كيىز ءۇي
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كيىز ءۇي
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى سان عاسىرلار بويى قازاق حالقىنىڭ باسپاناسى بولعان كيىز ءۇيدىڭ قۇرىلىمىمەن، ماڭىزىمەن تانىستىرىپ، ەتىستىكتىڭ شاقتارىنىڭ جاسالۋ جولدارىن قاراستىرۋ؛
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن، وي - ءورىسىن دامىتىپ، ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ؛
3. تاربيەلىك: قازاق حالقىنىڭ ادەپ - عۇرپىن، سالت - ءداستۇرىن قۇرمەتتەۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ادىستەرى: وقۋ، بايانداۋ، توپپەن جۇمىس، سۇراق - جاۋاپ، ىزدەنۋ، ءسوز قۇرامىنا تالداۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كيىز ءۇيدىڭ سۋرەتتەرى (اعاش قاڭقاسى، سىرتقى بەينەسى)، كەستە «ەتىستىكتىڭ شاقتارى»، بەينەتاسپا «قىز جىبەك» فيلمىنەن ءۇزىندى.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ادەبيەت.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
II. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
- ءبىز قاي مەملەكەتتە تۇرامىز؟
- قازاقستان قاي حالىقتىڭ تاريحي وتانى؟
- قازاق حالقىنىڭ بۇگىنگى كۇنگى ءومىرى تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
- ال، ەندى وتكەن ومىرىنە كوز جىبەرەلىك. قازاق حالقى نەمەن شۇعىلدانعان؟
- قانداي ۇيدە تۇرعان؟
III. ساباقتىڭ ماقساتىن قويۋ كەزەڭى:
- بۇگىنگى ساباعىمىزدى قازاق حالقىنىڭ باسپاناسى - كيىز ۇيگە ارنالادى.
IV. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى:
1. كيىز ءۇي تۋرالى مالىمەت بەرۋ. كيىز ءۇي - ورتالىق جانە ورتا ازيا حالىقتارىنىڭ نەگىزگى باسپاناسى؛ ورتالىق جانە ورتا ازيا حالىقتارىنىڭ كوشپەلى تۇرعىن ءۇيى. ول — كوشپەندىلەردىڭ تەز جىعىپ، شاپشاڭ تىگۋگە، ياعني كوشىپ - قونۋعا ىڭعايلى ءۇيى.
كوشپەندىلەردىڭ كيىز ءۇيى — تاريحىمىزداعى ەڭ ءبىرىنشى ساۋلەتتىك قۇرىلىس. كيىز ءۇيدىڭ ءىشى قىستا جىلى، جازدا سالقىن. سوندىقتان، شوپاندار دا، تۋريستەر دە پايدالانادى. كيىز ءۇي جەر سىلكىنىسىندە دە ىڭعايلى، ويتكەنى ول وڭايلىقپەن بۇزىلمايدى. قازاقستان جەر سىلكىنىسىنەن زارداپ شەككەن ەلدەرگە شاتىردىڭ ورنىنا كيىز ۇيلەر اپارىپ ءجۇر.
2. كيىز ۇيگە بايلانىستى تىلەك - باتالار.
«شاڭىراقتارىڭ بيىك بولسىن،
بوساعالارىڭ بەرىك بولسىن،
كەرەگەلەرىڭ كەڭ بولسىن!»
- بۇل تىلەك قالاي پايدا بولدى؟
- نە سەبەپتەن قازاق حالقى وسىنداي تىلەك ايتتى؟
3. «قىز جىبەك» فيلمىنەن كيىز ۇيگە قاتىستى ءۇزىندىنى تاماشالاۋ.
1) قاراتاۋدىڭ باسىنان كوش كەلەدى.
2) جوڭعار شاپقىنشىلىعىنان كەيىنگى اۋىلدىڭ كەلبەتى.
3) كيىز ءۇيدىڭ قۇرىلۋى.
4) قازاق حالقىنىڭ سالت داستۇرىنەن ءۇزىندىنى تاماشالاۋ.
قاراتاۋدىڭ باسىنان كوش كەلەدى،
كوشكەن سايىن ءبىر تايلاق بوس كەلەدى،
قارىنداستان ايىرىلعان جامان ەكەن،
ەكى كوزدەن مولتىلدەپ جاس كەلەدى - دەپ بۇكىل قازاق ەلىن زار قاقساتقان زامان، تاريحىمىزدىڭ بەتتەرىندە «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» دەگەن اتپەن ماڭگى جازىلعان. وسىنداي قيىن قىستاۋ زاماندى باسىنان كەشىرگەن قازاق حالقى، كەلەسى ۇرپاق وسىنداي قايعى - قاسىرەتتى كورمەسىن دەپ وسى تىلەكتى ايتقان.
