كونستيتۋسيا – مەملەكەتتىڭ نەگىزگى زاڭى
«ادام. قوعام. قۇقىق» ءپانى بويىنشا اشىق ساباق.
تاقىرىبى: «كونستيتۋسيا – مەملەكەتتىڭ نەگىزگى زاڭى» تاراۋىن قايتالاۋ
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: «كونستيتۋسيا – مەملەكەتتىڭ نەگىزگى زاڭى» تاراۋى بويىنشا العان بىلىمدەرىن تياناقتاۋ، قۇقىقتىق بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ، بەلگىلى ءبىر پىكىر ايتۋعا، تۇجىرىم جاساۋعا ۇيرەتۋ، ەستە ساقتاۋ
قابىلەتىن جەتىلدىرىپ جانە سوزدىك قورىن مولايتۋ؛
تاربيەلىك. وقۋشىلار بويىنا وتانسۇيگىشتىك، ادامگەرشىلىك تاربيەنى ءسىڭىرۋ؛ العان بىلىمدەرى نەگىزىندە قۇقىقتانۋ سالاسىنداعى ماماندىقتى قوسا يگەرتۋ.
ساباق كورنەكىلىگى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسى، جەتوندار، تەست تاپسىرمالارى، قوسىمشا ماتەريالدار جانە تاعى باسقالارى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: «بيزنەس - جارعى» ىسكەرلىك ويىن – ساباق.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ، ەكى توپقا الدىن الا ءبولىپ قويۋ، كوڭىلدەرىن ساباققا بەيىمدەۋ.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
1991 جىلى قازاقستان دەربەس تاۋەلسىز مەملەكەت بولدى. جاڭا قوعامدى ۇيىمداستىرۋعا باعىتتالعان قىزمەتتەر اتقارۋشى – پرەزيدەنت اكىمشىلىگى، پارلامەنت، ۇكىمەت، كونستيتۋسيالىق كەڭەس تاعى باسقالارى قۇرىلدى. 1995 جىلى بۇكىل حالىقتىق رەفەرەندۋمدا داۋىس بەرۋ ناتيجەسىندە قابىلدانعان جاڭا كونستيتۋسيا جاڭا مەملەكەتتىك ورگانداردى زاڭداستىرىپ قانا قويماي، سونىمەن بىرگە ازاماتتاردىڭ كەڭ كولەمدى دەموكراتيالىق قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن باياندى ەتتى. سونىمەن بىرگە ازاماتتاردىڭ مىندەتتەرى تۋرالى دا ايتىلدى.
ءبىزدىڭ ءوز مەملەكەتىمىزدى، ونىڭ قۇرىلىمىن ءبىلۋ ءوزىمىزدىڭ قانداي مەملەكەتتە تۇراتىنىمىزدى، ول مەملەكەت الدىندا قانداي ماقساتتار مەن مىندەتتەر قوياتىنىن، كىمگە قالاي قىزمەت ەتەتىنىن ايقىن ءتۇسىنۋىمىز ءۇشىن قاجەت.
«ازامات» دەمەك، ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى دا وسى سوزگە بايلانىستى بولىپ تۇر ەكەن. جالپى «ازاماتتىق، ازامات» دەگەن ۇعىمنىڭ ادامگەرشىلىك جانە زاڭدى دەپ اتالاتىن ەكى تاريحي جاعى بار. ادامگەرشىلىك تۇرعىدان «ازامات» ءسوزىنىڭ ماعىناسىمەن تانىسسىڭدار.
مىسالى: ۇيدەگىلەر بىرەۋمەن رەنجىسىپ قالسا – «مەنىڭ وعان قۇقىعىم بار» - دەپ داۋىس كوتەرىپ جاتادى نەمەسە اكەلەرىڭنىڭ اۆتوموبيل جۇرگىزۋگە قۇقىعى بار، سەبەبى ول كىسىنىڭ جۇرگىزۋشىلىك كۋالىگى بار، تاعىسىن تاعى.
دەمەك باتىر اتامىز باۋىرجان مومىش ۇلى «ازامات جولى – ار جولى» دەپ بەكەرگە ايتپاعان ەكەن عوي، ياعني ازامات بولىپ ەشكىمنىڭ الا ءجىبىن اتتاماۋىمىز ءۇشىن زاڭدى دا ءبىلۋىمىز كەرەك ەكەن.
بۇگىنگى ماقساتىمىز وسى زاڭدى تۇلعاعا توقتالۋ. «كونستيتۋسيا – مەملەكەتتىڭ نەگىزگى زاڭى» تاقىرىبى بويىنشا وتكەندەرىڭدى نەگىزگە الا وتىرىپ « بيزنەس – جارعى» ىسكەرلىك ويىنىن باستايىق.
بۇگىنگى ساباعىمىز 5 - بولىمنەن تۇرادى.
1. «ماعىنانى تانۋ» كليەنتتەرگە تاپسىرما سۇراقتار.
2. «جاعدايات شەشۋ»
3. «كۋبيزم»
4. «وي – تولعاۋ»
5. قورىتىندى.
ەڭ الدىمەن «بيزنەس» ءسوزىنىڭ ماعىناسىمەن تانىستىرا كەتەيىن. بيزنەس – ەكونوميكالىق كاسىپكەرلىك پايدانى ارتتىرۋعا باعىتتالعان ءىس.
«بيزنەس – جارعى» ىسكەرلىك ويىنىنىڭ شارتى:
1. «بانكير» - ءمۇعالىم. ونداعى قور – ءبىلىم.
2. «كليەنت» - وقۋشى. ول بىلىمگە سۇرانىس تۋدىرۋشى.
3. «كەڭەسشى» - توپتىڭ كومەكشىسى، باعىت بەرۋشى.
بانكير كليەنتتەر مەن كەڭەسشىگە تاپسىرمالارى بار ۇلەستىرمەلەر مەن نەسيەگە جەتوندار بەرەدى. سۇراقتار بويىنشا قيىندىقتار تۋىپ قالسا، كليەنتتەردىڭ كەڭەسشىدەن كومەك سۇراۋىنا بولادى. كليەنتتەر دۇرىس جاۋاپ بەرۋگە كومەكتەسكەنى ءۇشىن كەڭەسشىگە ءبىر سۇراققا 1 جەتون بەرەدى.
ەگەر كەڭەسشى توپتىڭ سۇراعىنا دۇرىس جاۋاپ بەرە الماسا، بانكيرگە 2 جەتون بەرەدى. 1 - توپتىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرۋگە قينالعان جاعدايدا 2 - توپ ول سۇراقتى ساتىپ الا الادى. ەگەر كليەنتتەر كەڭەسشى كومەگىنسىز وزدەرى دۇرىس جاۋاپ بەرمەسە، بانكيرگە 1 جەتون بەرەدى. دۇرىس جاۋابى ءۇشىن قورجىندارىنا 1 جەتون جينايدى. ويىن سوڭىندا كليەنتتەردىڭ جەتون سانىنا بايلانىستى ۇپايلارى شىعارىلادى.
دەربەس ءومىر سۇرۋگە ازىرلەپ جۇرگەن وزدەرىڭدەي جاستارعا وسىنىڭ ءبارىن ءبىلىپ قانا قويماي، ءوزىن مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق ومىرگە بەلسەنە قاتىساتىن ازامات ەتىپ قالىپتاستىرۋ ءۇشىن دە ماڭىزدى بولماق.
تاقىرىبى: «كونستيتۋسيا – مەملەكەتتىڭ نەگىزگى زاڭى» تاراۋىن قايتالاۋ
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: «كونستيتۋسيا – مەملەكەتتىڭ نەگىزگى زاڭى» تاراۋى بويىنشا العان بىلىمدەرىن تياناقتاۋ، قۇقىقتىق بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ، بەلگىلى ءبىر پىكىر ايتۋعا، تۇجىرىم جاساۋعا ۇيرەتۋ، ەستە ساقتاۋ
قابىلەتىن جەتىلدىرىپ جانە سوزدىك قورىن مولايتۋ؛
تاربيەلىك. وقۋشىلار بويىنا وتانسۇيگىشتىك، ادامگەرشىلىك تاربيەنى ءسىڭىرۋ؛ العان بىلىمدەرى نەگىزىندە قۇقىقتانۋ سالاسىنداعى ماماندىقتى قوسا يگەرتۋ.
ساباق كورنەكىلىگى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسى، جەتوندار، تەست تاپسىرمالارى، قوسىمشا ماتەريالدار جانە تاعى باسقالارى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: «بيزنەس - جارعى» ىسكەرلىك ويىن – ساباق.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ، ەكى توپقا الدىن الا ءبولىپ قويۋ، كوڭىلدەرىن ساباققا بەيىمدەۋ.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
1991 جىلى قازاقستان دەربەس تاۋەلسىز مەملەكەت بولدى. جاڭا قوعامدى ۇيىمداستىرۋعا باعىتتالعان قىزمەتتەر اتقارۋشى – پرەزيدەنت اكىمشىلىگى، پارلامەنت، ۇكىمەت، كونستيتۋسيالىق كەڭەس تاعى باسقالارى قۇرىلدى. 1995 جىلى بۇكىل حالىقتىق رەفەرەندۋمدا داۋىس بەرۋ ناتيجەسىندە قابىلدانعان جاڭا كونستيتۋسيا جاڭا مەملەكەتتىك ورگانداردى زاڭداستىرىپ قانا قويماي، سونىمەن بىرگە ازاماتتاردىڭ كەڭ كولەمدى دەموكراتيالىق قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن باياندى ەتتى. سونىمەن بىرگە ازاماتتاردىڭ مىندەتتەرى تۋرالى دا ايتىلدى.
