سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 2 اپتا بۇرىن)
كوشەدە ساق بول!
سىنىپتان تىس ءىس - شارا
تاقىرىبى: كوشەدە ساق بول!
ماقساتى:
1) وقۋشىلاردىڭ جول ەرەجەسى تۋرالى ءبىلىمىن كەڭەيتۋ، جول بەلگىلەرىن، ولاردىڭ توپتارىن اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
2) جول ەرەجەسىن قاتاڭ ساقتاۋعا داعدىلاندىرا وتىرىپ، كوشە ەرەجەسىنە بايلانىستى ۇعىمدار مەن تەرميندەردى ءبىلۋ ادام ءومىرى ءۇشىن قاجەتتىلىگىن ءتۇسىندىرۋ؛
3) جولدا ءجۇرۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ، ادەپتىلىككە، ءوزارا دوستىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: جولبەلگىلەرى، جولتاڭبالارى، باعدارشام، سۋرەتتەر.
ۋاقىت بويىنشا ۇيىمداستىرۋ:
ءمۇعالىم - 15 مين.
ءبىرىنشى كورىنىس - 5 مين.
سلايد ارقىلى اقپارات بەرۋ - 7 مين.
ەكىنشى كورىنىس - 7مين
سلايد ارقىلى اقپارات بەرۋ - 6 مين.

بارىسى.
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى وقۋشىلار! بۇگىندە قالادا، كوشەلەر جانە وندا جۇيتكىگەن اۆتوكولىكتەر كوبەيۋدە. كوشە كەڭەيگەن سايىن ەرسىلى - قارسىلى جاياۋ جۇرگىنشىلەر مەن جۇرگىزۋشىلەردىڭ دە كوبەيەتىنى داۋسىز. سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدىڭ قاي جەرىندە بولماسىن اۆتوكولىكتەردىڭ بارلىق تۇرلەرى ەسەلەپ ارتىپ كەلەدى. مۇنىڭ ءوزى ماشينا جۇرگىزۋشىلەر مەن جاياۋلاردىڭ جول ەرەجەسىن نەعۇرلىم جەتە ءبىلىپ قاتاڭ ساقتاۋىن قاجەت ەتەدى.
كوشەنىڭ ءتارتىبىن ۇيدە اتا - انا ەسكەرسە، كوشە قيىلىسىندا كۇزەت قىزمەتكەرلەرى مەن باعدارشام قاداعالايدى.
ءمۇعالىم: وقۋشىلارعا سۇراق.
1. ال سەندەر كوشە ەرەجەسىن جاقسى ءبىلىپ، ونى ورىندايسىزدار ما؟
ءمۇعالىم: ال ەندى مىنا سۇراقتى باقىلاپ كورەيىكشى، سەندەر بىلەسىڭدەر بۇنى.
2. اۆتوكولىكتىڭ ءبىرىنشى شىققان ەلىن بىلەسىزدەر مە؟
(ەۆروپادا، فرانسيا 1769 - 70 ج بۋمەن جۇرەتىن دۆيگاتەل شىقتى، «پاروۆىي»، ال ىشتەن جانۋ دۆيگاتەلى «ۆنۋترەننەگو سگورانيا» گەرمانيادا 1885 - 86 ج شىقتى.
ءمۇعالىم: ەندى مىنا سۇراقتى تىڭداڭىزدار.
3. قازىرگى زامانداعى اۆتوكولىكتىڭ ەڭ ۇلكەن جىلدامدىعى قانداي؟
جارىسقا قاتىساتىن اۆتوكولىكتەردىڭ جىلدامدىعى قانداي؟
(300 كم/ساع.)
(گونوچنىە 1020 كم/ساع.
شۋماحەردى بىلەسىڭدەر مە؟
ءمۇعالىم: باعدارشام جانە جول بەلگىلەرى تۋرالى مىنانداي ماتەريالداردى سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىن.
تاريحقا كوز جۇگىرەتىن بولساق، ءجۇرىپ - تۇرۋدى رەتتەۋ قاجەتتىلىگى سوناۋ ءبىر ماشينانىڭ از كەزىندە تۋعان كورىنەدى.
العاش رەت 1868 جىلى لوندون قالاسىندا تەمىر جول باعدارشامى ورناتىلدى. ول قولمەن الماستىرىلاتىن جانە الماستىرۋ ءۇشىن ارناۋلى ادام تۇراتىن ەدى. ءارى ول كوپ ۋاقىت الاتىن بولدى.
