مۋزىكا جانە تابيعاتتىڭ كوڭىل كۇيى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «مۋزىكا جانە تابيعاتتىڭ كوڭىل كۇيى»
«سارىارقا». قۇرمانعازى – تىڭداۋ.
«كەڭ دالا». ي. نۇسىپبايەۆ – ۇيرەنۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرۋگە قاجەتتى داعدى دەڭگەيىن انىقتاۋ. مۋزىكالىق شىعارمالار نەگىزىندە قورشاعان ورتا، تابيعات تۋرالى وي - پىكىرىن انىقتاۋ. بالالاردى ادەمىلىككە، اسەمدىككە، تابيعاتتى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ مىندەتى:
1. مۋزىكانىڭ مازمۇنىن تۇسىنۋگە، قورىتىندى جاساۋعا باعىتتاۋ.
2. مۋزىكالىق ساۋاتتىلىقتارىن ارتتىرۋ.
3. تۋعان جەردىڭ، ەلىمىزدىڭ كەڭدىگىن، سۇلۋ تابيعاتىن، بايتاق دالاسىن، بيىك تاۋلارىن، ءمولدىر سۋلارىن بالا جۇرەگىمەن سەزىپ، ونى تانىپ بىلۋگە، قادىرلەۋگە، ايالاۋعا تاربيەلەۋ، باۋلۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: وقۋلىقپەن جۇمىس:
«مۋزىكا جانە تابيعاتتىڭ كوڭىل كۇيى» تاقىرىبى وقىلادى.
تاقىرىپ مازمۇنىنا سايكەس بەينەلى كارتينالار كورسەتىپ، چايكوۆسكييدىڭ «جىل مەزگىلدەرى» شىعارماسىنان ۇزىندىلەر تىڭداۋعا بولادى.
تاقتادا ءىلۋلى تۇرعان تابيعاتتىڭ كورىنىسى، الما باعى، بيىك تاۋ، اعىپ جاتقان وزەن، ءتورت تۇلىكتىڭ سۋرەتتەرى، دالادا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ادامدار، ت. ب. ءتۇرلى ءتۇستى سۋرەت بويىنشا بالالار ويلارىن ورتاعا سالادى.
قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلى – قازاقتىڭ كۇيشى كومپوزيتورى، اسپاپتىق مۋزىكانىڭ (كۇيدىڭ) كلاسسيگى. قۇرمانعازىنىڭ بۇكىل ءومىرى مەن ونەرى الەۋمەتتىك ادىلەتسىزدىك پەن قاناۋشىلىققا، وزبىرلىققا قارسى كۇرەس جولىندا ءوتتى. بي - بولىستار مەن بايلاردىڭ قۋدالاۋى، تۇرمەگە قاماتۋى قۇرمانعازىنى قاجىتا المادى. دومبىراسىن قارۋ ەتىپ، قيىندىقتارعا قارسى كۇرەستى.
مۋزىكا تىڭداۋ: قۇرمانعازىنىڭ «سارىارقاسى» تەك كۇي فورماسىنىڭ شەگىندە قالىپ قويمايتىن شىعارما. وي جاي عانا كەڭ دە جازىق دالانىڭ سۋرەتى ەمەس. «سارىارقا» - ەركىندىك ىزدەگەنى حالىقتىڭ جان دۇنيەسى، تۇلعاسى. تىڭداعان بەتتە كوز الدىڭا قازاقتىڭ سارى دالاسى، شەجىرەسى، تاريحى، قازاق ۇلتىنىڭ ءومىرى، تىرشىلىگى كەلەدى.
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ:
- «سارىارقا» كۇيىن بۇرىن ەستىدىڭ بە؟
- كۇيدى تىڭداعاندا قانداي اسەر الدىڭ؟
داۋىس جاتتىعۋى:
داۋىس جاتتىعۋى كەزىندە ديكسيا تازا بولۋ ءۇشىن، داۋىستى دىبىستاردى سوزىپ ايتۋدى، كەرىسىنشە، داۋىسسىز دىبىستاردى بارىنشا قىسقا ورىنداۋدى تالاپ ەتۋ كەرەك.
ءان بالالاردىڭ ۇيرەنۋىنە جەڭىل، داۋىس دياپازونىنا لايىق جازىلعان، ادەمى كۇيلەر تىڭداعاننان كەيىن، ءاندى ۇيرەنۋ بالالارعا قيىندىق تۋعىزبايدى.
