ءومىر، قىمباتسىڭ سەن ماعان!
تاقىرىبى: ءومىر، قىمباتسىڭ سەن ماعان!
اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ ماقساتى: 1. ومىرگە دەگەن بەيىمدىلىك، تاباندىلىق قارىم - قاتىناستا بولۋىن قالىپتاستىرۋ، ءومىردىڭ قۇندىلىعىن سەزىندىرۋ.
2. ءتۇرلى ماسەلەلەر تۋرالى پسيحولوگيالىق ءبىلىم بەرۋ، ولاردىڭ الدىن الۋ.
3. ءبىر - بىرىمەن قارىم - قاتىناس ماشىعىن قالىپتاستىرۋ.
4. قايىرىمدىلىققا، بىلىمدىلىككە، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ مىندەتى:
- ءومىر جولىنىڭ، ءوز الدىنا قويعان ومىرلىك ماقسات - مۇراتتارى مەن جالپى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛
- وقۋشىلاردى ءوز ءومىرىنىڭ ءمانىن تۇسىنە بىلۋگە، رۋحاني وسۋگە جانە جاقسى مەن جاماننىڭ اراجىگىن اجىراتا وتىرىپ، ومىرلىك ايقىنداماسىن بەلگىلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
- وقۋشىلاردى ءوز ومىرىنە، ءوز ءسوزى، ويى جانە ارەكەتىنە مۇقيات بولۋعا تاربيەلەۋ.
اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ ءادىسى: ارالاس
اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ كورنەكى قۇرالدارى: گۇلدەر، ناقىل سوزدەر، سلايد.
اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ بارىسى:
(اۋديوروليك. م. ماقاتايەۆتىڭ ءوز وقۋىنداعى ءومىر جايلى ولەڭى وينالىپ تۇرادى)
سالەمەتسىزدەر مە قۇرمەتتى قوناقتار، وقۋشىلار جانە ۇستازدار! قازاق حالقى ءومىردى اعىپ جاتقان وزەنگە تەڭەيدى. ويتكەنى ءومىر وزەن ءتارىزدى توقتاۋسىز، ەشكىمگە بىلدىرمەي ءوتىپ جاتادى. سول وزەن اعىنىندا كەيبىر جان ءوز ارناسىن تاۋىپ جاتسا، ەندى كەيبىرەۋلەرى باستارىن تاسقا دا، جارعا دا ۇرىپ، ءوز جولدارىن تابا الماي جاتادى. ۇلى ويشىل ش. قۇدايبەردى ۇلى اتامىز:
دۇنيە قۋ،
ءبىر اعىن سۋ،
تۇستىك وندا كوپ بولىپ.
كۇندە اعامىز،
ساندالامىز،
بەينەتىمىز كوپ بولىپ.
كەيدە تاسقا،
كەيدە اعاشقا،
سوقتىعامىز ءدوپ كەلىپ، - دەيدى. دەمەك ومىردە ءوز اعىسىمىز بەن ءوز ارنامىزدى تۋرا تابۋىمىز ءۇشىن ءوزىمىزدى، وزگەلەردى، قورشاعان ورتانى تانىپ - ءبىلىپ، رۋحاني قۇندىلىقتاردى تەرەڭ مەڭگەرىپ، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى بويىمىزعا دارىتساق، ماقسات - مۇراتىمىزعا قول جەتكىزە الامىز. ەندەشە، وسى ماقساتتا ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان «ءومىر، قىمباتسىڭ سەن ماعان!» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
1.«ءومىر – كۇرەس، باقىت – كۇرەستە» (ي. ا. گونچاروۆ)
«ءومىر - كۇرەس، باقىت - كۇرەستە» دەپ ويشىل ي. ا. گونچاروۆ ايتقانداي، بالالار ءومىر دەگەندە كوز الدارىڭا نە كەلەدى؟
«ءومىردىڭ الدى – ىستىق، ارتى – سۋىق، الدى – ويىن، ارتقى جاعى – مۇڭعا جۋىق» (اباي) (سۇراق - جاۋاپ، ءوز ويلارىن ءبىلدىرۋ، تانىمدىق مينۋتى)
ا) ءومىردىڭ ءمانى نەدە نەمەسە ءومىردى ءماندى ەتىپ ءسۇرۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
ءا) ادام ءومىرى ءۇشىن نە قىمبات؟ (دەنساۋلىق، اتا - انا، ءبىلىم، ت. ب.)
ب) جاقسى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن كەدەرگى كەلتىرەتىن نە دەپ ويلايسىڭ؟ (جامان ادەتتەر، جامان مىنەز، زياندى ادەتتەر، قىلمىس جاساۋ، ت. ب.)
ۆ) ءومىر تۋرالى ويشىلدار نە دەيدى؟ (قازاق، شەت ءتىلى ادەبيەتتەرى ويشىلدارىنىڭ ءومىر جايلى سوزدەرىن تالداۋ، پىكىر ءبىلدىرۋ) مىسالى:
ءىلياس ەسەنبەرلين مەن باۋبەك بۇلقىشيەۆتىڭ ءومىر تۋرالى تولعانىسىن وقۋ. وقۋشىلاردى ەكى توپقا ءبولىپ، تاپسىرمانى توپپەن بىرلەسىپ، ءوز ويلارىن پايىمداۋ.
اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ ماقساتى: 1. ومىرگە دەگەن بەيىمدىلىك، تاباندىلىق قارىم - قاتىناستا بولۋىن قالىپتاستىرۋ، ءومىردىڭ قۇندىلىعىن سەزىندىرۋ.
2. ءتۇرلى ماسەلەلەر تۋرالى پسيحولوگيالىق ءبىلىم بەرۋ، ولاردىڭ الدىن الۋ.
3. ءبىر - بىرىمەن قارىم - قاتىناس ماشىعىن قالىپتاستىرۋ.
4. قايىرىمدىلىققا، بىلىمدىلىككە، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ مىندەتى:
- ءومىر جولىنىڭ، ءوز الدىنا قويعان ومىرلىك ماقسات - مۇراتتارى مەن جالپى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛
- وقۋشىلاردى ءوز ءومىرىنىڭ ءمانىن تۇسىنە بىلۋگە، رۋحاني وسۋگە جانە جاقسى مەن جاماننىڭ اراجىگىن اجىراتا وتىرىپ، ومىرلىك ايقىنداماسىن بەلگىلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
- وقۋشىلاردى ءوز ومىرىنە، ءوز ءسوزى، ويى جانە ارەكەتىنە مۇقيات بولۋعا تاربيەلەۋ.
اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ ءادىسى: ارالاس
اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ كورنەكى قۇرالدارى: گۇلدەر، ناقىل سوزدەر، سلايد.
اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ بارىسى:
(اۋديوروليك. م. ماقاتايەۆتىڭ ءوز وقۋىنداعى ءومىر جايلى ولەڭى وينالىپ تۇرادى)
سالەمەتسىزدەر مە قۇرمەتتى قوناقتار، وقۋشىلار جانە ۇستازدار! قازاق حالقى ءومىردى اعىپ جاتقان وزەنگە تەڭەيدى. ويتكەنى ءومىر وزەن ءتارىزدى توقتاۋسىز، ەشكىمگە بىلدىرمەي ءوتىپ جاتادى. سول وزەن اعىنىندا كەيبىر جان ءوز ارناسىن تاۋىپ جاتسا، ەندى كەيبىرەۋلەرى باستارىن تاسقا دا، جارعا دا ۇرىپ، ءوز جولدارىن تابا الماي جاتادى. ۇلى ويشىل ش. قۇدايبەردى ۇلى اتامىز:
دۇنيە قۋ،
ءبىر اعىن سۋ،
تۇستىك وندا كوپ بولىپ.
كۇندە اعامىز،
ساندالامىز،
بەينەتىمىز كوپ بولىپ.
كەيدە تاسقا،
كەيدە اعاشقا،
سوقتىعامىز ءدوپ كەلىپ، - دەيدى. دەمەك ومىردە ءوز اعىسىمىز بەن ءوز ارنامىزدى تۋرا تابۋىمىز ءۇشىن ءوزىمىزدى، وزگەلەردى، قورشاعان ورتانى تانىپ - ءبىلىپ، رۋحاني قۇندىلىقتاردى تەرەڭ مەڭگەرىپ، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى بويىمىزعا دارىتساق، ماقسات - مۇراتىمىزعا قول جەتكىزە الامىز. ەندەشە، وسى ماقساتتا ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان «ءومىر، قىمباتسىڭ سەن ماعان!» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
1.«ءومىر – كۇرەس، باقىت – كۇرەستە» (ي. ا. گونچاروۆ)
«ءومىر - كۇرەس، باقىت - كۇرەستە» دەپ ويشىل ي. ا. گونچاروۆ ايتقانداي، بالالار ءومىر دەگەندە كوز الدارىڭا نە كەلەدى؟
«ءومىردىڭ الدى – ىستىق، ارتى – سۋىق، الدى – ويىن، ارتقى جاعى – مۇڭعا جۋىق» (اباي) (سۇراق - جاۋاپ، ءوز ويلارىن ءبىلدىرۋ، تانىمدىق مينۋتى)
ا) ءومىردىڭ ءمانى نەدە نەمەسە ءومىردى ءماندى ەتىپ ءسۇرۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
ءا) ادام ءومىرى ءۇشىن نە قىمبات؟ (دەنساۋلىق، اتا - انا، ءبىلىم، ت. ب.)
ب) جاقسى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن كەدەرگى كەلتىرەتىن نە دەپ ويلايسىڭ؟ (جامان ادەتتەر، جامان مىنەز، زياندى ادەتتەر، قىلمىس جاساۋ، ت. ب.)
ۆ) ءومىر تۋرالى ويشىلدار نە دەيدى؟ (قازاق، شەت ءتىلى ادەبيەتتەرى ويشىلدارىنىڭ ءومىر جايلى سوزدەرىن تالداۋ، پىكىر ءبىلدىرۋ) مىسالى:
ءىلياس ەسەنبەرلين مەن باۋبەك بۇلقىشيەۆتىڭ ءومىر تۋرالى تولعانىسىن وقۋ. وقۋشىلاردى ەكى توپقا ءبولىپ، تاپسىرمانى توپپەن بىرلەسىپ، ءوز ويلارىن پايىمداۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
