ءماتىن ۇزىندىلەرىن ەرەكشەلەۋ. ءقارىپ. ابزاستى پىشىمدەۋ
ينفورماتيكا 5 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءماتىن ۇزىندىلەرىن ەرەكشەلەۋ. ءقارىپ. ابزاستى پىشىمدەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ءماتىن نەمەسە ونىڭ ۇزىندىلەرىن ەرەكشەلەۋ تاسىلدەرىن، نەگىزگى فورماتتاۋ رەجىمدەرىن قولدانۋدى ۇيرەتۋ، ءماتىندى تۋرالاۋ، جولارالىق ينتەرۆال، تاسىمالدى ورنالاستىرۋ سياقتى ماتىندىك قۇجاتتاردى پىشىمدەۋدىڭ جولدارىن مەڭگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ كومپيۋتەرگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، كومپيۋتەرمەن جۇمىس ىستەۋ شەبەرلىگىن ودان ءارى قاراي شىڭداۋ جانە وسى ساباقتا العان بىلىمدەرىن پايدالانا بىلۋگە ىقپال جاساۋ.
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى تاربيەلىلىككە، جۇيەلىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ىسكەرلىككە، تياناقتىلىققا ۇيرەتۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق
ءادىس - تاسىلدەر: تۇسىندىرمەلى – ءيلليۋستراتيۆتى، سۇراق – جاۋاپ
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، ورىس ءتىلى، شەت ءتىلى
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكتى قۇرالدار: كومپيۋتەر، وقۋلىق، جۇمىس داپتەرى،
بەينەپروەكتور، ەلەكتروندى تەست باعدارلاماسى
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، جاڭا ساباققا زەيىنىڭ اۋدارۋ.
2. وتكەن ماتەريالدى قايتالاۋ سۇراقتارى:
دايىن تەست باعدارلاماسى ارقىلى تەكسەرەمىز.
ءماتىندى تەرۋ ەرەجەلەرى. ءماتىن بويىمەن جىلجىتۋ
• جاڭا ازات جولدى باستاۋ ءۇشىن قاي پەرنەنى باسۋ قاجەت؟
• Caps Lock پەرنەسىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
• قوسىمشا سانداردى قوسۋ پەرنەسىنىڭ اتاۋى؟
• Delete پەرنەسىنىڭ اتقاراتىن قىزمەتى؟
• Page Up پەن Page Down پەرنەلەرى ماتىندە قانداي جۇمىس اتقارادى؟
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
جاڭا تاقىرىپتى تۇسىندىرمەس بۇرىن، الدىمەن جاسىرىلعان سوزدەردى ورىس تىلىندەگى نۇسقاسىنىڭ اۋدارماسىن قازاق تىلىندە تابۋ ارقىلى تاقىرىپتا قولدانىلاتىن تەرميندەردى جازىپ، تاقىرىپتى اشۋ.
جاسىرىلعان سوزدەر: ءماتىن، ءقارىپ، ازات جول (جاڭا وي)، ءپىشىم
اشىلعان تەرميندەردەن جاڭا تاقىرىپتى جازۋ. ءماتىن ۇزىندىلەرىن ەرەكشەلەۋ. ءقارىپ. ابزاستى پىشىمدەۋ
ءماتىن - جالپى ءبىر تاقىرىپ توڭىرەگىندەگى بىرىككەن، ساباقتاستىق اقپاراتتى جەتكىزەتىن مازمۇندى، ءماندى سويلەمدەردىڭ تىزبەگى.
ءقارىپ - بەلگىلى ءبىر ءالفاۆيتتى، ساندى جانە بەلگىلەردى كورسەتەتىن سوزدەر جيىنتىعى.
ازات جول - قارا سوزدەگى ءماتىننىڭ ءار ءبولىمىنىڭ الدىڭعى جولىن تۇتاس قاتاردىن ءسال شەگىندىرىپ باستاۋ. ءماتىننىڭ ماعىنا جاعىنان ءبىرىڭعاي تياناقتى بولىكتەرىن ءبىر - بىرىنەن اجىراتۋ ءۇشىن قاجەت. جاڭا ويدى بىلدىرەدى.