كەيىنىرەك، 1870 جىلى امەريكادا ەلەكتر باعدارشامدارى پايدا بولدى. ال رەسەيدە ءۇش تۇردەگى باعدار شام 1920 جىلدارى ىسكە قوسىلا باستادى. بەرتىن كەلە ونى اۆتومات جۇيەسى ارقىلى باسقارۋ ويلاستىرىلادى.
ال بۇگىنگى تاڭدا باعدارشامدى ەلەكتروندى ەسەپتەۋ ماشيناسى جۇزەگە اسىرىلعان. قازاقستاندا باعدارشامدار بارلىق ءىرى قالالاردا ورناتىلعان.
ءمۇعالىم: مىنا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭىزدەر، سىزدەردىڭ كۇندە كورىپ جۇرگەن جول بەلگىلەرىڭىز جايىندا.
5. جول بەلگىلەرى قانداي توپتارعا بولىنەدى؟ نەشە ءتۇرى بار؟ قانە بىلەسىزدەر مە، ايتىڭىزدار.
ءمۇعالىم: ەندى مىنا بەلگىلەرگە كوڭىل اۋدارىڭىزدار. بۇل قانداي بەلگى؟
1. ەسكەرتۋ بەلگىلەرى (پرەدۋپرەجدايۋششيە زناكي)
ءمۇعالىم: ەندى مىنا بەلگىلەرگە كوڭىل اۋدارىڭىزدار. بۇل قانداي بەلگى؟
2. باسىمدىلىق بەلگىلەرى (زناكي پريوريتەتا)
ءمۇعالىم: ەندى مىنا بەلگىلەرگە كوڭىل اۋدارىڭىزدار. بۇل قانداي بەلگى؟
3. تىيىم سالاتىن بەلگىلەرى (زاپرەششايۋششيە زناكي)
ءمۇعالىم: ەندى مىنا بەلگىلەرگە كوڭىل اۋدارىڭىزدار. بۇل قانداي بەلگى؟
4. الدىن - الا جازىلاتىن بەلگىلەر (پرەدپيسىۆايۋششيە زناكي)
ءمۇعالىم: ەندى مىنا بەلگىلەرگە كوڭىل اۋدارىڭىزدار. بۇل قانداي بەلگى؟
5. اقپاراتتىق كورسەتكىشتىك بەلگىلەرى (ينفورماسيوننو ۋكازاتەلنىە زناكي) وقۋشىلار:
ءمۇعالىم: ەندى مىنا بەلگىلەرگە كوڭىل اۋدارىڭىزدار. بۇل قانداي بەلگى؟
6. سەرۆيس بەلگىلەرى (سەرۆيسنىە زناكي)
ءمۇعالىم: ەندى مىنا بەلگىلەرگە كوڭىل اۋدارىڭىزدار. بۇلقانداي بەلگى؟
7. قوسىمشا - اقپارات بەلگىلەرى (زناكي دوپالنيتەلنوي ينفورماسيي)
ءمۇعالىم: ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ جول تاعدىرىنا وي جۇگىرتەتىن بولساق، مىنانداي جايتتارعا كوڭىل اۋدارايىق.
ەرتەدە كولىكتىڭ قازىرگىدەي ءتۇرى بولماعان زاماندا ادامدار ات جەككەن كۇيمەمەن جەردىڭ تەگىس جەرىمەن باياۋ جۇرەتىن. كەلە - كەلە جولدىڭ قاجەتتىلىگى تۋدى.
رەسەيدە العاش جولدار 1 پەتر كەزىندە سالىنا باستاعان.
اۆتوكولىك جۇرگىزۋشىلەرىنە جولدا دۇرىس ءجۇرۋ قاتاڭ ەسكەرتىلدى. قاراپ تۇرساق جول ەرەجەسىنىڭ قاجەتتىلىگى وسى كەزەڭنەن باستالعان.
قازاقستاندا 1917 جىلعا دەيىن نەبارى 127 كم عانا جول بولاتىن.
ەلۋىنشى جىلدارى رەسپۋبليكامىزداعى اسفالت جولداردىڭ ۇزىندىعى 30 000 (وتىز مىڭ) كم بولدى.
ال ءقازىر 8 000 000 000 (سەگىز مىڭ ميلليون) كم - دەن اسادى. قازاقستاننىڭ اسفالت جولدارىنداعى قازىرگى زامانىمىزعا لايىقتى دۇنيەگە كەلگەن سان ءتۇرلى ماركالى اۆتوموبيلدەردى ايتساڭىزشى!
