كۇش. دەفورماسيا. گۋك زاڭى. دينامومەتر. ءبىر ءتۇزۋدىڭ بويىمەن ارەكەت ەتەتىن كۇشتەردى قوسۋ
سىنىبى: 7
ءپانى: فيزيكا جانە استرونوميا (پرەزەنتاسياسىمەن)
تاقىرىبى: كۇش. دەفورماسيا. گۋك زاڭى. دينامومەتر. ءبىر ءتۇزۋدىڭ بويىمەن ارەكەت ەتەتىن كۇشتەردى قوسۋ.
ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وتىلگەن ساباق ماتەريالدارىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، دەنەنىڭ جىلدامدىعى باسقا دەنەلەر اسەر ەتكەندە وزگەرۋى تەك دەنە ماسساسىنا عانا ەمەس، سونىمەن قوسا كۇشتىڭ ارەكەتىنەن دە وزگەرەتىنىن، دەنە ءپىشىنىنىڭ نەمەسە ولشەمدەرىنىڭ وزگەرۋى، ولاردىڭ تۇرلەرى تۋرالى ۇعىمداردى ءتۇسىندىرۋ.
2. تاربيەلىك: كۇندەلىكتى ومىردەن مىسالدار كەلتىرۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ فيزيكا تىلىندە سويلەي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى تەرەڭ ويلاۋعا، عىلىمي وي قوزعاۋعا باۋلۋ، وي - ورىستەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى:
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، بايانداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پلاستيلين، رەزەڭكە، مەتالل سىزعىش، ا، اش سىزعىش، شار، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ءپان ارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، قازاق ءتىلى
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ قۇرال جابدىعىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. وقۋشى ءبىلىمىن جان - جاقتى تەكسەرۋ:
1. ەكى دەنەنىڭ ماسسالارىن ءوزارا سالىستىرۋعا بولا ما؟
2. ماسسا بىرلىگى رەتىندە نە قابىلدانعان؟
3. تارازى مەن كىرلەردىڭ كومەگىمەن دەنە ماسساسى قالاي ولشەنەدى؟
4. زاتتىڭ تىعىزدىعى دەپ نەنى ايتامىز؟
5. زاتتىڭ تىعىزدىعىن قالاي انىقتاۋعا بولادى؟
6. قانداي تىعىزدىق بىرلىكتەرىن بىلەسىڭدەر؟
7. ρس=1000 كگ/م3 دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ءىىى. جاڭا تۇسىنىك بەرۋ:
مىسالدار كەلتىرۋ: ساداق اتۋ، اسىق ويناۋ، بەسىكتىڭ تەربەلۋى، مىلتىق اتقاندا ونىڭ تەبىلۋى، ت. ب. كەلتىرىلگەن مىسالدار ارقىلى دەنەنىڭ باسقا دەنەلەرمەن ارەكەتتەسۋى ونىڭ جىلدامدىعىنىڭ وزگەرۋىنە اكەلىپ كورسەتەتىنىن كورسەتەدى. ياعني، دەنەلەردىڭ جىلدامدىعى كۇش ارەكەتىنەن وزگەرەدى. كۇش – دەنەلەردىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋىن سيپاتتايتىن شاما. كۇش ساندىق مانىمەن جانە باعىتىمەن سيپاتتالاتىن فيزيكالىق شاما بولىپ تابىلادى. ولشەم بىرلىگى 1ن.
دەنەلەر ءوزارا ارەكەتتەسكەندە دەفورماسياسىن باقىلاۋ تاجىريبەسى ورىندالادى. ءپلاستيليندى الىپ تۇسىرىلگەن كۇشتىڭ اسەرىنەن ءپلاستيليننىڭ ءپىشىنىنىڭ وڭاي وزگەرەتىنىن بايقاۋعا بولادى. رەزەڭكەنى سوزىپ، ءپىشىنىن وزگەرتۋگە بولادى. شاردى ۇرلەپ ونىڭ ءپىشىنىڭ، كولەمىن وزگەرتۋگە بولادى. بۇل تاجىريبەلەردەن كەيىن دەفورماسيا جانە ونىڭ تۇرلەرىن (پلاستيكالىق جانە سەرپىمدى) ءتۇسىندىرۋ.
ءىV. جاڭا تۇسىنىكتەر مەن ءىس - ارەكەتتەر ءتاسىلىن قالىپتاستىرۋ:
كۇش (F)– دەنەلەردىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋىن سيپاتتايتىن شاما.
ن – كۇش بىرلىگى
دەفورماسيا – ءبۇلىنۋ، بۇزىلۋ (لاتىنشا)
ك - قاتاڭدىق دەپ اتالاتىن پروپورسيونالدىق كوەففيسيەنت
دينامومەتر – گرەكشە ديناميس – كۇش، مەترەو – ولشەيمىن
FR - تەڭ ارەكەتتى كۇش
V. ءمۇعالىمنىڭ پروبلەمالىق جانە اقپاراتتىق سۇراقتارى:
Vءى. جاڭا تۇسىنىكتى تەكسەرۋ:
VIءى. جاڭا ساباقتى بەكىتۋگە ارنالعان جاتتىعۋلار (ەسەپتەر، ساراماندىق جۇمىستار، زەرتحانالىق جۇمىستار، تەستتىك باقىلاۋلار):
VIIءى. جاڭا ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
Iح. وقۋشىلار ەڭبەگىن باعالاۋ:
ح. ءۇي تاپسىرماسى: (شىعارماشىلىق تاپسىرما)
ءپانى: فيزيكا جانە استرونوميا (پرەزەنتاسياسىمەن)
تاقىرىبى: كۇش. دەفورماسيا. گۋك زاڭى. دينامومەتر. ءبىر ءتۇزۋدىڭ بويىمەن ارەكەت ەتەتىن كۇشتەردى قوسۋ.
ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وتىلگەن ساباق ماتەريالدارىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، دەنەنىڭ جىلدامدىعى باسقا دەنەلەر اسەر ەتكەندە وزگەرۋى تەك دەنە ماسساسىنا عانا ەمەس، سونىمەن قوسا كۇشتىڭ ارەكەتىنەن دە وزگەرەتىنىن، دەنە ءپىشىنىنىڭ نەمەسە ولشەمدەرىنىڭ وزگەرۋى، ولاردىڭ تۇرلەرى تۋرالى ۇعىمداردى ءتۇسىندىرۋ.
2. تاربيەلىك: كۇندەلىكتى ومىردەن مىسالدار كەلتىرۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ فيزيكا تىلىندە سويلەي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى تەرەڭ ويلاۋعا، عىلىمي وي قوزعاۋعا باۋلۋ، وي - ورىستەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى:
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، بايانداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پلاستيلين، رەزەڭكە، مەتالل سىزعىش، ا، اش سىزعىش، شار، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ءپان ارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، قازاق ءتىلى
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ قۇرال جابدىعىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. وقۋشى ءبىلىمىن جان - جاقتى تەكسەرۋ:
1. ەكى دەنەنىڭ ماسسالارىن ءوزارا سالىستىرۋعا بولا ما؟
2. ماسسا بىرلىگى رەتىندە نە قابىلدانعان؟
3. تارازى مەن كىرلەردىڭ كومەگىمەن دەنە ماسساسى قالاي ولشەنەدى؟
4. زاتتىڭ تىعىزدىعى دەپ نەنى ايتامىز؟
5. زاتتىڭ تىعىزدىعىن قالاي انىقتاۋعا بولادى؟
6. قانداي تىعىزدىق بىرلىكتەرىن بىلەسىڭدەر؟
7. ρس=1000 كگ/م3 دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ءىىى. جاڭا تۇسىنىك بەرۋ:
مىسالدار كەلتىرۋ: ساداق اتۋ، اسىق ويناۋ، بەسىكتىڭ تەربەلۋى، مىلتىق اتقاندا ونىڭ تەبىلۋى، ت. ب. كەلتىرىلگەن مىسالدار ارقىلى دەنەنىڭ باسقا دەنەلەرمەن ارەكەتتەسۋى ونىڭ جىلدامدىعىنىڭ وزگەرۋىنە اكەلىپ كورسەتەتىنىن كورسەتەدى. ياعني، دەنەلەردىڭ جىلدامدىعى كۇش ارەكەتىنەن وزگەرەدى. كۇش – دەنەلەردىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋىن سيپاتتايتىن شاما. كۇش ساندىق مانىمەن جانە باعىتىمەن سيپاتتالاتىن فيزيكالىق شاما بولىپ تابىلادى. ولشەم بىرلىگى 1ن.
دەنەلەر ءوزارا ارەكەتتەسكەندە دەفورماسياسىن باقىلاۋ تاجىريبەسى ورىندالادى. ءپلاستيليندى الىپ تۇسىرىلگەن كۇشتىڭ اسەرىنەن ءپلاستيليننىڭ ءپىشىنىنىڭ وڭاي وزگەرەتىنىن بايقاۋعا بولادى. رەزەڭكەنى سوزىپ، ءپىشىنىن وزگەرتۋگە بولادى. شاردى ۇرلەپ ونىڭ ءپىشىنىڭ، كولەمىن وزگەرتۋگە بولادى. بۇل تاجىريبەلەردەن كەيىن دەفورماسيا جانە ونىڭ تۇرلەرىن (پلاستيكالىق جانە سەرپىمدى) ءتۇسىندىرۋ.
ءىV. جاڭا تۇسىنىكتەر مەن ءىس - ارەكەتتەر ءتاسىلىن قالىپتاستىرۋ:
كۇش (F)– دەنەلەردىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋىن سيپاتتايتىن شاما.
ن – كۇش بىرلىگى
دەفورماسيا – ءبۇلىنۋ، بۇزىلۋ (لاتىنشا)
ك - قاتاڭدىق دەپ اتالاتىن پروپورسيونالدىق كوەففيسيەنت
دينامومەتر – گرەكشە ديناميس – كۇش، مەترەو – ولشەيمىن
FR - تەڭ ارەكەتتى كۇش
V. ءمۇعالىمنىڭ پروبلەمالىق جانە اقپاراتتىق سۇراقتارى:
Vءى. جاڭا تۇسىنىكتى تەكسەرۋ:
VIءى. جاڭا ساباقتى بەكىتۋگە ارنالعان جاتتىعۋلار (ەسەپتەر، ساراماندىق جۇمىستار، زەرتحانالىق جۇمىستار، تەستتىك باقىلاۋلار):
VIIءى. جاڭا ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
Iح. وقۋشىلار ەڭبەگىن باعالاۋ:
ح. ءۇي تاپسىرماسى: (شىعارماشىلىق تاپسىرما)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
