وپەراسيالىق جۇيە: ءمانى جانە ونىڭ نەگىزگى قىزمەتتەرى
[b]ءپان[/b]ءى: ينفورماتيكا
[b]سىنىبى[/b] :7 ا
ۋاقىتى :
[b]ساباقتىڭ تاقىرىبى[/b]: وپەراسيالىق جۇيە: ءمانى جانە ونىڭ نەگىزگى قىزمەتتەرى
[b]قۇزىرەتتىلىككە جەتكىزەتىن ماقسات – مىندەتتەر:[/b]
ا) اقپاراتتىق قۇزىرەتتىلىك
ءا) كوممۋنيكاتيۆتىك قۇزىرەتتىلىك
ب) پروبلەمالىق قۇزىرەتتىلىك
ا) وقۋشىلاردىڭ كومپيۋتەردە وتىرۋ ەرەجەسىن، قاۋىپسىزدىك تەحنيكا زاڭدارى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن تولىقتىرۋ.
ءا) اقپاراتتىق قۇزىرلىعىن ارتىرۋ، جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ.
ب) قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن باسقا دا كابينەتتە قولدانا الۋ بىلىگىن قالىپتاستىرۋ.
[b]ساباقتىڭ ءتيپى:[/b] جاڭا ساباق، ءتۇسىندىرۋ ساباعى، توپتاسقان ساباق
[b]ساباقتىڭ ءادىسى:[/b] ءبىلىم كوزىنە قاراي توپتاستىرىلعان ادىستەر: سوزدىك، پراكتيكالىق.
ساباقتا قولدانىلاتىن پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار: اكت
[b]ءپان ارالىق بايلانىس:[/b] فيزيكا، ماتەماتيكا
وقىتۋ قۇرالدارى: كىتاپ، ەرەجەلەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا
[b]ساباقتىڭ بارىسى:[/b] وقىتۋشى. وقۋشى. كۇتىلەتىن ناتيجە.
[b]I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:[/b] سىنىپقى كىرىپ، وقۋشىلارمەن امانداسىپ، سىنىپتىڭ تازالىعىن تەكسەرىپ، كەزەكشىلەردەن «جوق» وقۋشىلاردىڭ ءتىزىمىن الۋ. وقۋشىلار ورىندارىنان تۇرىپ مۇعالىممەن امانداسۋ، «جوق» وقۋشىلاردىڭ ءتىزىمىن بەرۋ. زەيىندەرىن ساباققا اۋدارىپ، ساباققا مۇقيات قاتىسۋىن باقىلاۋ.
[b]II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:[/b] اۋىزشا، سۇراق-جاۋاپ
[b]III.جاڭا ماتەريادى حابارلاۋ:[/b]
وپەراسيالىق جۇيە: ءمانى جانە ونىڭ نەگىزگى قىزمەتتەرى
وپەراسيالىق جۇيە كومپيۋتەردىڭ بارلىق قۇرىلعىلارىنىڭ جۇمىسىن جانە پروگراممالىق جاساۋىنىڭ جۇمىسىن باسقارۋ ءۇشىن قاجەت ەكەنىن بىلەسىڭدەر. ول كومپيۋتەر مەن ادامنىڭ اراسىنداعى بايلانىستى قامتاماسىز ەتەدى، دەمەك،
وپەراسيالىق جۇيە ادام مەن كومپيۋتەردىڭ ەلەكتروندىق قۇراۋىشتارى جانە قولدانبالى پروگراممالار اراسىندا كەلىستىرۋشى قىزمەتىن اتقارادى. ول ادامنىڭ پروگراممالاردى ىسكە قوسۋىنا، بارلىق مۇمكىن دەرەكتەردى ولارعا بەرۋگە جانە ولاردان الۋعا، پروگرامما جۇمىسىن باسقارۋعا، كومپيۋتەردىڭ جانە وعان قوسىلعان قۇرىلعىلاردىڭ پارامەترلەرىن وزگەرتۋگە، رەسۋرستاردى قايتا ءبولىپ بەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. دەربەس كوپيۋتەردە جۇمىس ىستەۋ، شىنىندا، ونىڭ وپەراسيالىق جۇيەسىمەن جۇمىس ىستەۋ بولىپ تابىلادى.
ءبىز ءۇشىن كومپيۋتەرمەن قارىم-قاتىناس جاساۋدىڭ قولايلى ءادىسى - وپەراسيالىق جۇيە قامتاماسىز ەتەتىن ينتەرفەيس ماڭىزدى.
