مەنىڭ سۇيىكتى قالام
«مەنىڭ سۇيىكتى قالام» اتتى ەرەسەك توبىنداعى قورشاعان الەم ساباعىنىڭ كونسپەكتىسى
ماقساتى: بالالاردىڭ تۋعان جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ. قورشاعان ورتاعا جانە وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ. بالالاردىڭ ەموسيالىق كوڭىل - كۇيىن كوتەرۋ. ادامگەرشىلىككە، ادەپتى بولۋعا تاربيەلەۋ، ۇلكەندەر ەڭبەگىن باعالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ. ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ ارقىلى سۇلۋلىقتى سەزىنە بىلۋگە باۋلۋ، ولاردىڭ ادەبي سوزدىك قورىن مولايتۋمەن قاتار دۇنيە تانىمدارىن كەڭەيتۋ. بالالاردىڭ وي ورىستەرىن دامىتۋ.
كەرەكتى قۇرالدار: ەكىباستۇز تۋرالى سۋرەتتەر، كىتاپتار، كومىر تاس.
سوزدىك جۇمىس: تۋعان قالام، ەكىباستۇز بوگاتىر كومىر كەنى.
ساباق بارىسى:
تاربيەشى:
ارمىسىڭ شاپاعاتتى كۇن انا
ارمىسىڭ شاپاعاتتى اسپان انا
قۇت دارىتقان ەلىمىزگە جەرىمىزگە
ارمىسىڭ مەيىرىمدى جەر انا
وسى شاپاعاتتى كۇن انامەن، مەيىرىمدى جەر انادان بويىمىزعا دارىتقان مەيىرىمدى جۇرەگىمىزدىڭ جىلۋىن ءبىر بىرىمىزگە، قوناقتارعا سىيلاماقشىمىز.
ءبىز دوسپىز، تاتۋمىز.
سىزدەرگە جۇرەگىمىزدىڭ جىلۋىن سىيلايمىز.
ال، بالالار ەندى ورنىمىزعا وتىرايىق. بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىز: «مەنىڭ سۇيىكتى قالام»
وسى كەزدە دىمبىلمەس كىرەدى.
تاربيەشى:
- سالەمەتسىڭ بە دىمبىلمەس سەن قانداي جۇمىسپەن كەلدىڭ؟
- سالەمەتسىڭ بە مەن اۋىلدان كەلىپ ەدىم. سىزدەردىڭ قالالارىڭىز ۇنادى. وتە ادەمى ەكەن.
تاربيەشى:
- ال دىمبىلمەس سەن بىلەسىڭ بە؟ نەگە ءبىزدىڭ قالامىز «ەكى - باس - تۇز»دەپ اتالعانىن؟
- جوق، بىلمەيدى ەكەنمىن.
تاربيەشى:
- ەندەشە سەن وتىرىپ تىڭدا، مەن بالالارعا، قوناقتارعا ءبىر اڭىز ايتىپ بەرەيىن.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە. ءبىر اۋىلدا قويشى بولىپتى. ول وتە كەدەي ادام ەكەن. سوندىقتان ءبىر بايدىڭ قويلارىن باعىپ ءجۇرىپتى. كۇزدىڭ ءبىر سۋىق كۇنى قويشى قاتتى توڭادى دا وت جاقپاقشى بولادى. ول قۇرعاق اعاش بۇتاقتارىن جيناپ ءبىر جەرگە ءۇيىپ، جەل سوندىرمەسىن دەپ جان - جاعىن تاسپەن ءۇيىپ قويادى. بويى جىلىنعان قويشى ۇيىقتاپ قالادى. تاڭەرتەڭ ويانسا مىنە، قىزىق...
وتى ءسونىپ قالىپتى. ءبىراق جان-جاعىنداعى تاستار جانىپ جاتىر ەكەن.
- بالالار، ال تاس جانا ما؟
- قويشى دا سولاي ويلايدى. نە ىستەرىن بىلمەيدى.
بالالار، قويشىعا كومەكتەسەيىكشى.
- مىنە مەنىڭ قولىمدا ەكى تابيعي زات تۇر. مىناۋ نە؟ (بالالار ۇستاپ كورەدى)
- تاس قانداي؟(قاتتى)
ەگەر ونى سوعىپ سىندىرساق، تاس سىنا ما؟
- ال، مىناۋ نە دەپ ويلايسىڭدار؟
- كومىردىڭ ءتۇسى قانداي؟ (قارا)
- بالالار قايسىسى وتقا جانادى دەپ ويلايسىڭدار؟
- قايسىسى ادامعا پايدالى؟
- ەندەشە قويشىنىڭ جانعان تاسى نە بولىپ شىقتى؟
- قويشى دا بۇل تاستاردىڭ جاي تاس ەمەس ەكەنىڭ ءتۇسىنىپ، سول جەردى ۇمىتپاۋ ءۇشىن بەلگى ىزدەيدى.
