اقپارات ونىڭ تۇرلەرى
شقو، اياگوز قالاسى،
«№ 5 جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەپ»
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
مۋراتكانوۆا پەريزات مۋراتوۆنا
ءپان ينفورماتيكا كلاسس 5
تاقىرىپ: اقپارات،ونىڭ تۇرلەرى.
ماقسات:
بىلىمدىلىك – وقۋشىلاردى اقپارات ۇعىمىمەن،ونىڭ تۇرلەرى جايلى ماعلۇمات بەرۋ. كۇندەلىكتى قابىلداناتىن اقپاراتتى جۇيەگە كەلتىرۋگە ۇيرەتۋ؛
دامىتۋشىلىق – وقۋشىلاردىڭ ينتەراكتيۆتى تاقتامەن جۇمىس جاساۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىك – وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن دۇرىس قاتىناسىن تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباق ءتيپى: ارالاس ساباق
ادىس-تاسىلدەر: تۇسىندىرمەلى – ءيلليۋستراتيۆتى، كورنەكىلىك، سۇراق-جاۋاپ
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ا) وقۋشىلار ءتىزىمى؛
ءا) كابينەت جاعدايى؛
ب) ساباق بارىسىمەن تانىستىرۋ.
ءىى.ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسىن ساقتاۋ ەرەجەسىن ايتىپ بەر.
ينفورماتيكا كابينەتىندە قاۋىپسىزدىك
تەحنيكاسىن ساقتاۋ ەرەجەلەرى:
1.ەەم كابينەتىنە تەك ءمۇعالىمنىڭ رۇقساتىمەن كىرۋ كەرەك.
2.كابينەتتە ءتارتىپ ساقتاۋ كەرەك.
3. كومپيۋتەر قۇرىلعىلارىنىڭ ۇستىنە زاتتار قويۋعا بولمايدى.
4. كومپيۋتەرمەن جۇمىستى اق حالات كيىپ جاساۋ كەرەك.
5. قوڭىرسىعان، كۇيگەن ءيىس شىققاندا، مىندەتتى تۇردە مۇعالىمگە ايتۋ كەرەك.
6.. ەلەكتر توگىمەن زاقىمدانعاندا، توك كوزىنەن اجىراتىپ، جاردەم شاقىرۋ كەرەك.*
7. وقۋشىلار كومپيۋتەرمەن بەرىلگەن ۋاقىت بويىنشا عانا جۇمىس جاساۋ كەرەك. (سلايدتار)
8. پەرنەتاقتانىڭ پەرنەلەرىن قاتتى باسۋعا بولمايدى.
9. قۇرىلعىلاردىڭ قوسقىش كابەلدەرىنە تيىسۋگە بولمايدى
10. مونيتور مەن كوزدىڭ ارا قاشىقتىعى 60-70سم-دەن كەم بولماۋى كەرەك.
11. دىمقىل قولمەن، دىمقىل كيىممەن كومپيۋتەرمەن جۇمىس ىستەۋگە بولمايدى.
12. ءمۇعالىمنىڭ رۇقساتىنسىز كومپيۋتەردى وشىرۋگە نەمەسە ىسكە قوسۋعا بولمايدى.
2. اقپارات دەگەن سوزگە قانداي ماعىنا بەرەسىڭدەر؟
«اقپارات» ءسوزى لاتىننىڭ ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ، مالىمەت دەگەن ۇعىمداردى بىلدىرەتىن informatio سوزىنەن شىققان. اقپاراتقا ۇزىلدى-كەسىلدى انىقتاما بەرە المايمىز.ءبىراق،اقپارات تۋرالى بىلاي ايتۋعا بولادى: اقپارات - بەلگىلى ءبىر نارسە تۋرالى تاڭبالار مەن سيگنالدار تۇرىندە ۇسىنىلاتىن مالىمەتتەر توبى.
