كۇشەيتپەلى شىراي
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى مۇرات گ. م.
قازاق ءتىلى 7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كۇشەيتپەلى شىراي
ساباقتىڭ ماقساتى: - كۇشەيتپەلى شىرايدىڭ جاسالۋ جولدارى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ، ۇعىندىرۋ، دامىتۋ؛
- الدىڭعى ساباقتا العان بىلىمدەرىن جاڭا ساباقپەن ۇشتاستىرا ساباقتاۋعا باعىتتاۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن، سوزدىك قورلارىن، بايقاعىشتىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ؛
- ءسوز ماعىناسىنا ءمان بەرۋگە تاربيەلەۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: • كۇشەيتپەلى شىرايدىڭ جاسالۋ جولى تۋرالى تۇسىنىك الادى؛
• سىن ەسىمنىڭ شىرايلارىن سالىستىرا وتىرىپ، ءوز كوزقاراستارى تۇرعىسىنان مىسالدارمەن دالەلدەيدى؛
• تەوريالىق بىلىمدەرىن پراكتيكادا قولدانا الادى؛
• وي - ءورىسى كەڭەيەدى؛
نەگىزگى يدەيالار: توپتىق جۇمىس ارقىلى وقۋشىلار ءوزارا پىكىر الماسىپ، ورتاق تۇجىرىمعا كەلەدى، وزدەرىن - وزدەرى جانە ءبىرىن - ءبىرى و وقىتادى. توپ اراسىندا فورماتيۆتىك باعالاۋ ناتيجەسىندە ىنتالاندىرۋ جۇرگىزىلەدى.
ءىس - شارالار: سىنىپتا ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىن ورناتۋ. «سۇراق - جاۋاپ» ستراتەگياسى. سەمانتيكالىق كەستە. ۆەنن دياگرامماسى. «كىم كوپ بىلەدى؟». «ءسوز ويىنى». «كىم شەبەر اۋدارماشى؟»
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1. وقۋشىلاردى تۇگەندەپ، نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
2. پسيحولوگيالىق ترەنينگ.
3. توپقا ءبولۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
وتكەن تاقىرىپتار بويىنشا سۇراقتار قويۋ. المانىڭ ساپاسىن، ءتۇر - ءتۇسىن انىقتاۋ بارىسىندا ساباقتىڭ تاقىرىبى شىعارىلادى. سودان باستاپ المالارعا سيپاتتاما بەرىلەدى.
ءۇي تاپسىرماسى 51 - جاتتىعۋ.
ماعىنانى تانۋ
بىركەلكى سىنداردىڭ ءبىرىنىڭ ەكىنشىسىنىڭ وتە ارتىق نە وتە كەم ەكەندىگىن كورسەتەتىن شىراي ءتۇرى كۇشەيتپەلى شىراي دەپ اتالادى. مىسالى: ۇلكەن – ءۇپ - ۇلكەن – تىم ۇلكەن، تاماشا – تاپ - تاماشا - وتە تاماشا، جاقسى – جاپ - جاپقسى – اسا جاقسى، كىشى – كىپ-كىشى – تىم كىشى ت. ب.
1. كۇشەيتپەلى شىراي ساپالىق سىن ەسىمدەردىڭ الدىنا كۇشەيتكىش بۋىنداردىڭ ۇستەلۋى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: بيىك – بىپ-بيىك، ۇزىن – ۇپ-ۇزىن، جاقىن – جاپ - جاقىن، سۋىق – سۇپ - سۋىق ت. ب.
2. كۇشەيتپەلى شىراي ساپالىق نەگىزگى سىن ەسىمدەرگە وتە، اسا، ەڭ، ءتىپتى، ناعىز، ناق، شىمقاي، وراسان، ىڭعاي، كىلەڭ سياقتى كۇشەيتكىش ۇستەۋلەردىڭ تىركەسى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: وتە كۇشتى، تىم بيىك، ەڭ جاقسى، اسا تەرەڭ، ناعىز جۇيرىك، شىمقاي قىزىل، وراسان زور، ت. ب.
