InfoHub Logo

سويلەۋ قابىلەتى – پسيحيكالىق جانە ساپالى دامۋدىڭ ماڭىزدى شارتى بولىپ تابىلادى. ل. س. ۆىگوتسكييدىڭ تۇجىرىم بويىنشا «سويلەۋ تانىمنىڭ كۇردەلى جانە ەڭ جوعارعى ءتۇرى بولىپ ەسەپتەلىنەدى». قازىرگى كەزدە ءتىلدىڭ جالپى دامىماۋى، سونىمەن قاتار پدت بالالار سانى كوبەيىپ وتىرعانى انىق ەكولوگيالىق جانە ەكونوميكالىق داعدارىسپەن بايلانىستى.

پسيحيكالىق دامۋى تەجەلگەن بالالاردىڭ كلينيكالىق – پسيحولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرى پدت بالالار دەگەن تەرمين 5 - 6 جاستان 10 - 12 جاس ارالىعىندا ءجيى كەزدەسەتىن پسيحيكالىق دامۋى ءارتۇرلى دارەجەدە تەجەلۋى نەمەسە ۋاقىتشا دامىماۋى ناتيجەسىندە مەكتەپ جاسىنا كەلسە دە، بالالىق مىنەزدەردەن، ويىنداردان ءوزى قاتارلى بالالارمەن سالىستىرعاندا ءالى جەتىلمەگەن بالالار توبىنا قولدانىلادى.

پدت بالالارعا ءتان بەلگىلەر ولاردىڭ جالپى تانىمدىق ارەكەتىنىڭ دۇرىس قالىپتاسپاۋىنان، سەزىمدىك، ەموسيونالدىق جىگەر، جەكە باسىنا كوزقاراسىنىڭ تومەندەۋىنەن تۋىندايدى. بۇل وزگەرىستەر وتپەلى، ەگەر بالالاردىڭ جالپى جاعدايى جاقسارسا، ولارعا كوزقاراس وزگەرىپ، ورىن العان پاتالوگيالىق پروسەستەر انىقتالىپ، دەر كەزىندە ەمدەۋ، پەداگوگيكالىق تۇزەتۋ ادىستەرى قولدانىلسا كەمىستىك بەلگىلەرى جەڭىلدەنىپ، بالالار وزدەرى قاتارلى قالىپتى دامىعان بالالارمەن بىردەي دارەجەدە قالىپتاسۋى مۇمكىن.

پسيحيكالىق دامۋدىڭ تەجەلۋىنىڭ ءجيى كەزدەسەتىن بەلگىلەرى: ەنجارلىق، قىزىقپاۋشىلىق، وزىنە – ءوزى سەنبەۋشىلىك، تەز جالىعۋ، شارشاۋ، باستاعان ءىسىن اياقتاماۋ، ىنتا – جىگەرىنىڭ تومەندەۋى بۇل جوعارعى جۇيكە جۇيەسىنىڭ قىزمەتىنىڭ نەگىزگى بولىپ سانالاتىن قوزۋ (ۆوزبۋجدەنيە) جانە تەجەلۋ (تورموجەنيە) پروسەستەرىنىڭ تەپە - تەڭدىك زاڭدىلىقتارىنىڭ بۇزىلۋىنان تۋىندايدى. وسىمەن قاتار كەيبىر بالالاردا كورۋ، ەستۋ، قيمىل – قوزعالىس تالداعىشتارىنىڭ ارەكەتى دە جەتىلمەگەن، ال ولاردىڭ بالالاردىڭ دۇرىس قالىپتاسۋىنا اسەرى زور.

پسيحيكالىق دامۋى تەجەلگەن بالالاردىڭ سويلەۋ قابىلەتىنىڭ قالىپتاسۋى سويلەۋ جانە ويلاۋ قابىلەتىن مەڭگەرۋ پروسەسى ادامنىڭ ۇلكەن مي سىڭارلارى قىرتىسىنداعى شارتتى بايلانىستاردىڭ نەگىزگى بولىگى مىندەتتى جانە باسىم تۇردە ءسوز تىتىركەندىرگىش - تەرىنىڭ قاتىسۋىمەن تۇزىلۋىنە اكەلىپ تىرەيدى، بۇل جاعداي جاعىمدى، سونداي – اق جاعىمسىز شارتتى بايلانىستاردىڭ ءتۇزىلۋىن تەزدەتەدى.
سويلەۋ قىزمەتىنىڭ قۇرىلىمى وتە كۇردەلى جانە كەلەسى پروسەستەردەن تۇرادى: - فونەتيكالىق (دىبىستىق) جانە سويلەم شىعارۋ؛ - فونەماتيكالىق (ءسوز ماعىناسىن تانۋ)؛ - لەكسيكالىق، گرامماتيكالىق.

ءتىل مۇكىستەرى اتالمىش پروسەستەردىڭ جەكەلەگەن نەمەسە كومپلەكستى بۇزىلۋلارىنا بايلانىستى بولادى.
مەكتەپكە دەيىنگى جانە مەكتەپ جاسىنداعى بالالار اراسىنداعى سويلەۋ قاتىناسىن قالىپتاستىرۋدا پەداگوگتىڭ ءرولى وتە زور.