مۇرىندىق جاساۋ ۇلگىسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مۇرىندىق جاساۋ ۇلگىسى
ساباقتىڭ ماقساتى: اعاشتان، سۇيەكتەن جاسالاتىن بۇيىم تۇرلەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، بۇيىم جاساۋ ءادىسىن ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن دامىتۋ. تەوريالىق بىلىمدەرىن، شىعارماشىلىق ىسكەرلىگىن ءىس جۇزىندە دامىتۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: ەڭبەك سۇيگىشتىككە، ىسكەرلىككە، شىدامدىلىققا تاربيەلەۋ.
قۇرال - جابدىقتار: ارا، ەگەۋ، پىشاق، قاشاۋ، ءتۇرپى قاعازى، سىزعىش، كارانداش، توبىلعى، جىڭعىل.
كورنەكتىلىكتەر: دايىن مۇرىندىق، مۇرىندىق سىزباسى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ءادىسى: ساراماندىق جۇمىس.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. جاڭا ساباق ءتۇسىندىرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمى بەكىتۋ.
4. وقۋشىلاردىڭ تاپسىرمانى ورىنداۋ كەزەڭى.
5. قورىتىندى.
6. باعالاۋ.
7. ۇيگە تاپسىرما.
كىرىسپە: وتكەن ساباعىمىزدا سۇيەكتەن بىرنەشە بۇيىمدار جاساۋدى ۇيرەندىك. ال ەندى بۇگىنگى ساباعىمىزدا اعاشتان بىرنەشە بۇيىمدار جاساۋدى قاراستىرامىز. قازاقتىڭ جەرى كەڭ - بايتاق ولكەدە ۇشان تەڭىز باۋ مەن ب ا ق، جيدەگى مەن توراڭعىسى، قايىڭ، قاراعاي، شىرشالى ورماندارى بار.
ءمۇعالىم: - بالالار، اعاش تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
وقۋشىلار: - اعاشتان ءۇي مۇلىكتەرىن جاساعان. ساندىق، توسەك اعاش، جاستىق اعاش، كەبەجە، بەسىك، ىدىستار ت. ب.
- ءۇي مۇلكىنەن باسقا نە جاسادى؟
- كيىز ءۇي سۇيەگىن، شانا قورا ت. ب.
- اعاش تۋرالى قانداي اڭىز بىلەسىڭدەر؟
- اعاش تۋرالى قانداي ايشىقتى سوزدەر بىلەسىڭدەر.
قازاق حالقىنىڭ كەمەڭگەر عالىمى شوقان ءۋاليحانوۆ «ءتاڭىر» اتتى ەڭبەگىندە بىزدەردىڭ اتا - بابالارىمىزدىڭ ادەتتەن تىس تابيعات قۇبىلىستارىن قاسيەتتى سانايتىندىعىن ايتا كەلە: «ايدالادا دارا وسكەن اعاش تۇنەۋگە جاراپ جاتىر. جانىنان وتكەن ءاربىر جولاۋشى ولارعا ىرىم ەتىپ الەم ماتا بايلاپ، جانىنا ىدىس - اياق تاستاپ كەتەدى، باسىنا قۇرباندىق شالادى»،- دەپ جازسا، تۇركى تىلدەس حالىقتاردىڭ ورتاق مۇراسى سانالاتىن «قورقىت اتا» كىتابىندا:
«اتىڭ اعاش دەسەم شامدانبا، اعاش!
و، مەككە مەن مادينەنىڭ ەسىگى بولعان - اعاش!
قۇدايمەن تىلدەسكەندە مۇسانىڭ اساسى بولعان - اعاش!
ەرلەردىڭ ەرى ءاليدىڭ دۇلدىلىنە ەر بولعان - اعاش!
زۇلىپقارعا ساپ بولعان - اعاش!
حاسان مەن حۇسايىنعا بەسىك بولعان - اعاش!
باسىڭا قاراسام توبەڭ كورىنبەس - اعاش!
