مەن عارىشكەر بولامىن
تاقىرىبى: مەن عارىشكەر بولامىن
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «تانىم»
وقۋ ءىس - ارەكەتى: قورشاعان ورتامەن تانىستىرۋ
ماقساتى: بىلىمدىلىگى: عارىش، عارىشكەر تۋرالى تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرۋ جانە ماعلۇمات بەرۋ.
دامىتۋشىلىعى: بالالاردىڭ سوزدىك قورلارىن بايىتۋ. ەكولوگيالىق سانا قالىپتاستىرۋ جانە دامىتۋ.
تاربيەلىگى: تابيعات سۇلۋلىعىن سەزىنۋگە، ونى قورعاۋعا، باتىلدىققا، ادامگەرشىلىككە، ۇجىممەن بىرلەسىپ ارەكەت جاساۋعا تاربيەلەۋ.
ءادىس - تاسىلدەرى: اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، وي قوزعاۋ، كوڭىل - كۇيدى كوتەرۋ، سۋرەت بويىنشا اڭگىمە، ويىن، سۇراق - جاۋاپ، قورىتىندى.
كورنەكىلىگى: سلايد بويىنشا تاقىرىپقا بايلانىستى سۋرەتتەر، عارىشكەرلەر سۋرەتتەرى
سوزدىك قورى: عارىش، عارىشكەر، عالام
بيلينگۆالدى كومپونەنت: عارىش – كوسموس - space، عارىشكەر – كوسموناۆت - cosmonaut، عالام – مير - peace
الدىن - الا جۇرگىزىلگەن جۇمىس: بالالارعا عارىشكەرلەر تۋرالى ءان مەن تاقپاقتار جاتتاتۋ.
ءجۇرۋ بارىسى:
جىلۋلىق شەڭبەرى.
ارمىسىڭ اسىل كۇن!
ارمىسىڭ اسىل جەر!
ارمىسىڭ كوك اسپان!
ارمىسىڭ دوستارىم!
جىلۋىڭا جىلۋ قوس.
(بالالار شەڭبەرگە جينالىپ، قىزىعۋشىلىقپەن ايتادى).
- بالالار ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- كوكتەمدە تابيعات قانداي قۇبىلىستارعا وزگەرەدى؟
- كوكتەمنىڭ نەشە ايى بار؟ ايلارىن اتاڭدار.
- ءساۋىر ايىندا قانداي مەرەكە بار، ەستەرىڭە تۇسىرىڭدەرشى؟
- ءيا، بۇل ءساۋىر ايىندا ۇلكەن مەرەكە بار. ول – عارىشكەرلەر كۇنى دەپ اتالادى.
- عارىشكەرلەر دەگەنىمىز كىمدەر؟
- عارىشكەرلەر دەگەنىمىز – ولار عارىشقا، اسپان الەمىنە ۇشاتىن ادامدار.
- بالالار اسپاننان نەلەردى كورۋگە بولادى؟
توسىن ءسات.
اسپان الەمىنەن قوناققا جۇلدىز كەلەدى.
جۇلدىز بالالاردى اسپان الەمىنە ساياحاتقا اپارادى.
- ءبىز، ءقازىر بالالار، اسپان الەمىنە بارامىز. كانە، بارلىعىڭ ەركىن وتىرىپ، كوزدەرىڭدى جۇمىپ، كوز الدارىڭا اسپاندا ۇشىپ جۇرگەندەي بولىپ ەلەستەتىڭدەر (ءۇنتاسپادان مۋزىكا اۋەنى ەستىلەدى). ءبىز ۇشاققا وتىرىپ، اسپانعا كوتەرىلدىك. اسپاندا كۇن بىزگە كۇلىمسىرەپ قاراپ ساۋلەسىن شاشىپ تۇر. كەنەت اسپان الەمىندە اي كورىنىپ، جىمىڭداپ جۇلدىزدار دا كورىنە باستادى. ءبىز جوعارىعا كوتەرىلگەن سايىن سۋىق اۋانى سەزىنە باستادىق. دەنەمىز توڭعانداي بولدى. ءبىزدىڭ قاسىمىزدان قاتتى جىلدامدىقپەن ءبىر قۇس ۇشقانداي بولدى. ول قۇس عارىش كەمەسى – زىمىران ەكەن. قايتاتىن ۋاقىتتا جاقىندادى. ەندى ءبىز جەر پلانەتاسىنا ورالامىز (بالالار كوزدەرىن اشادى).
جۇلدىز: - مەنىڭ دە سەنىمەن قوشتاساتىن ۋاقىت بولدى. باسقا دا بالالاردى اسپان الەمىنە ساياحاتقا اپارايىن. بالالارمەن قوشتاسادى.
بالالارعا عارىش تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
- مىناۋ اسپان الەمى. اسپان الەمىندە كوپتەگەن جۇلدىزدار، شوق جۇلدىزدار بار.
اسپان الەمىندە 9 عالام بار. سول عالامنىڭ ءۇشىنشىسى جەر دەپ اتالادى. ال بىزدەر سول جەر عالامىندا ءومىر سۇرەمىز.
- بالالار سەندەر قانداي اۋە كولىكتەرىن بىلەسىڭدەر؟
- ءيا، عارىشكەر اعالارىمىز عارىشقا زىمىرانمەن ۇشادى ەكەن. ونى عارىش كەمەسى دەپ تە اتايمىز. (زىمىران سۋرەتى مەن ماكەتىن كورسەتۋ). ولار عارىشقا ۇشىپ بارىپ، اسپان الەمىن زەرتتەيدى. ءبىز بۇگىن عارىشكەر اعالارمەن، اسپان الەمىمەن تانىسامىز.
سلايد ارقىلى اڭگىمەلەۋ. (سۋرەتتەرىن كورسەتە وتىرىپ)
ەڭ ءبىرىنشى ادامدار ايعا ۇشپاس بۇرىن ءتىرى دەنەنىڭ بارۋى ءۇشىن لايكا دەگەن ءيتتى عارىشقا ۇشىرعان ەكەن. جەرگە قونعاننان كەيىن ونىڭ دەنەسىنە، قانىنا تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، عارىشقا ادامنىڭ دا بارۋعا بولاتىنىن بىلگەن.
ەڭ العاش عارىشقا ۇشقان رەسەي ازاماتى ول يۋريي گاگارين. ول 1961 جىلى 12 ساۋىردە تاريحتا تۇڭعىش رەت «ۆوستوك» عارىش كەمەسىمەن بايقوڭىر عارىش الاڭىنان عارىشقا ۇشتى.
ول مىناۋ عارىشقا دايىندالىپ جاتقان كەزى.
1991 جىلى قازاقستاننان العاش عارىشقا عارىشكەر توقتار اۋباكىروۆ ۇشتى. ەكىنشى بولىپ عارىشقا قازاق عارىشكەرى تالعات مۇسابايەۆ ۇشتى. ولار ەرجۇرەك، باتىر، حالىق قاھارماندارى، ەلىمىزدىڭ ماقتانىشى.
مىناۋ بايقوڭىر عارىش ايلاعى. ول قازاقستاننىڭ قىزىلوردا وبلىسىندا قارماقشى اۋدانى دەگەن جەردە ورنالاسقان. عارىشقا ۇشار الدىندا ولار ءارتۇرلى دايىندىقتان ءوتىپ، ارنايى ءبىلىم الادى.
عارىشتا ادام دەمالاتىن اۋا جوق، كولەڭكە جاعى قاتتى سۋىق، كۇن ءتۇسىپ تۇرعان جاعى وتە ىستىق بولادى ەكەن. عارىشكەرلەر ۇستەرىنە ارنايى كيىم كيەدى. ول سكافاندر دەپ اتالادى. عارىش كەڭىستىگىندە اۋا جوق بولعاندىقتان تەك وسى ارنايى كيىممەن جۇرە الادى ەكەن.
- بالالار، ءبىز عارىش، عارىشكەرلەر تۋرالى تاقپاقتار جاتتاپ ەدىك قوي. كانە، ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى.
1. بۇگىن يۋريي اعانىڭ،
ۇشقان كۇنى عارىشقا.
مەن اسپانعا قارايمىن،
مەن عارىشكەر بولامىن. (اليحان)
2. ماقتانىشى دالامنىڭ،
بايقوڭىردىڭ قۇشاعى.
ۇرپاقتارى عالامنىڭ
وسى جەردەن ۇشادى. (ع. ءمولدىر)
3. كۇلىمدەيدى كۇمىس كۇن،
قۇشتارىندا كوز تىگىپ.
كەمەسىنە عارىشتىڭ،
بايقوڭىردا كەزىگىپ. (التىنبەك)
4. بايقوڭىردان ۇشقانعا،
بارلىق الەم قارادى.
دوس قۇشاقتار اسپانعا،
كوتەرىلىپ بارادى. (ت. ءمولدىر)
5. قازاقستاننىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى
«توقتار اۋباكىروۆكە»:
التىن بەسىك تەربەتكەن،
«بايقوڭىردان» اتتاندىڭ.
ەڭ العاشقى قازاقتىڭ
عارىشكەرى اتاندىڭ.
ماقتانادى وزىڭمەن،
بۇگىنگىنىڭ بالاسى
مۇمكىن ولار ەرتەڭ - اق،
ءىزباسارىڭ بولادى. (جانسايا)
- بالالار، سەندەر عارىشكەر بولعىلارىڭ كەلە مە؟
- بالالار، كانە بويىمىزدى جازىپ ءان شىرقاپ الايىق.
قوسماعانبەتوۆا ايگەرىم مىرزاعالي قىزى
اتىراۋ قالاسى، اقجار سەلوسى
№59 «اقبوبەك» بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
مەن عارىشكەر بولامىن جۇكتەۋ
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «تانىم»
وقۋ ءىس - ارەكەتى: قورشاعان ورتامەن تانىستىرۋ
ماقساتى: بىلىمدىلىگى: عارىش، عارىشكەر تۋرالى تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرۋ جانە ماعلۇمات بەرۋ.
دامىتۋشىلىعى: بالالاردىڭ سوزدىك قورلارىن بايىتۋ. ەكولوگيالىق سانا قالىپتاستىرۋ جانە دامىتۋ.
تاربيەلىگى: تابيعات سۇلۋلىعىن سەزىنۋگە، ونى قورعاۋعا، باتىلدىققا، ادامگەرشىلىككە، ۇجىممەن بىرلەسىپ ارەكەت جاساۋعا تاربيەلەۋ.
ءادىس - تاسىلدەرى: اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، وي قوزعاۋ، كوڭىل - كۇيدى كوتەرۋ، سۋرەت بويىنشا اڭگىمە، ويىن، سۇراق - جاۋاپ، قورىتىندى.
كورنەكىلىگى: سلايد بويىنشا تاقىرىپقا بايلانىستى سۋرەتتەر، عارىشكەرلەر سۋرەتتەرى
سوزدىك قورى: عارىش، عارىشكەر، عالام
بيلينگۆالدى كومپونەنت: عارىش – كوسموس - space، عارىشكەر – كوسموناۆت - cosmonaut، عالام – مير - peace
الدىن - الا جۇرگىزىلگەن جۇمىس: بالالارعا عارىشكەرلەر تۋرالى ءان مەن تاقپاقتار جاتتاتۋ.
ءجۇرۋ بارىسى:
جىلۋلىق شەڭبەرى.
ارمىسىڭ اسىل كۇن!
ارمىسىڭ اسىل جەر!
ارمىسىڭ كوك اسپان!
ارمىسىڭ دوستارىم!
جىلۋىڭا جىلۋ قوس.
(بالالار شەڭبەرگە جينالىپ، قىزىعۋشىلىقپەن ايتادى).
- بالالار ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- كوكتەمدە تابيعات قانداي قۇبىلىستارعا وزگەرەدى؟
- كوكتەمنىڭ نەشە ايى بار؟ ايلارىن اتاڭدار.
- ءساۋىر ايىندا قانداي مەرەكە بار، ەستەرىڭە تۇسىرىڭدەرشى؟
- ءيا، بۇل ءساۋىر ايىندا ۇلكەن مەرەكە بار. ول – عارىشكەرلەر كۇنى دەپ اتالادى.
- عارىشكەرلەر دەگەنىمىز كىمدەر؟
- عارىشكەرلەر دەگەنىمىز – ولار عارىشقا، اسپان الەمىنە ۇشاتىن ادامدار.
- بالالار اسپاننان نەلەردى كورۋگە بولادى؟
توسىن ءسات.
اسپان الەمىنەن قوناققا جۇلدىز كەلەدى.
جۇلدىز بالالاردى اسپان الەمىنە ساياحاتقا اپارادى.
- ءبىز، ءقازىر بالالار، اسپان الەمىنە بارامىز. كانە، بارلىعىڭ ەركىن وتىرىپ، كوزدەرىڭدى جۇمىپ، كوز الدارىڭا اسپاندا ۇشىپ جۇرگەندەي بولىپ ەلەستەتىڭدەر (ءۇنتاسپادان مۋزىكا اۋەنى ەستىلەدى). ءبىز ۇشاققا وتىرىپ، اسپانعا كوتەرىلدىك. اسپاندا كۇن بىزگە كۇلىمسىرەپ قاراپ ساۋلەسىن شاشىپ تۇر. كەنەت اسپان الەمىندە اي كورىنىپ، جىمىڭداپ جۇلدىزدار دا كورىنە باستادى. ءبىز جوعارىعا كوتەرىلگەن سايىن سۋىق اۋانى سەزىنە باستادىق. دەنەمىز توڭعانداي بولدى. ءبىزدىڭ قاسىمىزدان قاتتى جىلدامدىقپەن ءبىر قۇس ۇشقانداي بولدى. ول قۇس عارىش كەمەسى – زىمىران ەكەن. قايتاتىن ۋاقىتتا جاقىندادى. ەندى ءبىز جەر پلانەتاسىنا ورالامىز (بالالار كوزدەرىن اشادى).
جۇلدىز: - مەنىڭ دە سەنىمەن قوشتاساتىن ۋاقىت بولدى. باسقا دا بالالاردى اسپان الەمىنە ساياحاتقا اپارايىن. بالالارمەن قوشتاسادى.
بالالارعا عارىش تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
- مىناۋ اسپان الەمى. اسپان الەمىندە كوپتەگەن جۇلدىزدار، شوق جۇلدىزدار بار.
اسپان الەمىندە 9 عالام بار. سول عالامنىڭ ءۇشىنشىسى جەر دەپ اتالادى. ال بىزدەر سول جەر عالامىندا ءومىر سۇرەمىز.
- بالالار سەندەر قانداي اۋە كولىكتەرىن بىلەسىڭدەر؟
- ءيا، عارىشكەر اعالارىمىز عارىشقا زىمىرانمەن ۇشادى ەكەن. ونى عارىش كەمەسى دەپ تە اتايمىز. (زىمىران سۋرەتى مەن ماكەتىن كورسەتۋ). ولار عارىشقا ۇشىپ بارىپ، اسپان الەمىن زەرتتەيدى. ءبىز بۇگىن عارىشكەر اعالارمەن، اسپان الەمىمەن تانىسامىز.