ءمۇعالىم: مىنا سۇراققا ويلانىپ كورىڭدەرشى.
4. قازىرگى كەزدە استانا قالاسىنىڭ حالقىنىڭ سانى قانشا دەپ ويلايسىزدار؟
(750 000 ادام)
ءمۇعالىم:
5. استانا قالاسىندا كولىك سانى قانشا؟
(قالا شەتىنەن كەلەتىن كولىكتەرمەن، قالا ىشىندەگىلەرىن قوسقاندا 420 000 كولىك)
وسىنداي جاعدايلاردى بىلە تۇرىپ، كوشەدە جول ەرەجەسىن ساقتاعان دۇرىس پا؟

ءمۇعالىم: ەندىگى ساحنادان تاماشالايتىندارىڭىز سكح - 2 توبىنىڭ وسى كەشكە دايىنداعان كورىنىسىن تاماشالاڭىزدار.
1 - كورىنىس «ءوزىڭ سوندايسىڭ»
قاتىسۋشىلار - ەكى وقۋشى وقيعا جول قيىلىسىندا وتەدى.
اۆتوكولىك جۇرگىزۋشىسى جاياۋ جۇرگىنشى وتپەسىنە كەلىپ توقتايدى، وتپەدەن ءوتىپ كەلە جاتقان ادام وتە ماڭعاز ەكەن، سودان شىدامى تاۋسىلعان كولىك جۇرگىزۋشىسى شىدامى تاۋسىلعانىن، قولىمەن جانە بەت قيمىلىمەن كورسەتە باستايدى. جولدى ماڭعازدانىپ ءوتىپ بولعان جاياۋ جۇرگىنشى، جولدىڭ شەتىنە كەلىپ، كولىك جۇرگىزۋشىسىنە بۇرىلىپ «ءوزىڭ سوندايسىڭ» - دەپ ءجۇرىپ كەتە بەرەدى.

2 - كورىنىس: «ماي قىزمەتكەرىنىڭ بوس ۋاقىتتاعى جۇمىسى»
قاتىسۋشىلار: 5 وقۋشى.
كوركەمدىلىگى: جول بەلگىلەرى جانە ماي قىزمەتكەرىنىڭ كيىمى، الا تاياعى.
وقيعانىڭ بارىسى: ءان ويناپ تۇرادى. ماي قىزمەتكەرى ساحناعا شىعىپ، الا تاياعىمەن سول ءاندى تىڭداپ، قيمىل جاساپ تۇرادى. سودان كەلگەن جۇرگىزۋشىلەردىڭ بارىنە تيىسە باستايدى. سوڭىندا قالتاسى اقشاعا تولىپ شىعادى.
ءمۇعالىم: ەندى قۇرمەتتى وقۋشىلار استانا قالاسىنىڭ كوشە قيىلىستارىندا بولعان مىنا وقيعالارعا نازار اۋدارايىق.
قىسقا فيلمدەر «جول قيىلىسىنداعى ءقاۋىپتى وقيعالار»
سلايدتى قولدانىپ ءفيلمدى كورسەتۋ.
ءمۇعالىم:
كورگەن كورىنىس جانە فيلمدەر جايىندا قورتىندى جاساۋ.
كورەرمەندەرگە كورىنىس جايىندا سۇراق قويۋ.
1. وسى وقيعالاردان باقىلاعاندارىڭىز بىرەۋدىڭ كىناسىنەن ايدالاداعى بىرەۋ جاپا شەگىپ جاتىر، وسى دۇرىس پا؟
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى وقۋشىلار!
19 عاسىردان باستاپ تەحنيكانىڭ وركەندەپ، داۋىرلەگەن زامانى بولدى. ماڭايىمىزدا قاپتاعان تەحنيكادان جولدا ءجۇرىپ - تۇرۋىمىزعا قيىندىق تۋدى. سوندىقتانبىزگەكومەكتەسۋماقساتىنداجولەرەجەسىزاڭدارىباعدارشامداردۇنيەگەكەلدى. الداعى ۋاقىتتا قۇرمەتتى وقۋشىلار سىزدەردەن سۇرارىم قالامىزدىڭ كوشەلەرىندە جول ەرەجەسىن قاتاڭ ساقتاپ، باعدارشامدارعا اسا كوڭىل ءبولىپ وتىراتىن بولساق قايعىلى وقيعالاردىڭ ءتىزىمىن ازايتۋعا اتسالىسقانىمىز بولىپ سانالادى.
ۋاقىت ءبولىپ نازار اۋدارىپ تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت!

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما