سۇتقورەكتىلەر كلاسىنىڭ جالپى سيپاتتاماسى
قىزىلوردا وبلىسى،
سىرداريا اۋدانى، قوعالىكول اۋىلى،
№44 ورتا مەكتەپ بيولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى
دوسماگانبەتوۆا فاريدا كالدىبايەۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۇتقورەكتىلەر كلاسىنىڭ جالپى سيپاتتاماسى
ماقساتى: وقۋشىلارعا سۇتقورەكتىلەردىڭ تىرشىلىك ورتاسى، سىرتقى جانە ىشكى قۇرىلىسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى اقپاراتتار بەرۋ؛ وقۋشىلاردىڭ بۇرىننان بىلەتىن بىلىمدەرىن پايدالانا وتىرىپ جاڭا ماتەريالداردى يگەرتۋ؛ سىني ويلاي الۋعا داعدىلاندىرۋ، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋعا، ءوزىن - ءوزى باعالاۋعا جانە سىنىپتاسىن باعالاي الۋعا ۇيرەتۋ
كۇتىلەتىن ناتيجەلەر: وقۋشىلارعا سۇتقورەكتىلەردىڭ تىرشىلىك ورتاسى، سىرتقى جانە ىشكى قۇرىلىسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى بىلەتىن بولادى؛ وقۋشىلاردىڭ بۇرىننان بىلەتىن بىلىمدەرىن پايدالانا وتىرىپ جاڭا ماتەريالداردى يگەرەدى؛ سىني ويلاي الۋعا داعدىلانادى، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋدى، ءوزىن - ءوزى باعالاۋدى جانە سىنىپتاسىن باعالاي الۋدى ۇيرەنەدى
كەرەكتى قۇرال - جابدىقتار: رەسۋرستار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، كەستەلەر، ەلەكتروندى وقۋلىق، ماركەرلەر، ت، ب
قولدانىلاتىن ادىستەر: پروبلەمالىق تاپسىرمالار، جۇپتىق، توپتىق، جەكە تاپسىرمالار، «جانسىز زات» ويىنى
ساباق بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
سىنىپپەن امانداسۋ.
ەرەجەمەن تانىسۋ
توپقا ءبولۋ، (4 توپ) ءار وقۋشىنى نومىرلەۋ
ۇقساس سوزدەر ارقىلى
1 - توپ: كارىن، ىشەك، وڭەش، باۋىر (اس قورىتۋ جۇيەسىنىڭ مۇشەلەرى)
2 - توپ: جۇرەك سالاتامىر، كوك تامىر، قىلتامىر (قان تاراتۋ جۇيەسىنىڭ مۇشەلەرى)
3 - توپ: مۇرىن، وكپە، كەڭىردەك، كومەي (تىنىس الۋ جۇيەسى مۇشەلەرى)
4 - توپ: مي ساۋىتى، مي، ومىرتقا جوتاسى، جۇلىن (مي - مي ساۋىتى ىشىندە، ومىرتقا جوتاسى ىشىندە - جۇلىن ورنالاسادى)
ءوزىن – ءوزى باعالاۋ پاراعىمەن تانىستىرۋ
جاڭا ساباق:
1. جەلىلەر ءتيپى نەشە تيپ تارماققا بولىنەدى؟
2. ومىرتقالىلار تيپ تارماعى قانداي كلاستارعا بولىنەدى؟ ولاي بولسا بۇگىنگى وتكەلى وتىرعان ساباعىمىز؟ سۇتقورەكتىلەر كلاسى
سۇتقورەكتىلەر كلاسى تۋرالى نە بىلگىلەرىڭ كەلەدى؟ 5 سەكۋن ويلانامىز، جازامىز. 30 سەكۋند اقىلداسامىز، ەڭ نەگىزگى دەگەن ماسەلەردى ورتاعا سالامىز. 4 نومەرلى ويىنشى جاۋاپ بەرەدى. ساباقتىڭ ماقساتى ايقىندالادى.