ءبىزدىڭ ءوز مەملەكەتىمىزدى، ونىڭ قۇرىلىمىن ءبىلۋ ءوزىمىزدىڭ قانداي مەملەكەتتە تۇراتىنىمىزدى، ول مەملەكەت الدىندا قانداي ماقساتتار مەن مىندەتتەر قوياتىنىن، كىمگە قالاي قىزمەت ەتەتىنىن ايقىن ءتۇسىنۋىمىز ءۇشىن قاجەت.
«ازامات» دەمەك، ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى دا وسى سوزگە بايلانىستى بولىپ تۇر ەكەن. جالپى «ازاماتتىق، ازامات» دەگەن ۇعىمنىڭ ادامگەرشىلىك جانە زاڭدى دەپ اتالاتىن ەكى تاريحي جاعى بار. ادامگەرشىلىك تۇرعىدان «ازامات» ءسوزىنىڭ ماعىناسىمەن تانىسسىڭدار.
مىسالى: ۇيدەگىلەر بىرەۋمەن رەنجىسىپ قالسا – «مەنىڭ وعان قۇقىعىم بار» - دەپ داۋىس كوتەرىپ جاتادى نەمەسە اكەلەرىڭنىڭ اۆتوموبيل جۇرگىزۋگە قۇقىعى بار، سەبەبى ول كىسىنىڭ جۇرگىزۋشىلىك كۋالىگى بار، تاعىسىن تاعى.
دەمەك باتىر اتامىز باۋىرجان مومىش ۇلى «ازامات جولى – ار جولى» دەپ بەكەرگە ايتپاعان ەكەن عوي، ياعني ازامات بولىپ ەشكىمنىڭ الا ءجىبىن اتتاماۋىمىز ءۇشىن زاڭدى دا ءبىلۋىمىز كەرەك ەكەن.
بۇگىنگى ماقساتىمىز وسى زاڭدى تۇلعاعا توقتالۋ. «كونستيتۋسيا – مەملەكەتتىڭ نەگىزگى زاڭى» تاقىرىبى بويىنشا وتكەندەرىڭدى نەگىزگە الا وتىرىپ « بيزنەس – جارعى» ىسكەرلىك ويىنىن باستايىق.
بۇگىنگى ساباعىمىز 5 - بولىمنەن تۇرادى.
1. «ماعىنانى تانۋ» كليەنتتەرگە تاپسىرما سۇراقتار.
2. «جاعدايات شەشۋ»
3. «كۋبيزم»
4. «وي – تولعاۋ»
5. قورىتىندى.
ەڭ الدىمەن «بيزنەس» ءسوزىنىڭ ماعىناسىمەن تانىستىرا كەتەيىن. بيزنەس – ەكونوميكالىق كاسىپكەرلىك پايدانى ارتتىرۋعا باعىتتالعان ءىس.
«بيزنەس – جارعى» ىسكەرلىك ويىنىنىڭ شارتى:
1. «بانكير» - ءمۇعالىم. ونداعى قور – ءبىلىم.
2. «كليەنت» - وقۋشى. ول بىلىمگە سۇرانىس تۋدىرۋشى.
3. «كەڭەسشى» - توپتىڭ كومەكشىسى، باعىت بەرۋشى.
بانكير كليەنتتەر مەن كەڭەسشىگە تاپسىرمالارى بار ۇلەستىرمەلەر مەن نەسيەگە جەتوندار بەرەدى. سۇراقتار بويىنشا قيىندىقتار تۋىپ قالسا، كليەنتتەردىڭ كەڭەسشىدەن كومەك سۇراۋىنا بولادى. كليەنتتەر دۇرىس جاۋاپ بەرۋگە كومەكتەسكەنى ءۇشىن كەڭەسشىگە ءبىر سۇراققا 1 جەتون بەرەدى.
ەگەر كەڭەسشى توپتىڭ سۇراعىنا دۇرىس جاۋاپ بەرە الماسا، بانكيرگە 2 جەتون بەرەدى. 1 - توپتىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرۋگە قينالعان جاعدايدا 2 - توپ ول سۇراقتى ساتىپ الا الادى. ەگەر كليەنتتەر كەڭەسشى كومەگىنسىز وزدەرى دۇرىس جاۋاپ بەرمەسە، بانكيرگە 1 جەتون بەرەدى. دۇرىس جاۋابى ءۇشىن قورجىندارىنا 1 جەتون جينايدى. ويىن سوڭىندا كليەنتتەردىڭ جەتون سانىنا بايلانىستى ۇپايلارى شىعارىلادى.
دەربەس ءومىر سۇرۋگە ازىرلەپ جۇرگەن وزدەرىڭدەي جاستارعا وسىنىڭ ءبارىن ءبىلىپ قانا قويماي، ءوزىن مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق ومىرگە بەلسەنە قاتىساتىن ازامات ەتىپ قالىپتاستىرۋ ءۇشىن دە ماڭىزدى بولماق.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
