ءسوز تاپتارى. زات ەسىم.
6 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسوز تاپتارى. زات ەسىم.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ءسوز تاپتارى، ونىڭ ىشىندە زات ەسىم، زات ەسىمنىڭ جالپى ەسىم، جالقى ەسىم تۇرلەرى تۋرالى تەرەڭىرەك ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءسوز تاپتارى بويىنشا باستاۋىش سىنىپتاردا مەڭگەرگەن بىلىمدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، زات ەسىم تۋرالى تۇسىنىكتەرىن دامىتۋ؛ ساۋاتتى جازۋ، وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ؛ وقۋشىلاردىڭ بەلسەندى ويلاۋ قىزمەتتەرىن جانداندىرۋ.
تاربيەلىك: قازاق ءتىلىنىڭ مورفولوگيالىق زاڭدىلىقتارىن تۇسىندىرە وتىرىپ، تىلدىك - ەستەتيكالىق سەزىمدەرىنە تاربيەلەۋ، ادامدىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: وقۋشىلار زات ەسىمنىڭ گرامماتيكالىق كاتەگوريالارى تۋرالى تولىق مەڭگەرەدى، سويلەم اراسىنداعى زات ەسىمدەردى سۇراق قويۋ ارقىلى بىردەن تابا الادى.
ءپانارالىق بايلانىس: ورىس ءتىلى، اعىلشىن ءتىلى
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، ىزدەنىس، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ.
كورنەكىلىكتەر: سلايدتار، سىزبا - نۇسقا، تاقىرىپقا ارنالعان كەستە - پلاكات، وقۋلىق
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
*وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ؛
*وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- سالەمەتسىزدەر مە، وقۋشىلار! سىزدەرمەن بۇگىن تىكەلەي ەفيردە جۇمىس جاسايمىز. مەكتەبىمىزدە 21 قىركۇيەكتەن باستاپ قازاقستان حالقىنىڭ تىلدەر فەستيۆالى اياسىندا ءۇش تىلدە سىنىپتان تىس ءىس - شارالار وتكىزىلىپ، اشىق ساباقتار جۇرگىزىلۋدە. بۇگىنگى تاڭدا كوپ ءتىلدى وقىتۋ – جاس ۇرپاقتىڭ ءبىلىم كەڭىستىگىندە ەركىن سامعاۋىنا جول اشاتىن، الەمدىك عىلىم قۇپيالارىنا ءۇڭىلىپ، ءوز قابىلەتىن تانىتۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن قاجەتتىلىك. ءۇش تىلدە وقىتۋ – زامان تالابى دەسەك، ونىڭ نەگىزگى ماقساتى: بىرنەشە ءتىلدى مەڭگەرگەن، الەۋمەتتىك جانە كاسىپتىك باعدارعا قابىلەتتى، مادەنيەتتى تۇلعانى دامىتۋ جانە قالىپتاستىرۋ. ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ: “قازاقستان بۇكىل الەمدە حالقى ءۇش ءتىلدى پايدالاناتىن مادەنيەتتى ەل رەتىندە تانىلۋعا ءتيىس. بۇلار: قازاق ءتىلى – مەملەكەتتىك ءتىل، ورىس ءتىلى – ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى جانە اعىلشىن ءتىلى – جاھاندىق ەكونوميكاعا ويداعىداي كىرىگۋ ءتىلى” دەگەن بولاتىن. پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ: «قازاق ءتىلى ءۇش ءتىلدىڭ بىرەۋى بولىپ قالمايدى. ءۇش ءتىلدىڭ ءبىرىنشىسى، نەگىزگىسى، باستىسى، ماڭىزدىسى بولا بەرەدى» - دەگەن ەسكەرتۋ ايتقان بولاتىن.
بۇگىنگى ايدارىمىزدا «ءسوز تاپتارى. زات ەسىم» تاقىرىبىندا ءسوز قوزعايمىز.
ءتىل ءبىلىمىنىڭ ءبىر سالاسى – مورفولوگيا. مورفولوگيا (گر. morf — ءتۇر، تۇلعا، logos — ءسوز، ءىلىم) — دەربەس سوزدەردىڭ گرامماتيكالىق ماعىنالارىن تەكسەرەتىن، گرامماتيكالىق ءسوز تۇلعالاردىڭ قىزمەتى مەن قالىپتاسۋ، دامۋ زاڭدىلىقتارىن زەرتتەيتىن ءتىل عىلىمىنىڭ ءبىر ساپاسى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسوز تاپتارى. زات ەسىم.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ءسوز تاپتارى، ونىڭ ىشىندە زات ەسىم، زات ەسىمنىڭ جالپى ەسىم، جالقى ەسىم تۇرلەرى تۋرالى تەرەڭىرەك ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءسوز تاپتارى بويىنشا باستاۋىش سىنىپتاردا مەڭگەرگەن بىلىمدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، زات ەسىم تۋرالى تۇسىنىكتەرىن دامىتۋ؛ ساۋاتتى جازۋ، وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ؛ وقۋشىلاردىڭ بەلسەندى ويلاۋ قىزمەتتەرىن جانداندىرۋ.
تاربيەلىك: قازاق ءتىلىنىڭ مورفولوگيالىق زاڭدىلىقتارىن تۇسىندىرە وتىرىپ، تىلدىك - ەستەتيكالىق سەزىمدەرىنە تاربيەلەۋ، ادامدىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: وقۋشىلار زات ەسىمنىڭ گرامماتيكالىق كاتەگوريالارى تۋرالى تولىق مەڭگەرەدى، سويلەم اراسىنداعى زات ەسىمدەردى سۇراق قويۋ ارقىلى بىردەن تابا الادى.
ءپانارالىق بايلانىس: ورىس ءتىلى، اعىلشىن ءتىلى
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، ىزدەنىس، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ.
كورنەكىلىكتەر: سلايدتار، سىزبا - نۇسقا، تاقىرىپقا ارنالعان كەستە - پلاكات، وقۋلىق
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
*وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ؛
*وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- سالەمەتسىزدەر مە، وقۋشىلار! سىزدەرمەن بۇگىن تىكەلەي ەفيردە جۇمىس جاسايمىز. مەكتەبىمىزدە 21 قىركۇيەكتەن باستاپ قازاقستان حالقىنىڭ تىلدەر فەستيۆالى اياسىندا ءۇش تىلدە سىنىپتان تىس ءىس - شارالار وتكىزىلىپ، اشىق ساباقتار جۇرگىزىلۋدە. بۇگىنگى تاڭدا كوپ ءتىلدى وقىتۋ – جاس ۇرپاقتىڭ ءبىلىم كەڭىستىگىندە ەركىن سامعاۋىنا جول اشاتىن، الەمدىك عىلىم قۇپيالارىنا ءۇڭىلىپ، ءوز قابىلەتىن تانىتۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن قاجەتتىلىك. ءۇش تىلدە وقىتۋ – زامان تالابى دەسەك، ونىڭ نەگىزگى ماقساتى: بىرنەشە ءتىلدى مەڭگەرگەن، الەۋمەتتىك جانە كاسىپتىك باعدارعا قابىلەتتى، مادەنيەتتى تۇلعانى دامىتۋ جانە قالىپتاستىرۋ. ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ: “قازاقستان بۇكىل الەمدە حالقى ءۇش ءتىلدى پايدالاناتىن مادەنيەتتى ەل رەتىندە تانىلۋعا ءتيىس. بۇلار: قازاق ءتىلى – مەملەكەتتىك ءتىل، ورىس ءتىلى – ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى جانە اعىلشىن ءتىلى – جاھاندىق ەكونوميكاعا ويداعىداي كىرىگۋ ءتىلى” دەگەن بولاتىن. پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ: «قازاق ءتىلى ءۇش ءتىلدىڭ بىرەۋى بولىپ قالمايدى. ءۇش ءتىلدىڭ ءبىرىنشىسى، نەگىزگىسى، باستىسى، ماڭىزدىسى بولا بەرەدى» - دەگەن ەسكەرتۋ ايتقان بولاتىن.
بۇگىنگى ايدارىمىزدا «ءسوز تاپتارى. زات ەسىم» تاقىرىبىندا ءسوز قوزعايمىز.
ءتىل ءبىلىمىنىڭ ءبىر سالاسى – مورفولوگيا. مورفولوگيا (گر. morf — ءتۇر، تۇلعا، logos — ءسوز، ءىلىم) — دەربەس سوزدەردىڭ گرامماتيكالىق ماعىنالارىن تەكسەرەتىن، گرامماتيكالىق ءسوز تۇلعالاردىڭ قىزمەتى مەن قالىپتاسۋ، دامۋ زاڭدىلىقتارىن زەرتتەيتىن ءتىل عىلىمىنىڭ ءبىر ساپاسى.
You Might Also Like
-
ەجەلگى قازاقستان تاريحى پانىنەن اشىق ساباق جوسپارى
-
"رۋحاني جاڭعىرۋ" باعدارلاماسى اياسىندا شەتەلدىك ستۋدەنتتەرمەن تاجىريبە الماسۋ ماقساتىندا "ءال -فارابي اتىنداعى قازاق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ حالىقارالىق ارەناداعى ءرولى"اتتى تاقىرىپتا وتكىزىلگەن ونلاين كونفەر...