ول سول جەردى اتتىڭ باسىمەن ءبىر جۇمىر تۇزبەن بەلگىلەيدى.
سودان بەرى سول جەرگە ۇلكەن قالا سالىنىپ، ونى قالاي اتادى دەپ ويلايسىڭدار؟ «ەكى - باس - تۇز» قالاسى ياعني ءبىزدىڭ قالامىز. وسى قالامىزدىڭ اتالۋىنا بايلانىستى ايجان بىزگە تاقپاق وقىپ بەرەدى. ەل جينالىپ ۇلكەن تويدى جاساپتى. ەكى بولەك باس سۇيەككە تۇز بايلاپ كەن مەكەنىن «ەكى باس تۇز» دەپ اتاپتى. سودان باستاپ ءبىزدىڭ قالامىزدا كوپ كومىر شىعارىلا باستادى. ەلىمىزدەگى ەڭ ۇلكەن كومىر كەنى دە ءبىزدىڭ قالادا. ول «بوگاتىر كەنشىسى»مىنە مىنا سۋرەتتى ءبىزدىڭ ماقتان ەتەتىن «بوگاتىر»كەنشىسى.
- مىنا ءۇيىلىپ جاتقان نە كەن؟
- ال مىناۋ سول كومىردى قازاتىن «روتورلى ەكسكوۆاتور»ول قالامىزدا عانا بار.
- ول وتە ۇلكەن. مىنا ۆاگوندار ونىڭ جانىندا قانداي بولىپ كورىنىپ تۇر؟
- بالالار ال ۆاگوندار ول جەرگە نە ءۇشىن كەرەك؟
- ولار كومىردى تيەپ الىپ كەرەكتى جەرلەرگە جەتكىزىلدى. ول جەردە ەڭبەك ەتەتىن ادامداردى «كەنشىلەر» دەپ اتايدى. وسىنىڭ ءبارى ەڭبەك.
تاربيەشى:
بالالار كىم ەڭبەك تۋرالى ماقال ماتەل بىلەدى.
1. ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى
جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى.
2. كىم ەڭبەك ەتسە سول توق
3. جاقسى ەڭبەك جانعا تىنىس.
سەرگىتۋ ءساتى.
ەكى كوزىن نە ءۇشىن كەرەك
جاقسىلاردى كورۋ ءۇشىن.
ەكى قولىڭ نە ءۇشىن كەرەك
ءبىر بىرىنە كومەكتەسۋ ءۇشىن.
قۇلاقتارىن نە ءۇشىن كەرەك
جاقسىلاردى ەستۋ ءۇشىن.
اياقتارىن نە ءۇشىن كەرەك
الىس كەتسەڭ تۋعان ەلگە
جەتۋ ءۇشىن كەرەك.
ءبىزدىڭ قالامىز بارلىق ەلگە، ادامدارعا ءوزىنىڭ كومىرىن سىيلايدى، جىلۋىن سىيلايدى. ادامداردا قالامىزدا جاقسى كورىپ، وزدەرىنىڭ اندەرىن، جىرلارىن ءبىزدىڭ قالامىزعا ارناعان. ال ءبىزدىڭ بالالارىمىز وزدەرى قالامىزعا ارناپ جاتتاعان ولەڭدەرىن وقيدى.
بالا:
تۋعان قالام سەننەن قۋات الامىز
قياعا قانات قاعامىز
ەلگە شىراق جاعامىز
وزىڭنەن باقىت تابامىز.
ساباقتى قورىتۋ
بالالار بۇگىن ءبىز تۋعان قالامىز تۋرالى نە بىلدىك؟
ۇيگە بارعان سوڭ اعالارىنا، اپالارىنا نە ايتىپ بەرە الاسىڭدار؟
قالامىز نەگە ەكىباستۇز دەپ اتالعانىن بىلەسىڭدەر عوي ءيا؟
بالا:
قالامىزعا ءوز سەزىمىمىزدى بىلدىرەمىز.
تۋعان ەلىم سەنى ءسۇيىپ جەتەمىز ءبىز بيىككە
قياعا قانات قاعامىز.
ەلگە شىراق بولىپ جانامىز.
ماقساتى: بالالاردىڭ تۋعان جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ. قورشاعان ورتاعا جانە وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ. بالالاردىڭ ەموسيالىق كوڭىل - كۇيىن كوتەرۋ. ادامگەرشىلىككە، ادەپتى بولۋعا تاربيەلەۋ، ۇلكەندەر ەڭبەگىن باعالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ. ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ ارقىلى سۇلۋلىقتى سەزىنە بىلۋگە باۋلۋ، ولاردىڭ ادەبي سوزدىك قورىن مولايتۋمەن قاتار دۇنيە تانىمدارىن كەڭەيتۋ. بالالاردىڭ وي ورىستەرىن دامىتۋ.
كەرەكتى قۇرالدار: ەكىباستۇز تۋرالى سۋرەتتەر، كىتاپتار، كومىر تاس.
سوزدىك جۇمىس: تۋعان قالام، ەكىباستۇز بوگاتىر كومىر كەنى.
ساباق بارىسى:
تاربيەشى:
ارمىسىڭ شاپاعاتتى كۇن انا
ارمىسىڭ شاپاعاتتى اسپان انا
قۇت دارىتقان ەلىمىزگە جەرىمىزگە
ارمىسىڭ مەيىرىمدى جەر انا
وسى شاپاعاتتى كۇن انامەن، مەيىرىمدى جەر انادان بويىمىزعا دارىتقان مەيىرىمدى جۇرەگىمىزدىڭ جىلۋىن ءبىر بىرىمىزگە، قوناقتارعا سىيلاماقشىمىز.
ءبىز دوسپىز، تاتۋمىز.
سىزدەرگە جۇرەگىمىزدىڭ جىلۋىن سىيلايمىز.
ال، بالالار ەندى ورنىمىزعا وتىرايىق. بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىز: «مەنىڭ سۇيىكتى قالام»
وسى كەزدە دىمبىلمەس كىرەدى.
تاربيەشى:
- سالەمەتسىڭ بە دىمبىلمەس سەن قانداي جۇمىسپەن كەلدىڭ؟
- سالەمەتسىڭ بە مەن اۋىلدان كەلىپ ەدىم. سىزدەردىڭ قالالارىڭىز ۇنادى. وتە ادەمى ەكەن.
تاربيەشى:
- ال دىمبىلمەس سەن بىلەسىڭ بە؟ نەگە ءبىزدىڭ قالامىز «ەكى - باس - تۇز»دەپ اتالعانىن؟
- جوق، بىلمەيدى ەكەنمىن.
تاربيەشى:
- ەندەشە سەن وتىرىپ تىڭدا، مەن بالالارعا، قوناقتارعا ءبىر اڭىز ايتىپ بەرەيىن.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە. ءبىر اۋىلدا قويشى بولىپتى. ول وتە كەدەي ادام ەكەن. سوندىقتان ءبىر بايدىڭ قويلارىن باعىپ ءجۇرىپتى. كۇزدىڭ ءبىر سۋىق كۇنى قويشى قاتتى توڭادى دا وت جاقپاقشى بولادى. ول قۇرعاق اعاش بۇتاقتارىن جيناپ ءبىر جەرگە ءۇيىپ، جەل سوندىرمەسىن دەپ جان - جاعىن تاسپەن ءۇيىپ قويادى. بويى جىلىنعان قويشى ۇيىقتاپ قالادى. تاڭەرتەڭ ويانسا مىنە، قىزىق...
وتى ءسونىپ قالىپتى. ءبىراق جان-جاعىنداعى تاستار جانىپ جاتىر ەكەن.
- بالالار، ال تاس جانا ما؟
- قويشى دا سولاي ويلايدى. نە ىستەرىن بىلمەيدى.
بالالار، قويشىعا كومەكتەسەيىكشى.
- مىنە مەنىڭ قولىمدا ەكى تابيعي زات تۇر. مىناۋ نە؟ (بالالار ۇستاپ كورەدى)
- تاس قانداي؟(قاتتى)
ەگەر ونى سوعىپ سىندىرساق، تاس سىنا ما؟
- ال، مىناۋ نە دەپ ويلايسىڭدار؟
- كومىردىڭ ءتۇسى قانداي؟ (قارا)
- بالالار قايسىسى وتقا جانادى دەپ ويلايسىڭدار؟
- قايسىسى ادامعا پايدالى؟
- ەندەشە قويشىنىڭ جانعان تاسى نە بولىپ شىقتى؟
- قويشى دا بۇل تاستاردىڭ جاي تاس ەمەس ەكەنىڭ ءتۇسىنىپ، سول جەردى ۇمىتپاۋ ءۇشىن بەلگى ىزدەيدى.
ول سول جەردى اتتىڭ باسىمەن ءبىر جۇمىر تۇزبەن بەلگىلەيدى.
سودان بەرى سول جەرگە ۇلكەن قالا سالىنىپ، ونى قالاي اتادى دەپ ويلايسىڭدار؟ «ەكى - باس - تۇز» قالاسى ياعني ءبىزدىڭ قالامىز. وسى قالامىزدىڭ اتالۋىنا بايلانىستى ايجان بىزگە تاقپاق وقىپ بەرەدى. ەل جينالىپ ۇلكەن تويدى جاساپتى. ەكى بولەك باس سۇيەككە تۇز بايلاپ كەن مەكەنىن «ەكى باس تۇز» دەپ اتاپتى. سودان باستاپ ءبىزدىڭ قالامىزدا كوپ كومىر شىعارىلا باستادى. ەلىمىزدەگى ەڭ ۇلكەن كومىر كەنى دە ءبىزدىڭ قالادا. ول «بوگاتىر كەنشىسى»مىنە مىنا سۋرەتتى ءبىزدىڭ ماقتان ەتەتىن «بوگاتىر»كەنشىسى.
- مىنا ءۇيىلىپ جاتقان نە كەن؟
- ال مىناۋ سول كومىردى قازاتىن «روتورلى ەكسكوۆاتور»ول قالامىزدا عانا بار.
- ول وتە ۇلكەن. مىنا ۆاگوندار ونىڭ جانىندا قانداي بولىپ كورىنىپ تۇر؟
- بالالار ال ۆاگوندار ول جەرگە نە ءۇشىن كەرەك؟
- ولار كومىردى تيەپ الىپ كەرەكتى جەرلەرگە جەتكىزىلدى. ول جەردە ەڭبەك ەتەتىن ادامداردى «كەنشىلەر» دەپ اتايدى. وسىنىڭ ءبارى ەڭبەك.
تاربيەشى:
بالالار كىم ەڭبەك تۋرالى ماقال ماتەل بىلەدى.
1. ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى
جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى.
2. كىم ەڭبەك ەتسە سول توق
3. جاقسى ەڭبەك جانعا تىنىس.
سەرگىتۋ ءساتى.
ەكى كوزىن نە ءۇشىن كەرەك
جاقسىلاردى كورۋ ءۇشىن.
ەكى قولىڭ نە ءۇشىن كەرەك
ءبىر بىرىنە كومەكتەسۋ ءۇشىن.
قۇلاقتارىن نە ءۇشىن كەرەك
جاقسىلاردى ەستۋ ءۇشىن.
اياقتارىن نە ءۇشىن كەرەك
الىس كەتسەڭ تۋعان ەلگە
جەتۋ ءۇشىن كەرەك.
ءبىزدىڭ قالامىز بارلىق ەلگە، ادامدارعا ءوزىنىڭ كومىرىن سىيلايدى، جىلۋىن سىيلايدى. ادامداردا قالامىزدا جاقسى كورىپ، وزدەرىنىڭ اندەرىن، جىرلارىن ءبىزدىڭ قالامىزعا ارناعان. ال ءبىزدىڭ بالالارىمىز وزدەرى قالامىزعا ارناپ جاتتاعان ولەڭدەرىن وقيدى.
بالا:
تۋعان قالام سەننەن قۋات الامىز
قياعا قانات قاعامىز
ەلگە شىراق جاعامىز
وزىڭنەن باقىت تابامىز.
ساباقتى قورىتۋ
بالالار بۇگىن ءبىز تۋعان قالامىز تۋرالى نە بىلدىك؟
ۇيگە بارعان سوڭ اعالارىنا، اپالارىنا نە ايتىپ بەرە الاسىڭدار؟
قالامىز نەگە ەكىباستۇز دەپ اتالعانىن بىلەسىڭدەر عوي ءيا؟
بالا:
قالامىزعا ءوز سەزىمىمىزدى بىلدىرەمىز.
تۋعان ەلىم سەنى ءسۇيىپ جەتەمىز ءبىز بيىككە
قياعا قانات قاعامىز.
ەلگە شىراق بولىپ جانامىز.
You Might Also Like