ءان ۇيرەنۋ: ي. نۇسىپبايەۆتىڭ «كەڭ دالا» ءانى كوڭىلدى، سەرگەك، شات سەزىممەن ورىندالادى. ءاننىڭ مازمۇنى قاراپايىم سوزدەرمەن جازىلعان، بالاعا ۇيرەنۋگە، جاتتاۋعا جەڭىل. وقۋلىقتاعى سۋرەت بويىنشا اڭگىمە ۇيىمداستىرىپ، وقۋشىلارعا تۋعان اۋىلىن، ونىڭ اسەم تابيعاتىن، جاسىل جايلاۋىن ەسكە ءتۇسىرىپ، ونى انمەن جەتكىزۋگە ىنتالاندىرامىز. ءاننىڭ ىرعاعىن وقۋلىقتا بەرىلگەن سۋرەت بويىنشا، اسپاپتاردى ۇرىپ ويناتىپ، ءىس - قيمىلمەن ساباققا باۋلي الساق، ول ەكى ارادا بايلانىس دامي تۇسەدى. سوندىقتان سۇيەمەلدەۋسىز، وزىنە ىڭعايلى داۋىس مانەرى مەن قيمىلدى وزدەرى ويلاپ تابادى.
«ويقوزعاۋ» سۇراق - جاۋاپ سايىسى.
1. ءان ساعان ۇنادى ما؟
2. ءان قالاي ورىندالدى؟
3. سەن جازدا اۋىلعا اتا - اجەڭە قىدىرىپ باردىڭ با؟
4. سەنىڭ كوڭىل كۇيىڭ قالاي بولدى؟
5. سۋرەتكە قانداي ات قويار ەدىڭ؟
سەرگىتۋ ءساتى:
قوزعالىسسىز ءومىر جوق.
بي سۇيمەيتىن بالا جوق.
«سارىارقا» كۇيىنە «جورعا» ءبيى.
شىعارماشىلىق جۇمىس:
مۋزىكا تىڭداي وتىرىپ، تابيعات بەينەسىن سۋرەتتەۋ.
ساباق سوڭىندا كوڭىلدى مۋزىكا ويناتىپ قويىپ، وزدەرىنىڭ قالاۋى بويىنشا ءارتۇرلى گۇلدىڭ سۋرەتىن سالعىزامىز. وقۋشىلاردىڭ سالعان سۋرەتتەرى باعالانىپ، ويقوزعاۋ سۇراقتارى قويىلادى.
قورىتۋ:
مۋزىكالىق شىعارمانىڭ مازمۇنى بويىنشا جۇمىس.
- سۋرەتكە نەنىڭ بەينەسىن سالدىڭ؟
- تابيعات بەينەسىن قانداي بوياۋلارمەن بويادىڭ؟
- سۋرەت سالۋعا مۋزىكا قالاي اسەر ەتتى؟
- تابيعات تۋرالى مۋزىكا قانداي بولۋى كەرەك؟
- تابيعات پەن مۋزىكانى ءبولىپ تاستاۋعا بولا ما؟
«سارىارقا». قۇرمانعازى – تىڭداۋ.
«كەڭ دالا». ي. نۇسىپبايەۆ – ۇيرەنۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرۋگە قاجەتتى داعدى دەڭگەيىن انىقتاۋ. مۋزىكالىق شىعارمالار نەگىزىندە قورشاعان ورتا، تابيعات تۋرالى وي - پىكىرىن انىقتاۋ. بالالاردى ادەمىلىككە، اسەمدىككە، تابيعاتتى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ مىندەتى:
1. مۋزىكانىڭ مازمۇنىن تۇسىنۋگە، قورىتىندى جاساۋعا باعىتتاۋ.
2. مۋزىكالىق ساۋاتتىلىقتارىن ارتتىرۋ.
3. تۋعان جەردىڭ، ەلىمىزدىڭ كەڭدىگىن، سۇلۋ تابيعاتىن، بايتاق دالاسىن، بيىك تاۋلارىن، ءمولدىر سۋلارىن بالا جۇرەگىمەن سەزىپ، ونى تانىپ بىلۋگە، قادىرلەۋگە، ايالاۋعا تاربيەلەۋ، باۋلۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: وقۋلىقپەن جۇمىس:
«مۋزىكا جانە تابيعاتتىڭ كوڭىل كۇيى» تاقىرىبى وقىلادى.
تاقىرىپ مازمۇنىنا سايكەس بەينەلى كارتينالار كورسەتىپ، چايكوۆسكييدىڭ «جىل مەزگىلدەرى» شىعارماسىنان ۇزىندىلەر تىڭداۋعا بولادى.
تاقتادا ءىلۋلى تۇرعان تابيعاتتىڭ كورىنىسى، الما باعى، بيىك تاۋ، اعىپ جاتقان وزەن، ءتورت تۇلىكتىڭ سۋرەتتەرى، دالادا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ادامدار، ت. ب. ءتۇرلى ءتۇستى سۋرەت بويىنشا بالالار ويلارىن ورتاعا سالادى.
قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلى – قازاقتىڭ كۇيشى كومپوزيتورى، اسپاپتىق مۋزىكانىڭ (كۇيدىڭ) كلاسسيگى. قۇرمانعازىنىڭ بۇكىل ءومىرى مەن ونەرى الەۋمەتتىك ادىلەتسىزدىك پەن قاناۋشىلىققا، وزبىرلىققا قارسى كۇرەس جولىندا ءوتتى. بي - بولىستار مەن بايلاردىڭ قۋدالاۋى، تۇرمەگە قاماتۋى قۇرمانعازىنى قاجىتا المادى. دومبىراسىن قارۋ ەتىپ، قيىندىقتارعا قارسى كۇرەستى.
