ءولى ارۋاقپەن جۇزدەسۋ
ۇلت قايراتكەرى سايىن شاپاعاتوۆقا
وسىناۋ دۇربەلەڭ دۇنيە، مازاسىز دا قىم-قۋىت عۇمىر-پانيگە ادام-پەندە بالاسىنىڭ جالعىز رەت قانا جاراتىلاتىنى قانداي تىلسىم سىرعا تولى، جۇمباق دەسەڭىزشى! قاي-قايسىمىز دا القارا كوك تۇندە كوك جۇزىنەن اعىپ تۇسەتىن جۇلدىزدار ءتارىزدىمىز. ءبىر كۇن بولماسا، ءبىر كۇن جارىق دۇنيەدەن اتتانۋ جاراتىلىستىڭ زاڭى بولعاسىن امالىڭ قانشا؟ «اركىمنىڭ ماڭدايىنا جازىلعان تاعدىرى، تىرشىلىك - عۇمىرىنىڭ ولشەمى بار» دەسەدى كارىقۇلاقتار. «دۇنيە-جالعان-اي، ءومىر ءوتىپ بارادى» دەپ ءاربىر كۇنىن سانايدى ەكەن بۇرىنعىلار. «قايتكەنمەن دە «جازمىشتان وزمىش جوق» ەكەندىگى وزىنەن-وزى تۇسىنىكتى. سوندايلىق جاراتىلىس زاڭى بولا تۇرسا دا، جاندى بەينە، وتتى كەۋدەنىڭ ءبىر مەزەتتە جەر استىنا تىعىلىپ، جانى باقيعا ماڭگىلىككە جوعالاتىنىنا ءتىپتى دە سەنگىڭ كەلمەيدى-اۋ. ءولدى دەۋگە قالاي ايتساڭ دا قيمايتىن، ءوز قۇدىرەتىنە يلاندىرماي قويمايتىن ءتاڭىرىم جاراتقان اۋليەلەر دە بار شىعار. سونداي ءارۋاقتى ەر، اسىل تۋعان ارعىماقتارىمىزدىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى سەن ەدىڭ!
وتكەن تۇندە تاعى دا تۇسىمە كىرىپ، كوزىمدى اشسام، كادىمگىدەي-اق ءۇيىمنىڭ تورىندە وتىر ەكەنسىڭ...
كەتتىم دەپ ورتامىزدان جاسىما، اعا،
ەدىڭ عوي كوز تىرىڭدە جاسىن دارا.
ەرلەردى ءولدى دەۋگە كىم سەنەدى –
جارالعان ەلدەن ەرەك اسىل، دانا، -
دەگەن ولەڭ جولدارى ەرىكسىزدەن ءتىل ۇشىنا ورالا بەردى..
ال سەن بولساڭ باياعى ءباز قالپىڭدا، ءجۇزىڭ ۇقساپ جالىن اتقان جارقىلعا، جون ارقاڭ مەن تۇلا بويىڭ جالدانىپ، ۇقساماي تۇك جۇرت ويلاعان مارقۇمعا:
كەلىپ تۇردىڭ تۇنگى ۇيقىڭنان سەلت ەتىپ،
مەن دە وياندىم قيالدى الىس سەرمەتىپ،
قۇشاعىڭدى جايىپ ماعان قارايسىڭ،
جانارىمنان جاس توكسەم بە سەلدەتىپ؟!
ءور جۇزىڭدە وشپەس الاۋ لاپىلداپ،
جانىما ءبىر كەلدىڭ دەرسىڭ جاقىنداپ.
كوزدەرىندە قايسار مىنەز مارتتىگىڭ،
جەر قۇشساڭ دا ءجۇر ەكەنسىڭ جالىنداپ.
مەن ويلادىم: سەندىك جۇرەك توقتاماي،
سوعار دەيسىڭ ماڭگى لاۋلار وتتارداي.
كەلىپ تۇردىڭ، كەلىپ تۇردىڭ جانىما،
ءون بويىڭدا ۇزىلمەيتىن توق بارداي.
باۋراپ الدىڭ ازاماتتىق تۇلعامەن،
ەندى عانا كۇن شىققانداي نۇرلى الەم.
رۋحىڭنىڭ وشپەسىنە سەندىم دە،
جۇگىنگەنمىن جۇرەك جاردى جىرعا مەن.
تاڭعا سالىم ۇيقىمدى الدىڭ دەمەس ەم،
ءوزىڭ مەنەن سۇحباتتاسام، كەڭەسەم.
سەنىڭ مەنەن سۇرايتىنىڭ - ەل جايى،
سول ەلىڭدى العا باستار كەمەسى ەڭ،
ورتامىزدان ەرتە كەتتىڭ نەگە سەن؟!
تۋعان جەردىڭ ويلايدى ەندى قامىن كىم،
جۇرتتىڭ ءجۇزىن العان بيلەپ ساعىم-مۇڭ.
قىسىلعاندا شىعاتۇعىن تۋ ۇستاپ،
سۇڭقار سىندى ءور ءجۇزىڭدى ساعىندىم،
حالقىڭ سىيلار قاسيەتىڭە تابىندىم.
ءقادىرىڭدى ەندى بىلگەن ەلىڭ دە،
قىرانى ەدىڭ قالىقتاعان كوگىندە،
تۋعان دالا نامىستى ۇلعا زار بولىپ،
تۇمسا تىرلىك العان جاۋلاپ تەگىندە.
وزدىك قامىن قامداۋمەنەن كىمىڭ دە،
كۇندەر كۇيبەڭ جاتىر ءوتىپ بۇگىندە.
قازاق قاشان ەل بولادى
ەر تۋىپ،
ۇلتتىق رۋح تۇرار ەسىپ ۇنىڭدە؟!
...تاعى دا وزىڭمەن سىرلاسامىن. سەن ەلىڭدى بىرلىككە، باتىلدىققا، قايسارلىققا، اقىل مەن ايلا، پاراسات پەن پايىمعا، ەر جۇرەكتىلىك پەن ەركىندىككە ۇندەيسىڭ. جاعىمپاز بەن جادىگوي، الاياق پەن ارسىزداردى جۇندەيسىڭ. تۋعان دالا ءتوسىن قيماي جارالى، اشۋ مەنەن ىزا-
كەكتەن تۇتەيسىڭ...
وسپادار مەن ويسىزدارعا،
ويران سالعان ميسىزدارعا،
رۋحى پاسەڭ قانسىزدار مەن
اشقاراقتانعان تويىمسىزدارعا
جول بەرگىڭ كەلمەيدى!
كوزىڭنىڭ تىرىسىندە ولاردى حان ىعارداي قاھارىڭمەن، قانجار سوزدەرىڭمەن تىلگىلەپ، ۇركىتۋشى ەدىڭ. ەركىن دە ەگەمەندى ەل بولامىز دەگەندە ەرتە ءسونىپ كەتكەن شولپان جۇلدىزىم-اي!!!
سەن جەر استىن قۇشساڭ دا، كيەلى توپىراعىڭ ءۇشىن، قاسيەتتى ەل-جۇرتىڭ ءۇشىن جانىڭ مازا تاپپاي ازالانۋدا. ءولى ءارۋاقتاردىڭ كيەسى اتىپ، كورسوقىر كەۋدە جازالانۋدا...
تۇبىندە ادىلەتتىڭ كەلەرى انىق،
دۇنيەدە وزىق ويدىڭ جەڭەرى انىق.
ەرلەردىڭ باعاسىنا جەتەدى اقىر
ەرتەڭىن ويلايتۇعىن دانا حالىق.
... كۇندەر، ايلار، جىلدار ءوتىپ جىمىسقى،
جازاتىن ءبىر قايدا كەزدەر تىنىستى؟
قايران، ەرىم، بۇل ومىردەن سەن ءوتىپ،
جالىن اتقان جاۋىرىن ءبىزدىڭ قۇرىستى.
دەم بەرەتىن، لەپ بەرەتىن، مازداعىم،
قالاي ۇشىپ بارادى اپپاق قازدارىم؟
سەن ۇيقىڭنان تۇرا كەلشى كەنەتتەن،
ءدۇر سىلكىنسىن دۇنيە قۋعان قازاعىم!
...سەن مەنىڭ قاسىمداسىڭ،
ادامگەرشىلىك مۇراتىڭمەن،
ادام دەگەن ۇلى اتىڭمەن،
ارقالى تۇلعاڭ مەنەن،
ازاماتتىق كەسكىنىڭمەن،
ابزال كەلبەتىڭمەن،
اقجارقىن قالپىڭمەنەن،
قاراقان باستىڭ قامى ەمەس،
ەلىڭ مەنەن جەرىڭنىڭ
كەلىپسىڭ جايىن سۇراۋعا.
كيەم بوپ ەلەس بەردىڭ بە،
ءسوزىمدى ەلگە جەتكىزەر
جان عوي دەپ ماعان سەندىڭ بە؟
ۇيىمە كەلدىڭ تاعى دا،
وتىردىڭ توردە، ارداعىم،
كەلە بەر سولاي جانىما
ولمەسە دەگەن ارمانىم.
وزگەگە نامىس بەرمەگەن
تەنتەك تە تەكتى تارپاڭىم!
جاتساڭ دا جەردىڭ استىندا
تايعاقتى جولدار تۋعاندا
ەلىڭدى قولدا، ءارۋاعىم!
You Might Also Like
-
1921 جىلى قالامقاس — كەرەل-ورتاەسپە جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن، قوس «ەڭبەك قىزىل تۋ»، «قۇرمەت بەلگىسى»، «I دارەجەلى وتان سوعىسى» وردەندەرىنىڭ، ونداعان مەدالدا...