دەربەس كومپيۋتەرگە ارنالعان وپەراسيالىق جۇيەلەر بىرنەشە پارامەترلەرى بويىنشا ەرەكشەلەنەدى. اتاپ ايتقاندا، وج-لەر:
■ ءبىر مىندەتتى جانە كوپ مىندەتتى قاتار اتقاراتىن؛
■ ءبىر ادام پايدالاناتىن جانە بىرنەشە ادام پايدالاناتىن؛
بۇدان باسقا وپەراسيالىق جۇيەنىڭ كوماندالىق نەمەسە گرافيكالىق (نەمەسە ەكەۋى
بىرگە) كوپ تەرەزەلى ينتەرفەيسى بولۋى مۇمكىن. انىعىراق ايتقاندا، مۇنداي جۇيەلەر، ادەتتە، نەگىزگى رەجيمدە ءبىر پروگراممانى جانە فوندىق دەپ اتالاتىن رەجىمدە كومەكشى تاعى ءبىر پروگرامانى ىسكە قوسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مىسالى، نەگىزگى رەجيمدە ماتىندەر رەداكتورىن، ال فوندىق رەجيمدە باسۋ پروگرامماسىن ىسكە قوسۋعا بولادى. بۇل پروگراممالار بىر-بىرىنە كەدەرگى كەلتىرمەي، قاتار جۇمىس ىستەيدى. مىسالى، ءبىر پروگرامما اداممەن شاحمات ويناعاندا، باسقاسى باسقا كومپيۋتەرلەرمەن بىرگە مودەم ارقىلى اقپارات تەكسەرۋى مۇمكىن.
ءبىر مىندەتتى جۇيەلەر قاراپايىم، جيناقى، قۋاتتى از كومپيۋتەرلەردە جۇمىس ىستەۋ قولايلىعى جاعىنان كوپ مىندەتتى جۇيەلەرگە تەڭەسە المايدى، سوندىقتان دا بىرتىندەپ ارينە، دەربەس كومپيۋتەردە بىرنەشە ادام كەزەكپەن جۇمىس ىستەۋىنە بولادى جانە ولاردىڭ ءارقايسىسى كومپيۋتەردەگى بارلىق اقپاراتقا شىعا الادى. كەيبىر بىرنەشە ادام پايدالاناتىن جۇيەلەر، مىسالى، UNءىح، ءبىر كومپيۋتەردە بىرنەشە پايدالانۋشىنىڭ قاتار جۇمىس ىستەۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل جاعدايدا ءاربىر پايدالانۋشىنىڭ جۇمىس ورنىنا تەرمينال ورناتىلۋى كەرەك. تەرمينال رەتىندە نە ارنايى جاسالعان قۇرىلعىلار (پەرنەتاقتاسى بار بەينەمونيتور)، نە دەربەس كومپيۋتەردە ىسكە قوسىلعان ارنايى پروگرامما بولۋى مۇمكىن. بىرنەشە پايدالانۋشى، ءارقايسىسى ءوز تەرمينالىمەن، بىر-بىرىنە كەدەرگى كەلتىرمەي، ءبىر كومپيۋتەردە قاتارلاسا جۇمىس ىستەي الادى.
سوڭعى جىلدارى گرافيكالىق كوپتەرەزەلى ينتەرفەيس قاجەتتى ارەكەتتەر مەن وبەكتىلەردىڭ سيپاتتامالارى ءماتىن تۇرىندە ەنگىزىلمەيدى، ماۋستىڭ كومەگىمەن مەنيۋدەن، فايلدار تىزىمىنەن جانە ت.س.س. تاڭدالادى.
ءبىرىنشى تيپىنە مىسگosoft كومپانياسىنىڭ ۇقساس ەكى جۇيەسى Windows 95 پەن Windows Nت جاتادى.
Windows 95 جانە Windows Nت وپەراسيالىق جۇيەلەر كوپمىندەتتى جانە ولاردىڭ كوپتەرەزەلى گرافيكالىق ينتەرفەيسى بار.
ءوز تاريحىندا مىسگوsoft كومپانياسى الدىمەن Windows Nت جۇيەسىن جاسادى. ءبىراق سول كەزدەگى دەربەس كومپيۋتەردىڭ قۋاتى بۇل جۇيەنى ءتيىمدى قولدانۋعا جەتكىلىكسىز بولىپ شىقتى. كومپيۋتەردىڭ قۋاتىنا لايىقتى شەكتەلگەن جۇيەنىڭ قاراپايىمداۋ نۇسقاسى Windows 95 دەگەن اتپەن شىعارىلدى دا، بىردەن كەڭ تارالدى. بۇل وپەراسيالىق جۇيە ەەم پايدالانۋشىلارىنىڭ الدىڭعى ينتەرفەيستەرىمەن سالىستىرعاندا، ايتارلىقتاي ءتيىمدى بولىپ تابىلادى،
Windows جۇيەسىنىڭ ەڭ ماڭىزدى ەرەكشەلىگى مىنالار:
1. Windows تۇيىق جۇمىس ورتاسى بولىپ تابىلادى.
بۇل - وپەراسيالىق جۇيە دەڭگەيىندە مۇمكىن بولعان كەز كەلگەن وپەراسيالاردى Windows -تان شىقپاي-اق ورىنداۋعا بولادى دەگەن ءسوز. قولدانبالى پروگراممانى ىسكە قوسۋ، ديسكەتتەردى پىشىمدەۋ، ماتىندەردى باسۋعا شىعارۋ - مۇنىڭ بارلىعان Windows-تان شاقىرىپ الۋعا جانە وپەراسيا اياقتالعاننان كەيىن Windows-قا كەرى قايتارۋعا بولادى.
Windows ورتاسىندا تەرەزە جانە تاڭباشالار پايدالانۋشى ينتەرفەيسىنىڭ نەگىزگى تۇسىنىكتەرى بولىپ تابىلادى. Windows-تا ورىندالاتىننىڭ بارلىعى نە تاڭباشاسى (پيكتوگرامماسى) بار وپەراسيا، نە تەرەزەسى بار (نەمەسە تەرەزەدەگى) وپەراسيا بولىپ تابىلادى. بارلىق سەرۆيستىك جانە قولدانبالى پروگراممالار ءۇشىن تەرەزەلەر قۇرىلىمى جانە ولاردى باسقارۋ ەلەمەنتتەرى، وپەراسيالار جيىنى مەن سەرۆيستىك پروگراممالارعا ارنالعان مەنيۋدىڭ ءقۇرىلىمى، سونداي-اق ماۋستىڭ كومەگىمەن ورىندالاتىن وپەراسيالار ستاندارتتالعان، ياعني بەلگىلى ستاندارت بويىنشا ورىندالعان.
2. Windows گرافيكالىق جۇيە بولىپ تابىلادى.
Windows جۇيەسىمەن UNIX ءتيپتى («يۋنيكس» دەپ وقىلادى) وپەراسيالار جۇيەلەر باسەكەلەسە الادى.
UNIX - بۇل كوماندالىق ينتەرفەيسى بار كوپمىندەتتى، بىرنەشە ادام پايدالاناتىن
وج. ول بۇدان 20 جىلدان استام ۋاقىت ءبۇرىن جوعارى سەنىمدىلىكتى تالاپ ەتەتىن مىندەتتەردى شەشەتىن، سول كەزدىڭ ەڭ قۋاتتى كومپيۋتەرلەرى ءۇشىن ارنالعان.
Windows پەن UNIX ءتيپتى جۇيەلەرمەن بارلىق وپەراسيالىق جۇيەلەردىن كوپ تۇرلىلىگى تامامدالمايدى. كوپشىلىككە ارنالعان العاشقى دەربەس كومپيۋتەردى امەريكاندىق اررlە كومپانياسى شىعارعان. ءقازىر بارلىق جەردە قولدانىپ جۇرگەن Rاپك حەrوح كومپانياسىنىڭ جاڭالىعى گرافيكالىق كوپتەرەزەلى ينتەرفەيستى العاشقى رەت ىسكە اسىرعاندىعىندا.
Windows 98 وپەراسيا جۇيەسىن ورناتقاندا جۇيە پايدادانۋشىلاردىڭ كوپشىلىگىنە ەسەپتەلىنگەن بەلگىلى ءبىر ستاندارتقا سايكەس باپتالۋى كەرەك. ءبىز ەندى Windows –تىڭ كەيبىر باپتاۋىن عانا قاراستىرايىق. باس مەنيۋ مەن مىندەتتەر پانەلىنەن باسكا Windows-تىڭ بارلىق باپتاۋى دەرلىك باسقارۋ پانەلى دەپ اتالاتىن جۇيەلى قاپشىق ارقىلى ورىندالادى. بۇل قاپشىكتى اشۋ ءۇشىن، مىنا ارەكەتتەر تىزبەگىن ورىنداڭدار:
پۋسك - ناسترويكا - پانەل ۋپراۆلەنيا باسكارۋ پانەلى قاپشىعىن ىسكە قوسۋ.
جاڭا ساباق ءتۇسىندىرىلىپ بولعان سوڭ “كۇمىس قاقپانىڭ” ەسىگى اشىلادى.
كوزگە ارنالعان جاتتىعۋلار
1.1-4-كە دەيiن ساناپ كوزدi قاتتى جۇمىپ،سونان كەيiن اشىپ،جايباراقات ۇستاپ،
1-6-عا دەيiن ساناي وتىرىپ،الىسقا قاراۋ قاجەت.4-5 رەت قايتالاۋ قاجەت
2.1-4-كە دەيiن ساناي وتىرىپ،ەكi كوزدi ولارعا قاتتى كۇش سالماي،بiر-بiرiنە قاراتىپ،سوڭىندا 1-6-عا دەيiن ساناي وتىرىپ الىسقا قاراپ،4-5 رەت قايتالاۋ كەرەك.
3.1-4-كە دەيiن ساناپ،باستى قوزعاماي،وڭعا قاراپ بiر نۇكتەگە كوز توقتاتۋ،سوڭىندا 1-6-عا دەيiن ساناپ،الىسقا قاراۋ.وسى ءتارiزدi باستى قوزعاماي،سولعا،جوعارى،تومەن قاراۋ كەرەك.
4. 1-6-عا دەيiن ساناي وتىرىپ،كوزقاراستى ديوگونالى بويىنشا:وڭ جاق جوعارىدان-سول جاق تومەنگە اۋدارىپ،سونان سوڭ الىسقا قاراۋ؛سونان سوڭ سول جاق جوعارىدان-وڭ جاق تومەنگە اۋدارىپ، الىسقا قاراۋ.4-5 رەت قايتالاۋ.كوز گيمناستيكاسىن ورىنداۋ كەزiندە جالپى دەنە گيمناستيكاسىن دا جاساۋعا بولادى.تۇراقتى تۇردە كوز جانە جالپى دەنە گيمناستيكاسىن جاساۋ كوزگە تۇسكەن قىسىمدى جەڭiلدەتiپ،دەنەنi سەرگiتەدi.
[b]IV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ[/b]
سۇراقتار مەن تاپسىرمالار
تاپسىرما 1
1. باس مەنيۋدەن ناسترويكا - پانەل ۋپراۆلەنيا كوماندالارىن تاڭداڭدار.
2.باسقارۋ پانەلى قاپشىعىنىڭ تەرەزەسىندە داتا/ۆرەميا بەلگىسىندە ەكى رەت شەرتىڭدەر.
3. ەكى قوسىمشاسى بار سۆويستۆا: داتا/ۆرەميا تەرەزەسى پايدا بولادى.
4. داتا ي ۆرەميا قوسىمشاسىن اكتيۆتى جاعدايعا كەلتىرىڭدەر.
5. داتا بولىمىندە تۋعان كۇندەرىڭدى قويىڭدار: ول ءۇشىن جىل كورسەتىلگەن ورىستە اينالدىرۋ باتىرماسىنىڭ كومەگىمەن تۋعان جىلدارششدى تاڭداڭدار، سودان كەيىن اي كورسەتىلگەن ورىستە تۋعان ايلارىڭدى تاڭداڭدار دا، كۇنتىزبەدەن ماۋستى شەرتىپ، ساندى تابىڭدار.
6. ۆرەميا بولىمىندە مەكتەپتە ساباق اياقتالاتىن ۋاقىتتى قويىڭدار: ول ءۇشىن ساعاتتىڭ استىنداعى ۋاقىت كورسەتىلگەن ورىستە ماۋستى شەرتىڭدەر، سودان كەيىن اينالدىرۋ باتىرماسىمەن قاجەت ۋاقىتتى تاڭداڭدار نەمەسە ونى پەرنەتاقتادان ەنگىزىڭدەر.
7. پريمەنيت باتىرماسىن شەرتىڭدەر.
8. وك باتىرماسىن شەرتىڭدەر.
ەكراندا مىندەتتەر پانەلىنىڭ تومەنگى وڭ جاق بۇرىششدا قويعان ۋاقىتتارىڭ بەينەلەنەدى. ال ەندى جوعارىدا كەلتىرىلگەن ارەكەتتەردى ورىنداپ، اعىمداعى كۇن مەن ۋاقىتتى قويىڭدار.
تاپسىرما 2
1. باس مەنيۋدەن ناسترويكا - پانەل ۋپراۆلەنيا كوماندالارىن تاڭداڭدار.
2. باسقارۋ پانەلى قاپشىعىنىڭ تەرەزەسىندە زۆۋك بەلگىسىندە ەكى رەت شەرتىڭدەر.
3. سۆويستۆا : زۆۋك (قاسيەتتەر: دىبىس) تەرەزەسى پايدا بولادى.
4. سوبىتيا (وقيعالار) بولىمىندە وعان بەلگىلى ءبىر دىبىس مەنشىكتەگىلەرىڭ كەلگەن وقيعانى تاڭداڭدار.
5. زۆۋك (دىبىس) بولىمىندە اينالدىرۋ باتىرماسىمەن قانداي بولسا دا ءبىر دىبىستى تاڭداپ، پروبا باتىرماسىندا شەرتىڭسەر نەمەسە وبزور باتىرماسىن شەرتىڭدەر دە، پويسك زۆۋكا تەرەزەسىندە بەرىلگەن وقيعاعا كەلىسىمدى دىبىس تاڭداڭدار.
6. پريمەنيت باتىرماسىن شەرتىڭدەر.
7. وك باتىرماسىن شەرتىڭدەر.
تاپسىرما 3
1. باس مەنيۋدەن ناسترويكا —►پانەل ۋپراۆلەنيا كوماندالارىن تاڭداڭدار.
2. پانەل ۋپراۆلەنيا (باسقارۋ پانەلى) قاپشىعىنىڭ تەرەزەسىندە ماۋس بەلگىسىندە ەكى رەت شەرتىڭدەر.
3. كنوپكي ماۋسا اكتيۆتى قوسىمشاسى سۆويستۆا: ماۋس تەرەزەسى پايدا بولادى.
4. پەرەمەششەنيە قوسىمشاسىن اكتيۆتى جاعدايعا كەلتىرىڭدەر.
5. وتوبراجات شلەيف وپسياسىنىڭ جالاۋشاسىن ورناتىڭدار، سوندا سەندەر ماۋستى جىلجىتقاندا، ونىڭ شلەيفى پايدا بولاتىنىن كورسەتىڭدەر.
6. ەگەر شلەيفپەن ءجۇمىس ىستەگىلەرىڭ كەلسە، وك باتىرماسىن شەرتىڭدەر، ال ەگەر سەندەرگە ۇناماسا، وتمەنانى شەرتىڭدەر
[b]V. ءۇي تاپسىرماسى [/b]
وپەراسيالىق جۇيە: ءمانى جانە ونىڭ نەگىزگى قىزمەتتەرى تاقىرىبىن مازمۇنداۋ.
