InfoHub Logo

ءححى عاسىر بۇكىل الەمنىڭ جاھاندىق ۇدەرىسكە ۇشىراپ، يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ دامىعان زامانى. سونىڭ ىشىندە جاڭا داۋىردەگى ءبىلىم كورسەتكىشى دە قارقىنداپ دامۋ ۇستىندە. ءبىلىم – تاۋسىلمايتىن قازىنا، سارقىلمايتىن بايلىق، بارلىق يگىلىكتىڭ باستاۋى. ساپالى ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسى قوعامدا ەڭ وزەكتى تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى سانالادى. سەبەبى، شارىقتاپ دامىپ جاتقان يننوۆاسيالىق جانە تەحنولوگيالىقۇدەرىس كەزەڭىندە كەلەشەك ۇرپاقتىڭ ءبىلىم ساپاسى  زاماناۋي تالاپتارعا  ساي بولۋى مىندەتتى. ول ءۇشىن مەكتەپتىڭ جۇرەگى سانالاتىن ءمۇعالىمنىڭ دە كاسىبي قۇزىرەتتىلىگى جوعارعى دەڭگەيدە بولۋى كەرەك.

بۇگىنگى تاڭدا ساباق وقىتۋ بارىسىندا جاڭا ادىس-تاسىلدەردى قولدانۋ، يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالارعا ساي ارەكەت ەتۋ ءمۇعالىم قۇزىرەتتىلىگىن تانىتادى. وقۋشىنىڭ ءبىلىمدى ءوز دەڭگەيىندە مەڭگەرۋىنە، جەڭىل قابىلداۋىنا، ومىردە قولدانا الۋىنا جول اشادى. اتالعان جاعدايدا وقۋشى العا جوسپارلاعان ماقساتقا بەلسەندى تۇردە تالپىنۋ، ءبىرىن-بىرى باعالاۋى، توپتىق، ۇجىمدىق جۇمىستاردا ىنتىماقتاستقان تۇردە بەلسەنە ارالاسۋ دەگەن سەكىلدى داعدىلار قالىپتاسا باستايدى.

 ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ ماگيسترانتتارى وقيتىن «باسقارۋ پسيحولوگياسى» ءپانى بۇعان ايقان دالەل بولا الادى. جالپى جانە قولدانبالى پسيحولوگيا كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى پسيحولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ن.س. جۋبانازاروۆا ءپاندى وقۋ بارىسىندا ماگيسترانتتارعا تەك تەوريالىق ءبىلىمدى عانا الىپ قويماي، ونى پراكتيكا جۇزىندە ايقىنداپ وتىرۋدى، ومىرلىك جاعدايلارمەن سايكەستەندىرىپ شەشە ءبىلۋدى ۇيرەتەدى. وسىنىڭ ارقاسىندا ماگيسترانتتار قانداي دا بولماسىن ماسەلەنى قاراستىرعاندا ونى باسىنان اياعىنا دەيىن زەرتتەپ، وي ەلەگىنەن ءاربىر ۇساق-تۇيەگىنە دەيىن وتكىزۋگە داعدىلانعان.

پەداگوگيكالىق ۇدەرستىڭ ءداستۇرلى كەزەڭىندە وقۋشى تەك وبەكت رەتىندە قاراستىرىلسا، ال ەندى جاڭا جوبالاۋ ارەكەتى ارقىلى وقۋ ۇدەرىسىن قالىپتاستىرعان جاعدايدا وقۋشى دا مۇعالىممەن قاتار سۋبەكت ساتىسىنا كوتەرىلەدى. جوبالاۋ ادىسىندە ءبىلىم دايىن كۇيىندە وقۋشىعا بەرىلمەيدى، اتالعان جوبالاۋ ادىسىندە وقۋشى ءوز تاراپىنان ويىن قوسا الادى، بەرىلگەن بىلىمگە دەگەن كوزقاراسىن بىلدىرە الادى. سول سەبەپتەن جوبالاۋ ارەكەتى ارقىلى وقۋشىلارعا جالپى ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ، ەكونوميكالىق تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن تالاپتارعا ساي جۇمىس ىستەلۋى قاجەت.

