ولشەمدەردى ورىنداۋ ادىستەمەلەرى
«مەترولوگيا، ستاندارتتاۋ جانە سەرتيفيكاتتاۋ»
ساباق تاقىرىبى: «ولشەمدەردى ورىنداۋ ادىستەمەلەرى»
ساباق ءتۇرى: ارالاس
ساباقتى ءادىسى: رەپرودۋكتيۆتى، تۇسىندىرمەلى.
ءپانارالىق بايلانىس: فيزيكا، ستاندارتتاۋ جانە سەرتيفيكاتتاۋ نەگىزدەرى، سىزۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى
بىلىمدىلىك: بىلىمگەرلەرگە تەوريالىق جانە تاجىريبەلىك مالىمەت بەرۋ، ولشەۋ تۇرلەرىن جانە ولشەمدەردى ورىنداۋ ادىستەرىن ءتۇسىندىرۋ.
دامىتۋشىلىق: بىلىمگەرلەردىڭ ءوز ويىن جەتكىزۋ قابىلەتىن، تەوريا جۇزىندە العان بىلىمدەرىن تاجىريبە كەزىندە پايدالانۋ قابلەتىن دامىتۋ
تاربيەلىك: بىلىمگەرلەردىڭ تەوريا جۇزىندە العان بىلىمدەرىن تاجىريبە كەزىندە پايدالانۋ قابلەتىن دامىتۋ.
ساباقتى جۇرگىزۋ كەزەڭدەرى
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
- بىلىمگەرلەرمەن سالەمدەسۋ
- بىلىمگەرلەردىڭ ساباققا كەلۋىن تەكسەرۋ
- بىلىمگەرلەردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ
توپقا ءبولۋ
- ءتورت توپقا ءبولۋ، تۇستەر بويىنشا (قىزىل، جاسىل، كوك، سارى).
ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن تانىستىرۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى، ولشەۋ تۇرلەرىن جانە ولشەمدەردى ورىنداۋ ادىستەرىن وقىپ ۇيرەنۋ.
- توپتى ەرەجەسىمەن تانىستىرۋ.
موتيۆاسيالىق كەزەڭ
مىسالى:
- ادامنىڭ ومىرىندە ولشەم قانداي ورىن الادى؟
- وتە ماڭىزدى ورىن الادى.
- عىلىمنىڭ باستاماسى نە؟
- ولشەم.
- ولشەۋدىڭ ادىستەرىن ءبىلۋ بىزگە ماڭىزدى ما؟
- ارينە.
ەندەشە، بۇگىنگى ساباعىمىز وسى ولشەمدەردى ورىنداۋ ادىستەرىنە قاتىستى بولعاندىقتان، بولاشاقتا كوپ كومەگى تيەدى دەپ ويلايمىن.
II. وتكەن تاقىرىپتى قايتالاۋ
تەست سۇراقتارى
1 - نۇسقا
1. مەترولوگيانىڭ ەرەجەلەرى بويىنشا ولشەۋ قۇرالدارى قانداي ەكى تۇرگە بولىنەدى؟
ا) جۇمىسشى جانە ەتالون
ب) نەگىزگى جانە قوسىمشا.
ۆ) ءدال جانە ءدال ەمەس
گ) فيزيكالىق جانە فيزيكالىق ەمەس
2. سالىستىرۋ اسپاپتارى قانداي جاعدايلاردا قولدانىلادى؟
ا) ولشەنەتىن شامانى ءمانى بەلگىلى شامالارمەن سالىستىرۋعا.
ب) نولمەن سالىستىرۋ
ۆ) تۇراقتى سانمەن سالىستىرۋ
گ) قولدانىلمايدى
3. مەترولوگيا دەگەنىمىز نە؟
ا) ولشەمدەر تۋرالى، ولاردىڭ بىرلىگىمەن تالاپ ەتىلەتىن دالدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن ادىستەر مەن قۇرالدار تۋرالى عىلىم.
