كوپ تاڭبالى سانداردى قوسۋدىڭ جانە ازايتۋدىڭ جازباشا تاسىلدەرى
اقتوبە وبلىسى، مۇعالجار اۋدانى،
ەڭبەك اۋىلى، ەڭبەك نەگىزگى مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش كلاسس ءمۇعالىمى
تەگيسوۆا گۋلدەن ماراتوۆنا
4 سىنىپ
تاقىرىبى: كوپ تاڭبالى سانداردى قوسۋدىڭ جانە ازايتۋدىڭ جازباشا تاسىلدەرى
ماقساتى: ا) وقۋشىلاردى قوسۋ مەن ازايتۋدىڭ قاسيەتتەرىن پايدالانىپ، جازباشا ەسەپتەۋگە ۇيرەتۋ
ءا) ماتەماتيكا پانىنە قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ. تانىمدىق قابىلەتتەرىن لوگيكالىق ويلاۋىن دامىتۋ.
ب) وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، شاپشاڭدىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: جاڭا ساباق
ءادىسى: جارىس، سۇراق - جاۋاپ، ويىن، رەفلەكسيا
كورنەكىلىگى: سەمانتيكالىق كارتا، كارتوچكا، ممم كەستەسى
بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ
ءا) پسيحولوگيالىق دايىندىق جاساۋ
- بالالار، بۇگىن بىزدە ەرەكشە ساباق. سەبەبى ساباققا قوناقتار قاتىسىپ وتىر. ال اتامىز قازاق قاۋىم الدىندا سالەمسىز ءسوز باستاماعان. سوندىقتان الدىمەن قوناقتارمەن امانداسىپ الايىق.
ۇلكەنگە دە ءسىز
كىشىگە دە ءسىز
سالەم بەردىك سىزدەرگە
قۇرمەتپەنەن ءبىز.
وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ
-«كەلگەنشە قوناق ۇيالادى، كەلگەن سوڭ ءۇي يەسى ۇيالادى» دەمەكشى، ءبىز ۇياتقا قالماۋعا تىرىسايىق.
ساباقتا الاڭداماي، ەركىن ەڭبەك ەتىڭدەر. ءوز ويلارىڭدى قىسىلماي، اشىق ايتىڭدار. مەن سەندەرگە ساتتىلىك تىلەيمىن.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ №8 تەڭدەۋ شەشۋ
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ (سۇراق – جاۋاپ)
1. تەڭدەۋ دەگەنىمىز نە؟
- تەڭدەۋ دەپ قۇرامىندا ءارىپ بولاتىن جانە ونىمەن بەلگىلەنگەن ساندى ىزدەۋ ماقساتى قويىلاتىن تەڭدىكتى ايتادى. دەمەك، بەلگىسىز سانى بار تەڭدىكتى تەڭدەۋ دەيمىز.
2. تەڭدەۋ شەشۋ دەگەنىمىز نە؟
- تەڭدەۋدى ساندىق تەڭدەۋگە اينالدىراتىنداي بەلگىسىز ساننىڭ ءمانىن تابۋ.
3. تەڭدەۋدىڭ كانداي ءتۇرى بار؟
- تەڭدەۋلەر ءجاي جانە كۇردەلى بولادى. بىرنەشە امالدان تۇراتىن تەڭدەۋلەر كۇردەلى تەڭدەۋلەر بولادى.
ءۇي تاپسىرماسى ورىندالعان دارتەرلەردى جيناپ الىپ، جاڭا داپتەرلەردى تاراتىپ بەرۋ.
ءىۇ. جاڭا ساباققا دايىندىق كەزەڭى.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ: ساندار جانە سيفرلار
الەمدە ۇلكەن ءبىر ەل بولىپتى. بۇل ەلدىڭ تۇرعىندارى ساندار ەكەن. ولارمەن قاتار بۇل ەلدە سيفرلار دا ءومىر ءسۇرىپتى. سانداردىڭ كوپتىگى سونشاما، ساناساڭ سان جەتپەيدى ەكەن. ال سيفرلار بار بولعانى ون: 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 0
ساندار مەن سيفرلار تاتۋ - ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتادى. مىسالى بىرەۋ ون بەس دەسە، 15 سانى جەتىپ كەلەدى، ەگەر ونى جازۋ كەرەك بولسا 1 جانە 5 سيفرى قاتار تۇرا قالىپ، 15 دەگەن ساندى جازا قويادى ەكەن.