[b]VI. قورتىندى[/b] ساباق اياقتالدى، ساۋ بولىڭىزدار
[b]بكو، تەرەكتى اۋدانى، پريرەچنىي وسوش
ايشۋاكوۆ مەرلان اديلوۆيچ
[b]سىنىبى[/b] :7 ا
ۋاقىتى :
[b]ساباقتىڭ تاقىرىبى[/b]: وپەراسيالىق جۇيە: ءمانى جانە ونىڭ نەگىزگى قىزمەتتەرى
[b]قۇزىرەتتىلىككە جەتكىزەتىن ماقسات – مىندەتتەر:[/b]
ا) اقپاراتتىق قۇزىرەتتىلىك
ءا) كوممۋنيكاتيۆتىك قۇزىرەتتىلىك
ب) پروبلەمالىق قۇزىرەتتىلىك
ا) وقۋشىلاردىڭ كومپيۋتەردە وتىرۋ ەرەجەسىن، قاۋىپسىزدىك تەحنيكا زاڭدارى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن تولىقتىرۋ.
ءا) اقپاراتتىق قۇزىرلىعىن ارتىرۋ، جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ.
ب) قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن باسقا دا كابينەتتە قولدانا الۋ بىلىگىن قالىپتاستىرۋ.
[b]ساباقتىڭ ءتيپى:[/b] جاڭا ساباق، ءتۇسىندىرۋ ساباعى، توپتاسقان ساباق
[b]ساباقتىڭ ءادىسى:[/b] ءبىلىم كوزىنە قاراي توپتاستىرىلعان ادىستەر: سوزدىك، پراكتيكالىق.
ساباقتا قولدانىلاتىن پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار: اكت
[b]ءپان ارالىق بايلانىس:[/b] فيزيكا، ماتەماتيكا
وقىتۋ قۇرالدارى: كىتاپ، ەرەجەلەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا
[b]ساباقتىڭ بارىسى:[/b] وقىتۋشى. وقۋشى. كۇتىلەتىن ناتيجە.
[b]I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:[/b] سىنىپقى كىرىپ، وقۋشىلارمەن امانداسىپ، سىنىپتىڭ تازالىعىن تەكسەرىپ، كەزەكشىلەردەن «جوق» وقۋشىلاردىڭ ءتىزىمىن الۋ. وقۋشىلار ورىندارىنان تۇرىپ مۇعالىممەن امانداسۋ، «جوق» وقۋشىلاردىڭ ءتىزىمىن بەرۋ. زەيىندەرىن ساباققا اۋدارىپ، ساباققا مۇقيات قاتىسۋىن باقىلاۋ.
[b]II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:[/b] اۋىزشا، سۇراق-جاۋاپ
[b]III.جاڭا ماتەريادى حابارلاۋ:[/b]
وپەراسيالىق جۇيە: ءمانى جانە ونىڭ نەگىزگى قىزمەتتەرى
وپەراسيالىق جۇيە كومپيۋتەردىڭ بارلىق قۇرىلعىلارىنىڭ جۇمىسىن جانە پروگراممالىق جاساۋىنىڭ جۇمىسىن باسقارۋ ءۇشىن قاجەت ەكەنىن بىلەسىڭدەر. ول كومپيۋتەر مەن ادامنىڭ اراسىنداعى بايلانىستى قامتاماسىز ەتەدى، دەمەك،
وپەراسيالىق جۇيە ادام مەن كومپيۋتەردىڭ ەلەكتروندىق قۇراۋىشتارى جانە قولدانبالى پروگراممالار اراسىندا كەلىستىرۋشى قىزمەتىن اتقارادى. ول ادامنىڭ پروگراممالاردى ىسكە قوسۋىنا، بارلىق مۇمكىن دەرەكتەردى ولارعا بەرۋگە جانە ولاردان الۋعا، پروگرامما جۇمىسىن باسقارۋعا، كومپيۋتەردىڭ جانە وعان قوسىلعان قۇرىلعىلاردىڭ پارامەترلەرىن وزگەرتۋگە، رەسۋرستاردى قايتا ءبولىپ بەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. دەربەس كوپيۋتەردە جۇمىس ىستەۋ، شىنىندا، ونىڭ وپەراسيالىق جۇيەسىمەن جۇمىس ىستەۋ بولىپ تابىلادى.
ءبىز ءۇشىن كومپيۋتەرمەن قارىم-قاتىناس جاساۋدىڭ قولايلى ءادىسى - وپەراسيالىق جۇيە قامتاماسىز ەتەتىن ينتەرفەيس ماڭىزدى.
وپەراسيالىق جۇيەلەردى جىكتەۋ.
دەربەس كومپيۋتەرگە ارنالعان وپەراسيالىق جۇيەلەر بىرنەشە پارامەترلەرى بويىنشا ەرەكشەلەنەدى. اتاپ ايتقاندا، وج-لەر:
■ ءبىر مىندەتتى جانە كوپ مىندەتتى قاتار اتقاراتىن؛
■ ءبىر ادام پايدالاناتىن جانە بىرنەشە ادام پايدالاناتىن؛
بۇدان باسقا وپەراسيالىق جۇيەنىڭ كوماندالىق نەمەسە گرافيكالىق (نەمەسە ەكەۋى
بىرگە) كوپ تەرەزەلى ينتەرفەيسى بولۋى مۇمكىن. انىعىراق ايتقاندا، مۇنداي جۇيەلەر، ادەتتە، نەگىزگى رەجيمدە ءبىر پروگراممانى جانە فوندىق دەپ اتالاتىن رەجىمدە كومەكشى تاعى ءبىر پروگرامانى ىسكە قوسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مىسالى، نەگىزگى رەجيمدە ماتىندەر رەداكتورىن، ال فوندىق رەجيمدە باسۋ پروگرامماسىن ىسكە قوسۋعا بولادى. بۇل پروگراممالار بىر-بىرىنە كەدەرگى كەلتىرمەي، قاتار جۇمىس ىستەيدى. مىسالى، ءبىر پروگرامما اداممەن شاحمات ويناعاندا، باسقاسى باسقا كومپيۋتەرلەرمەن بىرگە مودەم ارقىلى اقپارات تەكسەرۋى مۇمكىن.
ءبىر مىندەتتى جۇيەلەر قاراپايىم، جيناقى، قۋاتتى از كومپيۋتەرلەردە جۇمىس ىستەۋ قولايلىعى جاعىنان كوپ مىندەتتى جۇيەلەرگە تەڭەسە المايدى، سوندىقتان دا بىرتىندەپ ارينە، دەربەس كومپيۋتەردە بىرنەشە ادام كەزەكپەن جۇمىس ىستەۋىنە بولادى جانە ولاردىڭ ءارقايسىسى كومپيۋتەردەگى بارلىق اقپاراتقا شىعا الادى. كەيبىر بىرنەشە ادام پايدالاناتىن جۇيەلەر، مىسالى، UNءىح، ءبىر كومپيۋتەردە بىرنەشە پايدالانۋشىنىڭ قاتار جۇمىس ىستەۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل جاعدايدا ءاربىر پايدالانۋشىنىڭ جۇمىس ورنىنا تەرمينال ورناتىلۋى كەرەك. تەرمينال رەتىندە نە ارنايى جاسالعان قۇرىلعىلار (پەرنەتاقتاسى بار بەينەمونيتور)، نە دەربەس كومپيۋتەردە ىسكە قوسىلعان ارنايى پروگرامما بولۋى مۇمكىن. بىرنەشە پايدالانۋشى، ءارقايسىسى ءوز تەرمينالىمەن، بىر-بىرىنە كەدەرگى كەلتىرمەي، ءبىر كومپيۋتەردە قاتارلاسا جۇمىس ىستەي الادى.
سوڭعى جىلدارى گرافيكالىق كوپتەرەزەلى ينتەرفەيس قاجەتتى ارەكەتتەر مەن وبەكتىلەردىڭ سيپاتتامالارى ءماتىن تۇرىندە ەنگىزىلمەيدى، ماۋستىڭ كومەگىمەن مەنيۋدەن، فايلدار تىزىمىنەن جانە ت.س.س. تاڭدالادى.
WINDOWS ءتيپتى وپەراسيالىق جۇيەلەر
ءبىرىنشى تيپىنە مىسگosoft كومپانياسىنىڭ ۇقساس ەكى جۇيەسى Windows 95 پەن Windows Nت جاتادى.
Windows 95 جانە Windows Nت وپەراسيالىق جۇيەلەر كوپمىندەتتى جانە ولاردىڭ كوپتەرەزەلى گرافيكالىق ينتەرفەيسى بار.
ءوز تاريحىندا مىسگوsoft كومپانياسى الدىمەن Windows Nت جۇيەسىن جاسادى. ءبىراق سول كەزدەگى دەربەس كومپيۋتەردىڭ قۋاتى بۇل جۇيەنى ءتيىمدى قولدانۋعا جەتكىلىكسىز بولىپ شىقتى. كومپيۋتەردىڭ قۋاتىنا لايىقتى شەكتەلگەن جۇيەنىڭ قاراپايىمداۋ نۇسقاسى Windows 95 دەگەن اتپەن شىعارىلدى دا، بىردەن كەڭ تارالدى. بۇل وپەراسيالىق جۇيە ەەم پايدالانۋشىلارىنىڭ الدىڭعى ينتەرفەيستەرىمەن سالىستىرعاندا، ايتارلىقتاي ءتيىمدى بولىپ تابىلادى،
Windows جۇيەسىنىڭ ەڭ ماڭىزدى ەرەكشەلىگى مىنالار:
1. Windows تۇيىق جۇمىس ورتاسى بولىپ تابىلادى.
بۇل - وپەراسيالىق جۇيە دەڭگەيىندە مۇمكىن بولعان كەز كەلگەن وپەراسيالاردى Windows -تان شىقپاي-اق ورىنداۋعا بولادى دەگەن ءسوز. قولدانبالى پروگراممانى ىسكە قوسۋ، ديسكەتتەردى پىشىمدەۋ، ماتىندەردى باسۋعا شىعارۋ - مۇنىڭ بارلىعان Windows-تان شاقىرىپ الۋعا جانە وپەراسيا اياقتالعاننان كەيىن Windows-قا كەرى قايتارۋعا بولادى.