ب) ولشەۋ قۇرالدارى جۇيەسىندە
ۆ) ولشەنىپ وتىرعان فيزيكالىق شامانى ونىڭ بىرلىگىمەن ولشەۋ ۇستانىمىنا سايكەس سالىستىرۋ ءادىسى نەمەسە ادىستەر جيىنتىعى
گ) ولشەنەتىن شاما بەلگىلى ءمانى بار، ولشەنەتىن شاما مانىنەن ايىرماشىلىعى بولماشى بىرتەكتى شامامەن سالىستىرىلاتىن جانە وسى ەكى شاما اراسىنداعى ايىرماشىلىق ولشەنەتىن ولشەۋ ءادىسى.
4. ولشەۋ قۇرالدارى دەگەنىمىز نە؟
ا) شاما بىرلىگىن ءىس جۇزىندە ولشەيتىن نورمالانعان قاتەلىكتەرى بار قۇرال.
ب) شامالاردى بىرىكتىرەتىن قۇرال
ۆ) بەلگىلى ءبىر جۇيەگە كەلتىرۋ قۇرالى
گ) بەلگىلى ءبىر نورماعا كەلتىرۋ قۇرالى
5. ولشەۋىش اسپاپتار قانداي ماقساتتا قولدانىلادى؟
ا) ولشەۋىش اقپاراتتاردى الۋعا، پايدالانۋعا، قابىلداۋعا.
ب) ولشەنگەن اقپاراتتاردى تاراتۋعا
ۆ) ولشەمدى وزگەرتۋ.
گ) تۇرلەندىرۋدە.
6. سالماقتى ولشەۋدىڭ قانداي تەحنيكالىق قۇرالدارى بار؟
ا) ورەسكەل ولشەۋىش، تەحنيكالىق تارازى، اناليتيكالىق تارازى، مەترولوگيالىق تارازى، تورزيوندى تارازى.
ب) تەرمومەترلەر
ۆ) ۆولتمەترلەر
گ) امپەرمەتر
2 - نۇسقا
1. ولشەمنىڭ ناقتى جانە نومينالدى ءمانى دەگەنىمىز نە؟
ا) ولشەمنىڭ قاتەلىگى.
ب) ولشەۋ دالدىلىگى
ۆ) ولشەۋ ەرەكشەلىگى
گ) ولشەۋ شەگى
2. ولشەم دەپ نەنى ايتادى؟
ا) بەرىلگەن مولشەردەگى فيزيكالىق شامانى جاڭعىرتۋ (ساقتاۋ) ءۇشىن قولدانىلاتىن قۇرال.
ب) ولشەنەتىن شامالاردىڭ كورسەتكىشتەرى.
ۆ) بەلگىلى كورسەتىلگەن شامانىڭ جيىنى.
گ) كەز كەلگەن ولشەنەتىن شاما.
3. ەلەكتر توگىنىڭ نەگىزگى پارامەترلەرىن ولشەۋدە قانداي اسپاپتار قولدانىلادى؟
ا) ۆولتمەتر، امپەرمەتر، وممەتر، چاستوتومەر.
ب) تەرمومەتر، گيگرومەتر، ارەومەتر.
ۆ) مەتر، سىزعىش، سيركۋل.
گ) بارلىق جاۋاپ دۇرىس.
4) تەمپەراتۋرانى ولشەۋ اسپاپتارى قايسىسى؟
ا) تەرمومەتر
ب) اەرومەتر
ۆ) گيگرومەتر
گ) سانتيمەتر
5. ولشەمدەردىڭ مەترلىك جۇيەسى قاشان ەنگىزىلگەن؟
ا) 1840 جىلى فرانسيادا.
ب) 1940 جىلى رەسەيدە.
ۆ) 1945 جىلى قازاقستاندا.
گ) 1845 جىلى اقش تا.
6. ساپانى ولشەۋگە ارنالعان مەترولوگيانىڭ سالاسى قالاي اتالادى؟
ا) كۆاليمەتريا.
ب) سيممەتريا.
ۆ) سانتيمەتريا.
گ) گەومەتريا.
الماتى وبلىسى، تالدىقورعان قالاسى،
تالدىقورعان پوليتەحنيكالىق كوللەدجى
وقىتۋشى: شاياحمەتوۆ ن. ن.
ادىسكەر: جانىسبەكوۆا گ. ا.
ولشەمدەردى ورىنداۋ ادىستەمەلەرى جۇكتەۋ
ساباق تاقىرىبى: «ولشەمدەردى ورىنداۋ ادىستەمەلەرى»
ساباق ءتۇرى: ارالاس
ساباقتى ءادىسى: رەپرودۋكتيۆتى، تۇسىندىرمەلى.
ءپانارالىق بايلانىس: فيزيكا، ستاندارتتاۋ جانە سەرتيفيكاتتاۋ نەگىزدەرى، سىزۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى
بىلىمدىلىك: بىلىمگەرلەرگە تەوريالىق جانە تاجىريبەلىك مالىمەت بەرۋ، ولشەۋ تۇرلەرىن جانە ولشەمدەردى ورىنداۋ ادىستەرىن ءتۇسىندىرۋ.
دامىتۋشىلىق: بىلىمگەرلەردىڭ ءوز ويىن جەتكىزۋ قابىلەتىن، تەوريا جۇزىندە العان بىلىمدەرىن تاجىريبە كەزىندە پايدالانۋ قابلەتىن دامىتۋ
تاربيەلىك: بىلىمگەرلەردىڭ تەوريا جۇزىندە العان بىلىمدەرىن تاجىريبە كەزىندە پايدالانۋ قابلەتىن دامىتۋ.
ساباقتى جۇرگىزۋ كەزەڭدەرى
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
- بىلىمگەرلەرمەن سالەمدەسۋ
- بىلىمگەرلەردىڭ ساباققا كەلۋىن تەكسەرۋ
- بىلىمگەرلەردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ
توپقا ءبولۋ
- ءتورت توپقا ءبولۋ، تۇستەر بويىنشا (قىزىل، جاسىل، كوك، سارى).
ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن تانىستىرۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى، ولشەۋ تۇرلەرىن جانە ولشەمدەردى ورىنداۋ ادىستەرىن وقىپ ۇيرەنۋ.
- توپتى ەرەجەسىمەن تانىستىرۋ.
موتيۆاسيالىق كەزەڭ
مىسالى:
- ادامنىڭ ومىرىندە ولشەم قانداي ورىن الادى؟
- وتە ماڭىزدى ورىن الادى.
- عىلىمنىڭ باستاماسى نە؟
- ولشەم.
- ولشەۋدىڭ ادىستەرىن ءبىلۋ بىزگە ماڭىزدى ما؟
- ارينە.
ەندەشە، بۇگىنگى ساباعىمىز وسى ولشەمدەردى ورىنداۋ ادىستەرىنە قاتىستى بولعاندىقتان، بولاشاقتا كوپ كومەگى تيەدى دەپ ويلايمىن.
II. وتكەن تاقىرىپتى قايتالاۋ
تەست سۇراقتارى
1 - نۇسقا
1. مەترولوگيانىڭ ەرەجەلەرى بويىنشا ولشەۋ قۇرالدارى قانداي ەكى تۇرگە بولىنەدى؟
ا) جۇمىسشى جانە ەتالون
ب) نەگىزگى جانە قوسىمشا.
ۆ) ءدال جانە ءدال ەمەس
گ) فيزيكالىق جانە فيزيكالىق ەمەس
2. سالىستىرۋ اسپاپتارى قانداي جاعدايلاردا قولدانىلادى؟
ا) ولشەنەتىن شامانى ءمانى بەلگىلى شامالارمەن سالىستىرۋعا.
ب) نولمەن سالىستىرۋ
ۆ) تۇراقتى سانمەن سالىستىرۋ
گ) قولدانىلمايدى
3. مەترولوگيا دەگەنىمىز نە؟
ا) ولشەمدەر تۋرالى، ولاردىڭ بىرلىگىمەن تالاپ ەتىلەتىن دالدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن ادىستەر مەن قۇرالدار تۋرالى عىلىم.