3. اقپارات كوزى دەپ نەنى ايتامىز؟
كىم اقپاراتتى حابارلاسا سول اقپارات كوزى بولىپ تابىلادى.مىسالى،ءمۇعالىم وقۋشىلارعا جاڭا تاقىرىپ تۇسىندىرەدى.مۇندا ءمۇعالىم اقپارات كوزى بولىپ تابىلادى.
4. اقپارات قابىلداۋشى دەپ نەنى ايتامىز؟
كىمدە-كىم اقپاراتتى قابىلداپ السا،وندا ول اقپارات قابىلداۋشى بولىپ تابىلادى.مىسالى،راديودان ديكتور حابارلاما جاسايدى.مۇندا حاباردى ەستىگەن ادام اقپارات قابىلداۋشى بولىپ تابىلادى.
5. ادام اقپاراتتى قانداي تۇردە قابىلدايدى؟
ادام ءوزىنىڭ سەزىم مۇشەلەرى ارقىلى اقپاراتتى تاڭبالى جانە بەينەلى تۇردە قابىلدايدى.
6. بەينەلىك اقپارات دەگەنىمىز نە؟
بەينەلىك اقپارات دەپ تابيعات كورىنىستەرىن،كەسكىندەردى، ءدام، ءيىس، كورۋ، سەزۋ مۇشەلەرى ارقىلى
الىناتىن اقپاراتتاردى ايتادى.
7. تاڭبالىق اقپاراتقا نە جاتادى؟
تاڭبالىق اقپاراتقا ادامنىڭ سويلەسۋ جانە جازۋ تۇرىندە الاتىن اقپاراتتار جاتادى.
ءىىى. جاڭا تاقىرىپقا كىرىسپە.
ءىY.جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
اقپاراتتى ادام بالاسى تۋعاننان باستاپ قابىلداي باستايدى.اقپاراتتى قابىلداي باستاعاننان ءبىز نەنى ۇيرەنەمىز؟ ويناۋدى، وقۋدى، سويلەۋدى.ادامداردىڭ بىر-بىرىمەن قارىم-قاتىناس جاساۋى اقپاراتتى الۋىمەن باستالادى اقپاراتتى ءبىز اۋىزشا نەمەسە جازباشا تۇردە، ءتىپتى قيمىل-قوزعالىس تۇرىندە بەرە الامىز. كۇندەلىكتى جاڭالىقتارمەن تانىسا وتىرىپ، ءبىز اقپارات الامىز.ادامداردىڭ بىرىگىپ ىستەگەن كەز كەلگەن ىس-ارەكەتتەرىتەك اقپارات الماسۋمەن بولۋى مۇمكىن.
ادام اقپاراتتى قايدان الادى؟ ءبىزدى دۇنيە جۇزىندەگى كۇندەلىكتى جاڭالىقتارمەن تانىستىراتىن گازەتتەردى،راديو مەن تەلەديداردى «بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى» دەپ اتايمىز.ديكتور تەلەديدار ارقىلى «وقيعا بولىپ جاتقان جەردەن قوسىمشا حابار كەلىپ ءتۇستى» دەپ حابارلايدى. سەندەر بىر-بىرىڭنەن: «كەشە ءبىزدىڭ فۋتبول كوماندامىز جونىندە جاڭالىق ەستىدىڭ بە؟» نەمەسە «بۇگىن سوڭعى حاباردى ەستىدىڭ بە؟»دەپ سۇرايسىڭدار. بۇل مىسالداردا «اقپارات» دەگەن ءسوز بەلگىلى ءبىر حاباردىڭ،جاڭالىقتاردىڭ، وتكەن وقيعالاردىڭ مازمۇنىن بىلدىرەدى.
ادام سەزىم مۇشەلەرى ارقىلى كورەدى، ەستيدى، سەزىنەدى، ءيىستى، ءدامدى سەزەدى، ياعني اقپارات قابىلدايدى.
كوزبەن كورۋ ارقىلى ادام قورشاعان ورتا تۋرالى اقپارات الادى.