وقۋلىقپەن جۇمىس:
52 - جاتتىعۋ (جازباشا)
53 - جاتتىعۋ (جازباشا )
54 - جاتتىعۋ (جازباشا)
«كىم كوپ بىلەدى؟» (توپ بويىنشا 3 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.)
تاپ - تازا، تاپ - تاقىر، تاپ - تۇيناقتاي، تاپ - تايىز، تاپ - تار، تاپ - تارعىل، تاپ - تاپال، تاپ - تايقى، تاپ - تاستاي، تاپ - تاياۋ.
اپ - اشىق، اپ - انىق، اپ - اۋىر، اپ - ارىق، اپ - الاسا، اپ - ارزان، اپ - اششى، اپ - الىس.
جاپ - جاقسى، جاپ - جاڭا، جاپ - جاقىن، جاپ - جالپاق، جاپ - جامان، جاپ - جالاڭ، جاپ - جالاڭاش، جاپ - جالعىز، جاپ - جالتىر، جاپ - جاراۋ، جاپ - جاراسىمدى، جاپ - جارىق، جاپ - جارقىن، جاپ - جاس، جاپ - جاسىل، جاپ - جاتىق، جاپ - جاداعاي، جاپ - جازىق، جاپ - جاي، جاپ - جايداق، جاپ - جايلى.
«كىم شەبەر اۋدارماشى؟»
1)......(بىلەكتى ) ءبىردى جىعار،...(ءبىلىمدى) مىڭدى جىعار.
2)...... (جاقسى) ىسىمەن جاقسى.
3) اعايىن.... (اششى)، مال..... (تۇششى).
4)...... (باتىر) جىگىت قول باستار،
.... (اقىن) جىگىت توي باستار.
5)..... (لاس) ادام كىرشىل،
..... (نادان) ادام ءدىنشىل.
6)....... (جاقسى) ارىنا قۇل،
......... (جامان) مالىنا قۇل.
7) از ءسوز -...... (التىن)، كوپ ءسوز -..... (كومىر)
سەمانتيكالىق كارتا تولتىرتادى.
قازاق ءتىلى 7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كۇشەيتپەلى شىراي
ساباقتىڭ ماقساتى: - كۇشەيتپەلى شىرايدىڭ جاسالۋ جولدارى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ، ۇعىندىرۋ، دامىتۋ؛
- الدىڭعى ساباقتا العان بىلىمدەرىن جاڭا ساباقپەن ۇشتاستىرا ساباقتاۋعا باعىتتاۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن، سوزدىك قورلارىن، بايقاعىشتىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ؛
- ءسوز ماعىناسىنا ءمان بەرۋگە تاربيەلەۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: • كۇشەيتپەلى شىرايدىڭ جاسالۋ جولى تۋرالى تۇسىنىك الادى؛
• سىن ەسىمنىڭ شىرايلارىن سالىستىرا وتىرىپ، ءوز كوزقاراستارى تۇرعىسىنان مىسالدارمەن دالەلدەيدى؛
• تەوريالىق بىلىمدەرىن پراكتيكادا قولدانا الادى؛
• وي - ءورىسى كەڭەيەدى؛
نەگىزگى يدەيالار: توپتىق جۇمىس ارقىلى وقۋشىلار ءوزارا پىكىر الماسىپ، ورتاق تۇجىرىمعا كەلەدى، وزدەرىن - وزدەرى جانە ءبىرىن - ءبىرى و وقىتادى. توپ اراسىندا فورماتيۆتىك باعالاۋ ناتيجەسىندە ىنتالاندىرۋ جۇرگىزىلەدى.
ءىس - شارالار: سىنىپتا ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىن ورناتۋ. «سۇراق - جاۋاپ» ستراتەگياسى. سەمانتيكالىق كەستە. ۆەنن دياگرامماسى. «كىم كوپ بىلەدى؟». «ءسوز ويىنى». «كىم شەبەر اۋدارماشى؟»
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1. وقۋشىلاردى تۇگەندەپ، نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
2. پسيحولوگيالىق ترەنينگ.
