سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 22 ساعات بۇرىن)
كوشپەلى مال شارۋاشىلىعى – تىرشىلىكتىڭ قاينار كوزى
ەجەلگى قازاقستان تاريحى پانىنەن اشىق ساباق جوسپارى
6 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوشپەلى مال شارۋاشىلىعى – تىرشىلىكتىڭ قاينار كوزى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: تەمىر داۋىرىندەگى تۇرعىنداردىڭ وتىرىقشىلىقتان كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىنا اۋىسۋى، تەبىندىك جايىلىم، ءتورت تۇلىك مال تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن ارتتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي ءورىسىن، قابىلەتىن دامىتا وتىرىپ، جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى وتانسۇيگىشتىككە، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ، بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۋرەت، كەستە.
ءپانارالىق بايلانىس: گەوگرافيا، قازاق ادەبيەتى

ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى (3مين)
ا) سالەمدەسۋ، وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ
ب) وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
ۆ) سىنىپتى توپقا ءبولۋ.

ءىى. ءۇي تاپسىرماسى (8مين)
قولا داۋىرىندەگى قازاقستان تاقىرىبىن قايتالاۋ.
سىنىپتى 4 توپقا ءبولىپ، ءار توپقا 5 سۇراقتان قويامىن.
“قاتەسىن تاپ، جالعاستىر”

«اندرونوۆ» توبىنا
1. قولا مىس پەن تەمىردەن جاسالادى؟
2. ق. ساتبايەۆ سولتۇستىك قازاقستاندى زەرتتەدى
3. 1ملن ت. كەننەن 250 مىڭ توننا مىس ءوندىرىلدى
4. اندروندىقتار نەگرويدتىق ناسىلگە جاتادى
5. قازاقستاندا قولا بۇيىمداردى جاساۋ ب. ز. ب. 3 م. باستالدى

«بەعازى - ءداندىباي» توبىنا
1. اندرون مادەنيەتى تەك سىبىرگە تارالدى
2. «اندرون مادەنيەتى» ارقايىم قالاسىنان تابىلدى
3. سولت. جانە باتىس قازاقستاننان 80 - گە جۋىق قونىس تابىلدى
4. سولت. قازاقستانداعى قونىستار - پەتروۆكا مەن زىريانوۆسك
5. وڭت. قازاقستان مەن جەتىسۋدىڭ تاڭبالى تاس پەن قاراتاۋدان سۋرەتتەر تابىلدى
«الاكول» توبىنا
1. سىرداريانىڭ تومەنگى اعىسىنداعى كەسەنە - ايشا ءبيبى كەسەنەسى.
2. اندروندىقتار نەگرويدتىق ناسىلگە جاتادى
3. اندروندىقتاردىڭ سىرت بەينەسىن سيپاتتاعان عالىم – ق. ساتبايەۆ
4. ب. ءداندىباي مادەنيەتىنىڭ اندرون مادەنيەتىنەن ەرەكشەلىگى – ونىڭ تۇرعىندارىنىڭ سانىندا.
5. قولا ءداۋىرىن جوسپارلى زەرتتەۋ 1985 جىلدان باستالدى

«ارقايىم» توبىنا
1. بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتىن زەرتتەگەن عالىم – ۆ. پ. الەكسەيەۆ

2. ورتالىق قازاقستان اۋماعىنان قولا داۋىرىنە ءتان 150 قونىس، 30 قورىم تابىلدى
3. بەعازى اندرون تايپالارى شارۋاشىلىق سالاسىنىڭ ءبىرىن كەن ءوندىرۋ مەن مەتالل وڭدەۋ قۇرادى
4. قولا ءداۋىرىنىڭ سوڭعى كەزەڭىنە جاتاتىن تۇگىسكەن كەسەنەسى ەرتىس وزەنىڭ تومەڭگى اعىسىندا تابىلعان
5. قازاقستاننىڭ قوستاناي وبلىسى مەن رەسەيدىڭ چەليابى وبلىسىنىڭ شەكاراسىندا تابىلعان قولا ءداۋىرىنىڭ العاشقى قالاسى - ارقايىم

