مىقتى بولساڭ، وزىپ كور
تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: «مىقتى بولساڭ، وزىپ كور»
ماقساتى: جاس ۇرپاقتى تاۋەلسىز قازاقستانىمىزدىڭ ۇيىمشىل، ەڭبەكقور ازاماتى بولۋعا تاربيەلەۋ، لوگيكالىق ويلاۋى مەن شاپشاڭدىلىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ. وقۋشىلاردىڭ ءار ءپان بويىنشا ءبىلىمىن سارالاۋ.
ءمۇعالىم: احمەتوۆا مارحاببات
سىنىپتار: 5 «ا»، 5 «ب»
ءمۇعالىم:
ويىن - تولقىن، اينالعان قاتتى اعىسقا،
تابىلعانداي تانىم دا، جات داۋىس تا.
بىرەۋ وزىپ كەلەدى قاتارىنان،
بىرەۋ ءمىنىپ جاتقاندا اپتىعىستا.
ويىن - تولقىن، جاتقانداي اسىپ، تاسىپ،
بىرەۋ مىعىم، بىرەۋلەر شالىس باسىپ.
بۇل ويىننان وتەدى عۇلاما ويلار،
جەڭسەڭ دە، جەڭىلسەڭ دە قالما جاسىپ.
- انا ءتىلى قازاعىمنىڭ قايماعى،
ءتىلىڭ سەنىڭ ءومىرىڭنىڭ ايعاعى.
بۇگىن مىنە، ويلان تاپ سايىسىنا،
بىلگىرلەرى 5 «ا»مەن 5 «ب» سىنىبى شىعادى.
ءبىزدىڭ توپ: «بولاشاق «5 «ا»سىنىپ
ءبىزدىڭ ۇرانىمىز: «ءتىل بار جەردە - ءومىر بار»
ءبىزدىڭ ولەڭىمىز: انا ءتىلىڭ ارىڭ بۇل،
ۇياتىڭ بوپ تۇر بەتتە،
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،
ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە.
ءبىزدىڭ توپ: «جاسۇلان» 5 «ب»سىنىپ
ءبىزدىڭ ۇرانىمىز: «سۇيەمىن تۋعان ءتىلدى - قازاق ءتىلىن»
ءبىزدىڭ ولەڭىمىز: ءتىلىمىزدىڭ بۇلاعى،
تىرلىكتىڭ ەل جۇرەگى،
انا ءتىلىن سۇيەمىن،
وتان ءۇشىن كۇيەمىن.
باعدارلاما 5 بولىمنەن تۇرادى.
1. تاقىرىپ اشۋ
2. رەبۋستار جانە ءسوزجۇمباق شەشۋ
3. سوزدەردەن ماقال قۇراۋ
4. لوگيكالىق تاپسىرما
5. جۇمباقتار شەشۋ
سايىسقا 5 ا، 5 ب سىنىپتار اراسىنان 14 وقۋشى قاتىسادى. ولاي بولسا ەڭ الدىمەن ەكى توپتىڭ بىلىمدەرى مەن تاپقىرلىقتارىن سىناعالى وتىرعان ءادىلقازىلار القاسىن سايلاپ الايىق.
سايىسىمىزدى باستايىق. ەكى توپقا ساتتىلىك تىلەيمىز.
جۇرگىزۋشى:
وسەر ۇلدىڭ قاي ساتتە دە بىرلىك بولماق قالاۋى،
لاۋلا، لاۋلا جەلتوقساننىڭ مۇزعا جاققان الاۋى.
وزدەرىڭدەي ءور نامىستى جاس وركەنى بار ەلدىڭ،
ەشقاشاندا ءتيىستى ەمەس ەڭكەيۋگە جالاۋى، - دەپ مۇحتار شاحانوۆ اتامىز جىرلاعانداي، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 20 جىلدىعىنا وراي وتكىزىلىپ وتىرعان سايىسىمىزدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى «تاقىرىپ اشۋ».
ەكى توپتان ەكى وقۋشى شىعىپ كونۆەرت الۋ كەرەك. كونۆەرتتىڭ ىشىندەگى تاقىرىپقا وزدەرىنىڭ وي – پىكىرلەرىن اشىپ ايتۋ.