كۇندەر ءوتىپ جاتادى. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ءبىر كۇنى ساندار سيفرلارعا كەلىپ: «ءبىز كوپپىز ال سەندەر بار بولعانى ونسىڭدار. سوندىقتان ءبىز سەندەردەن مىقتىمىز» دەيدى.
سيفرلار ساندارعا رەنجىپ قالادى. سوندا 0 سيفرى باسقالارعا «ماقتانشاقتارى جوق باسقا ەلگە كەتەيىك. ساندار وزدەرى قالسىن. كورەيىك نە ىستەيتىندەرىن؟» دەيدى
كۇندەردىڭ كۇنىندە ساندار وزدەرىنە جاڭا ءۇي سالادى. ەندى اركىم ءوزىنىڭ ەسىگىنە ءنومىرىن جازايىن دەسە، جازا المايدى. ساندار ءوز اتتارىن ايتىپ، قانشا ايقايلاسا دا، ەشتەڭە شىقپايدى. ويتكەنى ولاردىڭ قاسىندا سيفرلار جوق. سوندا عانا ساندار ءوز قاتەلىكتەرىن تۇسىنەدى. ساندار قانشاما كوپ بولسا دا سيفرلارسىز ءومىر سۇرە المايدى ەكەن.
ساندار ەندى سيفرلاردى ىزدەپ شىعادى. اقىرىندا ولاردى تاۋىپ الىپ كەشىرىم سۇراپ، ەلدەرىنە قايتا الىپ كەلەدى. سودان بەرى ساندار مەن سيفرلار تاتۋ – ءتاتتى، دوستىقتا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر ەكەن.
وي اشار: وقۋشىلاردان سيفرلار جانە ساندار تۋرالى نە بىلەتىندەرىن سۇراۋ.
داپتەرمەن جۇمىس. كوركەم جازۋ ءساتى
تاقتادا ۇلگى بولىپ كورسەتىلگەن كوپ تاڭبالى سانداردى سوزبەن جازۋ.
ءۇ. جاڭا ساباق وي قوزعاۋ.
1. وي قوزعاۋ. وقۋ - ءبىلىم تۋرالى ماقال - ماتەل ايتقىزۋ.
بىلەكتى ءبىردى جىعار، ءبىلىمدى مىڭدى جىعار
وقۋسىز ءبىلىم جوق، ءبىلىمسىز كۇنىڭ جوق.
التىن الما، ءبىلىم ال.
اقىل - توزبايتىن تون، ءبىلىم - تاۋسىلمايتىن كەن.
وقىماعان ءبىر بالا، وقىعان ەكى بالا
ساباقتىڭ تاقىرىبىن، ماقساتىن حابارلاۋ.
- بۇعان دەيىن ەكى تاڭبالى سانداردى جازباشا قوسۋ جانە ازايتۋ الگوريتمدەرىن مەڭگەردىك. ۇلكەن سانداردى اۋىزشا قوسۋ جانە ازايتۋ قيىن. ناتيجەلەردى ەستە ساقتاۋ وڭاي ەمەس. سوندىقتان جازباشا ورىنداۋ وڭاي.
24950
+ 22610
47560
68125
+ 45615
113740
68125
- 45615
22510
«كىم جىلدام؟» ويىنى. №2
№6. ماتەماتيكالىق ديكتانت
ا) 8057 جانە 5903 ساندارىنىڭ قوسىندىسىن 4825 – كە كەمىتۋ.
ءا) 25002 جانە 8782 ساندارىنىڭ ايىرماسىن 10008 – گە ارتتىرۋ.
ب) 12987 جانە 2987 ساندارىنىڭ ايىرماسىنا 7892 سانىن قوسۋ.