ءىىى. جاڭا ساباق (20مين)
§ 24 - 25. كوشپەلى مال شارۋاشىلىعى – تىرشىلىكتىڭ قاينار كوزى

جاڭا ساباق جوسپارى:
1. تەمىر داۋىرىنە سيپاتتاما
2. كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىنىڭ پايدا بولۋى
3. تەبىندىك جايىلىم
4. ءتورت تۇلىك مال

تىرەك بىلىمدەرىنە سۇيەنۋ:
ادامزات بالاسى تاريحىنىڭ كەزەڭدەرىن اتا:
جاۋابى:
ادامزات دامۋىنىڭ تاريحي ءۇش كەزەڭى

تاس ءداۋىرى(ب. ز. ب 2 ملن 600 - 12 مىڭ جىل)
پالەوليت - ەرتە پالەوليت 2ملن 600 - 40مىڭ جىل
كەيىنگى پالەوليت 40 - 12 مىڭ جىل
مەزوليت - ورتا تاس ءداۋىرى 12 - 5 مىڭ جىل
نەوليت - جاڭا تاس ءداۋىرى 5 - 3 مىڭ جىل
ەنەوليت - مىس - تاس ءداۋىرى 3000 - 1800 جىل

قولا ءداۋىرى – ب. ز. ب 2 مىڭ جىل – ب. ز. ب. VIII عاسىر
ەرتە قولا ب. ز. ب. XVIII - ب. ز. ب. XVI عاسىرلار
ورتا قولاب. ز. ب. XVI - XII
كەيىنگى قولا ب. ز. ب. XII - VIII

ەرتە تەمىر ءداۋىرى ب. ز. ب 8 عاسىردان ب. ز - دىڭ 4 عاسىر.
ەكى كەزەڭنەن تۇرادى
الدىڭعى ەرتە (ب. ز. ب. 8 - 3 عاسىرلار)
كەيىنگى ەرتە (ب. ز. ب. 3 - ب. ز.- دىڭ 4 عاسىرلار)

پروبلەمالىق سۇراقتار قويۋ

1. ەجەلگى زامان تاريحىن ءبولۋ نەگە نەگىزدەلەدى؟
جاۋابى: قۇرال - سايماندارىنىڭ قاندايزاتتان جاساعاندىعىنا بايلانىستى
2. تەمىر قانداي مەتالل؟ تەمىر بەرىك ءارى سالماقتى مەتالل.
3. ادام بالاسى تەمىردى ويلاپ تاۋىپ، ودان قۇرال جاساعان كەزەڭدى قالاي اتالادى؟
(تەمىر داۋىرىدەپ اتايدى.)

ەرتە تەمىر ءداۋىرى ب. ز. ب 8 عاسىردان ب. ز - دىڭ 4 عاسىرىنادەيىنگى ارالىقتى قامتيدى.
ەكى كەزەڭنەن تۇرادى
الدىڭعى ەرتە (ب. ز. ب. 8 - 3 عاسىرلار)
كەيىنگى ەرتە (ب. ز. ب. 3 - ب. ز.- دىڭ 4 عاسىرلار)
4. ادامزات دامۋىنا اسا ماڭىزدى وزگەرىستەردى اكەلگەن كەزەڭدەرگە توقتالايىق
( ءار توپقا كەزەڭنىڭ اسا ماڭىزدى وزگەرىستەرىن انىقتاۋعا تاپسىرما بەرىلەدى )
1 - توپ تەمىر ءداۋىرى
2 - توپ قولا ءداۋىرى
3 - توپ تاس ءداۋىرى
4 توپ قولا ءداۋىرىنىڭ مادەنيەتتەرى

مىسالى تەمىر ءداۋىرى جونىندە كۇتىلەتىن جاۋاپ.

تەمىر ءداۋىرى – ادامزات تاريحىنداعى اسا ماڭىزدى وزگەرىستەردى دۇنيەگە اكەلگەن جاڭا كەزەڭ.

1. رۋلىق - قاۋىمداستىق قۇرىلىس جەتىلدى

2. ادام سانىنىڭ ءوسۋى

3. تايپالىق وداقتار قۇرىلدى
ساقتار، سارماتتار، عۇندار، ۇيسىندەر، قاڭلىلار

4. كوشپەلى مال شارۋاشىلىعى قالىپتاستى.

كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىنىڭ قالىپتاسۋى
1. قازاقستاننىڭ تابيعاتىنا سيپاتتاما بەرىڭدەر. گەوگرافيادان العان بىلىمدەرىنە سۇيەنۋ ارقىلى سلايد سۋرەتتەرىن پايدالانۋ. كارتادان كورسەتۋ.

كۇتىلەتىن جاۋاپ:
قازاقستان دالالارىندا شامامەن ب. ز. ب. 2 مىڭجىلدىقتىڭ سوڭىنا قاراي ەگىنشىلىكپەن شۇعىلدانۋدىڭ پايداسىز ەكەنى بەلگىلى بولدى. ءار ءتۇرلى وسىمدىكتەرگە باي دالا قاتتى تىكەندى جانتاق پەن يزەندى سورعا، سۋسىز قۇمدى جاپان دالاعا اينالا باستادى. تابيعاتتا قۇرعاقشىلىق بەل الىپ، جاۋىن - شاشىن ازايدى. ەگىنشىلىكپەن شۇعىلدانۋ قيىندادى.
مۇنداي جاعدايدا دالا تۇرعىندارى شارۋاشىلىقتىڭ جاڭا ءتاسىلىن – كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىن ويلاپ تاپتى. ولار بىرتە - بىرتە كوشپەلى ءومىر سالتىنا كوشتى.

2. كوشپەلى مال شارۋاشىلىعى قالىپتاسۋى
1. تابيعاتتا قۇرعاقشىلىق بەت الىپ جاۋىن شاشىن ازايدى. ەگىنشىلىك پەن شۇعىلدانۋ قيىندادى
2. ات ابزەلدەرىن جەتىلدىرۋ جىلقىنى كولىك رەتىندە پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەردى
كوشپەلىلەر ات ابزەلدەرىن ۇنەمى جەتىلدىرىپ وتىردى. ولار ۇزەڭگىنى، اۋىزدىقتى، ەردى ويلاپ تاپتى. (78 بەتتەگى سۋرەتكە نازار اۋدارىڭدار).
3. قىشتان، شىنىدان، مەتالدان جاسالعان كولەمدى زاتتار اناعۇرلىم جۇمساق ءارى جەڭىل ماتەريالدارمەن: بىلعارى، كيىز، اعاشپەن الماستىرىلدى.
4. تابيعاتتىڭ دايىن ءونىمىن پايدالانعان اڭشى – تەرىمشىلەر سياقتى ەمەس، كوشپەلىلەردىڭ وزدەرى ءونىم ءوندىردى. مالشىلار جىلقى، تۇيە، قوي مەن سيىر ۇستادى.
5. مال باسىنىڭ كوبەيۋى جاڭا جايىلىمداردى قاجەت ەتتى.
ءتورت تۇلىك مال ءوسىرىلدى (سۋرەتتەر پايدالانۋ)
1. جىلقى – سۋىققا ءتوزىمدى، تەبىندەپ جايىلادى، كەرەك ازىعىن قار استىنان تۇياعىمەن ارشىپ الادى، ارنايى قورانىڭ دا قاجەتى جوق.
2. تۇيە – جۇك كولىگى رەتىندە پايدالانىلدى. ولار جىلدام قوزعالادى، اۋىر جۇك كوتەرە الادى. ولار سۋسىز جانە قورەكسىز ۇزاق كۇنگە شىدايدى.
3. سيىر – تەبىندەپ جايىلۋعا يكەمسىز، ارنايى جەمشوپ ازىرلەۋدى قاجەت ەتەدى.
4. قوي – كوپ كۇتىمدى قاجەت ەتپەيدى، كەرمەك سۋدى ىشە بەرەدى، ءتىپتى سۋ جوق بولسا، قار جەيدى. سۋىق پەن ىستىققا ءتوزىمدى.

كوشپەلى مال شارۋاشىلىعى – تىرشىلىكتىڭ قاينار كوزى. جۇكتەۋ

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما