كوكتەم – ءومىر باستاۋى
تاقىرىبى: كوكتەم – ءومىر باستاۋى
ماقساتى: ماقساتى: وقۋشىلارعا ناۋرىز مەرەكەسى تۋرالى مالىمەت بەرۋ، ونىڭ قازاق حالقى سالتىندا الاتىن ورنى جايلى، ءمان – ماعىناسى جايلى تۇسىنىك بەرۋ. وقۋشىلاردى ونەرگە باۋلۋ، ءوز ونەرلەرىن ساحنادا كورسەتە بىلۋگە داعدىلاندىرۋ، قازاق تىلىنە دەگەن، قازاق حالقىنىڭ سالت داستۇرلەرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتا وتىرىپ، ولاردى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: سلايد – ناۋرىز مەرەكەسىنە بايلانىستى، وقۋشىلاردىڭ تاقپاقتارى، قازاقشا ءان، باتا بەرۋ سالتتارى، شاشۋ شاشۋ، ارقان تارتۋ ويىنى، ناقىل، قاناتتى سوزدەر، داستارحان، باۋىرساق، شەلپەك، ايران، قيما قاعازدار. روزا رىمبايەۆا. “ناۋرىز” ءانى.
تاربيەلىك: قازاقتىڭ سالت - داستۇرلەرى، ۇلتتىق ويىندارى ارقىلى ۇلتتىق تاربيە بەرۋ.
بارىسى: كىرىسپە.
ءمۇعالىم: - ارمىسىزدار، ۇستازدار، اتا – انالار، قوناقتار! ءبارىمىزدىڭ اسىعا كۇتكەن ناۋرىز تويىمىز كەلىپ جەتتى. تويلارىڭىز قۇتتى بولسىن!
ناۋرىز – «جاڭا كۇن» دەگەن ءسوز. بۇل كۇن – ءبىزدىڭ اتا – بابالارىمىز، ارعى تەگىمىز مىڭداعان جىلداردان بەرى تويلاپ كەلە جاتقان جىل باسى مەرەكەسى. ارمىسىڭدار، حالايىق،
بارمىسىڭدار، حالايىق.
ناۋرىز تويىن جۇپ جازباي
جىلدا قارسى الايىق.
- تىڭداڭىزدار، تىڭداڭىزدار
توي دابىلىن قاعىپ مۇندا ءبىز بار.
ەستىمەگەن ەستىڭىز، تىڭداماعان تىڭداڭىز،
ناۋرىز تويى باستالدى، ءبىر ورىندا تۇرماڭىزدار!
- ۋۆاجاەمىە ۋچيتەليا، ۋچەنيكي!
رازرەشيتە ناچات ناش پرازنيك پوسۆياششەننىي پرازديكۋ ناۋرىز!
نارود موي، شليۋ تەبە پريۆەت!
س پولەي، ستەپەي پروستورنىح.
ناچالوم رادوستي پۋست بۋدەت تۆوي!
ۆسترەچاي، نارود ي مى ناچنەم ناش توي!
شاشۋ! شاشۋ! كوپ شاشايىق شاشۋدى،
ۋا، جاماعات، تەرىپ ال نەسىبەڭدى،
ريزىعىڭ بولسىن كول – كوسىر!
قاشاندا قۇت – بەرەكە ورناسىن دەپ،
تويلاردا شاشۋ شاشۋ - سالتى ەلىمنىڭ. شاشۋ شاشىلادى. ءمۇعالىم.
كورىنىس. قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارى، ويىندارى، ناۋرىز كوجە تۋرالى ايتىپ بەرەدى. انۋار:- الاقاي، بۇگىن مەرەكە! قانداي مەرەكە بىلەسىڭدەر مە؟
- ناۋرىز مەيرامى. - ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى. بۇل كۇنى كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى. اراز ادامدار دوستاسادى. اجەلەر «ناۋرىز كوجە» پىسىرەدى. ول نە بىلەسىڭدەر مە؟ - اياجان: بىلەمىز، مەن ايتايىن،
بيداي، كۇرىش، تارى بار،
بار ءسۇر ەت پەن شۇجىعى.