كارتوچكا تاراتىپ بەرۋ. №3
ازايتۋدى ورىندا:
5891 – 971 = 4920 5م 88 مم – 3 م 27مم = 2م 61 مم
4920 + 971 = 5891 2م 61 مم + 3 م 27مم =5م 88 مم
9082 – 8048 = 1034 42 س 42كگ – 8 س 37 كگ =34 س 5 كگ
1034 + 8048 = 9082 3ت 256 كگ – 1ت 34 كگ =2ت 222 كگ
52 م 586 مم – 27 م 397 مم = 25م 189 مم
29م 189 مم + 27م 397 مم = 52م 586 مم
ەسەپتى شىعار. №7
كىتاپحانا الدى:
قازاق تىلىندە – 1200 وقۋلىق
ورىس تىلىندە – ودان 3 ەسە كەم
بارلىعى -؟
ش: 1200+ (1200: 3) =1200 + 400 =1600
جاۋابى: كىتاپحانا 1600 وقۋلىق الدى
سەرگىتۋ ءساتى. مۋزىكا اۋەنىمەن ورىندالادى.
ءوز بەتىمەن جۇمىس. №4
ح + 205 = 1708
ح = 1708 – 205
ح = 1503
1503 + 205 = 1708
ح – 96 = 705
ح = 705 + 96
ح = 801
801 – 96 = 705
890 – ح = 605
ح = 890 – 605
ح = 285
890 - 285 = 605
290+ح=1505
ح=1505 - 290
ح =1215
290+1215=1505
سەمانتيكالىق كارتا №9
ەسەپتىڭ ءمانى
ەسەپتىڭ بەرىلۋى -------- 211 ----- 0 ----- 1608 ----- 606 ------ 162 ----- 192
48: 24 - □ =2
320 × 5 + 8=□
300: 50 +205=□
108×6 - □ =42
107× 6 - □ = 480
308 ×2 + □ = 808
ءۇى. رەفلەكسيا (ممم كەستەسىن تولتىرۋ)
ماعان.... قيىن بولدى
مەنى.... قىزىقتىردى
مەن...... يگەردىم
ءۇىى. ۇيگە تاپسىرما
№5، 67 - بەت
ءۇىىى. باعالاۋ
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ەڭبەك اۋىلى، ەڭبەك نەگىزگى مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش كلاسس ءمۇعالىمى
تەگيسوۆا گۋلدەن ماراتوۆنا
4 سىنىپ
تاقىرىبى: كوپ تاڭبالى سانداردى قوسۋدىڭ جانە ازايتۋدىڭ جازباشا تاسىلدەرى
ماقساتى: ا) وقۋشىلاردى قوسۋ مەن ازايتۋدىڭ قاسيەتتەرىن پايدالانىپ، جازباشا ەسەپتەۋگە ۇيرەتۋ
ءا) ماتەماتيكا پانىنە قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ. تانىمدىق قابىلەتتەرىن لوگيكالىق ويلاۋىن دامىتۋ.
ب) وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، شاپشاڭدىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: جاڭا ساباق
ءادىسى: جارىس، سۇراق - جاۋاپ، ويىن، رەفلەكسيا
كورنەكىلىگى: سەمانتيكالىق كارتا، كارتوچكا، ممم كەستەسى
بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ
ءا) پسيحولوگيالىق دايىندىق جاساۋ
- بالالار، بۇگىن بىزدە ەرەكشە ساباق. سەبەبى ساباققا قوناقتار قاتىسىپ وتىر. ال اتامىز قازاق قاۋىم الدىندا سالەمسىز ءسوز باستاماعان. سوندىقتان الدىمەن قوناقتارمەن امانداسىپ الايىق.
ۇلكەنگە دە ءسىز
كىشىگە دە ءسىز
سالەم بەردىك سىزدەرگە
قۇرمەتپەنەن ءبىز.
وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ
-«كەلگەنشە قوناق ۇيالادى، كەلگەن سوڭ ءۇي يەسى ۇيالادى» دەمەكشى، ءبىز ۇياتقا قالماۋعا تىرىسايىق.