3. توپقا ءبولۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
وتكەن تاقىرىپتار بويىنشا سۇراقتار قويۋ. المانىڭ ساپاسىن، ءتۇر - ءتۇسىن انىقتاۋ بارىسىندا ساباقتىڭ تاقىرىبى شىعارىلادى. سودان باستاپ المالارعا سيپاتتاما بەرىلەدى.
ءۇي تاپسىرماسى 51 - جاتتىعۋ.
ماعىنانى تانۋ
بىركەلكى سىنداردىڭ ءبىرىنىڭ ەكىنشىسىنىڭ وتە ارتىق نە وتە كەم ەكەندىگىن كورسەتەتىن شىراي ءتۇرى كۇشەيتپەلى شىراي دەپ اتالادى. مىسالى: ۇلكەن – ءۇپ - ۇلكەن – تىم ۇلكەن، تاماشا – تاپ - تاماشا - وتە تاماشا، جاقسى – جاپ - جاپقسى – اسا جاقسى، كىشى – كىپ-كىشى – تىم كىشى ت. ب.
1. كۇشەيتپەلى شىراي ساپالىق سىن ەسىمدەردىڭ الدىنا كۇشەيتكىش بۋىنداردىڭ ۇستەلۋى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: بيىك – بىپ-بيىك، ۇزىن – ۇپ-ۇزىن، جاقىن – جاپ - جاقىن، سۋىق – سۇپ - سۋىق ت. ب.
2. كۇشەيتپەلى شىراي ساپالىق نەگىزگى سىن ەسىمدەرگە وتە، اسا، ەڭ، ءتىپتى، ناعىز، ناق، شىمقاي، وراسان، ىڭعاي، كىلەڭ سياقتى كۇشەيتكىش ۇستەۋلەردىڭ تىركەسى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: وتە كۇشتى، تىم بيىك، ەڭ جاقسى، اسا تەرەڭ، ناعىز جۇيرىك، شىمقاي قىزىل، وراسان زور، ت. ب.
وقۋلىقپەن جۇمىس:
52 - جاتتىعۋ (جازباشا)
53 - جاتتىعۋ (جازباشا )
54 - جاتتىعۋ (جازباشا)
«كىم كوپ بىلەدى؟» (توپ بويىنشا 3 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.)
تاپ - تازا، تاپ - تاقىر، تاپ - تۇيناقتاي، تاپ - تايىز، تاپ - تار، تاپ - تارعىل، تاپ - تاپال، تاپ - تايقى، تاپ - تاستاي، تاپ - تاياۋ.
اپ - اشىق، اپ - انىق، اپ - اۋىر، اپ - ارىق، اپ - الاسا، اپ - ارزان، اپ - اششى، اپ - الىس.
جاپ - جاقسى، جاپ - جاڭا، جاپ - جاقىن، جاپ - جالپاق، جاپ - جامان، جاپ - جالاڭ، جاپ - جالاڭاش، جاپ - جالعىز، جاپ - جالتىر، جاپ - جاراۋ، جاپ - جاراسىمدى، جاپ - جارىق، جاپ - جارقىن، جاپ - جاس، جاپ - جاسىل، جاپ - جاتىق، جاپ - جاداعاي، جاپ - جازىق، جاپ - جاي، جاپ - جايداق، جاپ - جايلى.
«كىم شەبەر اۋدارماشى؟»
1)......(بىلەكتى ) ءبىردى جىعار،...(ءبىلىمدى) مىڭدى جىعار.
2)...... (جاقسى) ىسىمەن جاقسى.
3) اعايىن.... (اششى)، مال..... (تۇششى).
4)...... (باتىر) جىگىت قول باستار،
.... (اقىن) جىگىت توي باستار.
5)..... (لاس) ادام كىرشىل،
..... (نادان) ادام ءدىنشىل.
6)....... (جاقسى) ارىنا قۇل،
......... (جامان) مالىنا قۇل.
7) از ءسوز -...... (التىن)، كوپ ءسوز -..... (كومىر)
سەمانتيكالىق كارتا تولتىرتادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