1 - تاپسىرما: بىزگە سۇتقورەكتىلەر جۇمباق ەمەس سوندىقتان ءقازىر سەندەرگە سەنەمىن، سەنبەيمىن كەستەسىن بەرەمىن، ساباق باسىندا باعاندارىنا جاۋاپ بەرىپ كورەيىك.
1. سۇتقورەكتىلەردىڭ جەر شارىندا 5000 - عا جۋىق ءتۇرى بار
2. سۇتقورەكتىلەردىڭ تۇگى تەرىنىڭ قوسالقى ءبولىمى
3. ءسۇت بەزى تەر بەزدەرىنىڭ وزگەرگەن ءتۇرى
4. تىشقان مەن كەرىكتىڭ موينى ومىرتقالارىنىڭ سانى بىردەي
5. سۇتقورەكتىلەردىڭ تۇلعاسى ەكى بولىكتەن تۇرادى – قۇرساق جانە كەۋدە
6. سۇتقورەكتىلىردىڭ قۇلاق قالقانى سىرتقى قۇلاققا جاتادى
7. سۇتقورەكتىلىردە كلواكا بولمايدى
8. سۇتقورەكتىلەر جىلىقاندىلار
9. سۇتقورەكتىلەر تەك ىشتەي ۇرىقتانادى
10. سۇتقورەكتىلىردىڭ ىشىندە جۇمىرتقالايتىن تۇرلەرى بار
ساباق سوڭىندا باعانى دۇرىس تولتىرىلسا 1 - ۇپاي، تولىقتىرۋ باعانى دۇرىس تولتىرىلسا 2 - ۇپاي (ساباقتىڭ سوڭىندا تولتىرىلادى)
ەلەكتروندىق وقۋلىق ارقىلى جاڭا ساباقتى ءتۇسىنۋ
2 - تاپسىرما: جۇپتىق تاپسىرما
وقۋشىلار سەندەرگە 6 سىنىپ وقۋشىسىنان اشىق حات كەلىپتى. جۇپ بولىپ تالقىلاپ جاۋاپ بەرىپ كورەيىك.(2 نومەرلى وقۋشىجاۋاپ بەردى)
اشىق حات
قۇرمەتتى 7 «ب» سىنىپ وقۋشىلارى!
مەنىڭ ۇيدە ءيتىم جانە مىسىعىم بار. ءيتىم ىستىق كۇندەرى ءتىلىن سالاقتاتىپ، ءجيى تىنىس الادى جانە سۋعا ءجيى شومىلادى، ال مىسىعىم سۋدان قورقادى، سۋعا مۇلدە تۇسپەيدى. نەگە مىسىعىمنىڭ ءۇستى ۇنەمى تازا جۇرەدى، جاعىمسىز ءيىس شىقپايدى، ال ءيتىم ءتىلىن سالاقتاتىپ جۇرەدى. سەبەبىن ءتۇسىندىرىپ بەرىڭىزدەرشى؟ سالەمنەن 6 سىنىپ وقۋشىسى: بەردىعالييەۆ ايداۋلەت
جاۋابى: مىسىقتىڭ تەرىسىنەن ماي بولىنبەيدى، سوندىقتان دا مىسىق سۋعا تۇسپەۋگە تىرىسادى، تەر بەزى تەك تاباندارىندا بولادى، سوندىقتان جاعىمسىز ءيىس سەزىلمەيدى. ال ءيتتىڭ تەرىسىندە تەر بەزدەرى بولمايدى سول سەبەپتى دەنە تەمپەراتۋراسىن تۇراقتى ساقتاۋ ءۇشىن ارتىق جىلۋدى ءتىلى ارقىلى اۋزىمەن شىعارادى.