مەكتەپتە وقۋشىلاردىڭ وقۋ ارەكەتىن دۇرىس ۇيىمداستىرۋدىڭ العى شارتتارىنىڭ ءبىرى ولاردىڭ وزدىك جۇمىستى ورىنداي ءبىلۋ بىلىكتىلىگى بولىپ تابىلادى. ويتكەنى، وزدىك جۇمىس وقۋشىدان بەلسەندى وي قىزمەتىن، تانىمدىق ىزدەنىمپازدىقتى تالاپ ەتەدى. وزىندىك جۇمىستى وقۋشىنىڭ وقۋ ناتيجەلەرىنە جەتۋ قۇرالى دەپ ەسەپتەۋگە بولادى. جۇمىستىڭ بۇل ءتۇرى وقۋگىنىڭ بىلىمدىلىگىن، بىلىكتىلىگىن بەكىتە وتىرىپ، ونىڭ بەلسەندىلىگىن، دەربەستىگىن دامىتادى. جوبالاۋ – وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىندىك وقۋ ارەكەتتەرىن ۇيىمداستىرۋدا ولاردىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان قۇرالداردىڭ ءبىر ءتۇرى.

وقۋشىلاردىڭ جوبالاۋ ارەكەتتەرىنىڭ باستى ەرەكشەلىگى – ونىڭ ءبىلىم بەرۋمەن تىعىز بايلانىستىلىعىندا. جالپى ءبىلىم بەرۋدىڭ ءوزىن الەۋمەتتىك جوبالاۋعا جاتقىزۋعا بولادى، بۇل جاعدايدا جوبالاۋ سۋبەكتىسى – قوعام بولىپ تابىلادى. جوبالاۋ ارەكەتىن ۇيىمداستىرۋدا دا پەداگوگ وقۋشىلاردىڭ جۇمىسىن جوبا تۇرىندە قۇرادى. پەداگوگ ءبىلىم بەرۋ ماقساتىن انىقتايدى، وعان جەتۋدىڭ بەلگىلى ءبىر جولدارىن ۇسىنادى جانە قورىتىندى ناتيجەنىڭ قالاي بولۋى تيىستىگىن الدىن الا بەلگىلەيدى. وسىلايشا، پەداگوگ ارەكەتىنىڭ ءوزى جوبالىق ارەكەت. ءداستۇرلى وقىتۋمەن سالىستىرعاندا، جوبالاۋ ارەكەتى بارىسىندا پەداگوگتىڭ ءوز جاۋاپكەرشىلىگى مەن وزىندىك ىس-ارەكەتتەرى كوبەيەدى، ويتكەنى، ول وقۋشىلاردىڭ جۇمىستارىن جوبا جاساۋعا باعىتايدى، جوبا جاساۋ ارقىلى ولاردىڭ ءتۇرلى قابىلەتتەرىن انىقتايدى، ودان ءارى دامىتادى. ول ءوزىنىڭ وقىتۋ جوباسىنىڭ ناتيجەسىنە عانا ەمەس، وقۋشىلاردىڭ جوباسى ارقىلى ءونىمنىڭ ناتيجەسىنە دە جاۋاپ بەرەدى.