اششى قۇرتى تاعى بار،
كوجە ەلدىڭ ىرزىعى.
سپەسيالنو ك پرازدنيكۋ “ناۋرىز” يز سەمي كومپونەنتوۆ گوتوۆيتسيا ناۋرىز كوجە ي پەكۋتسيا رۋميانىە باۋرساكي.
انۋار: - ۇلتتىق تاعامدار دايىندايدى. قانداي تاعامدار بىلەسىڭدەر مە؟
- سۆەتا: مەن ايتايىن. ولار: قۇرت، باۋىرساق، ىرىمشىك، سۇزبە ت. ب
دارينا: قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىندارى وينالادى. كوكپار، اۋدارىسپاق، اسىق ويىنى، قىز قۋۋ، تاقيا تاستاماق ت. ب.
انۋار. - جاقسى، وندا كەلىڭدەر ويىن وينايىق.
«ارقان تارتىس» ويىنى وينالادى.
ورتاعا ۇلدارىمىزدى شاقىرايىق.
ءمۇعالىم: ناۋرىز تويىندا ءان دە شىرقالادى.
ورتادا 3 - سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ورىنداۋىندا ءان:«ويىنشىقتار»
بىزدەردە بار قۋىرشاق بۇزاۋ، قوزى، قۇلىنشاق.
ويىنشىقتار تىڭدايدى، 2رەت
ءامىر بەرىپ، بۇيىرساق.
ويىنشىقتار ۇيىقتايدى ايتقانىمنان شىقپايدى
ال، قوزى مەن قۇلىنشاق 2رەت
ۇيىقتا دەسەم ۇقپايدى.
ءمۇعالىم: 4 «ا»سىنىپ وقۋشىلارى: بەيگەل ولگا. رومانيكو اننا. مالينكوۆا يرينانىڭ ناۋرىز مەيرامىنا ارنالعان تاقپاقتارى بار ەكەن، سونى تىڭدايىق.
1. جىل باسى ناۋرىز مەرەكە
اق نۇرعا الەم بوياندى
ناۋرىز تويى بەرەكە
تىرشىلىك جاڭا وياندى.
2. جىلدىڭ باسى - ناۋرىز
جەردىڭ باسى - ناۋرىز
مەرەكەگە ارنالسىن
بۇگىنگى جىر ءانىمىز.
3. ناۋرىز كەلدى ەلىمە،
ناۋرىز كەلدى جەرىمە
بايلىق، باقىت تىلەيمىن،
بۇكىل قازاق ەلىنە.
4. ناۋرىز تويىم، ناۋرىز تويىم،
قۇتتى بولسىن حالايىق
قانە دوستار، قانە دوستار،
شىرقاپ انگە سالايىق.
ءمۇعالىم: ويىن ويناپ، ءبىر سەرگىپ قالايىق.
ويىن ويناتىلادى. تاقيا تاستاماق.
ءمۇعالىم: اجەلەر بار ەركەلەتكەن بالاسىن،
تولگە تەڭەپ، ات قوياتىن داناسىڭ، - دەپ، ورتاعا اجەسى مەن نەمەرەسىن شاقىرايىق.
كورىنىس: «اجەنىڭ نەمەرەسىن ەركەلەتۋى»
جۋماديلوۆا ايگەريم مەن اليمجانوۆ اۋباكير.
- مەنىڭ جانىم كىم؟
- مەن
- مەنىڭ كۇنىم كىم؟
- مەن.
- مەنىڭ ايىم كىم؟
- مەن.
- مەنىڭ قوزىم كىم؟
- مەن.
- قارعام سول!
- جوق اجە مەن قارعاڭ ەمەسپىن، قارعا بولعىم كەلمەيدى، قارعا قارق ەتەدى، الىسقا ۇشىپ كەتەدى، ال، مەن ءومىر بويى سەنىڭ قاسىڭدا قالعىم كەلەدى.
- قۇلىنىم سول! ءجۇر ۇيگە.
ءمۇعالىم: ەندى 3 «ۆ» سىنىپ وقۋشىلارى چەگانوۆا نينا مەن كاريموۆا كارينانى شاقىرايىق. «دوروگا دوبرا» ءانى.
كەلەر كۇنگە بار ءۇمىتتى تابىنتىپ، بار حالىقتى قۋانتاتىن بۇل قاي كەز؟
حورمەن: ناۋرىز! وندا ورتاعا قىدىر اتا مەن ناۋرىز قىزدى شاقىرايىق.
ناۋرىز قىز - كراشەننيكوۆا كسەنيا:
- جاقسى ما، اتا، قالىڭىز؟
- مەنىڭ اتىم - ناۋرىز
بالداي ءتاتتى سارى ۋىز
الىپ كەلدىم الىڭىز دەپ، سۋسىن ۇسىنادى.
قىدىر اتا: ساگىندىكوۆ روللان - راحمەت، بالام! ءدامدى ەكەن. - جاڭبىرمەن جەر كوگەرەر، باتامەن ەل كوگەرەر دەگەن. باتاڭىزدى بەرىڭىز.
ۇلىس وڭ بولسىن،
اق مول بولسىن!
قايدا بارساڭ جول بولسىن!
ۇلىس باقتى بولسىن،
ءتورت تۇلىك اقتى بولسىن!
ۇلىس بەرەكە بەرسىن،
بالە – جالا جەرگە ەنسىن! ءاۋمين!
ءمۇعالىم: راحمەت. اق تىلەۋىڭىز قابىل بولسىن! وسىمەن بۇگىنگى ناۋرىز مەيرامىنا ارنالعان «كوكتەم – ءومىر باستاۋى» اتتى ءىس شارامىز اياقتالدى. نازار قويىپ تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت.
ناۋرىز تويىمىز قۇتتى بولسىن! ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى دەپ اتالعان ناۋرىزدا دەنساۋلىقتارىڭىز مىقتى بولسىن، تىلەكتەرىڭىز قابىل بولسىن!
ماقساتى: ماقساتى: وقۋشىلارعا ناۋرىز مەرەكەسى تۋرالى مالىمەت بەرۋ، ونىڭ قازاق حالقى سالتىندا الاتىن ورنى جايلى، ءمان – ماعىناسى جايلى تۇسىنىك بەرۋ. وقۋشىلاردى ونەرگە باۋلۋ، ءوز ونەرلەرىن ساحنادا كورسەتە بىلۋگە داعدىلاندىرۋ، قازاق تىلىنە دەگەن، قازاق حالقىنىڭ سالت داستۇرلەرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتا وتىرىپ، ولاردى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: سلايد – ناۋرىز مەرەكەسىنە بايلانىستى، وقۋشىلاردىڭ تاقپاقتارى، قازاقشا ءان، باتا بەرۋ سالتتارى، شاشۋ شاشۋ، ارقان تارتۋ ويىنى، ناقىل، قاناتتى سوزدەر، داستارحان، باۋىرساق، شەلپەك، ايران، قيما قاعازدار. روزا رىمبايەۆا. “ناۋرىز” ءانى.
تاربيەلىك: قازاقتىڭ سالت - داستۇرلەرى، ۇلتتىق ويىندارى ارقىلى ۇلتتىق تاربيە بەرۋ.
بارىسى: كىرىسپە.
ءمۇعالىم: - ارمىسىزدار، ۇستازدار، اتا – انالار، قوناقتار! ءبارىمىزدىڭ اسىعا كۇتكەن ناۋرىز تويىمىز كەلىپ جەتتى. تويلارىڭىز قۇتتى بولسىن!
ناۋرىز – «جاڭا كۇن» دەگەن ءسوز. بۇل كۇن – ءبىزدىڭ اتا – بابالارىمىز، ارعى تەگىمىز مىڭداعان جىلداردان بەرى تويلاپ كەلە جاتقان جىل باسى مەرەكەسى. ارمىسىڭدار، حالايىق،
بارمىسىڭدار، حالايىق.