مەنى ساعان اسار بولسا، قۇلاپ ءتۇس، اعاش!- دەپ كەلەتىن، تىكەلەي اعاشقا باعىتتالعان ايشىقتى ءسوز بار. بۇل تولعامنان ءبىز اعاشتىڭ ادامزات تۇرمىس - تىرشىلىگىندەگى قولدانىس ورنىمەن قاتار، ونىڭ اتا - بابا تانىم - تۇسىنىگىنەن الار جۇيەسىن دە وتە بايقاي الامىز.
وقۋشىلاردىڭ جىگەر - نامىسىن وياتۋعا، ىسكەرلىككە قۇلشىنىس سەپتىگىن تيگىزۋگە قاجەت دەگەن ماقال - ماتەلدى سۇرايمىن. «شەبەردىڭ قولى ورتاق»، «ونەرلى ورگە جۇزەر»، ۇستا اسپاپسىز ۇستا ەمەس».
وقۋشىلارعا ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن ەسكەرتىپ، كەزەڭ بويىنشا جۇمىس جاسايمىز.
ءى كەزەڭ
داپتەرگە مۇرىندىق سۋرەتىن سالامىز. اعاشقا ولشەمدەردى ءتۇسىرىپ قاجەتتى ويىلاتىن بولىكتەردى ولشەپ بەلگىلەيمىز.
ءىى كەزەڭ.
ۇلگى بويىنشا ولشەنگەن بولىكتەردى ارامەن كەسىپ، مۇرىندىق فورماسىنا كەلتىرىپ، پىشاقپەن جونامىز.
ءىىى كەزەڭ
دايىن بولعان بۇيىمدى ءتۇرپى قاعازىمەن ىسىپ تازالاپ، لاكتايمىز.
قورىتىندى: اعاشتان نە جاسادىق؟
مۇرىندىق نە ءۇشىن قولدانىلادى؟
مۇرىندىقتى قانداي اعاشتان جاسايدى؟
بۇيدا دەگەنىمىز نە؟
سۇيەكتەن مۇرىندىق جاساۋعا بولا ما؟
باعالاۋ: جاقسى شىققان وقۋشىلاردىڭ جۇمىستارىن ماداقتاۋ، باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: اعاشتان، سۇيەكتەن جاسالاتىن بۇيىم تۇرلەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، بۇيىم جاساۋ ءادىسىن ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن دامىتۋ. تەوريالىق بىلىمدەرىن، شىعارماشىلىق ىسكەرلىگىن ءىس جۇزىندە دامىتۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: ەڭبەك سۇيگىشتىككە، ىسكەرلىككە، شىدامدىلىققا تاربيەلەۋ.
قۇرال - جابدىقتار: ارا، ەگەۋ، پىشاق، قاشاۋ، ءتۇرپى قاعازى، سىزعىش، كارانداش، توبىلعى، جىڭعىل.
كورنەكتىلىكتەر: دايىن مۇرىندىق، مۇرىندىق سىزباسى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ءادىسى: ساراماندىق جۇمىس.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. جاڭا ساباق ءتۇسىندىرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمى بەكىتۋ.
4. وقۋشىلاردىڭ تاپسىرمانى ورىنداۋ كەزەڭى.
5. قورىتىندى.
6. باعالاۋ.
7. ۇيگە تاپسىرما.
كىرىسپە: وتكەن ساباعىمىزدا سۇيەكتەن بىرنەشە بۇيىمدار جاساۋدى ۇيرەندىك. ال ەندى بۇگىنگى ساباعىمىزدا اعاشتان بىرنەشە بۇيىمدار جاساۋدى قاراستىرامىز. قازاقتىڭ جەرى كەڭ - بايتاق ولكەدە ۇشان تەڭىز باۋ مەن ب ا ق، جيدەگى مەن توراڭعىسى، قايىڭ، قاراعاي، شىرشالى ورماندارى بار.
ءمۇعالىم: - بالالار، اعاش تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
وقۋشىلار: - اعاشتان ءۇي مۇلىكتەرىن جاساعان. ساندىق، توسەك اعاش، جاستىق اعاش، كەبەجە، بەسىك، ىدىستار ت. ب.
- ءۇي مۇلكىنەن باسقا نە جاسادى؟
- كيىز ءۇي سۇيەگىن، شانا قورا ت. ب.
- اعاش تۋرالى قانداي اڭىز بىلەسىڭدەر؟
- اعاش تۋرالى قانداي ايشىقتى سوزدەر بىلەسىڭدەر.
قازاق حالقىنىڭ كەمەڭگەر عالىمى شوقان ءۋاليحانوۆ «ءتاڭىر» اتتى ەڭبەگىندە بىزدەردىڭ اتا - بابالارىمىزدىڭ ادەتتەن تىس تابيعات قۇبىلىستارىن قاسيەتتى سانايتىندىعىن ايتا كەلە: «ايدالادا دارا وسكەن اعاش تۇنەۋگە جاراپ جاتىر. جانىنان وتكەن ءاربىر جولاۋشى ولارعا ىرىم ەتىپ الەم ماتا بايلاپ، جانىنا ىدىس - اياق تاستاپ كەتەدى، باسىنا قۇرباندىق شالادى»،- دەپ جازسا، تۇركى تىلدەس حالىقتاردىڭ ورتاق مۇراسى سانالاتىن «قورقىت اتا» كىتابىندا:
«اتىڭ اعاش دەسەم شامدانبا، اعاش!
و، مەككە مەن مادينەنىڭ ەسىگى بولعان - اعاش!
قۇدايمەن تىلدەسكەندە مۇسانىڭ اساسى بولعان - اعاش!
ەرلەردىڭ ەرى ءاليدىڭ دۇلدىلىنە ەر بولعان - اعاش!
زۇلىپقارعا ساپ بولعان - اعاش!
حاسان مەن حۇسايىنعا بەسىك بولعان - اعاش!
باسىڭا قاراسام توبەڭ كورىنبەس - اعاش!
مەنى ساعان اسار بولسا، قۇلاپ ءتۇس، اعاش!- دەپ كەلەتىن، تىكەلەي اعاشقا باعىتتالعان ايشىقتى ءسوز بار. بۇل تولعامنان ءبىز اعاشتىڭ ادامزات تۇرمىس - تىرشىلىگىندەگى قولدانىس ورنىمەن قاتار، ونىڭ اتا - بابا تانىم - تۇسىنىگىنەن الار جۇيەسىن دە وتە بايقاي الامىز.
وقۋشىلاردىڭ جىگەر - نامىسىن وياتۋعا، ىسكەرلىككە قۇلشىنىس سەپتىگىن تيگىزۋگە قاجەت دەگەن ماقال - ماتەلدى سۇرايمىن. «شەبەردىڭ قولى ورتاق»، «ونەرلى ورگە جۇزەر»، ۇستا اسپاپسىز ۇستا ەمەس».
وقۋشىلارعا ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن ەسكەرتىپ، كەزەڭ بويىنشا جۇمىس جاسايمىز.
ءى كەزەڭ
داپتەرگە مۇرىندىق سۋرەتىن سالامىز. اعاشقا ولشەمدەردى ءتۇسىرىپ قاجەتتى ويىلاتىن بولىكتەردى ولشەپ بەلگىلەيمىز.
ءىى كەزەڭ.
ۇلگى بويىنشا ولشەنگەن بولىكتەردى ارامەن كەسىپ، مۇرىندىق فورماسىنا كەلتىرىپ، پىشاقپەن جونامىز.
ءىىى كەزەڭ
دايىن بولعان بۇيىمدى ءتۇرپى قاعازىمەن ىسىپ تازالاپ، لاكتايمىز.
قورىتىندى: اعاشتان نە جاسادىق؟
مۇرىندىق نە ءۇشىن قولدانىلادى؟
مۇرىندىقتى قانداي اعاشتان جاسايدى؟
بۇيدا دەگەنىمىز نە؟
سۇيەكتەن مۇرىندىق جاساۋعا بولا ما؟
باعالاۋ: جاقسى شىققان وقۋشىلاردىڭ جۇمىستارىن ماداقتاۋ، باعالاۋ.
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: ساياسي قۋعىن سۇرگىن جانە حالىقتار دەپورتاسياسى (پرەزەنتاسياسىمەن)
