ماقسات – جەتىستىك جەلكەنى
ءوزiن - ءوزi تانۋ ساباعىنىڭ جوسپارى
8 سىنىپ:
تاقىرىپ: ماقسات – جەتىستىك جەلكەنى
قۇندىلىق: اقيقات
قاسيەتتەر: ءبىلىم ىزدەۋ، ويدىڭ، ءسوزدىڭ جانە ءىستىڭ بىرلىگى، ءوز – وزىنە ادال بولۋ
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارمەن امانداسىپ، «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ساباعىنىڭ ەرەجەسىن «5 - ت»- نى قايتالاپ، ساباققا قاتىسقاندارى ءۇشىن ءار بالاعا 20 ۇپايدان بەرىلەدى.
وقۋشىلاردىڭ وقۋ قۇرالدارىن «5 زاتتى» (كىتاپ، داپتەر، پەنال، كۇندەلىك، بەيدجيك) تەكسەرىپ، ۇپايلارىن تۇگەندەيمىز.
تىنىشتىق ءساتى «نۇرعا بولەنۋ»
- راحمەت.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
24 - ءشى بەتتەگى «ءومىر تاعىلىمى» اڭىز - اڭگىمەسىن وقىپ كەلۋ بەرىلگەن.
-«ءۇش اعايىندى جىگىت «ادام ءومىرىنىڭ وتكەنى، قازىرگىسى، الدە بولاشاعى ماڭىزدى ما؟» دەگەن ساۋالعا داۋلاسىپ قالادى.
ءبىرىنشىسى:
- وتكەن ءومىرىم مەنىڭ قازىرگىمنىڭ باستاۋى بولدى. بۇرىن ۇيرەنگەندەرىم قازىرگى ومىرىمە ازىق بولىپ وتىر. مەن ءوز – وزىمە ريزامىن، سەبەبى العا قويعان ماقساتتارىما جەتۋ ءۇشىن مەن قاجىماي – تالماي كۇرەسە ءبىلدىم. ءوز ومىرىمە سەرىك ەتكەن جولداستارىم دا سەنىمدى، - دەيدى.
سوندا ەكىنشىسى:
- ەگەر سەنىڭ ايتقانىڭ دۇرىس بولسا، ادام «تۇيە كورگەنىنەن جازباس» دەگەندەي، ءبىر ورنىندا دامىماي تۇرىپ قالار ەدى. ماعان بۇرىنعى ۇيرەنگەنىم، قازىرگى بىلەتىنىم ماڭىزدى ەمەس، بولاشاعىم ماڭىزدى. سوندىقتان دا مەن ءوز بولاشاعىما قاجەتتى نارسەلەرگە ۇيرەنەمىن. ماعان «ەكى جىل بۇرىن مەن كىم ەدىم؟» دەگەن ساۋالدان «ەكى جىلدان كەيىن مەنىڭ ءومىرىم قانداي بولادى؟» دەگەن ساۋال ماڭىزدىراق. مەنىڭ قازىرگى قاراكەتىم بۇرىن قانداي بولعانىما ەمەس، بولاشاقتا قانداي بولاتىندىعىما باعىتتالىپ وتىر. ماعان جاڭا تانىستار وتە ۇنايدى، ولاردان بىلمەگەنىمدى ۇيرەنەمىن، ال ەسكى تانىستارىمنىڭ بىلەتىنىن ءوزىم دە بىلەمىن، - دەپ داۋلاسا جونەلدى.
- وتكەن مەن بولاشاق تەك سەندەردىڭ ويلارىڭدا عانا بولاتىندىعىن ۇمىتىپ كەتتىڭدەر مە؟ – دەپ سوزگە ارالاستى ءۇشىنشىسى:
- وتكەنىڭ ەندى قايتىپ كەلمەيدى، ال بولاشاعىڭ جەتكىزبەيدى. سوندىقتان دا وتكەنىڭدى قانشا اڭساساڭ دا، بولاشاعىڭدى قانشا قيالداساڭ دا، ولار قولعا تۇسپەيدى. تەك قازىرگى ومىرىڭدە عانا الدىڭا ىزگى ماقسات قويىپ، ءومىرىڭنىڭ ءار ءساتىن وسىعان ارناساڭ عانا، ءوز ءومىرىڭدى وزگەرتۋگە بولادى. ويتكەنى وتكەن باقىتتى ويلاۋ – جانىڭدى جابىرقاتادى، بولاشاق باقىت تۋرالى وي جانىڭدى جەگىدەي جەيدى، تەك قازىرگى ومىردە عانا ءوز ويىڭدى جۇزەگە اسىرا الاسىڭ».