4. «كيىز ءۇي» ءماتىنىن وقىپ، تالداۋ، ءماتىن بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
V. جاڭا ساباقتى تۇسىنگەندى تەكسەرۋ كەزەڭى:
1. ەتىستىكتىڭ شاقتارىن قاراستىرۋ.
2. توپپەن جۇمىس
1 - توپ. 3 - تاپسىرما.
1) كيىز ءۇيدىڭ قاڭقاسى.
- كيىز ءۇي قانداي تۇرمىسقا بەيىمدەلگەن؟
- كيىز ءۇيدىڭ اعاش قاڭقالارى نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
- ءۇيدىڭ كۇمبەزىن نەلەر قۇرايدى؟
- شاڭىراق دەگەن نە؟
2 - توپ. 4 - تاپسىرما.
2) كيىز ءۇيدىڭ سىرتقى كەلبەتى.
- ءۇيدىڭ سىرتىنان جابىلاتىن كيىزدەردىڭ تۇرلەرىن اتاڭدار.
- تۋىرلىقپەن كيىز ءۇيدىڭ قاي اعاشىن جابادى؟
- ۇزىكپەن نە جابادى؟
- تۇندىكپەن نە جابادى؟
VI. بەكىتۋ كەزەڭى:
اباي اۋىلىنىڭ كيىز ءۇيىن تىگۋ( ءاربىر كيىز ءۇيدىڭ سۋرەتىنىڭ ارتىندا جازىلعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ)
1. كيىز ءۇيدىڭ اعاش قاڭقالارى نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
2. اعاش قاڭقالاردىڭ ۇستىنەن جابىلاتىن كيىزدەردى اتاڭدار.
3. قازاقستاننىڭ قاي رامىزىندە كيىز ءۇيدىڭ قاي بولشەگى (قاڭقاسى) بەينەلەنگەن؟
4.«قارا شاڭىراق» ءسوزىنىڭ ماعىناسىن تۇسىندىرىڭدەر.
VII. ۇيگە تاپسىرما:
«كيىز ءۇي» ءماتىنىن مازمۇنداۋ، ەتىستىكتىڭ شاقتارى.
VIII. ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
- كيىز ءۇيدىڭ قانداي پايداسى بولدى؟
- كيىز ءۇيدىڭ ۇتىمدى جاقتارىن سيپاتتاڭدار.
جۇمباق: كيىز ءۇي قاراۋ
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى سان عاسىرلار بويى قازاق حالقىنىڭ باسپاناسى بولعان كيىز ءۇيدىڭ قۇرىلىمىمەن، ماڭىزىمەن تانىستىرىپ، ەتىستىكتىڭ شاقتارىنىڭ جاسالۋ جولدارىن قاراستىرۋ؛
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن، وي - ءورىسىن دامىتىپ، ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ؛
3. تاربيەلىك: قازاق حالقىنىڭ ادەپ - عۇرپىن، سالت - ءداستۇرىن قۇرمەتتەۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ادىستەرى: وقۋ، بايانداۋ، توپپەن جۇمىس، سۇراق - جاۋاپ، ىزدەنۋ، ءسوز قۇرامىنا تالداۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كيىز ءۇيدىڭ سۋرەتتەرى (اعاش قاڭقاسى، سىرتقى بەينەسى)، كەستە «ەتىستىكتىڭ شاقتارى»، بەينەتاسپا «قىز جىبەك» فيلمىنەن ءۇزىندى.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ادەبيەت.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
II. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
- ءبىز قاي مەملەكەتتە تۇرامىز؟
- قازاقستان قاي حالىقتىڭ تاريحي وتانى؟
- قازاق حالقىنىڭ بۇگىنگى كۇنگى ءومىرى تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
- ال، ەندى وتكەن ومىرىنە كوز جىبەرەلىك. قازاق حالقى نەمەن شۇعىلدانعان؟
- قانداي ۇيدە تۇرعان؟
III. ساباقتىڭ ماقساتىن قويۋ كەزەڭى:
- بۇگىنگى ساباعىمىزدى قازاق حالقىنىڭ باسپاناسى - كيىز ۇيگە ارنالادى.
IV. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى:
1. كيىز ءۇي تۋرالى مالىمەت بەرۋ. كيىز ءۇي - ورتالىق جانە ورتا ازيا حالىقتارىنىڭ نەگىزگى باسپاناسى؛ ورتالىق جانە ورتا ازيا حالىقتارىنىڭ كوشپەلى تۇرعىن ءۇيى. ول — كوشپەندىلەردىڭ تەز جىعىپ، شاپشاڭ تىگۋگە، ياعني كوشىپ - قونۋعا ىڭعايلى ءۇيى.