توپتىق جۇمىس: سىزبا سۋرەتتەر بەرىلەدى. ءار توپ ءوز سۇراعىنا تولىق جاۋاپ بەرەدى جانە وسى جۇيەمەن بايلانىساتىن جۇيەنى ايتادى.
ءى توپ: 1. سۇتقورەكتىلەردىڭ اس قورىتۋ جۇيەسى جانە ول باسقا قانداي جۇيەلەرمەن بايلانىسۋى مۇمكىن؟
ءىى توپ: 1. سۇتقورەكتىلەردىڭ قان اينالىم جۇيەسى جانە ول قانداي جۇيەلەرمەن بايلىسادى؟
ءىىى توپ: 1. سۇتقورەكتىلەردىڭ تىرك - قيمىل جۇيەسى جانە ول قانداي جۇيەلەرمەن بايلانىسادى؟
ءىۇ توپ: سۇتقورەكتىلەردىڭ جۇيكە جۇيەسى جانە ونىڭ باسقا جۇيەلەرمەن بايلانىسى
ءار توپ مۇشەسى ءوزى ورىندايتىن جۇمىستى ءبولىپ الادى، قورعايدى. (1 نومەرلى وقۋشى)
توپتى بارماقپەن باعالايدى
قورىتىندى جەكە جۇمىس: 1. سەنەمىن - سەنبەيمىن كەستەسىن اياقتاۋ (4 نومەرلى وقۋشىلارعا تەكسەرۋ ماقساتىندا وقىتۋ)
2. «جانسىز زات» ويىنى
ماركەر الامىز اق قاعازعا 10 سم كولەمىندە كەز كەلگەن جانسىز زاتتىڭ سۋرەتىن سالامىز. 10سەكۋنت ۋاقىت. سالعان سۋرەتتەرىن سۇتقورەكتىلەرگە ۇقساساتىعىن ايتىپ سويلەم قۇراستىرادى. 4 توپتان ءبىر وقۋشى وقيدى، قالعاندارى ءوز توپتارىنىڭ تۇسىنا ىلەدى. بارلىق وقۋشىلار ورىندارىننان تۇرىپ ارالاۋ (گالەرەيا) ارقىلى وزگەلەردىڭ جۇمىستارىن كورەدى.
ۇيگە تاپسىرما: ءار توپتىڭ جوعارعى جاعىنا ىلىنگەن سوزدەردى وقىپ وعان ءمان بەرەمىز جانە قاي وقىمىستىنىڭ سوزىنە كەلىسسەك سونىڭ تۇسىنا بارىپ تۇرامىز. تابيعاتتى ايالاۋ جانە ولاردى قورعاۋ بارلىق ادامداردىڭ مىندەتتەرى، ولاي بولسا «ەگەر جەر بەتىندە بارلىق سۇتقورەكتىلەر جويىلىپ كەتسە» دەگەن تاقىرىپتا شاعىن ەسسە جازىپ كەلەمىز.
1) «ءار تاۋدىڭ باسىن اڭساعان ارقار اشتان ولەدى» ورالحان بوكەيحان
2) «كولدىڭ تاقىرعا اينالۋى وڭاي، بايدىڭ تاقىرعا اينالۋى وڭاي» ش. مۇرزازا
3) «كۇن تابيعاتقا قانداي اسەر ەتسە، اقىل - وي جۇمىستارى دا ادامعا سونداي اسەر ەتەدى» ۆ. گۋمبولد
4) «ءبىز تابيعاتتان راحىم كۇتىپ وتىرا المايمىز ودان الۋ مىندەتىمىز» ي. ۆ. ميچۋرين
باعالاۋ: ءوزىن باعالاۋ پاراعىن تولتىرۋ. بۇگىنگى ساباقتاعى كوڭىل كۇيىن بىلدىرەتىن سمايليك كوتەرۋ
رەفلەكسيا: بۇگىنگى ساباقتان نە ۇيرەندىم؟ دەگەن سۇراققا ءوز ويلارىن ايتادى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
سىرداريا اۋدانى، قوعالىكول اۋىلى،
№44 ورتا مەكتەپ بيولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى
دوسماگانبەتوۆا فاريدا كالدىبايەۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۇتقورەكتىلەر كلاسىنىڭ جالپى سيپاتتاماسى
ماقساتى: وقۋشىلارعا سۇتقورەكتىلەردىڭ تىرشىلىك ورتاسى، سىرتقى جانە ىشكى قۇرىلىسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى اقپاراتتار بەرۋ؛ وقۋشىلاردىڭ بۇرىننان بىلەتىن بىلىمدەرىن پايدالانا وتىرىپ جاڭا ماتەريالداردى يگەرتۋ؛ سىني ويلاي الۋعا داعدىلاندىرۋ، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋعا، ءوزىن - ءوزى باعالاۋعا جانە سىنىپتاسىن باعالاي الۋعا ۇيرەتۋ
كۇتىلەتىن ناتيجەلەر: وقۋشىلارعا سۇتقورەكتىلەردىڭ تىرشىلىك ورتاسى، سىرتقى جانە ىشكى قۇرىلىسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى بىلەتىن بولادى؛ وقۋشىلاردىڭ بۇرىننان بىلەتىن بىلىمدەرىن پايدالانا وتىرىپ جاڭا ماتەريالداردى يگەرەدى؛ سىني ويلاي الۋعا داعدىلانادى، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋدى، ءوزىن - ءوزى باعالاۋدى جانە سىنىپتاسىن باعالاي الۋدى ۇيرەنەدى
كەرەكتى قۇرال - جابدىقتار: رەسۋرستار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، كەستەلەر، ەلەكتروندى وقۋلىق، ماركەرلەر، ت، ب
قولدانىلاتىن ادىستەر: پروبلەمالىق تاپسىرمالار، جۇپتىق، توپتىق، جەكە تاپسىرمالار، «جانسىز زات» ويىنى
ساباق بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
سىنىپپەن امانداسۋ.
ەرەجەمەن تانىسۋ
توپقا ءبولۋ، (4 توپ) ءار وقۋشىنى نومىرلەۋ
ۇقساس سوزدەر ارقىلى
1 - توپ: كارىن، ىشەك، وڭەش، باۋىر (اس قورىتۋ جۇيەسىنىڭ مۇشەلەرى)
2 - توپ: جۇرەك سالاتامىر، كوك تامىر، قىلتامىر (قان تاراتۋ جۇيەسىنىڭ مۇشەلەرى)
3 - توپ: مۇرىن، وكپە، كەڭىردەك، كومەي (تىنىس الۋ جۇيەسى مۇشەلەرى)
4 - توپ: مي ساۋىتى، مي، ومىرتقا جوتاسى، جۇلىن (مي - مي ساۋىتى ىشىندە، ومىرتقا جوتاسى ىشىندە - جۇلىن ورنالاسادى)
ءوزىن – ءوزى باعالاۋ پاراعىمەن تانىستىرۋ
جاڭا ساباق:
1. جەلىلەر ءتيپى نەشە تيپ تارماققا بولىنەدى؟
2. ومىرتقالىلار تيپ تارماعى قانداي كلاستارعا بولىنەدى؟ ولاي بولسا بۇگىنگى وتكەلى وتىرعان ساباعىمىز؟ سۇتقورەكتىلەر كلاسى
سۇتقورەكتىلەر كلاسى تۋرالى نە بىلگىلەرىڭ كەلەدى؟ 5 سەكۋن ويلانامىز، جازامىز. 30 سەكۋند اقىلداسامىز، ەڭ نەگىزگى دەگەن ماسەلەردى ورتاعا سالامىز. 4 نومەرلى ويىنشى جاۋاپ بەرەدى. ساباقتىڭ ماقساتى ايقىندالادى.
