مونعولداردىڭ قازاقستان جەرىن جاۋلاپ الۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مونعولداردىڭ قازاقستان جەرىن جاۋلاپ الۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ءحىىى ع. باسىندا مونعول يمپەرياسىنىڭ قۇرىلۋى، قوعامدىق قۇرىلىسى، يمپەريانىڭ باسقىنشىلىق ساياساتىنىڭ زارداپتارى، جاۋلاپ الۋشىلارعا قارسى حالىقتار كۇرەسى جايلى جان-جاقتى
تۇسىنىك بەرۋ.
تاربيەلىك: ەلجاندىلىققا تاربيەلەۋ. تاۋەلسىزدىكتى قۇرمەتپەن سەزىنۋگە باۋلۋ.
دامىتۋشىلىق: وزىندىك جۇمىستاردى جۇرگىزدىرۋ داعدىسىن جەتىلدىرۋ، وي-ورىستەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كارتا، كينو دەرەك، مۋلتيمەديا.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ويىن ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تىرەك كەستە، سۇراق – جاۋاپ، جەكە جۇمىس، كينو دەرەك
مالىمەتىن تالداۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ:
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ – وي قوزعاۋ ستراتەگياسى بويىنشا ساۋالدار.
1. قوجا احمەت ياساۋي قاي قالادا دۇنيەگە كەلگەن. (سايرام)
2. دۇنيە جۇزىنە بەلگىلى عالىم ءال-فارابي قاي جىلدارى ءومىر سۇرگەن. (870 -950)
3. تۇرىك ءتىلىن العاش زەرتتەگەن عالىم كىم. (ماحمۋد قاشقاري)
4. جازبا ادەبيەتىنىڭ كورنەكتى وكىلى، قاراحان مەملەكەتى كەزىندە ءومىر سۇرگەن اقىن كىم. (احمەت يگۇنەكي)
5. قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ قانداي شىعارمالارىن بىلەسىڭدەر. («ديۋاني – ي حيكمەت »)
6. «ديۋاني لۇعات ات - تۇرىك» ەڭبەگىنىڭ اۆتورى. (ماحمۋد قاشقاري)
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ – بايانداۋ ءادىسى.
جوسپارى:
1. مونعوليا يمپەرياسىنىڭ قۇرىلۋى.
2. مونعول يمپەرياسىنىڭ قوعامدىق قۇرىلىسى.
3. مونعولداردىڭ قازاقستاندى جاۋلاپ الۋى.
4. جاۋلاپ الۋدىڭ زارداپتارى.
5. ۇلىستاردىڭ قۇرىلۋى.
IV. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ.
ا) ۇعىمداردىڭ ءمانىن تابۋ.
«جاساق» («ياسا») – زاڭ جيناعى.
«قۇرىلتاي» - جىلىنا ءبىر رەت بولاتىن كەڭەس.
«بارۋنگار» - وڭ قانات.
«كۋل» - ورتالىق قانات.
«مىڭباسى» - ءبىر مىڭ اسكەردىڭ باسقارۋشىسى.
«ءجۇز» - بىرنەشە ۇلىستىڭ بىرىگۋى.
«حان» - تايپا كوسەمى، مەملەكەت بيلەۋشىسى.
«ۇلىس» - ءبولىپ بەرىلگەن جەرلەر.
ب) حرونولوگيا مەن تاريح وقيعانى سايكەستەندىرۋ. سانداردى سويلەتەيىك.
1. 1162 – ەسۋگەيدىڭ قازا تابۋى.
2. 1171 – تەمۋچين مونعول تايپالارىنىڭ بيلەۋشىسى بولدى.
3. 1220 – شىڭعىسحان مەن ونىڭ ۇلى جوشىنىڭ قازا تابۋى.
4. 1189 – تەمۋچين دۇنيەگە كەلدى.
5. 1227 – تەمۋچيننىڭ شىڭعىسحان اتانۋى.
6. 1206 – وتىراردىڭ جاۋ قولىنا كوشۋى.
V. كىم تاپقىر ويىنى: ساباقتى پىسىقتاۋ ءبولىمى.
1. 10 شىڭعىسحاننىڭ ەڭ ۇلكەن ۇلى. (جوشى)
2. 10 مونعول مەملەكەتىنىڭ قۇرامىندا قانداي تايپالار بولدى.
(نايمان، كەرەي، جالايىر)
3. 10 «جاساق» (ياسا) زاڭى نەشە بولىمنەن تۇرادى. (ەكى بولىمنەن تۇرادى)
4. 20 شىڭعىسحاننىڭ اكەسى كىمدەردىڭ قولىنان قازا تاپتى. (تاتارلاردىڭ)
5. 20 1218 ج. قاي قالا مونعولدارعا سوعىسسىز بەرىلدى. (بالاساعۇن قالاسى)
6. 20 شىڭعىسحان قاشان، قاي جەردە تۋىلدى. (1162 ج. مونعوليانىڭ كەندىتاۋ ايماعىنداعى ونون ءوزىنىڭ جاعاسىندا، بولدوڭ دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلدى.)
7. 30 مونعول مەملەكەتى قانشا تۇمەن اكىمشىلىككە بيلىككە ءبولىندى. (95 تۇمەنگە)
8. 30 مونعول مەملەكەتىنىڭ ورتالىعى بولعان قالا. (قاراقورىم)
9. 30 شىڭعىسحان قازاقستان جەرىن نەشە ۇلىسقا ءبولىندى. (ءۇش ۇلىسقا ءبولىندى)
VI. باعالاۋ:
VII. ۇيگە تاپسىرما: §21 تانىمدىق كەستە تولتىرۋ.
جاۋلاپ الۋدىڭ زارداپتارى.
قالالار
ەلدى مەكەن
مادەنيەتى
شارۋاشىلىعى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ءحىىى ع. باسىندا مونعول يمپەرياسىنىڭ قۇرىلۋى، قوعامدىق قۇرىلىسى، يمپەريانىڭ باسقىنشىلىق ساياساتىنىڭ زارداپتارى، جاۋلاپ الۋشىلارعا قارسى حالىقتار كۇرەسى جايلى جان-جاقتى
تۇسىنىك بەرۋ.
تاربيەلىك: ەلجاندىلىققا تاربيەلەۋ. تاۋەلسىزدىكتى قۇرمەتپەن سەزىنۋگە باۋلۋ.
دامىتۋشىلىق: وزىندىك جۇمىستاردى جۇرگىزدىرۋ داعدىسىن جەتىلدىرۋ، وي-ورىستەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كارتا، كينو دەرەك، مۋلتيمەديا.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ويىن ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تىرەك كەستە، سۇراق – جاۋاپ، جەكە جۇمىس، كينو دەرەك
مالىمەتىن تالداۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ:
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ – وي قوزعاۋ ستراتەگياسى بويىنشا ساۋالدار.
1. قوجا احمەت ياساۋي قاي قالادا دۇنيەگە كەلگەن. (سايرام)
2. دۇنيە جۇزىنە بەلگىلى عالىم ءال-فارابي قاي جىلدارى ءومىر سۇرگەن. (870 -950)
3. تۇرىك ءتىلىن العاش زەرتتەگەن عالىم كىم. (ماحمۋد قاشقاري)
4. جازبا ادەبيەتىنىڭ كورنەكتى وكىلى، قاراحان مەملەكەتى كەزىندە ءومىر سۇرگەن اقىن كىم. (احمەت يگۇنەكي)
5. قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ قانداي شىعارمالارىن بىلەسىڭدەر. («ديۋاني – ي حيكمەت »)
6. «ديۋاني لۇعات ات - تۇرىك» ەڭبەگىنىڭ اۆتورى. (ماحمۋد قاشقاري)
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ – بايانداۋ ءادىسى.
جوسپارى:
1. مونعوليا يمپەرياسىنىڭ قۇرىلۋى.
2. مونعول يمپەرياسىنىڭ قوعامدىق قۇرىلىسى.
3. مونعولداردىڭ قازاقستاندى جاۋلاپ الۋى.
4. جاۋلاپ الۋدىڭ زارداپتارى.
5. ۇلىستاردىڭ قۇرىلۋى.
IV. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ.
ا) ۇعىمداردىڭ ءمانىن تابۋ.
«جاساق» («ياسا») – زاڭ جيناعى.
«قۇرىلتاي» - جىلىنا ءبىر رەت بولاتىن كەڭەس.
«بارۋنگار» - وڭ قانات.
«كۋل» - ورتالىق قانات.
«مىڭباسى» - ءبىر مىڭ اسكەردىڭ باسقارۋشىسى.
«ءجۇز» - بىرنەشە ۇلىستىڭ بىرىگۋى.
«حان» - تايپا كوسەمى، مەملەكەت بيلەۋشىسى.
«ۇلىس» - ءبولىپ بەرىلگەن جەرلەر.
ب) حرونولوگيا مەن تاريح وقيعانى سايكەستەندىرۋ. سانداردى سويلەتەيىك.
1. 1162 – ەسۋگەيدىڭ قازا تابۋى.
2. 1171 – تەمۋچين مونعول تايپالارىنىڭ بيلەۋشىسى بولدى.
3. 1220 – شىڭعىسحان مەن ونىڭ ۇلى جوشىنىڭ قازا تابۋى.
4. 1189 – تەمۋچين دۇنيەگە كەلدى.
5. 1227 – تەمۋچيننىڭ شىڭعىسحان اتانۋى.
6. 1206 – وتىراردىڭ جاۋ قولىنا كوشۋى.
V. كىم تاپقىر ويىنى: ساباقتى پىسىقتاۋ ءبولىمى.
1. 10 شىڭعىسحاننىڭ ەڭ ۇلكەن ۇلى. (جوشى)
2. 10 مونعول مەملەكەتىنىڭ قۇرامىندا قانداي تايپالار بولدى.
(نايمان، كەرەي، جالايىر)
3. 10 «جاساق» (ياسا) زاڭى نەشە بولىمنەن تۇرادى. (ەكى بولىمنەن تۇرادى)
4. 20 شىڭعىسحاننىڭ اكەسى كىمدەردىڭ قولىنان قازا تاپتى. (تاتارلاردىڭ)
5. 20 1218 ج. قاي قالا مونعولدارعا سوعىسسىز بەرىلدى. (بالاساعۇن قالاسى)
6. 20 شىڭعىسحان قاشان، قاي جەردە تۋىلدى. (1162 ج. مونعوليانىڭ كەندىتاۋ ايماعىنداعى ونون ءوزىنىڭ جاعاسىندا، بولدوڭ دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلدى.)
7. 30 مونعول مەملەكەتى قانشا تۇمەن اكىمشىلىككە بيلىككە ءبولىندى. (95 تۇمەنگە)
8. 30 مونعول مەملەكەتىنىڭ ورتالىعى بولعان قالا. (قاراقورىم)
9. 30 شىڭعىسحان قازاقستان جەرىن نەشە ۇلىسقا ءبولىندى. (ءۇش ۇلىسقا ءبولىندى)
VI. باعالاۋ:
VII. ۇيگە تاپسىرما: §21 تانىمدىق كەستە تولتىرۋ.
جاۋلاپ الۋدىڭ زارداپتارى.
قالالار
ەلدى مەكەن
مادەنيەتى
شارۋاشىلىعى
You Might Also Like