پەداگوگتىڭ ءبىلىم بەرۋ جوباسى وقۋشىلاردىڭ جوبالارى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى، ەگەر پەداگوگ وقۋشىلاردىڭ جوبالارىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرىپ، ولار ءونىمدى جانە ناتيجەلى بولعان جاعدايدا پەداگوگتىڭ ءبىلىم بەرۋ (وقىتۋ) جوباسى ءوز ماقساتىن ورىندايدى. بۇل جەردە وقۋشىلار جوباسىنىڭ ءونىمى – شارتتى ۇعىم، ول وقۋشىنىڭ بەلگىلى ءبىر بىلىمدىلىك، داعدىلىق، قۇزىرەتتىلىك، قۇندىلىقتىق، ت.ب. ساپالارى بولىپ تابىلادى. وقۋشىلاردىڭ جوباسىن ۇيىمداستىرۋدا پەداوگ وسى ساپالاردىڭ بەلگىلى ءبىر سيپاتىن ماقسات رەتىندە الادى. وقۋشىلاردىڭ جوبالاۋ ارەكەتى قاتاڭ رەتتەلمەيتىن، كوبىنە ولاردىڭ ەركىندىگىن دامىتۋعا باعىتتالعاندىقتان پەداگوگتىڭ جوبالاۋ ىس-ارەكەتتەرىنە دە ەركىندىك، وزگەرمەلىلىك، ءتان بولادى. ءتۇرلى جاعدايلارعا بايلانىستى پەداگوگ كوپتەگەن وزگەرىستەر ەندىرۋى، سيتۋاسيالاردان شىعۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن انىقتاۋى قاجەت بولىپ وتىرادى. ولاردىڭ بارلىعى دا وقۋشىلار جوباسىنىڭ، سونىمەن قاتار، پەداگوگيكالىق جوبانىڭ تابىسپەن جۇزەگە اسىرىلۋىن قامتاماسىز ەتەدى

ءداستۇرلى وقىتۋ كەزەڭىندە ءمۇعالىم ساباق بارىسىندا تاقىرىپتى باسىان سوڭىنا دەيىن ءتۇسىندىرىپ بەرەتىن بولسا، جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيا بويىنشا جانە جوبالاۋ ارەكەتى بويىنشا ساباق بارىسىندا ءمۇعالىم تاقىرىپتى تولىقتاي باياندامايدى، تاقىرىپتى وقۋشىلاردىڭ وزدەرى تۇسىنۋىنە ىڭعايلى جاعداي تۋعىزادى. وقۋشىلار جوبالاۋ ارەكەتىندە ءوز بەتىنشە بولاشاققا ماقسات-مىندەت قويا الادى، ياعني وقۋشىلاردا جاۋاپكەرشىلىك سەزىمى دامي تۇسەدى. پەداگوگيكالىق ۇدەرىستە ءوز بەتىنشە العا ماقسات قويۋ، مىندەتتەرىن ايقىنداۋ، ناتيجەلىكتى باعالاۋ جوبالاۋ ارەكەتىندەگى وقۋشىنىڭ سۋبەكتيۆتىلىگىن تانىتادى.

ءبىلىمدى تولىق مەڭگەرۋ ونى پراكتيكادا قولدانۋدى قاجەت ەتەدى. ءبىلىم جانە داعدىنىڭ ساپاسى مەن ناتيجەسىنىڭ كورسەتكىشى پركاتيكا. ەگەر وقۋشى ءبىلىمدى پراكتيكادا قولدانا الماسا، بۇل ونىڭ ءبىلىمدى ءۇستىرت قابىلداعاندىعىنان، جەتە تۇسىنبەگەندىگىنەن بولادى. ءبىلىمدى پراكتيكادا قولانۋدىڭ وقۋ پروسەسىندە ەكى ءتۇرى ءجيى كەزدەسەدى. ءبىرىنشى – ءبىلىمدى جاڭا ماتەريالدى ۇعىنۋ ۇستىندە قولدانۋ، ەكىنشىسى – جاڭا وقۋ مىندەتتەرىن شەشۋ ۇستىندە قولدانۋ.

قورىتا ايتقاندا، وقىتۋ ۇدەرىسندە جوبالاۋ ارەكەتىن پايدالانۋدىڭ ماڭىزى وراسان زور. ءبىلىم الۋىشىنىڭ ەركىن كوزقاراستا دامۋىنا، ءوز ويىن اشىق بىلدىرۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى.

جۋبانازاروۆا ن.س.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ پسيحولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، پروفەسسور

بولتايەۆا ا.م.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ، پسيحولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوسەنت م.ا.

---