ءپىشىم - قۇجاتتاعى ءماتىندى، مالىمەتتەر بازاسىنداعى، فايلداعى ورنالاستىرۋ ءتاسىلى مەن قۇرىلىمى.
ءماتىندى ەرەكشەلەۋ ءۇشىن تىشقان قۇرىلعىسى مەن پەرنەتاقتادا پايدالانىلادى. ءماتىننىڭ ءار ءتۇرلى ۇزىندىلەرىن ەرەكشەلەۋ ءۇشىن Word باعدارلاماسىندا بىرنەشە ەرەكشەلەۋ ادىستەرى بار:
• ءسوزدى ەرەكشەلەۋ ءۇشىن، وعان تىشقان قۇرىلعىسىمەن ەكى رەت شەرتۋ قاجەت؛
• سويلەمدى ەرەكشەلەۋ ءۇشىن - تىشقان قۇرىلعىسىنىڭ سول جاق باتىرماسىن 3 رەت شەرتۋ قاجەت؛
• ءماتىندى تولىق ەرەكشەلەۋ ءۇشىن - Ctrl+A پەرنەلەر ۇيلەسىمىن باس كەرەك؛
• ازات جولدى(ابزاستى) بەلگىلەۋ ءۇشىن تىشقان قۇرىلعىسىنىڭ سول جاق پەرنەسىن ءۇش رەت شەرتۋ جەتكىلىكتى.
ءماتىن ۇزىندىلەرىن ەرەكشەلەگەننەن كەيىن، ءقارىپ تەرەزەسىن ءمازىر قاتارىنان فورمات – شريفت كومانداسىن ورىنداۋ ارقىلى كورەمىز. اشىلعان تەرەزەدە ءقارىپتىڭ ءتۇرىن، كولەمىن، ءتۇسىن، كولەڭكەسىن، قالىڭ، قيعاش جانە استى سىزىلۋى امالدارىن ورىنداۋعا بولادى.
قارىپپەن جۇمىس جاساعاننان سوڭ، ازات جول تەرەزەسىن ءمازىر قاتارىنان فورمات – ابزاس امالىن ورىندايمىز. اشىلعان تەرەزەدە ازات جولدى سول جاعىنان، ورتاسىنان، وڭ جاعىنان، ەكى جاعىنان دا تۇزەتۋ، ەكى ءسوزدىڭ جانە ەكى جولدىڭ اراقاشىقتىعىن جانە شەگىنىستى بەلگىلەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە ىڭعايلى.
ازات جولدى پىشىمدەۋ ءۇشىن ولشەمىن وزگەرتۋ ارقىلى ءماتىندى ەرەكشەلەۋ، ءقارىپتىڭ جانە بەتتەردى ورتاعا تۇزەتۋ، وسى سياقتى پارامەترلەرىن قولدانۋعا ءتيىمدى بولىپ كەلەدى.
4. جاڭا ساباقتى تۇسىنگەنىڭ تەكسەرۋ.
تاپسىرما №1.
سوكرات باعدارلاماسىن قولدانۋ ارقىلى تەرميندەردىڭ اعىلشىن تىلىندەگى اۋدارماسىن تابۋ. جاۋابى:
1. ءماتىن – تەكست – Text
2. ءقارىپ - شريفت - Font
3. ازات جول – ابزاس - Paragraph
4. ءپىشىم - فورمات – Format
تاپسىرما №2.
ماتىنمەن جۇمىس جاساۋ. بەرىلگەن ماتىندە ءسوزدى، سويلەمدى جانە ازات جولدى ەرەكشەلەۋ.
ءماتىندى تەرۋ ەرەجەسى (ءۇزىندى)
ءماتىندى ەنگىزەر الدىندا جۇگىرگىنى (كۋرسوردى) ءماتىندى ەنگىزۋ ورنىنا اپارىپ، ءماتىندى قاي جەرگە ەنگىزەتىنىڭىزدى كورسەتۋ قاجەت. ەگەر ءسىز جاڭا قۇجات اشىپ وتىرساڭىز، جۇگىرگى ءوز بەتىمەن قۇجاتتىڭ باس جاعىنا ورنالاسادى. ماتىندىك رەداكتورلاردىڭ كوپشىلىگى سياقتى Word ءماتىندى جولدارعا ءبولىپ، سوزدەر اراسىندا بوس ورىندار قالدىرىپ وتىرادى. جاڭا ابزاس باستاۋ ءۇشىن پەرنەسىن باسۋ قاجەت.