ب) ولشەۋ قۇرالدارى جۇيەسىندە
ۆ) ولشەنىپ وتىرعان فيزيكالىق شامانى ونىڭ بىرلىگىمەن ولشەۋ ۇستانىمىنا سايكەس سالىستىرۋ ءادىسى نەمەسە ادىستەر جيىنتىعى
گ) ولشەنەتىن شاما بەلگىلى ءمانى بار، ولشەنەتىن شاما مانىنەن ايىرماشىلىعى بولماشى بىرتەكتى شامامەن سالىستىرىلاتىن جانە وسى ەكى شاما اراسىنداعى ايىرماشىلىق ولشەنەتىن ولشەۋ ءادىسى.
4. ولشەۋ قۇرالدارى دەگەنىمىز نە؟
ا) شاما بىرلىگىن ءىس جۇزىندە ولشەيتىن نورمالانعان قاتەلىكتەرى بار قۇرال.
ب) شامالاردى بىرىكتىرەتىن قۇرال
ۆ) بەلگىلى ءبىر جۇيەگە كەلتىرۋ قۇرالى
گ) بەلگىلى ءبىر نورماعا كەلتىرۋ قۇرالى
5. ولشەۋىش اسپاپتار قانداي ماقساتتا قولدانىلادى؟
ا) ولشەۋىش اقپاراتتاردى الۋعا، پايدالانۋعا، قابىلداۋعا.
ب) ولشەنگەن اقپاراتتاردى تاراتۋعا
ۆ) ولشەمدى وزگەرتۋ.
گ) تۇرلەندىرۋدە.
6. سالماقتى ولشەۋدىڭ قانداي تەحنيكالىق قۇرالدارى بار؟
ا) ورەسكەل ولشەۋىش، تەحنيكالىق تارازى، اناليتيكالىق تارازى، مەترولوگيالىق تارازى، تورزيوندى تارازى.
ب) تەرمومەترلەر
ۆ) ۆولتمەترلەر
گ) امپەرمەتر
2 - نۇسقا
1. ولشەمنىڭ ناقتى جانە نومينالدى ءمانى دەگەنىمىز نە؟
ا) ولشەمنىڭ قاتەلىگى.
ب) ولشەۋ دالدىلىگى
ۆ) ولشەۋ ەرەكشەلىگى
گ) ولشەۋ شەگى
2. ولشەم دەپ نەنى ايتادى؟
ا) بەرىلگەن مولشەردەگى فيزيكالىق شامانى جاڭعىرتۋ (ساقتاۋ) ءۇشىن قولدانىلاتىن قۇرال.
ب) ولشەنەتىن شامالاردىڭ كورسەتكىشتەرى.
ۆ) بەلگىلى كورسەتىلگەن شامانىڭ جيىنى.
گ) كەز كەلگەن ولشەنەتىن شاما.
3. ەلەكتر توگىنىڭ نەگىزگى پارامەترلەرىن ولشەۋدە قانداي اسپاپتار قولدانىلادى؟
ا) ۆولتمەتر، امپەرمەتر، وممەتر، چاستوتومەر.
ب) تەرمومەتر، گيگرومەتر، ارەومەتر.
ۆ) مەتر، سىزعىش، سيركۋل.
گ) بارلىق جاۋاپ دۇرىس.
4) تەمپەراتۋرانى ولشەۋ اسپاپتارى قايسىسى؟
ا) تەرمومەتر
ب) اەرومەتر
ۆ) گيگرومەتر
گ) سانتيمەتر
5. ولشەمدەردىڭ مەترلىك جۇيەسى قاشان ەنگىزىلگەن؟
ا) 1840 جىلى فرانسيادا.
ب) 1940 جىلى رەسەيدە.
ۆ) 1945 جىلى قازاقستاندا.
گ) 1845 جىلى اقش تا.
6. ساپانى ولشەۋگە ارنالعان مەترولوگيانىڭ سالاسى قالاي اتالادى؟
ا) كۆاليمەتريا.
ب) سيممەتريا.
ۆ) سانتيمەتريا.
گ) گەومەتريا.
الماتى وبلىسى، تالدىقورعان قالاسى،
تالدىقورعان پوليتەحنيكالىق كوللەدجى
وقىتۋشى: شاياحمەتوۆ ن. ن.
ادىسكەر: جانىسبەكوۆا گ. ا.
ولشەمدەردى ورىنداۋ ادىستەمەلەرى جۇكتەۋ
You Might Also Like