ناۋرىز تويىن جۇپ جازباي
جىلدا قارسى الايىق.
- تىڭداڭىزدار، تىڭداڭىزدار
توي دابىلىن قاعىپ مۇندا ءبىز بار.
ەستىمەگەن ەستىڭىز، تىڭداماعان تىڭداڭىز،
ناۋرىز تويى باستالدى، ءبىر ورىندا تۇرماڭىزدار!
- ۋۆاجاەمىە ۋچيتەليا، ۋچەنيكي!
رازرەشيتە ناچات ناش پرازنيك پوسۆياششەننىي پرازديكۋ ناۋرىز!
نارود موي، شليۋ تەبە پريۆەت!
س پولەي، ستەپەي پروستورنىح.
ناچالوم رادوستي پۋست بۋدەت تۆوي!
ۆسترەچاي، نارود ي مى ناچنەم ناش توي!
شاشۋ! شاشۋ! كوپ شاشايىق شاشۋدى،
ۋا، جاماعات، تەرىپ ال نەسىبەڭدى،
ريزىعىڭ بولسىن كول – كوسىر!
قاشاندا قۇت – بەرەكە ورناسىن دەپ،
تويلاردا شاشۋ شاشۋ - سالتى ەلىمنىڭ. شاشۋ شاشىلادى. ءمۇعالىم.
كورىنىس. قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارى، ويىندارى، ناۋرىز كوجە تۋرالى ايتىپ بەرەدى. انۋار:- الاقاي، بۇگىن مەرەكە! قانداي مەرەكە بىلەسىڭدەر مە؟
- ناۋرىز مەيرامى. - ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى. بۇل كۇنى كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى. اراز ادامدار دوستاسادى. اجەلەر «ناۋرىز كوجە» پىسىرەدى. ول نە بىلەسىڭدەر مە؟ - اياجان: بىلەمىز، مەن ايتايىن،
بيداي، كۇرىش، تارى بار،
بار ءسۇر ەت پەن شۇجىعى.
اششى قۇرتى تاعى بار،
كوجە ەلدىڭ ىرزىعى.
سپەسيالنو ك پرازدنيكۋ “ناۋرىز” يز سەمي كومپونەنتوۆ گوتوۆيتسيا ناۋرىز كوجە ي پەكۋتسيا رۋميانىە باۋرساكي.
انۋار: - ۇلتتىق تاعامدار دايىندايدى. قانداي تاعامدار بىلەسىڭدەر مە؟
- سۆەتا: مەن ايتايىن. ولار: قۇرت، باۋىرساق، ىرىمشىك، سۇزبە ت. ب
دارينا: قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىندارى وينالادى. كوكپار، اۋدارىسپاق، اسىق ويىنى، قىز قۋۋ، تاقيا تاستاماق ت. ب.
انۋار. - جاقسى، وندا كەلىڭدەر ويىن وينايىق.
«ارقان تارتىس» ويىنى وينالادى.
ورتاعا ۇلدارىمىزدى شاقىرايىق.
ءمۇعالىم: ناۋرىز تويىندا ءان دە شىرقالادى.
ورتادا 3 - سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ورىنداۋىندا ءان:«ويىنشىقتار»
بىزدەردە بار قۋىرشاق بۇزاۋ، قوزى، قۇلىنشاق.
ويىنشىقتار تىڭدايدى، 2رەت
ءامىر بەرىپ، بۇيىرساق.
ويىنشىقتار ۇيىقتايدى ايتقانىمنان شىقپايدى
ال، قوزى مەن قۇلىنشاق 2رەت
ۇيىقتا دەسەم ۇقپايدى.
ءمۇعالىم: 4 «ا»سىنىپ وقۋشىلارى: بەيگەل ولگا. رومانيكو اننا. مالينكوۆا يرينانىڭ ناۋرىز مەيرامىنا ارنالعان تاقپاقتارى بار ەكەن، سونى تىڭدايىق.