1 - تاپسىرما: بىزگە سۇتقورەكتىلەر جۇمباق ەمەس سوندىقتان ءقازىر سەندەرگە سەنەمىن، سەنبەيمىن كەستەسىن بەرەمىن، ساباق باسىندا باعاندارىنا جاۋاپ بەرىپ كورەيىك.
1. سۇتقورەكتىلەردىڭ جەر شارىندا 5000 - عا جۋىق ءتۇرى بار
2. سۇتقورەكتىلەردىڭ تۇگى تەرىنىڭ قوسالقى ءبولىمى
3. ءسۇت بەزى تەر بەزدەرىنىڭ وزگەرگەن ءتۇرى
4. تىشقان مەن كەرىكتىڭ موينى ومىرتقالارىنىڭ سانى بىردەي
5. سۇتقورەكتىلەردىڭ تۇلعاسى ەكى بولىكتەن تۇرادى – قۇرساق جانە كەۋدە
6. سۇتقورەكتىلىردىڭ قۇلاق قالقانى سىرتقى قۇلاققا جاتادى
7. سۇتقورەكتىلىردە كلواكا بولمايدى
8. سۇتقورەكتىلەر جىلىقاندىلار
9. سۇتقورەكتىلەر تەك ىشتەي ۇرىقتانادى
10. سۇتقورەكتىلىردىڭ ىشىندە جۇمىرتقالايتىن تۇرلەرى بار
ساباق سوڭىندا باعانى دۇرىس تولتىرىلسا 1 - ۇپاي، تولىقتىرۋ باعانى دۇرىس تولتىرىلسا 2 - ۇپاي (ساباقتىڭ سوڭىندا تولتىرىلادى)
ەلەكتروندىق وقۋلىق ارقىلى جاڭا ساباقتى ءتۇسىنۋ
2 - تاپسىرما: جۇپتىق تاپسىرما
وقۋشىلار سەندەرگە 6 سىنىپ وقۋشىسىنان اشىق حات كەلىپتى. جۇپ بولىپ تالقىلاپ جاۋاپ بەرىپ كورەيىك.(2 نومەرلى وقۋشىجاۋاپ بەردى)
اشىق حات
قۇرمەتتى 7 «ب» سىنىپ وقۋشىلارى!
مەنىڭ ۇيدە ءيتىم جانە مىسىعىم بار. ءيتىم ىستىق كۇندەرى ءتىلىن سالاقتاتىپ، ءجيى تىنىس الادى جانە سۋعا ءجيى شومىلادى، ال مىسىعىم سۋدان قورقادى، سۋعا مۇلدە تۇسپەيدى. نەگە مىسىعىمنىڭ ءۇستى ۇنەمى تازا جۇرەدى، جاعىمسىز ءيىس شىقپايدى، ال ءيتىم ءتىلىن سالاقتاتىپ جۇرەدى. سەبەبىن ءتۇسىندىرىپ بەرىڭىزدەرشى؟ سالەمنەن 6 سىنىپ وقۋشىسى: بەردىعالييەۆ ايداۋلەت
جاۋابى: مىسىقتىڭ تەرىسىنەن ماي بولىنبەيدى، سوندىقتان دا مىسىق سۋعا تۇسپەۋگە تىرىسادى، تەر بەزى تەك تاباندارىندا بولادى، سوندىقتان جاعىمسىز ءيىس سەزىلمەيدى. ال ءيتتىڭ تەرىسىندە تەر بەزدەرى بولمايدى سول سەبەپتى دەنە تەمپەراتۋراسىن تۇراقتى ساقتاۋ ءۇشىن ارتىق جىلۋدى ءتىلى ارقىلى اۋزىمەن شىعارادى.
توپتىق جۇمىس: سىزبا سۋرەتتەر بەرىلەدى. ءار توپ ءوز سۇراعىنا تولىق جاۋاپ بەرەدى جانە وسى جۇيەمەن بايلانىساتىن جۇيەنى ايتادى.
ءى توپ: 1. سۇتقورەكتىلەردىڭ اس قورىتۋ جۇيەسى جانە ول باسقا قانداي جۇيەلەرمەن بايلانىسۋى مۇمكىن؟
ءىى توپ: 1. سۇتقورەكتىلەردىڭ قان اينالىم جۇيەسى جانە ول قانداي جۇيەلەرمەن بايلىسادى؟
ءىىى توپ: 1. سۇتقورەكتىلەردىڭ تىرك - قيمىل جۇيەسى جانە ول قانداي جۇيەلەرمەن بايلانىسادى؟
ءىۇ توپ: سۇتقورەكتىلەردىڭ جۇيكە جۇيەسى جانە ونىڭ باسقا جۇيەلەرمەن بايلانىسى
ءار توپ مۇشەسى ءوزى ورىندايتىن جۇمىستى ءبولىپ الادى، قورعايدى. (1 نومەرلى وقۋشى)
توپتى بارماقپەن باعالايدى
قورىتىندى جەكە جۇمىس: 1. سەنەمىن - سەنبەيمىن كەستەسىن اياقتاۋ (4 نومەرلى وقۋشىلارعا تەكسەرۋ ماقساتىندا وقىتۋ)
2. «جانسىز زات» ويىنى
ماركەر الامىز اق قاعازعا 10 سم كولەمىندە كەز كەلگەن جانسىز زاتتىڭ سۋرەتىن سالامىز. 10سەكۋنت ۋاقىت. سالعان سۋرەتتەرىن سۇتقورەكتىلەرگە ۇقساساتىعىن ايتىپ سويلەم قۇراستىرادى. 4 توپتان ءبىر وقۋشى وقيدى، قالعاندارى ءوز توپتارىنىڭ تۇسىنا ىلەدى. بارلىق وقۋشىلار ورىندارىننان تۇرىپ ارالاۋ (گالەرەيا) ارقىلى وزگەلەردىڭ جۇمىستارىن كورەدى.
ۇيگە تاپسىرما: ءار توپتىڭ جوعارعى جاعىنا ىلىنگەن سوزدەردى وقىپ وعان ءمان بەرەمىز جانە قاي وقىمىستىنىڭ سوزىنە كەلىسسەك سونىڭ تۇسىنا بارىپ تۇرامىز. تابيعاتتى ايالاۋ جانە ولاردى قورعاۋ بارلىق ادامداردىڭ مىندەتتەرى، ولاي بولسا «ەگەر جەر بەتىندە بارلىق سۇتقورەكتىلەر جويىلىپ كەتسە» دەگەن تاقىرىپتا شاعىن ەسسە جازىپ كەلەمىز.
1) «ءار تاۋدىڭ باسىن اڭساعان ارقار اشتان ولەدى» ورالحان بوكەيحان
2) «كولدىڭ تاقىرعا اينالۋى وڭاي، بايدىڭ تاقىرعا اينالۋى وڭاي» ش. مۇرزازا
3) «كۇن تابيعاتقا قانداي اسەر ەتسە، اقىل - وي جۇمىستارى دا ادامعا سونداي اسەر ەتەدى» ۆ. گۋمبولد
4) «ءبىز تابيعاتتان راحىم كۇتىپ وتىرا المايمىز ودان الۋ مىندەتىمىز» ي. ۆ. ميچۋرين
باعالاۋ: ءوزىن باعالاۋ پاراعىن تولتىرۋ. بۇگىنگى ساباقتاعى كوڭىل كۇيىن بىلدىرەتىن سمايليك كوتەرۋ
رەفلەكسيا: بۇگىنگى ساباقتان نە ۇيرەندىم؟ دەگەن سۇراققا ءوز ويلارىن ايتادى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
اقتوبە وبلىسى، مۇعالجار اۋدانى،