سۇراقتار:
1. ءسىز قايسىسىنىڭ پىكىرىمەن كەلىسەسىز؟ نەلىكتەن؟
2. قالاي ويلايسىزدار، ادام ءومىرىنىڭ وتكەنى، قازىرگىسى، الدە بولاشاعى ماڭىزدى ما؟
3. «وتكەن باقىتتى ويلاۋ – جانىڭدى جابىرقاتادى، بولاشاق باقىت تۋرالى وي جانىڭدى جەگىدەي جەيدى» دەگەن پىكىردى قالاي تۇسىنەسىزدەر؟
4. ماقسات قويۋدىڭ ادام ومىرىندە الاتىن ورنى قانداي؟
تۇيىندەمە:
● وتكەندى ريزاشىلىقپەن ەستە ساقتايمىن!
● بولاشاققا ۇمىتپەن سەنىم ارتامىن!
● ءقازىر اقيقاتپەن ءومىر سۇرەمىن!
(اۋەلى قىزدارعا، سوسىن ەر بالالارعا، سوسىن قوسىلىپ وقىتىلادى.)
3. دايەكسوزبەن جۇمىس
- بالالار، ءحى عاسىردا ءومىر سۇرگەن بابامىز نىڭ «قۇتادعۋ بىلىك» پوەماسىنداعى مىنا ءبىر ولەڭ جولدارىنا نازار اۋدارايىق:
«وتكەن ءومىر قايتىپ كەلمەس،
بولاشاعىڭ بۇلىڭعىر.
ءومىر دەگەن ۇزاق ەمەس،
بوس وتپەسىن اباي بول!» ءجۇسىپ بالاساعۇن
-«ءومىر ءبىر رەت بەرىلەدى» دەگەندى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
- جاقسى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن ادامعا قانداي قۇندىلىق قاجەت؟
- ءومىرىمىزدى اقيقاتقا ارناساق، عۇمىرىمىزدىڭ بوس وتپەيتىنىنە سەنىمدىسىز بە؟
(وقۋشىلار ءوز ويلارىن ورتاعا سالىپ، تالدايدى.)
- دايەكسوزدى داپتەرىمىزگە جازىپ الامىز.
8 سىنىپ:
تاقىرىپ: ماقسات – جەتىستىك جەلكەنى
قۇندىلىق: اقيقات
قاسيەتتەر: ءبىلىم ىزدەۋ، ويدىڭ، ءسوزدىڭ جانە ءىستىڭ بىرلىگى، ءوز – وزىنە ادال بولۋ
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارمەن امانداسىپ، «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ساباعىنىڭ ەرەجەسىن «5 - ت»- نى قايتالاپ، ساباققا قاتىسقاندارى ءۇشىن ءار بالاعا 20 ۇپايدان بەرىلەدى.
وقۋشىلاردىڭ وقۋ قۇرالدارىن «5 زاتتى» (كىتاپ، داپتەر، پەنال، كۇندەلىك، بەيدجيك) تەكسەرىپ، ۇپايلارىن تۇگەندەيمىز.
تىنىشتىق ءساتى «نۇرعا بولەنۋ»
- راحمەت.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
24 - ءشى بەتتەگى «ءومىر تاعىلىمى» اڭىز - اڭگىمەسىن وقىپ كەلۋ بەرىلگەن.
-«ءۇش اعايىندى جىگىت «ادام ءومىرىنىڭ وتكەنى، قازىرگىسى، الدە بولاشاعى ماڭىزدى ما؟» دەگەن ساۋالعا داۋلاسىپ قالادى.
ءبىرىنشىسى:
- وتكەن ءومىرىم مەنىڭ قازىرگىمنىڭ باستاۋى بولدى. بۇرىن ۇيرەنگەندەرىم قازىرگى ومىرىمە ازىق بولىپ وتىر. مەن ءوز – وزىمە ريزامىن، سەبەبى العا قويعان ماقساتتارىما جەتۋ ءۇشىن مەن قاجىماي – تالماي كۇرەسە ءبىلدىم. ءوز ومىرىمە سەرىك ەتكەن جولداستارىم دا سەنىمدى، - دەيدى.
سوندا ەكىنشىسى:
- ەگەر سەنىڭ ايتقانىڭ دۇرىس بولسا، ادام «تۇيە كورگەنىنەن جازباس» دەگەندەي، ءبىر ورنىندا دامىماي تۇرىپ قالار ەدى. ماعان بۇرىنعى ۇيرەنگەنىم، قازىرگى بىلەتىنىم ماڭىزدى ەمەس، بولاشاعىم ماڭىزدى. سوندىقتان دا مەن ءوز بولاشاعىما قاجەتتى نارسەلەرگە ۇيرەنەمىن. ماعان «ەكى جىل بۇرىن مەن كىم ەدىم؟» دەگەن ساۋالدان «ەكى جىلدان كەيىن مەنىڭ ءومىرىم قانداي بولادى؟» دەگەن ساۋال ماڭىزدىراق. مەنىڭ قازىرگى قاراكەتىم بۇرىن قانداي بولعانىما ەمەس، بولاشاقتا قانداي بولاتىندىعىما باعىتتالىپ وتىر. ماعان جاڭا تانىستار وتە ۇنايدى، ولاردان بىلمەگەنىمدى ۇيرەنەمىن، ال ەسكى تانىستارىمنىڭ بىلەتىنىن ءوزىم دە بىلەمىن، - دەپ داۋلاسا جونەلدى.
- وتكەن مەن بولاشاق تەك سەندەردىڭ ويلارىڭدا عانا بولاتىندىعىن ۇمىتىپ كەتتىڭدەر مە؟ – دەپ سوزگە ارالاستى ءۇشىنشىسى:
- وتكەنىڭ ەندى قايتىپ كەلمەيدى، ال بولاشاعىڭ جەتكىزبەيدى. سوندىقتان دا وتكەنىڭدى قانشا اڭساساڭ دا، بولاشاعىڭدى قانشا قيالداساڭ دا، ولار قولعا تۇسپەيدى. تەك قازىرگى ومىرىڭدە عانا الدىڭا ىزگى ماقسات قويىپ، ءومىرىڭنىڭ ءار ءساتىن وسىعان ارناساڭ عانا، ءوز ءومىرىڭدى وزگەرتۋگە بولادى. ويتكەنى وتكەن باقىتتى ويلاۋ – جانىڭدى جابىرقاتادى، بولاشاق باقىت تۋرالى وي جانىڭدى جەگىدەي جەيدى، تەك قازىرگى ومىردە عانا ءوز ويىڭدى جۇزەگە اسىرا الاسىڭ».
سۇراقتار:
1. ءسىز قايسىسىنىڭ پىكىرىمەن كەلىسەسىز؟ نەلىكتەن؟
2. قالاي ويلايسىزدار، ادام ءومىرىنىڭ وتكەنى، قازىرگىسى، الدە بولاشاعى ماڭىزدى ما؟
3. «وتكەن باقىتتى ويلاۋ – جانىڭدى جابىرقاتادى، بولاشاق باقىت تۋرالى وي جانىڭدى جەگىدەي جەيدى» دەگەن پىكىردى قالاي تۇسىنەسىزدەر؟
4. ماقسات قويۋدىڭ ادام ومىرىندە الاتىن ورنى قانداي؟
تۇيىندەمە:
● وتكەندى ريزاشىلىقپەن ەستە ساقتايمىن!
● بولاشاققا ۇمىتپەن سەنىم ارتامىن!
● ءقازىر اقيقاتپەن ءومىر سۇرەمىن!
(اۋەلى قىزدارعا، سوسىن ەر بالالارعا، سوسىن قوسىلىپ وقىتىلادى.)
3. دايەكسوزبەن جۇمىس
- بالالار، ءحى عاسىردا ءومىر سۇرگەن بابامىز نىڭ «قۇتادعۋ بىلىك» پوەماسىنداعى مىنا ءبىر ولەڭ جولدارىنا نازار اۋدارايىق:
«وتكەن ءومىر قايتىپ كەلمەس،
بولاشاعىڭ بۇلىڭعىر.
ءومىر دەگەن ۇزاق ەمەس،
بوس وتپەسىن اباي بول!» ءجۇسىپ بالاساعۇن
-«ءومىر ءبىر رەت بەرىلەدى» دەگەندى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
- جاقسى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن ادامعا قانداي قۇندىلىق قاجەت؟
- ءومىرىمىزدى اقيقاتقا ارناساق، عۇمىرىمىزدىڭ بوس وتپەيتىنىنە سەنىمدىسىز بە؟
(وقۋشىلار ءوز ويلارىن ورتاعا سالىپ، تالدايدى.)
- دايەكسوزدى داپتەرىمىزگە جازىپ الامىز.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اسكەري بولىمدەر مەن بولىمشەلەردى ەلدى مەكەندەردە ورنالاستىرۋ
