعا قول سۇرتكىش قاعازدى الىپ، ەكى قولىمىزبەن بۇكتەپ، الاقانىمىزبەن دومالاتامىز. گۇل سالىنعان بەينەسىن جەلىمدەپ، دومالاتقان قاعازدى جەلىمدەيمىز. گۇلدىڭ كۇلتەلەردى پەنوپلاستپەن جەلىمدەيمىز. سوندا بايشەشەك گۇلدىڭ بەينەسى شىعادى.
III. بالالار، كوزىمىزدى جۇمايىق. وسى ءۇن تاسپا ارقىلى، گۇلدەر ءوسىپ تۇرعان جەرگە بارايىق. ءجۇرىپ كەلەمىز – ءجۇرىپ كەلەمىز الدىمىزدا گۇلدەر ءوسىپ تۇر. سول گۇلدەرگە قارايمىز. گۇلدىڭ
ورتاسىنان وتەمىز. توقتاپ گۇلدەردى قولىمىزبەن ۇستايمىز. گۇلدى الىپ يىسكەيمىز. گۇلدىڭ ءيىسى كەرەمەت. ءوزىمىزدىڭ ۇناعان گۇلدەردى تەرىپ الايىق. بارعان جولدان كەيىنىرەك سول جولمەن تەرگەن
گۇلدى الىپ قايتامىز. ال ەندى كوزىمىزدى اشايىق.
- سەندەر قانداي گۇلدەردى ەلەستەتتىڭدەر؟
- بايشەشەك، باقباق، جاۋقازىن، قىزعالداق، راۋشان، وگەيشوپ.
V. قورىتىندى: - بۇگىنگى ساباقتا نە ىستەدىك؟
- بايشەشەك گۇلىن سالدىق.
- قول سۇرتكىش قاعازى قيىپ دوڭگەلەتىپ، گۇلدىڭ بەينەسىنە جەلىمدەدىك.
You Might Also Like
