InfoHub Logo

ەرتە زاماندا قازاق ەلىن ءالسىن - ءالى جاۋ شاۋىپ، ەل بىردە ولاي، بىردە بۇلاي اۋىپ، مال جانى قىرىلىپ، ەل باسىنا اۋىر كۇن تۋىپتى، سونداي قيلى دا قاسىرەتتى جىلدىڭ بىرىندە ناۋرىز دەگەن قاريا وزىنە قاراستى ەلىن باستاپ ەلگە قامال، مالعا جايلى ءبىر قونىس قوپالى ايماقتى قىستاپتى. قۇداي وڭداپ، سول جىلى ازاماتتارى شابۋىل جاساعان جاۋدى جەڭىپ، مالجاندارى قىستان امان ەسەن شىعىپ، ەل - جۇرت مارە سارە بولىپتى.

ناۋرىز قارت ۇلكەن ەسەپشى، استرونوم ەكەن، ول كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلگەن، جەر بەتىنىڭ بۋسانعان ءدال 22 - ناۋرىز كۇنى ەرتە تۇرىپ ەل ارالاپ «بۇگىن ۇلىستىڭ باستالار كۇنى، كۇنمەن ءتۇننىڭ تەڭەلگەن، بوتا بوزداپ، قوي قوزدايتىن قاسيەتتى كۇن، جان - جانۋار، وسىمدىكتەردىڭ ءوسىپ ونەتىن، جەر انادان قۋات الىپ، ەرەكشە كۇيگە ەنەتىن كۇن، سوندىقتان بارلىق ءۇي توي جاساڭدار! بۇدان بىلايعى اتار تاڭ – كورەر جىلدارىمىز بۇگىنگىدەي قۋانىش مەرەكەمەن باستالار بولسىن! ۇرپاقتارىمىزدىڭ كوڭىلىن قايعى – قاسىرەت تورلاماسىن!»،- دەپ ءامىر ەتىپتى.

سوندا قارياعا كەمپىرى كۇلىپ: اۋ، شال! ەلىڭدە ارىقشىلىق ۋاقىتتا توي جاسا دەدىڭ، قىسىلىپ ارەڭ شىققان جۇرت تويدى نەسىمەن جاسايدى؟،- دەپتى.
وعان قارت كۇلىپ: تويدىڭ قىزىعى بايلىق پەن قارىن تويدىرۋدا ەمەس، قايتا كوڭىل كوتەرىپ، رۋحاني ازىق الۋدا، كوپپەن بىرگە كوڭىلدى وتىرىپ ىشكەن ءبىر ۇرتتام قارا سۋ مەن ءبىر اياق كوجەنىڭ نارقى ەسەرلىكپەن وتكەن 40 كۇندىك ساۋىق پەن 40جىل جيناعان بايلىقتان ارتىق، ال ەندى كەمپىر وتىرماي سەندە قابىڭنىڭ ءتۇبىن قاق،- دەپتى. قاپتان ءبىر كارى جىلىك پەن بىرنەشە كەسەك ەت شىعىپتى.