كوشپەندىلەردىڭ كيىز ءۇيى — تاريحىمىزداعى ەڭ ءبىرىنشى ساۋلەتتىك قۇرىلىس. كيىز ءۇيدىڭ ءىشى قىستا جىلى، جازدا سالقىن. سوندىقتان، شوپاندار دا، تۋريستەر دە پايدالانادى. كيىز ءۇي جەر سىلكىنىسىندە دە ىڭعايلى، ويتكەنى ول وڭايلىقپەن بۇزىلمايدى. قازاقستان جەر سىلكىنىسىنەن زارداپ شەككەن ەلدەرگە شاتىردىڭ ورنىنا كيىز ۇيلەر اپارىپ ءجۇر.
2. كيىز ۇيگە بايلانىستى تىلەك - باتالار.
«شاڭىراقتارىڭ بيىك بولسىن،
بوساعالارىڭ بەرىك بولسىن،
كەرەگەلەرىڭ كەڭ بولسىن!»
- بۇل تىلەك قالاي پايدا بولدى؟
- نە سەبەپتەن قازاق حالقى وسىنداي تىلەك ايتتى؟
3. «قىز جىبەك» فيلمىنەن كيىز ۇيگە قاتىستى ءۇزىندىنى تاماشالاۋ.
1) قاراتاۋدىڭ باسىنان كوش كەلەدى.
2) جوڭعار شاپقىنشىلىعىنان كەيىنگى اۋىلدىڭ كەلبەتى.
3) كيىز ءۇيدىڭ قۇرىلۋى.
4) قازاق حالقىنىڭ سالت داستۇرىنەن ءۇزىندىنى تاماشالاۋ.
قاراتاۋدىڭ باسىنان كوش كەلەدى،
كوشكەن سايىن ءبىر تايلاق بوس كەلەدى،
قارىنداستان ايىرىلعان جامان ەكەن،
ەكى كوزدەن مولتىلدەپ جاس كەلەدى - دەپ بۇكىل قازاق ەلىن زار قاقساتقان زامان، تاريحىمىزدىڭ بەتتەرىندە «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» دەگەن اتپەن ماڭگى جازىلعان. وسىنداي قيىن قىستاۋ زاماندى باسىنان كەشىرگەن قازاق حالقى، كەلەسى ۇرپاق وسىنداي قايعى - قاسىرەتتى كورمەسىن دەپ وسى تىلەكتى ايتقان.
4. «كيىز ءۇي» ءماتىنىن وقىپ، تالداۋ، ءماتىن بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
V. جاڭا ساباقتى تۇسىنگەندى تەكسەرۋ كەزەڭى:
1. ەتىستىكتىڭ شاقتارىن قاراستىرۋ.
2. توپپەن جۇمىس
1 - توپ. 3 - تاپسىرما.
1) كيىز ءۇيدىڭ قاڭقاسى.
- كيىز ءۇي قانداي تۇرمىسقا بەيىمدەلگەن؟
- كيىز ءۇيدىڭ اعاش قاڭقالارى نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
- ءۇيدىڭ كۇمبەزىن نەلەر قۇرايدى؟
- شاڭىراق دەگەن نە؟
2 - توپ. 4 - تاپسىرما.
2) كيىز ءۇيدىڭ سىرتقى كەلبەتى.
- ءۇيدىڭ سىرتىنان جابىلاتىن كيىزدەردىڭ تۇرلەرىن اتاڭدار.
- تۋىرلىقپەن كيىز ءۇيدىڭ قاي اعاشىن جابادى؟
- ۇزىكپەن نە جابادى؟
- تۇندىكپەن نە جابادى؟
VI. بەكىتۋ كەزەڭى:
اباي اۋىلىنىڭ كيىز ءۇيىن تىگۋ( ءاربىر كيىز ءۇيدىڭ سۋرەتىنىڭ ارتىندا جازىلعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ)
1. كيىز ءۇيدىڭ اعاش قاڭقالارى نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
2. اعاش قاڭقالاردىڭ ۇستىنەن جابىلاتىن كيىزدەردى اتاڭدار.
3. قازاقستاننىڭ قاي رامىزىندە كيىز ءۇيدىڭ قاي بولشەگى (قاڭقاسى) بەينەلەنگەن؟
4.«قارا شاڭىراق» ءسوزىنىڭ ماعىناسىن تۇسىندىرىڭدەر.
VII. ۇيگە تاپسىرما:
«كيىز ءۇي» ءماتىنىن مازمۇنداۋ، ەتىستىكتىڭ شاقتارى.
VIII. ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
- كيىز ءۇيدىڭ قانداي پايداسى بولدى؟
- كيىز ءۇيدىڭ ۇتىمدى جاقتارىن سيپاتتاڭدار.
جۇمباق: كيىز ءۇي قاراۋ
You Might Also Like
