نەلىكتەن مەن جانە مەنىڭ مەكتەبىم وزگەرۋى كەرەك؟
نەلىكتەن مەن جانە مەنىڭ مەكتەبىم وزگەرۋى كەرەك؟
ءبىر ءسات جان - جاعىڭا كوز جۇگىرتىپ قاراساڭ جاڭا زامان، جاڭا تالاپ، جاڭا الەمدى كورەسىڭ. قارقىندى دامىپ جاتقان الەم وزگەرىستەرگە تولى. ءححى عاسىر تىڭ يدەيالار مەن جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ عاسىرىنا اينالعان.
الەمنىڭ كوز ىلەستىرمەي دامۋىنا وراي اياعىنا تىك تۇرىپ، كوش باستاپ كەلە جاتقان ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ دە دامىعان ەلدەر قاتارىنان كورىنۋى ءۇشىن جاڭا ۇستانىمدار ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى مەن ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك مادەنيەتىمىزگە مەيلىنشە وزگەرىستەر ەنگىزۋ تالابى تۋىندايدى. ويتكەنى الەم قازىرگى كۇنى "ءبىلىم قوعامىن" جانە "ءبىلىم ەكونوميكاسىن" قۇرۋ باعىتىندا. سوندىقتان دا بۇل يدەيا بۇكىل ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە رەفورما جۇرگىزىپ، ونى مودەرنيزاسيالاۋدى قاجەتتەيدى. (ا. ءالىموۆ، 2013)
الەمدىك تاجىريبەدەن الىپ قاراساق ءبىلىم سالاسىنا ينۆەستيسيا سالىپ، ۇرپاقتىڭ زياتكەرلىك ساپاسىن كوتەرۋ ارقىلى مەملەكەتتىڭ جالپى قۋاتىن الدىعا سۇيرەگەن ەلدەر قاتارىنان كورىنىپ جۇرگەن گەرمانيانى، فينليانديا، جاپونيانى، جۇڭگو مەن مالايزيا ەلدەرىنىڭ قايسىسىنىڭ بولماسىن جەر بايلىعى قازاق ەلىنىڭ شالىمىنا دا كەلمەيدى. عىلىم مەن مادەنيەتتىڭ جىلىگىن شاعىپ، مايىن ىشكەن شىعىس ەلدەرى ەڭ الدىمەن سانا تاربيەسىن العان ار - ۇجداندى جاستاردىڭ، تاربيە مەن ءبىلىمدى قاتار جيناعان تالانت يەلەرىنىڭ ۇلتتىڭ باعىن اشاتىنىن جەتە تۇسىنگەن. وسى تۇرعىدا دامىعان مەملەكەتتەر اراسىندا ەسكى ءداستۇر مەن جاڭا يدەيالاردى ۇشتاستىرا بىلەتىن ياعني كيمونو كيىپ، حرامعا بارىپ سونىمەن بىرگە جوعارى تەحنولوگيالار سالاسىندا سونى جاڭالىقتار جاسايتىن جاپوندىقتاردان الار ۇلگىمىز كوپ. جاپونيانىڭ جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋگە زور كوڭىل بولگەن حالىق ەكەنىن ولاردىڭ تاريحىنان بىلەمىز. 1879 جىلى ەلىن تەكسەرۋ ماقساتىمەن ارالاعان يمپەراتور مەيدزي وقۋشىلاردىڭ ادامگەرشىلىك تاربيەسىنىڭ جاعدايىنان قاتتى شوشىنىپ، كوپ كەشىكپەي "ءبىلىم ءبرۋدىڭ ۇلى ۇستانىمدارى" اتتى جارلىق شىعاردى. وسىدان كەيىن كونفۋسييلىك مورالدىق ەتيكالىق تاربيەلەۋ جانە ءبىلىم بەرۋ ۇستانىمدارىنا ورالۋ باستالدى. "ادامدار الدىمەن وزىندە رۋحانيلىقتى تاربيەلەپ، ادامگەرشىلىك قاعيدالارىن ۇستانۋى كەرەك، سودان كەيىن وزدەرىنىڭ قابىلەتىنە سايكەس ءارتۇرلى پاندەردى يگەرۋىنە بولادى"، - دەپ اتاپ وتىلگەن ەكەن قۇجاتتا. بۇگىنگى كۇنگە دەيىن وسى قۇجاتتى باسشىلىققا الا وتىرىپ ءبىلىم بەرىپ كەلە جاتقان الىپ يمپەريانىڭ جەتىستىكتەرى تاڭداي قاقتىرارلىق.