ونى كورگەن قارت كەمپىرىنە ماقتانىپ! «جارايسىڭ، كەمپىرىم! تۇپ - تۋرا ءبىر تويدىڭ ەتىن ساقتاپسىڭ، دەرەۋ قازانعا سال: قازاننىڭ قۇلاعىنا ءتورت جاپىراق ماي قوي، ونىڭ بىرەۋىن پىسقاندا ءوزىڭ جە، بىرەۋىن ۇلكەن بالاڭا بەر، بىرەۋىن كۇيەۋ بالاڭا بەر، بىرەۋىن نەمەرەڭە بەر، كارى جىلىكتى قاريالارعا تارت قالعان ەتتەردى تۋراپ كوجەگە سالىپ جىبەر جانە كوجەگە ارپا، بيداي، تۇز، قۇرت(ايران، قاتىق ) سياقتى جەتى ءتۇرلى ءدام قوسىلسىن. كارى جىلىك بابالار ءداستۇرىنىڭ جالعاسى، ءدان ءوسىپ وركەندەۋدىڭ بەلگىسى بولسىن، سۋ مەن تۇز ۇرپاقتارىمىزدىڭ ءدام تۇزى جاراسىپ ماڭگى تاتۋ – ءتاتتى وتۋىنە دانەكەر بولسىن، ايران، قاتىق ايرانداي ۇيىپ، باسىمىزدىڭ ومىرلىك ءبىر بولىپ اق كوڭىل ادال نيەتتە بولاتىندىعىمىزدىڭ كۋاسى بولسىن، ال قازان قۇلاعىنا قويىپ پىسىرىلگەن ءتورت جاپىراق ماي، ءتورت تۇلىگىمىز ساي، باي - باقىتتى تۇرمىس كەشىرۋىمىزدىڭ ومىرلىك باستاماسى بولسىن، بۇگىنگى وسى تاعامنان ءدام تاتقان ۇلكەن - كىشى، كارى - جاسقا تۇگەل ءبىر – ءبىر جاس قوسىپ، وسى توي ءار جىلى ءدال وسى كۇنى ءاربىر وتباسى مىندەتتى تۇردە وتكىزىلىپ وتىرسىن!»، دەگەن ەكەن.

ءسويتىپ ناۋرىز قارتتىڭ ەلى قاپ تۇبىندە قالعان ەتتەرىن تۇگەل قازانعا سالىپ ۇلان اسىر توي جاساپ، جاداپ جۇرگەن كوڭىلدەرىڭ كوتەرىپتى. ەل قارياعا العىسىن جاۋدىرىپ، توي قىزىعىن الدە نەشە كۇنگە جالعاستىرىپتى.
انە - مىنە دەگەنشە جاز شىعىپ، كۇز كەلىپ، كوزدى اشىپ – جۇمعانشا قىستا ءوتىپ، تاعى دا كوكتەم كەلىپتى. ەل ناۋرىز قاريانىڭ ۇيعارىمى بويىنشا، كوكتەم تويىنا ەرەكشە ازىرلەنىپتى. قاريا بۇل رەت جان - جاققا ات شاپتىرىپ، تويعا ماڭايداعى الىس - جاقىن ەلدىڭ ءبارىن شاقىرىپتى. تويعا شاقىرۋشىنىڭ ءبىرى الاشا حانعا بارىپ «تاقسىر، ءسىزدى اۋىلىمىزدا وتەتىن تويعا شاقىرىپ كەلدىم»،- دەپتى، حان ودان: «اۋ، بۇل قاي ۋاقىتتا جاسالعان توي، توي دەگەن جاز بەن كۇزدە جاسالىنباۋشى ما ەدى؟ ول كىمنىڭ تويى»،- دەپ تاڭدانا سۇراپتى، تويعا شاقىرعان جىگىت نە دەرىن بىلمەي ساسقالاقتاپ: «

ناۋرىز دەگەن قاريانىڭ تويى، ناۋرىزدىڭ تويى»،- دەگەن ەكەن.
سول كۇنى اۋا رايى اسا جايلى بولسا كەرەك، حان شاپانىن جامىلىپ دالاعا شىققان ەكەن، توبەسىنەن قيقۋلاپ قازدار ۇشىپ ءوتىپتى، كوزىنە دالا توسىندە تەبىندەپ كەلە جاتقان جاسىل وركەندەر شوقتاي باسىلىپتى. سوندا حان كوكىرەگىن كەرە دەم الىپ «بۇل ءبىر ومىرشەڭ ولمەس توي بولىپ، عاسىردان - عاسىرعا جالعاسقالى تۇر ەكەن»،- دەپ سۇيىنە ءتىل قاتىپتى، ءسۇيتىپ، سول توي «ناۋرىز تويى» جەتى ءدامدى بىرىكتىرىپ جاساعان كوجە «ناۋرىز كوجە» توي وتكەن اي «ناۋرىز ايى» اتالىپ كەتىپتى.