1. جىل باسى ناۋرىز مەرەكە
اق نۇرعا الەم بوياندى
ناۋرىز تويى بەرەكە
تىرشىلىك جاڭا وياندى.
2. جىلدىڭ باسى - ناۋرىز
جەردىڭ باسى - ناۋرىز
مەرەكەگە ارنالسىن
بۇگىنگى جىر ءانىمىز.
3. ناۋرىز كەلدى ەلىمە،
ناۋرىز كەلدى جەرىمە
بايلىق، باقىت تىلەيمىن،
بۇكىل قازاق ەلىنە.
4. ناۋرىز تويىم، ناۋرىز تويىم،
قۇتتى بولسىن حالايىق
قانە دوستار، قانە دوستار،
شىرقاپ انگە سالايىق.
ءمۇعالىم: ويىن ويناپ، ءبىر سەرگىپ قالايىق.
ويىن ويناتىلادى. تاقيا تاستاماق.
ءمۇعالىم: اجەلەر بار ەركەلەتكەن بالاسىن،
تولگە تەڭەپ، ات قوياتىن داناسىڭ، - دەپ، ورتاعا اجەسى مەن نەمەرەسىن شاقىرايىق.
كورىنىس: «اجەنىڭ نەمەرەسىن ەركەلەتۋى»
جۋماديلوۆا ايگەريم مەن اليمجانوۆ اۋباكير.
- مەنىڭ جانىم كىم؟
- مەن
- مەنىڭ كۇنىم كىم؟
- مەن.
- مەنىڭ ايىم كىم؟
- مەن.
- مەنىڭ قوزىم كىم؟
- مەن.
- قارعام سول!
- جوق اجە مەن قارعاڭ ەمەسپىن، قارعا بولعىم كەلمەيدى، قارعا قارق ەتەدى، الىسقا ۇشىپ كەتەدى، ال، مەن ءومىر بويى سەنىڭ قاسىڭدا قالعىم كەلەدى.
- قۇلىنىم سول! ءجۇر ۇيگە.
ءمۇعالىم: ەندى 3 «ۆ» سىنىپ وقۋشىلارى چەگانوۆا نينا مەن كاريموۆا كارينانى شاقىرايىق. «دوروگا دوبرا» ءانى.
كەلەر كۇنگە بار ءۇمىتتى تابىنتىپ، بار حالىقتى قۋانتاتىن بۇل قاي كەز؟
حورمەن: ناۋرىز! وندا ورتاعا قىدىر اتا مەن ناۋرىز قىزدى شاقىرايىق.
ناۋرىز قىز - كراشەننيكوۆا كسەنيا:
- جاقسى ما، اتا، قالىڭىز؟
- مەنىڭ اتىم - ناۋرىز
بالداي ءتاتتى سارى ۋىز
الىپ كەلدىم الىڭىز دەپ، سۋسىن ۇسىنادى.
قىدىر اتا: ساگىندىكوۆ روللان - راحمەت، بالام! ءدامدى ەكەن. - جاڭبىرمەن جەر كوگەرەر، باتامەن ەل كوگەرەر دەگەن. باتاڭىزدى بەرىڭىز.
ۇلىس وڭ بولسىن،
اق مول بولسىن!
قايدا بارساڭ جول بولسىن!
ۇلىس باقتى بولسىن،
ءتورت تۇلىك اقتى بولسىن!
ۇلىس بەرەكە بەرسىن،
بالە – جالا جەرگە ەنسىن! ءاۋمين!
ءمۇعالىم: راحمەت. اق تىلەۋىڭىز قابىل بولسىن! وسىمەن بۇگىنگى ناۋرىز مەيرامىنا ارنالعان «كوكتەم – ءومىر باستاۋى» اتتى ءىس شارامىز اياقتالدى. نازار قويىپ تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت.
ناۋرىز تويىمىز قۇتتى بولسىن! ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى دەپ اتالعان ناۋرىزدا دەنساۋلىقتارىڭىز مىقتى بولسىن، تىلەكتەرىڭىز قابىل بولسىن!
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: زات ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى. كوپتىك جالعاۋ