ءبىر ءسات جان - جاعىڭا كوز جۇگىرتىپ قاراساڭ جاڭا زامان، جاڭا تالاپ، جاڭا الەمدى كورەسىڭ. قارقىندى دامىپ جاتقان الەم وزگەرىستەرگە تولى. ءححى عاسىر تىڭ يدەيالار مەن جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ عاسىرىنا اينالعان.
الەمنىڭ كوز ىلەستىرمەي دامۋىنا وراي اياعىنا تىك تۇرىپ، كوش باستاپ كەلە جاتقان ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ دە دامىعان ەلدەر قاتارىنان كورىنۋى ءۇشىن جاڭا ۇستانىمدار ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى مەن ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك مادەنيەتىمىزگە مەيلىنشە وزگەرىستەر ەنگىزۋ تالابى تۋىندايدى. ويتكەنى الەم قازىرگى كۇنى "ءبىلىم قوعامىن" جانە "ءبىلىم ەكونوميكاسىن" قۇرۋ باعىتىندا. سوندىقتان دا بۇل يدەيا بۇكىل ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە رەفورما جۇرگىزىپ، ونى مودەرنيزاسيالاۋدى قاجەتتەيدى. (ا. ءالىموۆ، 2013)
الەمدىك تاجىريبەدەن الىپ قاراساق ءبىلىم سالاسىنا ينۆەستيسيا سالىپ، ۇرپاقتىڭ زياتكەرلىك ساپاسىن كوتەرۋ ارقىلى مەملەكەتتىڭ جالپى قۋاتىن الدىعا سۇيرەگەن ەلدەر قاتارىنان كورىنىپ جۇرگەن گەرمانيانى، فينليانديا، جاپونيانى، جۇڭگو مەن مالايزيا ەلدەرىنىڭ قايسىسىنىڭ بولماسىن جەر بايلىعى قازاق ەلىنىڭ شالىمىنا دا كەلمەيدى. عىلىم مەن مادەنيەتتىڭ جىلىگىن شاعىپ، مايىن ىشكەن شىعىس ەلدەرى ەڭ الدىمەن سانا تاربيەسىن العان ار - ۇجداندى جاستاردىڭ، تاربيە مەن ءبىلىمدى قاتار جيناعان تالانت يەلەرىنىڭ ۇلتتىڭ باعىن اشاتىنىن جەتە تۇسىنگەن. وسى تۇرعىدا دامىعان مەملەكەتتەر اراسىندا ەسكى ءداستۇر مەن جاڭا يدەيالاردى ۇشتاستىرا بىلەتىن ياعني كيمونو كيىپ، حرامعا بارىپ سونىمەن بىرگە جوعارى تەحنولوگيالار سالاسىندا سونى جاڭالىقتار جاسايتىن جاپوندىقتاردان الار ۇلگىمىز كوپ. جاپونيانىڭ جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋگە زور كوڭىل بولگەن حالىق ەكەنىن ولاردىڭ تاريحىنان بىلەمىز. 1879 جىلى ەلىن تەكسەرۋ ماقساتىمەن ارالاعان يمپەراتور مەيدزي وقۋشىلاردىڭ ادامگەرشىلىك تاربيەسىنىڭ جاعدايىنان قاتتى شوشىنىپ، كوپ كەشىكپەي "ءبىلىم ءبرۋدىڭ ۇلى ۇستانىمدارى" اتتى جارلىق شىعاردى. وسىدان كەيىن كونفۋسييلىك مورالدىق ەتيكالىق تاربيەلەۋ جانە ءبىلىم بەرۋ ۇستانىمدارىنا ورالۋ باستالدى. "ادامدار الدىمەن وزىندە رۋحانيلىقتى تاربيەلەپ، ادامگەرشىلىك قاعيدالارىن ۇستانۋى كەرەك، سودان كەيىن وزدەرىنىڭ قابىلەتىنە سايكەس ءارتۇرلى پاندەردى يگەرۋىنە بولادى"، - دەپ اتاپ وتىلگەن ەكەن قۇجاتتا. بۇگىنگى كۇنگە دەيىن وسى قۇجاتتى باسشىلىققا الا وتىرىپ ءبىلىم بەرىپ كەلە جاتقان الىپ يمپەريانىڭ جەتىستىكتەرى تاڭداي قاقتىرارلىق.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
جەزقازعان قازاق-تۇرىك ليسەيىنىڭ اشىلعانىنا 20 جىل تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان سوڭعى قوڭىراۋ سالتاناتتى جيىنىنىڭ جوسپارى