تاپسىرما №3.
كومپيۋتەردە دايىن تەست باعدارلاماسىمەن جۇمىس جاساۋ. ينفورماتيكا ءپانى بويىنشا سۇراقتار ەنگىزۋ.
1. ينفورماتيكا ءپانىن قاي سىنىپتان باستاپ وقىتىلادى؟
ا) 1 سىنىپ ءا) 5 سىنىپ ب) 9 سىنىپ ۆ) 11 سىنىپ
2. قانداي ماتىندىك رەداكتورلار بار؟
ا) Word، wordpad، بلوكنوت ءا) Paint، avast ب) Doctor، Text ۆ) Wordpad
5. ساباقتى بەكىتۋ سۇراقتارى:
• ءماتىن ۇزىندىلەرىن قانداي جولمەن ەرەكشەلەۋگە بولادى؟
• ءقارىپ پەن ازات جولدىڭ تەرەزەلەرىن قالاي اشامىز؟
• بايانداما جانە رەفەرات جازعان كەزدە، قانشاسىنشى ءقارىپتى قولدانامىز؟
• ازات جولدى تەرۋدە قاي پەرنەنىڭ كومەگىمەن باستاپقى شەگىنىسىن جاسايمىز؟
• كوشىرۋ امالىن قاي پەرنەمەن ورىندايمىز؟
6. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
وقۋشىلار كومپيۋتەردە تەست يۆت باعدارلاماسىمەن تەست تاپسىرادى.
7. وقۋشىلاردى باعالاۋ
تەستيۆت باعدارلاماسى ارقىلى الىنعان تەست قورىتىندىسىن تالداپ، ماقتاۋ قاعازىمەن ماراپاتتالادى.
8. ۇيگە تاپسىرما:
1. وقۋلىقتان 167 بەتتەگى §21 تاقىرىپتى وقىپ، باقىلاۋ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ.
2. وتكەن تاقىرىپتاردان 5 - 10 سۇراقتان تۇراتىن تەست قۇراستىرۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءماتىن ۇزىندىلەرىن ەرەكشەلەۋ. ءقارىپ. ابزاستى پىشىمدەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ءماتىن نەمەسە ونىڭ ۇزىندىلەرىن ەرەكشەلەۋ تاسىلدەرىن، نەگىزگى فورماتتاۋ رەجىمدەرىن قولدانۋدى ۇيرەتۋ، ءماتىندى تۋرالاۋ، جولارالىق ينتەرۆال، تاسىمالدى ورنالاستىرۋ سياقتى ماتىندىك قۇجاتتاردى پىشىمدەۋدىڭ جولدارىن مەڭگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ كومپيۋتەرگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، كومپيۋتەرمەن جۇمىس ىستەۋ شەبەرلىگىن ودان ءارى قاراي شىڭداۋ جانە وسى ساباقتا العان بىلىمدەرىن پايدالانا بىلۋگە ىقپال جاساۋ.
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى تاربيەلىلىككە، جۇيەلىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ىسكەرلىككە، تياناقتىلىققا ۇيرەتۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق
ءادىس - تاسىلدەر: تۇسىندىرمەلى – ءيلليۋستراتيۆتى، سۇراق – جاۋاپ
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، ورىس ءتىلى، شەت ءتىلى
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكتى قۇرالدار: كومپيۋتەر، وقۋلىق، جۇمىس داپتەرى،
بەينەپروەكتور، ەلەكتروندى تەست باعدارلاماسى
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، جاڭا ساباققا زەيىنىڭ اۋدارۋ.
2. وتكەن ماتەريالدى قايتالاۋ سۇراقتارى:
دايىن تەست باعدارلاماسى ارقىلى تەكسەرەمىز.
ءماتىندى تەرۋ ەرەجەلەرى. ءماتىن بويىمەن جىلجىتۋ
• جاڭا ازات جولدى باستاۋ ءۇشىن قاي پەرنەنى باسۋ قاجەت؟
• Caps Lock پەرنەسىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
• قوسىمشا سانداردى قوسۋ پەرنەسىنىڭ اتاۋى؟
• Delete پەرنەسىنىڭ اتقاراتىن قىزمەتى؟
• Page Up پەن Page Down پەرنەلەرى ماتىندە قانداي جۇمىس اتقارادى؟
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
جاڭا تاقىرىپتى تۇسىندىرمەس بۇرىن، الدىمەن جاسىرىلعان سوزدەردى ورىس تىلىندەگى نۇسقاسىنىڭ اۋدارماسىن قازاق تىلىندە تابۋ ارقىلى تاقىرىپتا قولدانىلاتىن تەرميندەردى جازىپ، تاقىرىپتى اشۋ.
جاسىرىلعان سوزدەر: ءماتىن، ءقارىپ، ازات جول (جاڭا وي)، ءپىشىم
اشىلعان تەرميندەردەن جاڭا تاقىرىپتى جازۋ. ءماتىن ۇزىندىلەرىن ەرەكشەلەۋ. ءقارىپ. ابزاستى پىشىمدەۋ
ءماتىن - جالپى ءبىر تاقىرىپ توڭىرەگىندەگى بىرىككەن، ساباقتاستىق اقپاراتتى جەتكىزەتىن مازمۇندى، ءماندى سويلەمدەردىڭ تىزبەگى.
ءقارىپ - بەلگىلى ءبىر ءالفاۆيتتى، ساندى جانە بەلگىلەردى كورسەتەتىن سوزدەر جيىنتىعى.
ازات جول - قارا سوزدەگى ءماتىننىڭ ءار ءبولىمىنىڭ الدىڭعى جولىن تۇتاس قاتاردىن ءسال شەگىندىرىپ باستاۋ. ءماتىننىڭ ماعىنا جاعىنان ءبىرىڭعاي تياناقتى بولىكتەرىن ءبىر - بىرىنەن اجىراتۋ ءۇشىن قاجەت. جاڭا ويدى بىلدىرەدى.
ءپىشىم - قۇجاتتاعى ءماتىندى، مالىمەتتەر بازاسىنداعى، فايلداعى ورنالاستىرۋ ءتاسىلى مەن قۇرىلىمى.
ءماتىندى ەرەكشەلەۋ ءۇشىن تىشقان قۇرىلعىسى مەن پەرنەتاقتادا پايدالانىلادى. ءماتىننىڭ ءار ءتۇرلى ۇزىندىلەرىن ەرەكشەلەۋ ءۇشىن Word باعدارلاماسىندا بىرنەشە ەرەكشەلەۋ ادىستەرى بار:
• ءسوزدى ەرەكشەلەۋ ءۇشىن، وعان تىشقان قۇرىلعىسىمەن ەكى رەت شەرتۋ قاجەت؛
• سويلەمدى ەرەكشەلەۋ ءۇشىن - تىشقان قۇرىلعىسىنىڭ سول جاق باتىرماسىن 3 رەت شەرتۋ قاجەت؛
• ءماتىندى تولىق ەرەكشەلەۋ ءۇشىن - Ctrl+A پەرنەلەر ۇيلەسىمىن باس كەرەك؛
• ازات جولدى(ابزاستى) بەلگىلەۋ ءۇشىن تىشقان قۇرىلعىسىنىڭ سول جاق پەرنەسىن ءۇش رەت شەرتۋ جەتكىلىكتى.
ءماتىن ۇزىندىلەرىن ەرەكشەلەگەننەن كەيىن، ءقارىپ تەرەزەسىن ءمازىر قاتارىنان فورمات – شريفت كومانداسىن ورىنداۋ ارقىلى كورەمىز. اشىلعان تەرەزەدە ءقارىپتىڭ ءتۇرىن، كولەمىن، ءتۇسىن، كولەڭكەسىن، قالىڭ، قيعاش جانە استى سىزىلۋى امالدارىن ورىنداۋعا بولادى.
قارىپپەن جۇمىس جاساعاننان سوڭ، ازات جول تەرەزەسىن ءمازىر قاتارىنان فورمات – ابزاس امالىن ورىندايمىز. اشىلعان تەرەزەدە ازات جولدى سول جاعىنان، ورتاسىنان، وڭ جاعىنان، ەكى جاعىنان دا تۇزەتۋ، ەكى ءسوزدىڭ جانە ەكى جولدىڭ اراقاشىقتىعىن جانە شەگىنىستى بەلگىلەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە ىڭعايلى.
ازات جولدى پىشىمدەۋ ءۇشىن ولشەمىن وزگەرتۋ ارقىلى ءماتىندى ەرەكشەلەۋ، ءقارىپتىڭ جانە بەتتەردى ورتاعا تۇزەتۋ، وسى سياقتى پارامەترلەرىن قولدانۋعا ءتيىمدى بولىپ كەلەدى.
4. جاڭا ساباقتى تۇسىنگەنىڭ تەكسەرۋ.
تاپسىرما №1.
سوكرات باعدارلاماسىن قولدانۋ ارقىلى تەرميندەردىڭ اعىلشىن تىلىندەگى اۋدارماسىن تابۋ. جاۋابى:
1. ءماتىن – تەكست – Text
2. ءقارىپ - شريفت - Font
3. ازات جول – ابزاس - Paragraph
4. ءپىشىم - فورمات – Format
تاپسىرما №2.
ماتىنمەن جۇمىس جاساۋ. بەرىلگەن ماتىندە ءسوزدى، سويلەمدى جانە ازات جولدى ەرەكشەلەۋ.
ءماتىندى تەرۋ ەرەجەسى (ءۇزىندى)
ءماتىندى ەنگىزەر الدىندا جۇگىرگىنى (كۋرسوردى) ءماتىندى ەنگىزۋ ورنىنا اپارىپ، ءماتىندى قاي جەرگە ەنگىزەتىنىڭىزدى كورسەتۋ قاجەت. ەگەر ءسىز جاڭا قۇجات اشىپ وتىرساڭىز، جۇگىرگى ءوز بەتىمەن قۇجاتتىڭ باس جاعىنا ورنالاسادى. ماتىندىك رەداكتورلاردىڭ كوپشىلىگى سياقتى Word ءماتىندى جولدارعا ءبولىپ، سوزدەر اراسىندا بوس ورىندار قالدىرىپ وتىرادى. جاڭا ابزاس باستاۋ ءۇشىن پەرنەسىن باسۋ قاجەت.
تاپسىرما №3.
كومپيۋتەردە دايىن تەست باعدارلاماسىمەن جۇمىس جاساۋ. ينفورماتيكا ءپانى بويىنشا سۇراقتار ەنگىزۋ.
1. ينفورماتيكا ءپانىن قاي سىنىپتان باستاپ وقىتىلادى؟
ا) 1 سىنىپ ءا) 5 سىنىپ ب) 9 سىنىپ ۆ) 11 سىنىپ
2. قانداي ماتىندىك رەداكتورلار بار؟
ا) Word، wordpad، بلوكنوت ءا) Paint، avast ب) Doctor، Text ۆ) Wordpad
5. ساباقتى بەكىتۋ سۇراقتارى:
• ءماتىن ۇزىندىلەرىن قانداي جولمەن ەرەكشەلەۋگە بولادى؟
• ءقارىپ پەن ازات جولدىڭ تەرەزەلەرىن قالاي اشامىز؟
• بايانداما جانە رەفەرات جازعان كەزدە، قانشاسىنشى ءقارىپتى قولدانامىز؟
• ازات جولدى تەرۋدە قاي پەرنەنىڭ كومەگىمەن باستاپقى شەگىنىسىن جاسايمىز؟
• كوشىرۋ امالىن قاي پەرنەمەن ورىندايمىز؟
6. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
وقۋشىلار كومپيۋتەردە تەست يۆت باعدارلاماسىمەن تەست تاپسىرادى.
7. وقۋشىلاردى باعالاۋ
تەستيۆت باعدارلاماسى ارقىلى الىنعان تەست قورىتىندىسىن تالداپ، ماقتاۋ قاعازىمەن ماراپاتتالادى.
8. ۇيگە تاپسىرما:
1. وقۋلىقتان 167 بەتتەگى §21 تاقىرىپتى وقىپ، باقىلاۋ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ.
2. وتكەن تاقىرىپتاردان 5 - 10 سۇراقتان تۇراتىن تەست قۇراستىرۋ
You Might Also Like
-
«قازاقستان بالالار جازۋشىلارى» ءمودۋلى بويىنشا دەڭگەيلىك تاپسىرمالار