مۋزىكا تىڭداۋ: قۇرمانعازىنىڭ «سارىارقاسى» تەك كۇي فورماسىنىڭ شەگىندە قالىپ قويمايتىن شىعارما. وي جاي عانا كەڭ دە جازىق دالانىڭ سۋرەتى ەمەس. «سارىارقا» - ەركىندىك ىزدەگەنى حالىقتىڭ جان دۇنيەسى، تۇلعاسى. تىڭداعان بەتتە كوز الدىڭا قازاقتىڭ سارى دالاسى، شەجىرەسى، تاريحى، قازاق ۇلتىنىڭ ءومىرى، تىرشىلىگى كەلەدى.
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ:
- «سارىارقا» كۇيىن بۇرىن ەستىدىڭ بە؟
- كۇيدى تىڭداعاندا قانداي اسەر الدىڭ؟
داۋىس جاتتىعۋى:
داۋىس جاتتىعۋى كەزىندە ديكسيا تازا بولۋ ءۇشىن، داۋىستى دىبىستاردى سوزىپ ايتۋدى، كەرىسىنشە، داۋىسسىز دىبىستاردى بارىنشا قىسقا ورىنداۋدى تالاپ ەتۋ كەرەك.
ءان بالالاردىڭ ۇيرەنۋىنە جەڭىل، داۋىس دياپازونىنا لايىق جازىلعان، ادەمى كۇيلەر تىڭداعاننان كەيىن، ءاندى ۇيرەنۋ بالالارعا قيىندىق تۋعىزبايدى.
ءان ۇيرەنۋ: ي. نۇسىپبايەۆتىڭ «كەڭ دالا» ءانى كوڭىلدى، سەرگەك، شات سەزىممەن ورىندالادى. ءاننىڭ مازمۇنى قاراپايىم سوزدەرمەن جازىلعان، بالاعا ۇيرەنۋگە، جاتتاۋعا جەڭىل. وقۋلىقتاعى سۋرەت بويىنشا اڭگىمە ۇيىمداستىرىپ، وقۋشىلارعا تۋعان اۋىلىن، ونىڭ اسەم تابيعاتىن، جاسىل جايلاۋىن ەسكە ءتۇسىرىپ، ونى انمەن جەتكىزۋگە ىنتالاندىرامىز. ءاننىڭ ىرعاعىن وقۋلىقتا بەرىلگەن سۋرەت بويىنشا، اسپاپتاردى ۇرىپ ويناتىپ، ءىس - قيمىلمەن ساباققا باۋلي الساق، ول ەكى ارادا بايلانىس دامي تۇسەدى. سوندىقتان سۇيەمەلدەۋسىز، وزىنە ىڭعايلى داۋىس مانەرى مەن قيمىلدى وزدەرى ويلاپ تابادى.
«ويقوزعاۋ» سۇراق - جاۋاپ سايىسى.
1. ءان ساعان ۇنادى ما؟
2. ءان قالاي ورىندالدى؟
3. سەن جازدا اۋىلعا اتا - اجەڭە قىدىرىپ باردىڭ با؟
4. سەنىڭ كوڭىل كۇيىڭ قالاي بولدى؟
5. سۋرەتكە قانداي ات قويار ەدىڭ؟
سەرگىتۋ ءساتى:
قوزعالىسسىز ءومىر جوق.
بي سۇيمەيتىن بالا جوق.
«سارىارقا» كۇيىنە «جورعا» ءبيى.
شىعارماشىلىق جۇمىس:
مۋزىكا تىڭداي وتىرىپ، تابيعات بەينەسىن سۋرەتتەۋ.
ساباق سوڭىندا كوڭىلدى مۋزىكا ويناتىپ قويىپ، وزدەرىنىڭ قالاۋى بويىنشا ءارتۇرلى گۇلدىڭ سۋرەتىن سالعىزامىز. وقۋشىلاردىڭ سالعان سۋرەتتەرى باعالانىپ، ويقوزعاۋ سۇراقتارى قويىلادى.
قورىتۋ:
مۋزىكالىق شىعارمانىڭ مازمۇنى بويىنشا جۇمىس.
- سۋرەتكە نەنىڭ بەينەسىن سالدىڭ؟
- تابيعات بەينەسىن قانداي بوياۋلارمەن بويادىڭ؟
- سۋرەت سالۋعا مۋزىكا قالاي اسەر ەتتى؟
- تابيعات تۋرالى مۋزىكا قانداي بولۋى كەرەك؟
- تابيعات پەن مۋزىكانى ءبولىپ تاستاۋعا بولا ما؟
You Might Also Like
-
«عۇندار تاريحى. عۇن مەملەكەتىنىڭ قالىپتاسۋى» (6 - سىنىپ)