ساباقتا الاڭداماي، ەركىن ەڭبەك ەتىڭدەر. ءوز ويلارىڭدى قىسىلماي، اشىق ايتىڭدار. مەن سەندەرگە ساتتىلىك تىلەيمىن.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ №8 تەڭدەۋ شەشۋ
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ (سۇراق – جاۋاپ)
1. تەڭدەۋ دەگەنىمىز نە؟
- تەڭدەۋ دەپ قۇرامىندا ءارىپ بولاتىن جانە ونىمەن بەلگىلەنگەن ساندى ىزدەۋ ماقساتى قويىلاتىن تەڭدىكتى ايتادى. دەمەك، بەلگىسىز سانى بار تەڭدىكتى تەڭدەۋ دەيمىز.
2. تەڭدەۋ شەشۋ دەگەنىمىز نە؟
- تەڭدەۋدى ساندىق تەڭدەۋگە اينالدىراتىنداي بەلگىسىز ساننىڭ ءمانىن تابۋ.
3. تەڭدەۋدىڭ كانداي ءتۇرى بار؟
- تەڭدەۋلەر ءجاي جانە كۇردەلى بولادى. بىرنەشە امالدان تۇراتىن تەڭدەۋلەر كۇردەلى تەڭدەۋلەر بولادى.
ءۇي تاپسىرماسى ورىندالعان دارتەرلەردى جيناپ الىپ، جاڭا داپتەرلەردى تاراتىپ بەرۋ.
ءىۇ. جاڭا ساباققا دايىندىق كەزەڭى.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ: ساندار جانە سيفرلار
الەمدە ۇلكەن ءبىر ەل بولىپتى. بۇل ەلدىڭ تۇرعىندارى ساندار ەكەن. ولارمەن قاتار بۇل ەلدە سيفرلار دا ءومىر ءسۇرىپتى. سانداردىڭ كوپتىگى سونشاما، ساناساڭ سان جەتپەيدى ەكەن. ال سيفرلار بار بولعانى ون: 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 0
ساندار مەن سيفرلار تاتۋ - ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتادى. مىسالى بىرەۋ ون بەس دەسە، 15 سانى جەتىپ كەلەدى، ەگەر ونى جازۋ كەرەك بولسا 1 جانە 5 سيفرى قاتار تۇرا قالىپ، 15 دەگەن ساندى جازا قويادى ەكەن.
كۇندەر ءوتىپ جاتادى. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ءبىر كۇنى ساندار سيفرلارعا كەلىپ: «ءبىز كوپپىز ال سەندەر بار بولعانى ونسىڭدار. سوندىقتان ءبىز سەندەردەن مىقتىمىز» دەيدى.
سيفرلار ساندارعا رەنجىپ قالادى. سوندا 0 سيفرى باسقالارعا «ماقتانشاقتارى جوق باسقا ەلگە كەتەيىك. ساندار وزدەرى قالسىن. كورەيىك نە ىستەيتىندەرىن؟» دەيدى
كۇندەردىڭ كۇنىندە ساندار وزدەرىنە جاڭا ءۇي سالادى. ەندى اركىم ءوزىنىڭ ەسىگىنە ءنومىرىن جازايىن دەسە، جازا المايدى. ساندار ءوز اتتارىن ايتىپ، قانشا ايقايلاسا دا، ەشتەڭە شىقپايدى. ويتكەنى ولاردىڭ قاسىندا سيفرلار جوق. سوندا عانا ساندار ءوز قاتەلىكتەرىن تۇسىنەدى. ساندار قانشاما كوپ بولسا دا سيفرلارسىز ءومىر سۇرە المايدى ەكەن.
ساندار ەندى سيفرلاردى ىزدەپ شىعادى. اقىرىندا ولاردى تاۋىپ الىپ كەشىرىم سۇراپ، ەلدەرىنە قايتا الىپ كەلەدى. سودان بەرى ساندار مەن سيفرلار تاتۋ – ءتاتتى، دوستىقتا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر ەكەن.
وي اشار: وقۋشىلاردان سيفرلار جانە ساندار تۋرالى نە بىلەتىندەرىن سۇراۋ.
داپتەرمەن جۇمىس. كوركەم جازۋ ءساتى
تاقتادا ۇلگى بولىپ كورسەتىلگەن كوپ تاڭبالى سانداردى سوزبەن جازۋ.