Windows ورتاسىندا تەرەزە جانە تاڭباشالار پايدالانۋشى ينتەرفەيسىنىڭ نەگىزگى تۇسىنىكتەرى بولىپ تابىلادى. Windows-تا ورىندالاتىننىڭ بارلىعى نە تاڭباشاسى (پيكتوگرامماسى) بار وپەراسيا، نە تەرەزەسى بار (نەمەسە تەرەزەدەگى) وپەراسيا بولىپ تابىلادى. بارلىق سەرۆيستىك جانە قولدانبالى پروگراممالار ءۇشىن تەرەزەلەر قۇرىلىمى جانە ولاردى باسقارۋ ەلەمەنتتەرى، وپەراسيالار جيىنى مەن سەرۆيستىك پروگراممالارعا ارنالعان مەنيۋدىڭ ءقۇرىلىمى، سونداي-اق ماۋستىڭ كومەگىمەن ورىندالاتىن وپەراسيالار ستاندارتتالعان، ياعني بەلگىلى ستاندارت بويىنشا ورىندالعان.
2. Windows گرافيكالىق جۇيە بولىپ تابىلادى.
Windows جۇيەسىمەن UNIX ءتيپتى («يۋنيكس» دەپ وقىلادى) وپەراسيالار جۇيەلەر باسەكەلەسە الادى.
UNIX - بۇل كوماندالىق ينتەرفەيسى بار كوپمىندەتتى، بىرنەشە ادام پايدالاناتىن
وج. ول بۇدان 20 جىلدان استام ۋاقىت ءبۇرىن جوعارى سەنىمدىلىكتى تالاپ ەتەتىن مىندەتتەردى شەشەتىن، سول كەزدىڭ ەڭ قۋاتتى كومپيۋتەرلەرى ءۇشىن ارنالعان.
Windows پەن UNIX ءتيپتى جۇيەلەرمەن بارلىق وپەراسيالىق جۇيەلەردىن كوپ تۇرلىلىگى تامامدالمايدى. كوپشىلىككە ارنالعان العاشقى دەربەس كومپيۋتەردى امەريكاندىق اررlە كومپانياسى شىعارعان. ءقازىر بارلىق جەردە قولدانىپ جۇرگەن Rاپك حەrوح كومپانياسىنىڭ جاڭالىعى گرافيكالىق كوپتەرەزەلى ينتەرفەيستى العاشقى رەت ىسكە اسىرعاندىعىندا.
WINDOWS -تى باپتاۋ
Windows 98 وپەراسيا جۇيەسىن ورناتقاندا جۇيە پايدادانۋشىلاردىڭ كوپشىلىگىنە ەسەپتەلىنگەن بەلگىلى ءبىر ستاندارتقا سايكەس باپتالۋى كەرەك. ءبىز ەندى Windows –تىڭ كەيبىر باپتاۋىن عانا قاراستىرايىق. باس مەنيۋ مەن مىندەتتەر پانەلىنەن باسكا Windows-تىڭ بارلىق باپتاۋى دەرلىك باسقارۋ پانەلى دەپ اتالاتىن جۇيەلى قاپشىق ارقىلى ورىندالادى. بۇل قاپشىكتى اشۋ ءۇشىن، مىنا ارەكەتتەر تىزبەگىن ورىنداڭدار:
پۋسك - ناسترويكا - پانەل ۋپراۆلەنيا باسكارۋ پانەلى قاپشىعىن ىسكە قوسۋ.
جاڭا ساباق ءتۇسىندىرىلىپ بولعان سوڭ “كۇمىس قاقپانىڭ” ەسىگى اشىلادى.
كوزگە ارنالعان جاتتىعۋلار
1.1-4-كە دەيiن ساناپ كوزدi قاتتى جۇمىپ،سونان كەيiن اشىپ،جايباراقات ۇستاپ،
1-6-عا دەيiن ساناي وتىرىپ،الىسقا قاراۋ قاجەت.4-5 رەت قايتالاۋ قاجەت
2.1-4-كە دەيiن ساناي وتىرىپ،ەكi كوزدi ولارعا قاتتى كۇش سالماي،بiر-بiرiنە قاراتىپ،سوڭىندا 1-6-عا دەيiن ساناي وتىرىپ الىسقا قاراپ،4-5 رەت قايتالاۋ كەرەك.
3.1-4-كە دەيiن ساناپ،باستى قوزعاماي،وڭعا قاراپ بiر نۇكتەگە كوز توقتاتۋ،سوڭىندا 1-6-عا دەيiن ساناپ،الىسقا قاراۋ.وسى ءتارiزدi باستى قوزعاماي،سولعا،جوعارى،تومەن قاراۋ كەرەك.
4. 1-6-عا دەيiن ساناي وتىرىپ،كوزقاراستى ديوگونالى بويىنشا:وڭ جاق جوعارىدان-سول جاق تومەنگە اۋدارىپ،سونان سوڭ الىسقا قاراۋ؛سونان سوڭ سول جاق جوعارىدان-وڭ جاق تومەنگە اۋدارىپ، الىسقا قاراۋ.4-5 رەت قايتالاۋ.كوز گيمناستيكاسىن ورىنداۋ كەزiندە جالپى دەنە گيمناستيكاسىن دا جاساۋعا بولادى.تۇراقتى تۇردە كوز جانە جالپى دەنە گيمناستيكاسىن جاساۋ كوزگە تۇسكەن قىسىمدى جەڭiلدەتiپ،دەنەنi سەرگiتەدi.