كورۋ زاتتاردىڭ تۇستەرىن، ونىڭ ولشەمىن، ءپىشىنىن تانىپ اجىراتۋعا جانە ولار الىستا ما نەمەسە جاقىندا ما، جۇرەدى مە نەمەسە جىلجىمايتىنىڭ بىلۋگە كومەكتەسەدى. كورۋ ارقىلى ءبىز كىتاپتاردى وقيمىز، تەلەديدارداعى باعدارلامالاردى قارايمىز، تابيعاتتىڭ كوركىنىڭ تاماشالايمىز. كوزدەر دەگەنىمىز الەمنىڭ تەرەزەسى. سوندىقتان كوزدەرىڭدى كۇتۋ كەرەك!
قۇلاقپەن ەستۋ ارقىلى ادام دىبىس تۇرىندە اقپارات الادى.
ءبىز ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى باسقا ادامداردىڭ سويلەگەنىڭ ەستۋ.سويلەسۋ ارقىلى ءبىز بىر-بىرىمىزگە ءوز ويىمىزدى،ءبىلىمىمىزدى بەرەمىز. تابيعاتتىڭ تاماشا دىبىستارى، مۋزىكالار دا بىزگە وتە كەرەك. وسى دىبىستار - ءبىزدى قورشاعان سۇلۋلىقتىڭ بولىگى. ايعاي-شۋ كەدەرگى جاساعانمەن پايدالى اقپارات بەرۋى مۇمكىن، مىسالى ماشينانىڭ شۋى ءبىز ءۇشىن مىنانداي اقپارات بەرەدى: ماشينا كەلە جاتىر،بايقاۋ كەرەك! ەسىندە ساقتا، قۇلاققا قاتتى ەستىلەتىن شۋ زيان،سوندىقتان كوبىرەك تىنىشتىقتا دەمالۋ كەرەك!
ءيىس سەزۋ ارقىلى دا ادام ءوزىڭ قورشاعان ورتا تۋرالى اقپارات الادى.
كوبىنەسە گۇلدەردىڭ جۇپار ءيىسى، ورماننىڭ ءيىسى قۋانىش سەزىمىن وياتادى. كەيبىر يىستەر قاۋىپ-قاتەر تۋرالى ەسكەرتەدى. مىسالى،ۇيدەگى گاز باللوننان گاز شىعىپ جاتقانى نەمەسە تاماق جەۋگە جارامسىز بولۋى تۋرالى.
ءتىل ارقىلى ادام ءدام سەزەدى،مىسالى شاي ءتاتتى نەمەسە ءتاتتى ەمەس ەكەندىگىن.
تەرى ارقىلى ادام اقپارات الادى،مىسالى زاتقا قولدى تيگىزگەندە ىستىق نەمەسە سۋىق ەكەندىگىن سەزەدى.
اقپاراتسىز ادام ءومىر سۇرە الا ما؟ ادام اقپاراتپەن نە ىستەي الادى؟
ادام اقپاراتتاردى ساقتاي الادى؛
ادام اقپارتتاردى شىعارىپ بەرە الادى؛ اقپاراتتىق پروسەستەر
ادام اقپاراتتاردى وڭدەي الادى.
اقپاراتپەن ورىندالاتىن ارەكەتتەر اقپاراتتىق پروسەستەر دەپ اتالادى.
ادامنىڭ اقپاراتتى وڭدەۋى ۇزدىكسىز پروسەسس،ءتىپتى سەندەر ۇيىقتاپ جاتقاندا دا وي پروسەسى، ياعني اقپاراتتى وڭدەۋ پروسەسى جالعاسا بەرەدى. الىنعان مالىمەتتەردى وڭدەۋ، ماتەماتيكالىق ەسەپتەردى شەشۋدى قيىن جاعدايدان شىعۋ جولىن ىزدەگەندە، ادام بۇرىن وزىندە بولماعان جاڭا اقپارات ويلاپ شىعارادى.
«№ 5 جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەپ»
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
مۋراتكانوۆا پەريزات مۋراتوۆنا
ءپان ينفورماتيكا كلاسس 5
تاقىرىپ: اقپارات،ونىڭ تۇرلەرى.
ماقسات:
بىلىمدىلىك – وقۋشىلاردى اقپارات ۇعىمىمەن،ونىڭ تۇرلەرى جايلى ماعلۇمات بەرۋ. كۇندەلىكتى قابىلداناتىن اقپاراتتى جۇيەگە كەلتىرۋگە ۇيرەتۋ؛
دامىتۋشىلىق – وقۋشىلاردىڭ ينتەراكتيۆتى تاقتامەن جۇمىس جاساۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىك – وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن دۇرىس قاتىناسىن تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباق ءتيپى: ارالاس ساباق
ادىس-تاسىلدەر: تۇسىندىرمەلى – ءيلليۋستراتيۆتى، كورنەكىلىك، سۇراق-جاۋاپ
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ا) وقۋشىلار ءتىزىمى؛
ءا) كابينەت جاعدايى؛
ب) ساباق بارىسىمەن تانىستىرۋ.
ءىى.ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسىن ساقتاۋ ەرەجەسىن ايتىپ بەر.
ينفورماتيكا كابينەتىندە قاۋىپسىزدىك
تەحنيكاسىن ساقتاۋ ەرەجەلەرى:
1.ەەم كابينەتىنە تەك ءمۇعالىمنىڭ رۇقساتىمەن كىرۋ كەرەك.
2.كابينەتتە ءتارتىپ ساقتاۋ كەرەك.
3. كومپيۋتەر قۇرىلعىلارىنىڭ ۇستىنە زاتتار قويۋعا بولمايدى.
4. كومپيۋتەرمەن جۇمىستى اق حالات كيىپ جاساۋ كەرەك.
5. قوڭىرسىعان، كۇيگەن ءيىس شىققاندا، مىندەتتى تۇردە مۇعالىمگە ايتۋ كەرەك.
6.. ەلەكتر توگىمەن زاقىمدانعاندا، توك كوزىنەن اجىراتىپ، جاردەم شاقىرۋ كەرەك.*
7. وقۋشىلار كومپيۋتەرمەن بەرىلگەن ۋاقىت بويىنشا عانا جۇمىس جاساۋ كەرەك. (سلايدتار)
8. پەرنەتاقتانىڭ پەرنەلەرىن قاتتى باسۋعا بولمايدى.
9. قۇرىلعىلاردىڭ قوسقىش كابەلدەرىنە تيىسۋگە بولمايدى
10. مونيتور مەن كوزدىڭ ارا قاشىقتىعى 60-70سم-دەن كەم بولماۋى كەرەك.
11. دىمقىل قولمەن، دىمقىل كيىممەن كومپيۋتەرمەن جۇمىس ىستەۋگە بولمايدى.
12. ءمۇعالىمنىڭ رۇقساتىنسىز كومپيۋتەردى وشىرۋگە نەمەسە ىسكە قوسۋعا بولمايدى.
2. اقپارات دەگەن سوزگە قانداي ماعىنا بەرەسىڭدەر؟
«اقپارات» ءسوزى لاتىننىڭ ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ، مالىمەت دەگەن ۇعىمداردى بىلدىرەتىن informatio سوزىنەن شىققان. اقپاراتقا ۇزىلدى-كەسىلدى انىقتاما بەرە المايمىز.ءبىراق،اقپارات تۋرالى بىلاي ايتۋعا بولادى: اقپارات - بەلگىلى ءبىر نارسە تۋرالى تاڭبالار مەن سيگنالدار تۇرىندە ۇسىنىلاتىن مالىمەتتەر توبى.
3. اقپارات كوزى دەپ نەنى ايتامىز؟
كىم اقپاراتتى حابارلاسا سول اقپارات كوزى بولىپ تابىلادى.مىسالى،ءمۇعالىم وقۋشىلارعا جاڭا تاقىرىپ تۇسىندىرەدى.مۇندا ءمۇعالىم اقپارات كوزى بولىپ تابىلادى.
4. اقپارات قابىلداۋشى دەپ نەنى ايتامىز؟
كىمدە-كىم اقپاراتتى قابىلداپ السا،وندا ول اقپارات قابىلداۋشى بولىپ تابىلادى.مىسالى،راديودان ديكتور حابارلاما جاسايدى.مۇندا حاباردى ەستىگەن ادام اقپارات قابىلداۋشى بولىپ تابىلادى.
5. ادام اقپاراتتى قانداي تۇردە قابىلدايدى؟
ادام ءوزىنىڭ سەزىم مۇشەلەرى ارقىلى اقپاراتتى تاڭبالى جانە بەينەلى تۇردە قابىلدايدى.
6. بەينەلىك اقپارات دەگەنىمىز نە؟
بەينەلىك اقپارات دەپ تابيعات كورىنىستەرىن،كەسكىندەردى، ءدام، ءيىس، كورۋ، سەزۋ مۇشەلەرى ارقىلى
الىناتىن اقپاراتتاردى ايتادى.
7. تاڭبالىق اقپاراتقا نە جاتادى؟
تاڭبالىق اقپاراتقا ادامنىڭ سويلەسۋ جانە جازۋ تۇرىندە الاتىن اقپاراتتار جاتادى.
ءىىى. جاڭا تاقىرىپقا كىرىسپە.
ءىY.جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
اقپاراتتى ادام بالاسى تۋعاننان باستاپ قابىلداي باستايدى.اقپاراتتى قابىلداي باستاعاننان ءبىز نەنى ۇيرەنەمىز؟ ويناۋدى، وقۋدى، سويلەۋدى.ادامداردىڭ بىر-بىرىمەن قارىم-قاتىناس جاساۋى اقپاراتتى الۋىمەن باستالادى اقپاراتتى ءبىز اۋىزشا نەمەسە جازباشا تۇردە، ءتىپتى قيمىل-قوزعالىس تۇرىندە بەرە الامىز. كۇندەلىكتى جاڭالىقتارمەن تانىسا وتىرىپ، ءبىز اقپارات الامىز.ادامداردىڭ بىرىگىپ ىستەگەن كەز كەلگەن ىس-ارەكەتتەرىتەك اقپارات الماسۋمەن بولۋى مۇمكىن.
ادام اقپاراتتى قايدان الادى؟ ءبىزدى دۇنيە جۇزىندەگى كۇندەلىكتى جاڭالىقتارمەن تانىستىراتىن گازەتتەردى،راديو مەن تەلەديداردى «بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى» دەپ اتايمىز.ديكتور تەلەديدار ارقىلى «وقيعا بولىپ جاتقان جەردەن قوسىمشا حابار كەلىپ ءتۇستى» دەپ حابارلايدى. سەندەر بىر-بىرىڭنەن: «كەشە ءبىزدىڭ فۋتبول كوماندامىز جونىندە جاڭالىق ەستىدىڭ بە؟» نەمەسە «بۇگىن سوڭعى حاباردى ەستىدىڭ بە؟»دەپ سۇرايسىڭدار. بۇل مىسالداردا «اقپارات» دەگەن ءسوز بەلگىلى ءبىر حاباردىڭ،جاڭالىقتاردىڭ، وتكەن وقيعالاردىڭ مازمۇنىن بىلدىرەدى.
ادام سەزىم مۇشەلەرى ارقىلى كورەدى، ەستيدى، سەزىنەدى، ءيىستى، ءدامدى سەزەدى، ياعني اقپارات قابىلدايدى.
كوزبەن كورۋ ارقىلى ادام قورشاعان ورتا تۋرالى اقپارات الادى.
كورۋ زاتتاردىڭ تۇستەرىن، ونىڭ ولشەمىن، ءپىشىنىن تانىپ اجىراتۋعا جانە ولار الىستا ما نەمەسە جاقىندا ما، جۇرەدى مە نەمەسە جىلجىمايتىنىڭ بىلۋگە كومەكتەسەدى. كورۋ ارقىلى ءبىز كىتاپتاردى وقيمىز، تەلەديدارداعى باعدارلامالاردى قارايمىز، تابيعاتتىڭ كوركىنىڭ تاماشالايمىز. كوزدەر دەگەنىمىز الەمنىڭ تەرەزەسى. سوندىقتان كوزدەرىڭدى كۇتۋ كەرەك!
قۇلاقپەن ەستۋ ارقىلى ادام دىبىس تۇرىندە اقپارات الادى.
ءبىز ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى باسقا ادامداردىڭ سويلەگەنىڭ ەستۋ.سويلەسۋ ارقىلى ءبىز بىر-بىرىمىزگە ءوز ويىمىزدى،ءبىلىمىمىزدى بەرەمىز. تابيعاتتىڭ تاماشا دىبىستارى، مۋزىكالار دا بىزگە وتە كەرەك. وسى دىبىستار - ءبىزدى قورشاعان سۇلۋلىقتىڭ بولىگى. ايعاي-شۋ كەدەرگى جاساعانمەن پايدالى اقپارات بەرۋى مۇمكىن، مىسالى ماشينانىڭ شۋى ءبىز ءۇشىن مىنانداي اقپارات بەرەدى: ماشينا كەلە جاتىر،بايقاۋ كەرەك! ەسىندە ساقتا، قۇلاققا قاتتى ەستىلەتىن شۋ زيان،سوندىقتان كوبىرەك تىنىشتىقتا دەمالۋ كەرەك!
ءيىس سەزۋ ارقىلى دا ادام ءوزىڭ قورشاعان ورتا تۋرالى اقپارات الادى.
كوبىنەسە گۇلدەردىڭ جۇپار ءيىسى، ورماننىڭ ءيىسى قۋانىش سەزىمىن وياتادى. كەيبىر يىستەر قاۋىپ-قاتەر تۋرالى ەسكەرتەدى. مىسالى،ۇيدەگى گاز باللوننان گاز شىعىپ جاتقانى نەمەسە تاماق جەۋگە جارامسىز بولۋى تۋرالى.
ءتىل ارقىلى ادام ءدام سەزەدى،مىسالى شاي ءتاتتى نەمەسە ءتاتتى ەمەس ەكەندىگىن.
تەرى ارقىلى ادام اقپارات الادى،مىسالى زاتقا قولدى تيگىزگەندە ىستىق نەمەسە سۋىق ەكەندىگىن سەزەدى.
اقپاراتسىز ادام ءومىر سۇرە الا ما؟ ادام اقپاراتپەن نە ىستەي الادى؟
ادام اقپاراتتاردى ساقتاي الادى؛
ادام اقپارتتاردى شىعارىپ بەرە الادى؛ اقپاراتتىق پروسەستەر
ادام اقپاراتتاردى وڭدەي الادى.
اقپاراتپەن ورىندالاتىن ارەكەتتەر اقپاراتتىق پروسەستەر دەپ اتالادى.
ادامنىڭ اقپاراتتى وڭدەۋى ۇزدىكسىز پروسەسس،ءتىپتى سەندەر ۇيىقتاپ جاتقاندا دا وي پروسەسى، ياعني اقپاراتتى وڭدەۋ پروسەسى جالعاسا بەرەدى. الىنعان مالىمەتتەردى وڭدەۋ، ماتەماتيكالىق ەسەپتەردى شەشۋدى قيىن جاعدايدان شىعۋ جولىن ىزدەگەندە، ادام بۇرىن وزىندە بولماعان جاڭا اقپارات ويلاپ شىعارادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مونعولداردىڭ قازاقستان جەرىن جاۋلاپ الۋ.
-
بىلىمدىلىك ماقساتى: بالالاردى قازاقتىڭ ۇلتتىق بۇيىمدارىمەن، ويۋلارىمەن، ولاردىڭ جاسالۋ، قولدانۋ جولدارىمەن تانىستىرۋدى جالعاستىرۋ، بىلىمدىلىك دەڭگەيلەرىن كوتەرۋ، ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