ءۇ. جاڭا ساباق وي قوزعاۋ.
1. وي قوزعاۋ. وقۋ - ءبىلىم تۋرالى ماقال - ماتەل ايتقىزۋ.
بىلەكتى ءبىردى جىعار، ءبىلىمدى مىڭدى جىعار
وقۋسىز ءبىلىم جوق، ءبىلىمسىز كۇنىڭ جوق.
التىن الما، ءبىلىم ال.
اقىل - توزبايتىن تون، ءبىلىم - تاۋسىلمايتىن كەن.
وقىماعان ءبىر بالا، وقىعان ەكى بالا
ساباقتىڭ تاقىرىبىن، ماقساتىن حابارلاۋ.
- بۇعان دەيىن ەكى تاڭبالى سانداردى جازباشا قوسۋ جانە ازايتۋ الگوريتمدەرىن مەڭگەردىك. ۇلكەن سانداردى اۋىزشا قوسۋ جانە ازايتۋ قيىن. ناتيجەلەردى ەستە ساقتاۋ وڭاي ەمەس. سوندىقتان جازباشا ورىنداۋ وڭاي.
24950
+ 22610
47560
68125
+ 45615
113740
68125
- 45615
22510
«كىم جىلدام؟» ويىنى. №2
№6. ماتەماتيكالىق ديكتانت
ا) 8057 جانە 5903 ساندارىنىڭ قوسىندىسىن 4825 – كە كەمىتۋ.
ءا) 25002 جانە 8782 ساندارىنىڭ ايىرماسىن 10008 – گە ارتتىرۋ.
ب) 12987 جانە 2987 ساندارىنىڭ ايىرماسىنا 7892 سانىن قوسۋ.
كارتوچكا تاراتىپ بەرۋ. №3
ازايتۋدى ورىندا:
5891 – 971 = 4920 5م 88 مم – 3 م 27مم = 2م 61 مم
4920 + 971 = 5891 2م 61 مم + 3 م 27مم =5م 88 مم
9082 – 8048 = 1034 42 س 42كگ – 8 س 37 كگ =34 س 5 كگ
1034 + 8048 = 9082 3ت 256 كگ – 1ت 34 كگ =2ت 222 كگ
52 م 586 مم – 27 م 397 مم = 25م 189 مم
29م 189 مم + 27م 397 مم = 52م 586 مم
ەسەپتى شىعار. №7
كىتاپحانا الدى:
قازاق تىلىندە – 1200 وقۋلىق
ورىس تىلىندە – ودان 3 ەسە كەم
بارلىعى -؟
ش: 1200+ (1200: 3) =1200 + 400 =1600
جاۋابى: كىتاپحانا 1600 وقۋلىق الدى
سەرگىتۋ ءساتى. مۋزىكا اۋەنىمەن ورىندالادى.
ءوز بەتىمەن جۇمىس. №4
ح + 205 = 1708
ح = 1708 – 205
ح = 1503
1503 + 205 = 1708
ح – 96 = 705
ح = 705 + 96
ح = 801
801 – 96 = 705
890 – ح = 605
ح = 890 – 605
ح = 285
890 - 285 = 605
290+ح=1505
ح=1505 - 290
ح =1215
290+1215=1505
سەمانتيكالىق كارتا №9
ەسەپتىڭ ءمانى
ەسەپتىڭ بەرىلۋى -------- 211 ----- 0 ----- 1608 ----- 606 ------ 162 ----- 192
48: 24 - □ =2
320 × 5 + 8=□
300: 50 +205=□
108×6 - □ =42
107× 6 - □ = 480
308 ×2 + □ = 808
ءۇى. رەفلەكسيا (ممم كەستەسىن تولتىرۋ)
ماعان.... قيىن بولدى
مەنى.... قىزىقتىردى
مەن...... يگەردىم
ءۇىى. ۇيگە تاپسىرما
№5، 67 - بەت
ءۇىىى. باعالاۋ
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: وقۋشىنى وزبەتىمەن شىعارماشىلىق جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ جانە مۋزىكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ
