- 01 ءساۋ. 2022 00:00
- 204
مەن تاڭداعان ماماندىق
جالپى، ماماندىق دەگەنىمىز-اربىر ادامنىڭ ءومىر جولىنداعى تاڭداۋى، ءوزىنىڭ سۇيىكتى ءىسىنىڭ ءارى قاراي دامۋىنا ۇلەس قوسۋعا ارنالعان بەلىگىلى ءبىر سالا ءتۇرى. ماماندىق-ادام ومىرىندەگى ەڭ ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى. قازاقتا بەلىگىلى ءبىر ءسوز قالىپتاسقانداي: "ماماندىق تاڭداۋدان قاتەلەسپە، كەيىن جار تاڭداۋدان قاتەلەسپە" دەيدى. ياعني، بۇل ءسوزدىڭ ماعىناسىنا كەڭىنەن توقتالساق: ماماندىق سالاسى ومىردەگى بولاشاعىنا تىكەلەي تىعىز بايلانىستى. ياعني جار تاڭداعان سەكىلدى اداممەن ءومىر-باقي بىرگە بولۋ دەگەن سياقتى، ماماندىقتا سوڭىنا دەيىن سەنىمەن بىرگە بولادى. ونى سەن وزگەرتە دە، الماستىرا دا المايسىڭ. سوندىقتان ءوزىننىڭ سۇيىكتى جۇمىسىڭدى ماماندىق دەپ قابىلداپ، ساناعا سىڭىرگەن دۇرىس.
ماماندىق ءسوزى لاتىن تىلىندە "جۇرت الدىندا سويلەۋ"، جاريالاۋ دەگەن سىندى ماعىنا بىلدىرەدى ەكەن. ءبىراق ءدال وسى ماعىنانى ءبىرى بىلسە ءبىرى بىلمەس. بۇرىڭعى زاماندا شەكتەۋلى ماماندىقتار ەلگە ۇلەس قوسسا، قازىرگى جاڭا زامان شارىقتاعان قوعامدا سانى كوپ، ساپاسى جوق ماماندىقتار كوبەيۋدە دەيدى-مىس...
مەن ەشبىر ماماندىقتى بولمەيمىن، شەكتەپ، دۇرىس ەمەس دەپ ايتا المايمىن. ءبىراق، دەگەنمەن قازىرگى قوعامدا نارىقتىق قارىم-قاتىناس پايدا بولىپ، ەلدەگى ادامدار ماماندىقسىز اق باسقا شەتەلدە ءبىلىم الىپ، ءبىلىمىڭ جەتىلدىرىپ، ديپلومسىز جۇمىس جاساپ جاتىر نەمەسە جۇمىس جاساتىپ جاتىر. ماعىناسىن وزدەرىڭىزدە تۇسىنگەن بولارسىزدار.
كەمەڭگەر اباي اتامىز ايتقانداي" سەندە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە"، كەتىگىڭ تاپتا بار قالاڭ... "دەيدى. وسى ءبىر ولەڭ جولدارىنداعى ماعىنا ارقىلى ءومىر جولىنداعى ءماندى تاۋىپ، باعىتىمدى اشا الدىم دەپ ايتسام بولادى. مەنى دە بۇل ماماندىق دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى كەزىڭدە ءبىراز ويلاندىرىپ، كوكەيىمدى تەستى. ءبىراق مەن وزىمە كەرەكتىنى تەز تاپتىم. جۋرناليستيكا سالاسى-حالىققا جاقىن، حالىقپەن تىعىز بايلانىستى، ەلدىڭ دامۋىنا ۇلەس قوساتىن ءۇشىنشى بيلىك. ءاربىر ادام بالا كەزدەن ءبىر ماماندىققا بەيىم بولادى، ءبىراق ول ماماندىقتى وزگەرتۋگە قۇقىلى بولادى. مەندە ءمۇعالىم، سۋرەتشى، ءبيشى، ءانشى دەپ ايتتىم. ءبىراق، ول تەك قيال جولىنداعى ويلارىم ەدى. ءقازىر ناقتى قادامدى باستادىم. جۋرناليست-ادەبي، كوركەم، سوزگە باي بولۋى كەرەك. ونىڭ دا جۇمىسى وڭاي ەمەس. حالىققا تەك اقيقات، ءادىل، دۇرىس جاڭالىقتى جەتكىزۋ كەرەك. اراڭدىق جولىندا جۇرمەۋ كەرەك. ياعني باستى وي-اقشا بولماۋى كەرەك. جۋرناليستيكا سالاسى-ادىلەتتىلىك پەن ىزدەنىستى وتە قاتتى قاجەت ەتەدى. ول جاۋاپكەرشىلىككە ۇلكەن ۇمىتپەن قارايتىن سالا. مەن ءۇشىن وسى ماماندىقتى الىپ شىعىپ، زايىرلى قوعامعا ۇلەس قوسۋ ۇلكەن باقىت. ءوزىمنىڭ سۇيىكتى ماماندىعىم ارقىلى بولاشاقتا تولىقتاي شابىت الا الاتىنىما سەنەمىن. جانە دە شىعارماشىلىق جولدا شەبەرلىكپەن ءجۇرۋ، جۇرتىما شىندىقتى ايتۋ مەندەگى مىندەت ءارى مەن بۇنى جۇزەگە اسىرامىن.
بولاشاقتاعى ماقساتىم-زەرتتەلمەگەن ەلدەگى احۋال جاعدايدى زەرتتەپ، ەلىمە جاقىن بولسام دەيمىن. ەلگە تۋريستتەر كەلۋىنە ىقپال جاساپ، ەلدى كوركەيتىپ، باسقا ەلگە تانىتقىم كەلەدى. ءتۇرلى باسپاسوزدەن ماقالام شىعىپ، گازەت-جۋرنالدا ءبىراز دۇنيە، ەڭبەك قالدىرىپ، كوگىلدىر ەكراننان كورىنۋ مەن ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە بولىپ قالارى اڭىق. مەن ءوز ەلىمدى ماقتان تۇتا، ماماندىعىم مەن ەلىمە ادال بولىپ، زور ۇلكەن سۇيىسپەنشىلىكپەن قارايمىن! ەلىمىزدىڭ ءبولاشاعى-بىز. الداعى ەلدەگى جاعدايدا بىزگە بايلانىستى.
ۋمارگالييەۆا فاتيحا