1 تاقىرىپ. ەگەمەن ەلىمىزدىڭ ەرتەڭىنەن نە كۇتەسىز؟
2 تاقىرىپ. تاۋەلسىز قازاقستانىمىزدىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى تۋرالى وي پىكىرىڭىز.
ءىى ءبولىم. رەبۋس جانە ءسوزجۇمباق شەشۋ
ءار توپقا جەكە – جەكە رەبۋس جانە ەكى توپقا بىردەي ءسوزجۇمباق بەرىلەدى.
جۇرگىزۋشى:
انا تىلىنە، قازاقتىڭ ەل بولىپ قالىپتاسۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسقان حان، بيلەردىڭ ەسىمى تاريحتان بەلگىلى. اق پەن قارانىڭ، شىندىق پەن جالعاننىڭ، دوستىق پەن قاستىقتىڭ ارا – جىگىن ۇستاعان زەردەلى اقىل يەلەرى، اسىل ءسوزدىڭ شەبەرى: بۇقار جىراۋ، اياز بي، جيرەنشە شەشەندەرىمىز، تولە، قازىبەك، ايتەكە بيلەرىمىز «تۋرا بيدە تۋما جوق» دەپ ادىلدىگىن ايتقان، تۋعان تىلگە دەگەن تىلەكتەرى ءبىر ەمەس پە ەدى؟! وسى دانالىق سوزدەر، اڭىز - اڭگىمەلەر، ماقال – ماتەلدەر، ۇرپاقتان – ۇرپاققا جەتتى. بۇگىنگى جاس ۇرپاق، سەندەردىڭ مىندەتتەرىڭ وسى قاسيەتتى سوزدەردىڭ ءمان – ماعىناسىن ۇعىنۋ، ءتۇسىنۋ.
ولاي بولسا، كەلەسى ءىىى ءبولىمىمىز «سوزدەردەن ماقال قۇراۋ» دەپ اتالادى.
بۇل بولىمىمىزدە وقۋشىلارعا سوزدەر بەرىلەدى، سول سوزدەر تۋرالى ماقال – ماتەلدەر ايتادى.
سوزدەر: ءتىل، ەل، وتان، ونەر - ءبىلىم.
ءىY. لوگيكالىق سۇراقتار.
1. ستول بەتى ءتورتبۇرىشتى. ونىڭ ءبىر بۇرىشىن كەسىپ تاستاسا، نەشە بۇرىشى قالادى؟ (5)
2. قاتار تۇرعان ءۇش ساننىڭ قوسىندىسى دا، كوبەيتىندىسى دە 6 – عا تەڭ؟ (1، 2، 3)
3. ءتورت قويدىڭ نەشە اياعى بار؟ (16)
4. ءبىر ساننان 5 – ءتى ازايتقاندا 10 سانى قالدى. ول قانداي سان؟ (15)
5. جانۇيادا 7 ەر بالانىڭ ءبىر – بىردەن قارىنداسى بار. جانۇيادا نەشە بالا بار؟ (8).
6. ەسەن ءبىر كۇن جاياۋلاپ،
اۋىلدان شىقتى قالاعا
قارسى كەلگەن جولىقتى
ءدال ون ەكى بالاعا.
ءار بالانىڭ الدىندا
ەكى – ەكىدەن لاقتار بار
ءار لاقتىڭ اۋزىندا
ءتورت كۇنباعىس ءدانى بار.
قالاعا وسى بالالار،
قانشا ءدان، قانشا جانۋار
اپارار ەكەن؟ – دەپ ويلاپ،
ەسەن باسىن قاتىردى،
تابا المادى اقىرى.
كانە ويلاپ كورەيىك،
ەسەنگە كومەك بەرەيىك.
(96 ءدان، 24 جانۋار)
7. اسەل شۇلىق توقىپ وتىر،
ءلايلا ساباق وقىپ وتىر،
سارا سىرماق سىرىپ وتىر،
نۇرلان ورمەك قۇرىپ وتىر.
بەكەن وتىن تاسىپ جاتىر،
داريا قازان اسىپ جاتىر،
قۋارشاعىن جۋىندىرىپ،
ءلاززات وتىر كيىندىرىپ.
الدانبايدى مۇرات ءبىراق،
اپاسىنان كامپيت سۇراپ،
جوق دەسە دە قويماي جاتىر،
بىرەر تالعا تويماي جاتىر.
قانشا بالا ويناپ وتىر؟
قانشا بالا تويماي جاتىر؟ (8 بالا)
V. جۇمباقتار شەشۋ
1. سۋعا قايناپ، سورپاسى شىقپاس. (جۇمىرتقا)
2. جاس كەزىندە قارا ورمان
جىل وزعان سايىن اعارعان. (شاش)
3. كۇنى بويى سەن ونى،
ەكى اياقتاپ باساسىڭ.
جاتار كەزدە وزىڭنەن
اۋلاقتاتىپ قاشاسىڭ. (اياق كيىم)
4. ەگىزدەر كەزىكپەيدى ءبىر – بىرىمەن،
اراسى ەكى – اق ەلى ءبىر – بىرىنەن. (اي مەن ءتۇن).
5. قاراڭعىدا جىمىڭدايدى، جانادى،
جارىق تۇسسە بىردەن ءسونىپ قالادى. ( جۇلدىز)
6. ايداھار اۋزىن اشسا ارس ەتەدى،
گاۋھارى جەرگە تۇسسە، جارق ەتەدى. (نايزاعاي)
7. وراق قۇيرىق، تاراق باس،
جاس ۇيقىنى جاراتپاس. (اتەش)
8. قۇرلىقتا جۇرە بىلمەيدى
سۋدا جۇزە بىلەدى.
ساۋىت قىلىپ ۇستىنە
كۇمىستى تىزە جۇرەدى. (بالىق)
جۇرگىزۋشى: قازاقستان - بايتاق وردام قازاعىم،
تىنىش بولسىن اسپان، جەرىڭ، ورمانىڭ.
مەن تىلەيمىن تاڭىرىمنەن جالىنا
بىرلىگى مەن بەرەكەسىن وردامنىڭ – دەي كەلە سايىسىمىزدى اياقتايمىز. تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ءبىلىمدى دە، بىلىكتى ۇرپاقتارى بوپ جۇرە بەرگەيسىزدەر.
ماقساتى: جاس ۇرپاقتى تاۋەلسىز قازاقستانىمىزدىڭ ۇيىمشىل، ەڭبەكقور ازاماتى بولۋعا تاربيەلەۋ، لوگيكالىق ويلاۋى مەن شاپشاڭدىلىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ. وقۋشىلاردىڭ ءار ءپان بويىنشا ءبىلىمىن سارالاۋ.
ءمۇعالىم: احمەتوۆا مارحاببات
سىنىپتار: 5 «ا»، 5 «ب»
ءمۇعالىم:
ويىن - تولقىن، اينالعان قاتتى اعىسقا،
تابىلعانداي تانىم دا، جات داۋىس تا.
بىرەۋ وزىپ كەلەدى قاتارىنان،
بىرەۋ ءمىنىپ جاتقاندا اپتىعىستا.
ويىن - تولقىن، جاتقانداي اسىپ، تاسىپ،
بىرەۋ مىعىم، بىرەۋلەر شالىس باسىپ.
بۇل ويىننان وتەدى عۇلاما ويلار،
جەڭسەڭ دە، جەڭىلسەڭ دە قالما جاسىپ.
- انا ءتىلى قازاعىمنىڭ قايماعى،
ءتىلىڭ سەنىڭ ءومىرىڭنىڭ ايعاعى.
بۇگىن مىنە، ويلان تاپ سايىسىنا،
بىلگىرلەرى 5 «ا»مەن 5 «ب» سىنىبى شىعادى.
ءبىزدىڭ توپ: «بولاشاق «5 «ا»سىنىپ
ءبىزدىڭ ۇرانىمىز: «ءتىل بار جەردە - ءومىر بار»
ءبىزدىڭ ولەڭىمىز: انا ءتىلىڭ ارىڭ بۇل،
ۇياتىڭ بوپ تۇر بەتتە،
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،
ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە.
ءبىزدىڭ توپ: «جاسۇلان» 5 «ب»سىنىپ
ءبىزدىڭ ۇرانىمىز: «سۇيەمىن تۋعان ءتىلدى - قازاق ءتىلىن»
ءبىزدىڭ ولەڭىمىز: ءتىلىمىزدىڭ بۇلاعى،
تىرلىكتىڭ ەل جۇرەگى،
انا ءتىلىن سۇيەمىن،
وتان ءۇشىن كۇيەمىن.
باعدارلاما 5 بولىمنەن تۇرادى.
1. تاقىرىپ اشۋ
2. رەبۋستار جانە ءسوزجۇمباق شەشۋ
3. سوزدەردەن ماقال قۇراۋ
4. لوگيكالىق تاپسىرما
5. جۇمباقتار شەشۋ
سايىسقا 5 ا، 5 ب سىنىپتار اراسىنان 14 وقۋشى قاتىسادى. ولاي بولسا ەڭ الدىمەن ەكى توپتىڭ بىلىمدەرى مەن تاپقىرلىقتارىن سىناعالى وتىرعان ءادىلقازىلار القاسىن سايلاپ الايىق.
سايىسىمىزدى باستايىق. ەكى توپقا ساتتىلىك تىلەيمىز.
جۇرگىزۋشى:
وسەر ۇلدىڭ قاي ساتتە دە بىرلىك بولماق قالاۋى،
لاۋلا، لاۋلا جەلتوقساننىڭ مۇزعا جاققان الاۋى.
وزدەرىڭدەي ءور نامىستى جاس وركەنى بار ەلدىڭ،
ەشقاشاندا ءتيىستى ەمەس ەڭكەيۋگە جالاۋى، - دەپ مۇحتار شاحانوۆ اتامىز جىرلاعانداي، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 20 جىلدىعىنا وراي وتكىزىلىپ وتىرعان سايىسىمىزدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى «تاقىرىپ اشۋ».
ەكى توپتان ەكى وقۋشى شىعىپ كونۆەرت الۋ كەرەك. كونۆەرتتىڭ ىشىندەگى تاقىرىپقا وزدەرىنىڭ وي – پىكىرلەرىن اشىپ ايتۋ.
1 تاقىرىپ. ەگەمەن ەلىمىزدىڭ ەرتەڭىنەن نە كۇتەسىز؟
2 تاقىرىپ. تاۋەلسىز قازاقستانىمىزدىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى تۋرالى وي پىكىرىڭىز.
ءىى ءبولىم. رەبۋس جانە ءسوزجۇمباق شەشۋ
ءار توپقا جەكە – جەكە رەبۋس جانە ەكى توپقا بىردەي ءسوزجۇمباق بەرىلەدى.
جۇرگىزۋشى:
انا تىلىنە، قازاقتىڭ ەل بولىپ قالىپتاسۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسقان حان، بيلەردىڭ ەسىمى تاريحتان بەلگىلى. اق پەن قارانىڭ، شىندىق پەن جالعاننىڭ، دوستىق پەن قاستىقتىڭ ارا – جىگىن ۇستاعان زەردەلى اقىل يەلەرى، اسىل ءسوزدىڭ شەبەرى: بۇقار جىراۋ، اياز بي، جيرەنشە شەشەندەرىمىز، تولە، قازىبەك، ايتەكە بيلەرىمىز «تۋرا بيدە تۋما جوق» دەپ ادىلدىگىن ايتقان، تۋعان تىلگە دەگەن تىلەكتەرى ءبىر ەمەس پە ەدى؟! وسى دانالىق سوزدەر، اڭىز - اڭگىمەلەر، ماقال – ماتەلدەر، ۇرپاقتان – ۇرپاققا جەتتى. بۇگىنگى جاس ۇرپاق، سەندەردىڭ مىندەتتەرىڭ وسى قاسيەتتى سوزدەردىڭ ءمان – ماعىناسىن ۇعىنۋ، ءتۇسىنۋ.
ولاي بولسا، كەلەسى ءىىى ءبولىمىمىز «سوزدەردەن ماقال قۇراۋ» دەپ اتالادى.
بۇل بولىمىمىزدە وقۋشىلارعا سوزدەر بەرىلەدى، سول سوزدەر تۋرالى ماقال – ماتەلدەر ايتادى.
سوزدەر: ءتىل، ەل، وتان، ونەر - ءبىلىم.
ءىY. لوگيكالىق سۇراقتار.
1. ستول بەتى ءتورتبۇرىشتى. ونىڭ ءبىر بۇرىشىن كەسىپ تاستاسا، نەشە بۇرىشى قالادى؟ (5)
2. قاتار تۇرعان ءۇش ساننىڭ قوسىندىسى دا، كوبەيتىندىسى دە 6 – عا تەڭ؟ (1، 2، 3)
3. ءتورت قويدىڭ نەشە اياعى بار؟ (16)
4. ءبىر ساننان 5 – ءتى ازايتقاندا 10 سانى قالدى. ول قانداي سان؟ (15)
5. جانۇيادا 7 ەر بالانىڭ ءبىر – بىردەن قارىنداسى بار. جانۇيادا نەشە بالا بار؟ (8).
6. ەسەن ءبىر كۇن جاياۋلاپ،
اۋىلدان شىقتى قالاعا
قارسى كەلگەن جولىقتى
ءدال ون ەكى بالاعا.
ءار بالانىڭ الدىندا
ەكى – ەكىدەن لاقتار بار
ءار لاقتىڭ اۋزىندا
ءتورت كۇنباعىس ءدانى بار.
قالاعا وسى بالالار،
قانشا ءدان، قانشا جانۋار
اپارار ەكەن؟ – دەپ ويلاپ،
ەسەن باسىن قاتىردى،
تابا المادى اقىرى.
كانە ويلاپ كورەيىك،
ەسەنگە كومەك بەرەيىك.
(96 ءدان، 24 جانۋار)
7. اسەل شۇلىق توقىپ وتىر،
ءلايلا ساباق وقىپ وتىر،
سارا سىرماق سىرىپ وتىر،
نۇرلان ورمەك قۇرىپ وتىر.
بەكەن وتىن تاسىپ جاتىر،
داريا قازان اسىپ جاتىر،
قۋارشاعىن جۋىندىرىپ،
ءلاززات وتىر كيىندىرىپ.
الدانبايدى مۇرات ءبىراق،
اپاسىنان كامپيت سۇراپ،
جوق دەسە دە قويماي جاتىر،
بىرەر تالعا تويماي جاتىر.
قانشا بالا ويناپ وتىر؟
قانشا بالا تويماي جاتىر؟ (8 بالا)
V. جۇمباقتار شەشۋ
1. سۋعا قايناپ، سورپاسى شىقپاس. (جۇمىرتقا)
2. جاس كەزىندە قارا ورمان
جىل وزعان سايىن اعارعان. (شاش)
3. كۇنى بويى سەن ونى،
ەكى اياقتاپ باساسىڭ.
جاتار كەزدە وزىڭنەن
اۋلاقتاتىپ قاشاسىڭ. (اياق كيىم)
4. ەگىزدەر كەزىكپەيدى ءبىر – بىرىمەن،
اراسى ەكى – اق ەلى ءبىر – بىرىنەن. (اي مەن ءتۇن).
5. قاراڭعىدا جىمىڭدايدى، جانادى،
جارىق تۇسسە بىردەن ءسونىپ قالادى. ( جۇلدىز)
6. ايداھار اۋزىن اشسا ارس ەتەدى،
گاۋھارى جەرگە تۇسسە، جارق ەتەدى. (نايزاعاي)
7. وراق قۇيرىق، تاراق باس،
جاس ۇيقىنى جاراتپاس. (اتەش)
8. قۇرلىقتا جۇرە بىلمەيدى
سۋدا جۇزە بىلەدى.
ساۋىت قىلىپ ۇستىنە
كۇمىستى تىزە جۇرەدى. (بالىق)
جۇرگىزۋشى: قازاقستان - بايتاق وردام قازاعىم،
تىنىش بولسىن اسپان، جەرىڭ، ورمانىڭ.
مەن تىلەيمىن تاڭىرىمنەن جالىنا
بىرلىگى مەن بەرەكەسىن وردامنىڭ – دەي كەلە سايىسىمىزدى اياقتايمىز. تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ءبىلىمدى دە، بىلىكتى ۇرپاقتارى بوپ جۇرە بەرگەيسىزدەر.