
Istock.com
- 06 ناۋ. 2025 23:02
- 24
بەردالى وراز عابيت ۇلى
كوشە كورگەن بالا: جاستار اراسىنداعى «كوشە» يدەولوگياسىنىڭ ءقاۋپى
قازىرگى قوعامدا «كوشە كورگەن بالا» دەگەن ۇعىم جاسوسپىرىمدەر اراسىندا ءجيى كەزدەسەدى. بۇل تەرمين كوبىنە ءومىردىڭ قيىندىعىن ەرتە كورگەن، ءوزىن «ناعىز ءومىردىڭ» ەرەجەلەرىمەن شىڭدالعان ادام رەتىندە كورسەتەتىن جاستارعا قاتىستى قولدانىلادى. ءبىراق، بۇل تۇسىنىك شىن مانىندە كىمگە پايدالى؟ جاستاردى تاربيەلەۋدە «كوشە» مادەنيەتىنىڭ ىقپالى قانشالىقتى زياندى؟
«كوشە» يدەولوگياسىنىڭ ءتۇپ-تامىرى قايدا جاتىر؟
«كوشە» تۇسىنىگى كەڭەستىك كەزەڭنەن بەرى كەلە جاتقان قۇبىلىس. كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە بالالار ۇيىندە تاربيەلەنگەن جەتىمدەر، قوعامنان شەتتەتىلگەندەر ءوز ەرەجەلەرىن قالىپتاستىرىپ، بەيرەسمي سۋبمادەنيەت قۇردى. بۇل كەيىنىرەك كريمينالدى ورتاعا اينالىپ، 90-جىلدارداعى قيىن-قىستاۋ كەزەڭدە «كوشە زاڭى» رەتىندە جاستار اراسىندا بەلەڭ الدى. قازىرگى تاڭدا بۇل مادەنيەت كەيبىر جاسوسپىرىمدەر ءۇشىن ءوزىن-وزى دالەلدەۋدىڭ ءبىر جولىنا اينالىپ وتىر.
«كوشە كورگەن» بالا قانداي بولادى؟
كوپتەگەن جاسوسپىرىمدەر «كوشە مەكتەبى» ارقىلى ءومىردى ۇيرەنىپ، وزدەرىن ەركىن سەزىنەتىنىن ايتادى. ءبىراق، شىن مانىندە، بۇل ءومىر سالتى ولارعا نە بەرەدى؟
ومىرلىك تاجىريبە: كوشەدە جۇرگەن بالا ەرتە ەسەيەدى، ءومىردىڭ اششى-تۇششىسىن تەز سەزىنەدى.بىلىمسىزدىك: كوشە تاربيەسى اكادەميالىق بىلىمنەن الىستاتادى.تارتىپسىزدىك: «كوشە زاڭى» كوبىنەسە زاڭعا قايشى ارەكەتتەرگە اكەلەدى.دۇرىس ەمەس قۇندىلىقتار: كۇشتىلەردىڭ السىزدەردى باسۋى، زاڭدى مويىنداماۋ، اگرەسسيا سياقتى زياندى ادەتتەر قالىپتاسادى.
جاستاردى «كوشە» يدەولوگياسىنان قالاي قورعاۋعا بولادى؟
1. ۇلتتىق تاربيە بەرۋ: قازاقتىڭ باتىرلىق، نامىسشىلدىق داستۇرلەرىن دۇرىس باعىتتا دامىتۋ.
2. اتا-انانىڭ ءرولىن كۇشەيتۋ: بالالار بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى وتكىزۋى ءۇشىن اتا-انا باقىلاۋ جاساۋى قاجەت.
3. سپورت پەن ونەرگە باۋلۋ: كوشەدە بوسقا ۋاقىت وتكىزۋدىڭ ورنىنا سپورتپەن، ونەرمەن اينالىسۋعا جاعداي جاساۋ.
4. قۇقىق قورعاۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋ: كامەلەتكە تولماعاندار اراسىنداعى زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا توسقاۋىل قويۋ.
5. تانىمال تۇلعالاردى ۇلگى ەتۋ: جاستارعا دۇرىس باعىت بەرەتىن سپورتشىلاردى، كاسىپكەرلەردى، عالىمداردى ناسيحاتتاۋ.
«كوشە كورگەن بالا» – ومىرگە بەيىم، ءبىراق ونىڭ بولاشاعى بۇلىڭعىر بولۋى مۇمكىن. «كوشە» يدەولوگياسى تەك جەكە تۇلعاعا عانا ەمەس، قوعامعا دا ۇلكەن زيان تيگىزەدى. سوندىقتان، جاستاردى زياندى سۋبمادەنيەتتەن قۇتقارىپ، ولارعا دۇرىس باعىت بەرۋ – ءاربىر اتا-انا مەن ءمۇعالىمنىڭ، ءتىپتى بۇكىل قوعامنىڭ مىندەتى.