سلايد ارقىلى اڭگىمەلەۋ. (سۋرەتتەرىن كورسەتە وتىرىپ)
ەڭ ءبىرىنشى ادامدار ايعا ۇشپاس بۇرىن ءتىرى دەنەنىڭ بارۋى ءۇشىن لايكا دەگەن ءيتتى عارىشقا ۇشىرعان ەكەن. جەرگە قونعاننان كەيىن ونىڭ دەنەسىنە، قانىنا تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، عارىشقا ادامنىڭ دا بارۋعا بولاتىنىن بىلگەن.
ەڭ العاش عارىشقا ۇشقان رەسەي ازاماتى ول يۋريي گاگارين. ول 1961 جىلى 12 ساۋىردە تاريحتا تۇڭعىش رەت «ۆوستوك» عارىش كەمەسىمەن بايقوڭىر عارىش الاڭىنان عارىشقا ۇشتى.
ول مىناۋ عارىشقا دايىندالىپ جاتقان كەزى.
1991 جىلى قازاقستاننان العاش عارىشقا عارىشكەر توقتار اۋباكىروۆ ۇشتى. ەكىنشى بولىپ عارىشقا قازاق عارىشكەرى تالعات مۇسابايەۆ ۇشتى. ولار ەرجۇرەك، باتىر، حالىق قاھارماندارى، ەلىمىزدىڭ ماقتانىشى.
مىناۋ بايقوڭىر عارىش ايلاعى. ول قازاقستاننىڭ قىزىلوردا وبلىسىندا قارماقشى اۋدانى دەگەن جەردە ورنالاسقان. عارىشقا ۇشار الدىندا ولار ءارتۇرلى دايىندىقتان ءوتىپ، ارنايى ءبىلىم الادى.
عارىشتا ادام دەمالاتىن اۋا جوق، كولەڭكە جاعى قاتتى سۋىق، كۇن ءتۇسىپ تۇرعان جاعى وتە ىستىق بولادى ەكەن. عارىشكەرلەر ۇستەرىنە ارنايى كيىم كيەدى. ول سكافاندر دەپ اتالادى. عارىش كەڭىستىگىندە اۋا جوق بولعاندىقتان تەك وسى ارنايى كيىممەن جۇرە الادى ەكەن.
- بالالار، ءبىز عارىش، عارىشكەرلەر تۋرالى تاقپاقتار جاتتاپ ەدىك قوي. كانە، ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى.
1. بۇگىن يۋريي اعانىڭ،
ۇشقان كۇنى عارىشقا.
مەن اسپانعا قارايمىن،
مەن عارىشكەر بولامىن. (اليحان)
2. ماقتانىشى دالامنىڭ،
بايقوڭىردىڭ قۇشاعى.
ۇرپاقتارى عالامنىڭ
وسى جەردەن ۇشادى. (ع. ءمولدىر)
3. كۇلىمدەيدى كۇمىس كۇن،
قۇشتارىندا كوز تىگىپ.
كەمەسىنە عارىشتىڭ،
بايقوڭىردا كەزىگىپ. (التىنبەك)
4. بايقوڭىردان ۇشقانعا،
بارلىق الەم قارادى.
دوس قۇشاقتار اسپانعا،
كوتەرىلىپ بارادى. (ت. ءمولدىر)
5. قازاقستاننىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى
«توقتار اۋباكىروۆكە»:
التىن بەسىك تەربەتكەن،
«بايقوڭىردان» اتتاندىڭ.
ەڭ العاشقى قازاقتىڭ
عارىشكەرى اتاندىڭ.
ماقتانادى وزىڭمەن،
بۇگىنگىنىڭ بالاسى
مۇمكىن ولار ەرتەڭ - اق،
ءىزباسارىڭ بولادى. (جانسايا)
- بالالار، سەندەر عارىشكەر بولعىلارىڭ كەلە مە؟
- بالالار، كانە بويىمىزدى جازىپ ءان شىرقاپ الايىق.
قوسماعانبەتوۆا ايگەرىم مىرزاعالي قىزى
اتىراۋ قالاسى، اقجار سەلوسى
№59 «اقبوبەك» بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
مەن عارىشكەر بولامىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