[b]IV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ[/b]
سۇراقتار مەن تاپسىرمالار
تاپسىرما 1
1. باس مەنيۋدەن ناسترويكا - پانەل ۋپراۆلەنيا كوماندالارىن تاڭداڭدار.
2.باسقارۋ پانەلى قاپشىعىنىڭ تەرەزەسىندە داتا/ۆرەميا بەلگىسىندە ەكى رەت شەرتىڭدەر.
3. ەكى قوسىمشاسى بار سۆويستۆا: داتا/ۆرەميا تەرەزەسى پايدا بولادى.
4. داتا ي ۆرەميا قوسىمشاسىن اكتيۆتى جاعدايعا كەلتىرىڭدەر.
5. داتا بولىمىندە تۋعان كۇندەرىڭدى قويىڭدار: ول ءۇشىن جىل كورسەتىلگەن ورىستە اينالدىرۋ باتىرماسىنىڭ كومەگىمەن تۋعان جىلدارششدى تاڭداڭدار، سودان كەيىن اي كورسەتىلگەن ورىستە تۋعان ايلارىڭدى تاڭداڭدار دا، كۇنتىزبەدەن ماۋستى شەرتىپ، ساندى تابىڭدار.
6. ۆرەميا بولىمىندە مەكتەپتە ساباق اياقتالاتىن ۋاقىتتى قويىڭدار: ول ءۇشىن ساعاتتىڭ استىنداعى ۋاقىت كورسەتىلگەن ورىستە ماۋستى شەرتىڭدەر، سودان كەيىن اينالدىرۋ باتىرماسىمەن قاجەت ۋاقىتتى تاڭداڭدار نەمەسە ونى پەرنەتاقتادان ەنگىزىڭدەر.
7. پريمەنيت باتىرماسىن شەرتىڭدەر.
8. وك باتىرماسىن شەرتىڭدەر.
ەكراندا مىندەتتەر پانەلىنىڭ تومەنگى وڭ جاق بۇرىششدا قويعان ۋاقىتتارىڭ بەينەلەنەدى. ال ەندى جوعارىدا كەلتىرىلگەن ارەكەتتەردى ورىنداپ، اعىمداعى كۇن مەن ۋاقىتتى قويىڭدار.
تاپسىرما 2
1. باس مەنيۋدەن ناسترويكا - پانەل ۋپراۆلەنيا كوماندالارىن تاڭداڭدار.
2. باسقارۋ پانەلى قاپشىعىنىڭ تەرەزەسىندە زۆۋك بەلگىسىندە ەكى رەت شەرتىڭدەر.
3. سۆويستۆا : زۆۋك (قاسيەتتەر: دىبىس) تەرەزەسى پايدا بولادى.
4. سوبىتيا (وقيعالار) بولىمىندە وعان بەلگىلى ءبىر دىبىس مەنشىكتەگىلەرىڭ كەلگەن وقيعانى تاڭداڭدار.
5. زۆۋك (دىبىس) بولىمىندە اينالدىرۋ باتىرماسىمەن قانداي بولسا دا ءبىر دىبىستى تاڭداپ، پروبا باتىرماسىندا شەرتىڭسەر نەمەسە وبزور باتىرماسىن شەرتىڭدەر دە، پويسك زۆۋكا تەرەزەسىندە بەرىلگەن وقيعاعا كەلىسىمدى دىبىس تاڭداڭدار.
6. پريمەنيت باتىرماسىن شەرتىڭدەر.
7. وك باتىرماسىن شەرتىڭدەر.
تاپسىرما 3
1. باس مەنيۋدەن ناسترويكا —►پانەل ۋپراۆلەنيا كوماندالارىن تاڭداڭدار.
2. پانەل ۋپراۆلەنيا (باسقارۋ پانەلى) قاپشىعىنىڭ تەرەزەسىندە ماۋس بەلگىسىندە ەكى رەت شەرتىڭدەر.
3. كنوپكي ماۋسا اكتيۆتى قوسىمشاسى سۆويستۆا: ماۋس تەرەزەسى پايدا بولادى.
4. پەرەمەششەنيە قوسىمشاسىن اكتيۆتى جاعدايعا كەلتىرىڭدەر.
5. وتوبراجات شلەيف وپسياسىنىڭ جالاۋشاسىن ورناتىڭدار، سوندا سەندەر ماۋستى جىلجىتقاندا، ونىڭ شلەيفى پايدا بولاتىنىن كورسەتىڭدەر.
6. ەگەر شلەيفپەن ءجۇمىس ىستەگىلەرىڭ كەلسە، وك باتىرماسىن شەرتىڭدەر، ال ەگەر سەندەرگە ۇناماسا، وتمەنانى شەرتىڭدەر
[b]V. ءۇي تاپسىرماسى [/b]
وپەراسيالىق جۇيە: ءمانى جانە ونىڭ نەگىزگى قىزمەتتەرى تاقىرىبىن مازمۇنداۋ.
[b]VI. قورتىندى[/b] ساباق اياقتالدى، ساۋ بولىڭىزدار
[b]بكو، تەرەكتى اۋدانى، پريرەچنىي وسوش
ايشۋاكوۆ مەرلان اديلوۆيچ
You Might Also Like
-
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى
