وقۋ ءبىلىم جايلى ۇلاعاتتى سوزدەر. اقىلىڭا اقىل قوس
وقۋ ءبىلىم جايلى ۇلاعاتتى سوزدەر.
اقىلىڭا اقىل قوس
ادامنىڭ باسشىسى – اقىل، جەتەكشىسى – تالاپ، شولۋشىسى – وي، جولداسى – كاسىپ، قورعانى – سابىر، قورعاۋشىسى – مىنەز، سىناۋشىسى – حالىق بولسىن.
ساققۇلاق بي، بوگەنباي باتىردىڭ شوبەرەسى.
ءۇندى دانالىعى «پانچاتانترادان»:
اقىلدى ادام ءادiلدiگiنe، ءسوزiنiڭ راستىعىنا قانشا سeنسe دe، oل ءوزiنiڭ اقىلىنا، كۇش - قۋاتىنا سeنiپ، كeك تۋدىراتىن، ءوشپeندiلiككe ۇشىراتاتىن جاعدايعا بارمايدى، ويتكeنi ۋدىڭ بeتiن قايىراتىن ءدارiسi بoلا تۇرىپ، سoعان سeنiپ eستi جان ۋدى iشپeءيدى eمeس پe؟
ادامگeرشiلiكتe iزگi نيeءتتى جانداردىڭ عانا eنشiسiنe تيeدi. ىزگى ادامنىڭ سيپاپ ايتقان ءسوزدeرi اسا ماڭىزدى كورىنبeسe دe، تۇپكi ماعىناسى ءىس بارىسىندا كورiنeدi، iستiڭ ءناتيجeسi اياعىندا بiلiنeدi.
مەن ۇلى مۇحيتتىڭ جاعالاۋىنان ءبىر عانا كىشكەنتاي تاس تاۋىپ العان بالاعا ۇقسايمىن، تاپتىم دا قۋاندىم... ال ول مۇحيتتىڭ جاعالاۋى مەن ءتۇپسىز تەرەڭىندە ول سەكىلدى تاستار قانشاما.
يسااك نيۋتون.
بۇل دۇنيە باسقا ءبىر الەمگە وتكەل ەكەنى كۇمانسىز. وتكەل ءۇستى – كىسىگە سىن، وندا شىن مانىندە باقىتتى ادام جوق. ادامدار زيالى جانە قاراڭعى بولىپ ەكىگە بولىنەدى. ماقسات قاراڭعىلاردىڭ سانىن ازايتۋ. ءبىزدىڭ عىلىم ۇيرەتۋ دەپ اسپاندايتىنىمىز دا سول.
ۆيكتور گيۋگو.
بىلىمسىزدىك – بۇل ىمىرت، ونى جاماندىق كەزىپ جۇرەدى. كوشەنى جارىقتاندىرۋدى ويلاساڭىزدار، مارحابات؛ ەڭ باستىسى اقىل ويدى اعارتۋدى ويلاساڭىزدار ەكەن.
ۆيكتور گيۋگو.
ءبىلۋ ءۇشىن – وقۋ، اقشا ءۇشىن – كاسىپ، كۇشتى بولۋ ءۇشىن – بىرلىك كەرەك.
احمەت بايتۇرسىنوۆ.
ءبىز ەلدى تۇزەۋدى بالا وقىتۋ ءىسىن تۇزەتۋدەن باستاۋىمىز كەرەك.
احمەت بايتۇرسىنوۆ.
حالىق پەن حالىقتى، ادام مەن ادامدى تەڭەستىرەتىن نارسە – ءبىلىم.
مۇحتار اۋەزوۆ.
ءبىلىم كوڭىلگە كۇدىك تۋعىزادى، ال كۇدىك تاعى دا جەتىگىرەك بىلۋگە جەتەلەيدى، دەمەك، ءبىلىم قوسىلا بەرەدى. ءبىلىم – ادامنىڭ اقىلىن قوزعاپ وتىراتىن كەرەمەت كۇش، كەيدە ادامزات اقيقاتقا باراتىن جولدا ءبىلۋ ارقىلى جاپا شەگەدى. توعىشارلىق بولسا ەشتەڭەگە كۇدىكتەنبەۋىمەن، ەشتەڭەنى بىلمەۋىمەن، بىلگىسى كەلمەۋىمەن، سولاي بولا تۇرا، ءبارىن بىلەمىن دەۋىمەن مىقتى بولعىسى كەلەدى. بىلىمدىلىك – كۇدىكتەنۋ ارقىلى كوزىڭنىڭ جەتۋىنە، توعىشارلىق – توڭمويىندىققا الىپ كەلەدى.
بالزاك.
ءبىلىم الۋ ءبىر جارقىن دۇنيە ەمەس پە، وعان ۇمىتىلعان وسى كۇنگى قىزىق داۋىردەگى جاستارعا مول مۇمكىندىك بار. تۇتاس حالىقتى بىلاي قويعاندا، جەكە ادامدا دا ءومىربايان بولادى. ءومىرباياندى سانادان ءوشىرىپ تاستاسا، تانىم جولىن نارەستە سياقتى ءسۇرىنىپ - جىعىلىپ قايتا باستاۋعا تۋرا كەلەدى. وتكەن ءومىردىڭ اششى - تۇششى ساباقتارىنا تابان تىرەۋ – حالىقتىڭ سەنىمىن ورنىقتىرىپ، تاريحي ءوپتيميزمىن وياتادى.
الكەي مارعۇلان.
ناداندىقتىڭ ءۇش ءتۇرi بار: ەشتەڭەنi بiلمەۋ، بiلگەندi بۇرىس ءتۇسiنۋ جانە بiلۋ كەرەكتi بiلمەۋ.
ديۋكلو.
دانياداعى قالالىق راتۋشاداعى ءسوز:
ەشكiم دە بiزدiڭ ءبارiمiز بiرگە بiلەتiندەي كوپ بiلمەيدi.
ناداندىق – قۇلدىق، بiلiمدiلiك – ەركiندiك.
پەر جان بەرانجە.
بiلۋ دەگەنiڭiز جەڭiسكە جەتۋ دەگەن ءسوز.
الەكساندر نەسمەيانوۆ، حح عاسىرداعى ورىس عالىمى.
ادامزاتتا تەك بiر عانا جاماندىق بار، بۇل – ناداندىق، بۇعان قارسى تەك بiر عانا شيپا بار، بۇل – عىلىم.
دميتريي پيساريەۆ.
بiلiم الۋ ناداندىققا قارسى ەگiلگەن ءدارi.
يان اموس كومەنسكيي.
كiم باسقالاردى وقىتسا، سول قايتالاۋ ارقىلى ءوز بiلiمiن تولىقتىراتىندىقتان جانە تاقىرىپقا تەرەڭ بويلاۋعا مۇمكiندiك الاتىندىقتان، ءوزiن - ءوزi ۇيرەتەدi.
يان اموس كومەنسكيي.
سۇراعان ۇيات ەمەس، بiلمەگەن ۇيات.
مۇزافار ءالiمبايەۆ.
بiلمەگەن مiن ەمەس، بiلمەستiككە كونگەن مiن.
شەرحان مۇرتازا.
ءوزiن بiلiم شىڭىنا كوتەرiلدiم دەپ سەنگەن كiسi، ونىڭ تومەنگi ساتىلارىندا بولعانى.
ەندريۋ كارنەگي.
كورگەنىم – عىلىم جولىنىڭ شىنايى شەكسىزدىگى، تۇيگەنىم – عىلىم جولىندا تالماي ىزدەنگەن ادامنىڭ عانا مۇراتقا جەتەتىندىگى.
ءجۇمادىل بايعۇنشەكوۆ، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى.
ءۇندi ناقىلى:
«مەن سiزگە جانە سiزدiڭ iلiمiڭiزگە تۇپكiلiكتi سەنۋ ءۇشiن، ماعان بiر عاجايىپ كورسەتiڭiزشi». ۇستاز قاپالانا كۇلiمسiرەپ، بiر عاجايىپتى كورسەتەدi. سوندا الگi ادام جالىنعانداعىداي قىزۋلىقپەن ونىڭ اياعىنا جىعىلادى: «مەن ەندi سiزبەن بiرگە بولامىن». بiراق ۇستاز وعان ەسiكتi كورسەتەدi: «ال ەندi سەن ماعان كەرەك ەمەسسiڭ».
مىرزاگەلدى كەمەلدىڭ ءبىلىم - عىلىم تۋرالى ويلارى:
بiلمەۋدەن قورىقپا، جالعان بiلiمنەن ساقتان. دۇنيەدەگi بار جاماندىق وسىدان باستالادى.
بiلمەگەندiك ۇياتتا، زيان دا ەمەس. ەشكiم دە ءبارiن بiلە المايدى، ال بiلمەيتiندi بiلەمiن دەۋ ۇيات ءارi زيان.
بلەز پاسكالدىڭ ايتۋىنشا، الەمدەگى بارلىق بەيبەرەكەتسىزدىككە كىنالى – ادامزاتتىڭ ءوزى. ونىڭ يگىلىك، ىزگىلىك، يماندىلىقتان قول ءۇزىپ قۇلدىراۋىنىڭ ناتيجەسى. ادامزاتتى ۇلىلىققا جەتكىزەر بىردەن ءبىر جول – عىلىم. اباي: «ونەر، ءبىلىم – ءبارى عىلىمدا» دەدى.
ءبىلىم ادامنىڭ ىشىنەن شىعاتىن نارسە ەمەس، سىرتتان كەلەتىن نارسە. وقىماي ءبىلىمدى بولامىن دەگەندەر، تورمەن سۋ العىسى كەلگەنمەن تەڭ.
وزەن قايتسە ۇلكەيەدى؟ وزىنە كەلىپ قۇيعان بۇلاقتاردىڭ ءبارىن قابىلداي بەرسە. بىلىمدىلىك تە سولاي، قۇر وقىپ قانا قويماي، بويىڭا سىڭىرە بىلسەڭ عانا، ءبىلىمدار بولاسىڭ.
قاراڭعىلىق – بار بالەنىڭ باستاۋى، تاسىرلىق* تا، توعىشارلىق تا سودان، قاراڭعىلىقتىڭ بۇعاۋى مەن ناداندىقتىڭ كىسەنىنەن ازات ەتەتىن جالعىز كۇش – وقۋ.
ءبىلۋ دەگەنىمىز جەڭۋ. عىلىم، ءبىلىم – توعىشارلىققا ەم.
ادام ءبىلىم الۋدى ۇدايى جاساۋى ءتيىس، ايتپەگەن كۇندە ونىڭ نادانعا اينالۋى وپ - وڭاي.
ءوز قاناتىڭ بولماسا وزگەنىڭ قاناتىمەن ۇشا المايسىڭ.
قازاقتى ۇشكە بولۋگە بولادى: ابايدى وقىعاندار، ابايدى وقىسام دەپ جۇرگەندەر جانە ابايدى وقۋ كەرەكتىگى ويىنا كىرىپ تە شىقپايتىندار.
ىزدەگەن سيرەك بولسا دا تابادى، ىزدەمەگەن ەشۋاقىتتا تاپپايدى.
ەڭ جوعارعىلار – تۋعاننان ءبىلىپ تۋعاندار، كەلەسىسى – وقىپ بارىپ، تانىپ - بىلگەندەر، ودان كەيىنگىسى – تال قارماعاندا عانا وقيتىندار، ودان تومەنگى ادامدار وقۋ كەرەكتىگى ويىنا كىرىپ تە شىقپايتىندار.
وقۋ - بىلىممەن قىرلانعان اقىل، قىرلاندىرىپ، تارتىپكە كەلتىرىلگەن گاۋھار تاسقا ۇقسايدى. گاۋھار ۇلكەن بولىپ، قىرى كوپ بولعان سايىن باعالى.
قۇر وقي بەرمەي، ءالسىن - ءالسىن ويدى قوزعاپ قويۋ كەرەك، پايدالانىلماي قالعان اقىلدى توت باسادى.
كوپ بىلگەن سايىن ادام ءبىلىم - تانىمعا تويىمسىز كەلەدى. ادام از بىلگەن سايىن وزىنە - ءوزى ريزا بولادى، توقكوڭىل كەلەدى.
ءبىلىم تالپىنساڭ قونادى. «يت مارجاندى نە قىلسىن»، - دەپ ۇلى اباي ايتقانداي، مارجاندى قاجەتسىنگەن ادام، ونى ىزدەپ تەرەڭگە بويلاي بىلگەن ادام تابادى. ال تەرەڭگە بويلاۋ ءۇشىن تالاپ كەرەك.
ءبىلىمى اقىلىنان كوبىرەك ادام، بىلىمىنەن تاياق جەيدى.
قۇجاتتا عانا بار جوعارى بىلىمنەن ورتاشا پايىم ارتىق.
بىرەۋلەردىڭ ويى مەن قولىنىڭ قالاي قيمىلداۋىنا ءوزىنىڭ عانا ەمەس، بۇكىل ادام بالاسىنىڭ تاعدىرى تاۋەلدى. ادامزاتتىڭ ءاربىر جاڭاشىل ىسكە باراردا وسى ارەكەتىم ەلىمە، ادامزاتقا قانشالىقتى ءتيىمدى، ول بۇكىلعالامدىق زيان اكەلمەس پە ەكەن دەپ ويلاعانى ءجون بولادى. شىن ءبىلىم، شىن عىلىم قاتىگەزدىككە الىپ بارمايدى. ساحاروۆتىڭ اتوم بومباسىن ويلاپ تاۋىپ، كەيىن ونىڭ ادامزاتقا كەلتىرۋى مۇمكىن قاسىرەتىن سەزىنگەندە بۇل تاپقىرلىعىنان باس تارتىپ، بۇكىل ءومىرىن يادرولىق كۇشتى ساياسي ويىنداردا پايدالانۋعا قارسى بولۋعا ارناۋى وسى ءتيىمدى ويلاۋدىڭ ناتيجەسى.
وقىعان، ەستىگەن جاقسى وي، پايدالى اڭگىمەلەردى تاراتا جۇرگەن ءجون، مەنەن باسقا ەشكىم بىلمەسىن دەۋ ورىنسىز. اعاش ساعان ءوزىنىڭ ساياسىن، جەمىسى مەن گۇلدەرىن بەرىپ تۇرسا، مەن عانا پايدالانامىن دەپ تۇبىمەن كوتەرىپ اكەتسەڭ – سولادى.
بولاشاق – بىلىمدە. جاقىن جىلدارى ادام بالاسى كەدەي مەن باي بولىپ ەمەس، ءبىلىمدى مەن ءبىلىمسىز بولىپ بولىنەدى. پەتر ءبىرىنشى 1714 جىلى ءبىلىم نەگىزدەرىنەن سۋسىنداپ الماعان دۆورياندارعا ۇيلەنۋگە تىيىم سالعان جارلىق شىعارعان.
ەگەر بىلىمگە ۇمتىلۋ، ءبارىن بىلسەم دەۋ – وزگەدەن ارتىق بولسام، اسىپ تۇسسەم دەۋ ءۇشىن عانا كەرەك بولسا، وندا ول بەكەرشىلىك.
ءبىلىم وقۋمەن عانا ەمەس، زەرەكتىكپەن دە كەلەدى. باعزى زامانداعى اقىندارىمىز بەن شەشەندەرىمىز سونىڭ دالەلى. ولاردىڭ كوبىنىڭ ءبىلىم - ساۋاتىنان گورى زەرەكتىگى، قيسىنى مەن ويلاۋ قابىلەتى، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى جوعارى بولعان.
ءاپسانا. سوكراتتىڭ شاكىرتى بولعان فيلوسوف اريستيپپوستىڭ قاسىنا ءبىر كىسى بالاسىن ەرتىپ كەلىپتى. فيلوسوفتىڭ بالا تاربيەسىمەن اينالىساتىنىن ءبىلىپ، وعان بىلگەندەرىن ۇيرەتۋدى سۇرايدى. "ارينە، - دەيدى فيلوسوف. ءبىراق بالانى شاكىرتتىككە العانىم ءۇشىن 1000 التىن سۇرايمىن!" بالانىڭ اكەسى شوشىپ: "نەمەنە؟! مىڭ التىن با؟! مىڭ التىنعا ءبىر قۇل ساتىپ الار ەدىم!" اريستيپپوس وعان: "ءيا، مىڭ التىنعا ءبىر قۇل ساتىپ الساڭ بولادى. ءبىراق ول كەزدە ۇيىڭدە ءبىر ەمەس، ەكى قۇلىڭ بولمايدى ما؟" دەپ جاۋاپ بەرگەن ەكەن.
سوربوننا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ماڭدايىنداعى جازۋ:
قۇدايدىڭ بەرمەگەنىن سوربوننا بەرە المايدى.
اقىلىڭا اقىل قوس
ادامنىڭ باسشىسى – اقىل، جەتەكشىسى – تالاپ، شولۋشىسى – وي، جولداسى – كاسىپ، قورعانى – سابىر، قورعاۋشىسى – مىنەز، سىناۋشىسى – حالىق بولسىن.
ساققۇلاق بي، بوگەنباي باتىردىڭ شوبەرەسى.
ءۇندى دانالىعى «پانچاتانترادان»:
اقىلدى ادام ءادiلدiگiنe، ءسوزiنiڭ راستىعىنا قانشا سeنسe دe، oل ءوزiنiڭ اقىلىنا، كۇش - قۋاتىنا سeنiپ، كeك تۋدىراتىن، ءوشپeندiلiككe ۇشىراتاتىن جاعدايعا بارمايدى، ويتكeنi ۋدىڭ بeتiن قايىراتىن ءدارiسi بoلا تۇرىپ، سoعان سeنiپ eستi جان ۋدى iشپeءيدى eمeس پe؟
ادامگeرشiلiكتe iزگi نيeءتتى جانداردىڭ عانا eنشiسiنe تيeدi. ىزگى ادامنىڭ سيپاپ ايتقان ءسوزدeرi اسا ماڭىزدى كورىنبeسe دe، تۇپكi ماعىناسى ءىس بارىسىندا كورiنeدi، iستiڭ ءناتيجeسi اياعىندا بiلiنeدi.
مەن ۇلى مۇحيتتىڭ جاعالاۋىنان ءبىر عانا كىشكەنتاي تاس تاۋىپ العان بالاعا ۇقسايمىن، تاپتىم دا قۋاندىم... ال ول مۇحيتتىڭ جاعالاۋى مەن ءتۇپسىز تەرەڭىندە ول سەكىلدى تاستار قانشاما.
يسااك نيۋتون.
بۇل دۇنيە باسقا ءبىر الەمگە وتكەل ەكەنى كۇمانسىز. وتكەل ءۇستى – كىسىگە سىن، وندا شىن مانىندە باقىتتى ادام جوق. ادامدار زيالى جانە قاراڭعى بولىپ ەكىگە بولىنەدى. ماقسات قاراڭعىلاردىڭ سانىن ازايتۋ. ءبىزدىڭ عىلىم ۇيرەتۋ دەپ اسپاندايتىنىمىز دا سول.
ۆيكتور گيۋگو.
بىلىمسىزدىك – بۇل ىمىرت، ونى جاماندىق كەزىپ جۇرەدى. كوشەنى جارىقتاندىرۋدى ويلاساڭىزدار، مارحابات؛ ەڭ باستىسى اقىل ويدى اعارتۋدى ويلاساڭىزدار ەكەن.
ۆيكتور گيۋگو.
ءبىلۋ ءۇشىن – وقۋ، اقشا ءۇشىن – كاسىپ، كۇشتى بولۋ ءۇشىن – بىرلىك كەرەك.
احمەت بايتۇرسىنوۆ.
ءبىز ەلدى تۇزەۋدى بالا وقىتۋ ءىسىن تۇزەتۋدەن باستاۋىمىز كەرەك.
احمەت بايتۇرسىنوۆ.
حالىق پەن حالىقتى، ادام مەن ادامدى تەڭەستىرەتىن نارسە – ءبىلىم.
مۇحتار اۋەزوۆ.
ءبىلىم كوڭىلگە كۇدىك تۋعىزادى، ال كۇدىك تاعى دا جەتىگىرەك بىلۋگە جەتەلەيدى، دەمەك، ءبىلىم قوسىلا بەرەدى. ءبىلىم – ادامنىڭ اقىلىن قوزعاپ وتىراتىن كەرەمەت كۇش، كەيدە ادامزات اقيقاتقا باراتىن جولدا ءبىلۋ ارقىلى جاپا شەگەدى. توعىشارلىق بولسا ەشتەڭەگە كۇدىكتەنبەۋىمەن، ەشتەڭەنى بىلمەۋىمەن، بىلگىسى كەلمەۋىمەن، سولاي بولا تۇرا، ءبارىن بىلەمىن دەۋىمەن مىقتى بولعىسى كەلەدى. بىلىمدىلىك – كۇدىكتەنۋ ارقىلى كوزىڭنىڭ جەتۋىنە، توعىشارلىق – توڭمويىندىققا الىپ كەلەدى.
بالزاك.
ءبىلىم الۋ ءبىر جارقىن دۇنيە ەمەس پە، وعان ۇمىتىلعان وسى كۇنگى قىزىق داۋىردەگى جاستارعا مول مۇمكىندىك بار. تۇتاس حالىقتى بىلاي قويعاندا، جەكە ادامدا دا ءومىربايان بولادى. ءومىرباياندى سانادان ءوشىرىپ تاستاسا، تانىم جولىن نارەستە سياقتى ءسۇرىنىپ - جىعىلىپ قايتا باستاۋعا تۋرا كەلەدى. وتكەن ءومىردىڭ اششى - تۇششى ساباقتارىنا تابان تىرەۋ – حالىقتىڭ سەنىمىن ورنىقتىرىپ، تاريحي ءوپتيميزمىن وياتادى.
الكەي مارعۇلان.
ناداندىقتىڭ ءۇش ءتۇرi بار: ەشتەڭەنi بiلمەۋ، بiلگەندi بۇرىس ءتۇسiنۋ جانە بiلۋ كەرەكتi بiلمەۋ.
ديۋكلو.
دانياداعى قالالىق راتۋشاداعى ءسوز:
ەشكiم دە بiزدiڭ ءبارiمiز بiرگە بiلەتiندەي كوپ بiلمەيدi.
ناداندىق – قۇلدىق، بiلiمدiلiك – ەركiندiك.
پەر جان بەرانجە.
بiلۋ دەگەنiڭiز جەڭiسكە جەتۋ دەگەن ءسوز.
الەكساندر نەسمەيانوۆ، حح عاسىرداعى ورىس عالىمى.
ادامزاتتا تەك بiر عانا جاماندىق بار، بۇل – ناداندىق، بۇعان قارسى تەك بiر عانا شيپا بار، بۇل – عىلىم.
دميتريي پيساريەۆ.
بiلiم الۋ ناداندىققا قارسى ەگiلگەن ءدارi.
يان اموس كومەنسكيي.
كiم باسقالاردى وقىتسا، سول قايتالاۋ ارقىلى ءوز بiلiمiن تولىقتىراتىندىقتان جانە تاقىرىپقا تەرەڭ بويلاۋعا مۇمكiندiك الاتىندىقتان، ءوزiن - ءوزi ۇيرەتەدi.
يان اموس كومەنسكيي.
سۇراعان ۇيات ەمەس، بiلمەگەن ۇيات.
مۇزافار ءالiمبايەۆ.
بiلمەگەن مiن ەمەس، بiلمەستiككە كونگەن مiن.
شەرحان مۇرتازا.
ءوزiن بiلiم شىڭىنا كوتەرiلدiم دەپ سەنگەن كiسi، ونىڭ تومەنگi ساتىلارىندا بولعانى.
ەندريۋ كارنەگي.
كورگەنىم – عىلىم جولىنىڭ شىنايى شەكسىزدىگى، تۇيگەنىم – عىلىم جولىندا تالماي ىزدەنگەن ادامنىڭ عانا مۇراتقا جەتەتىندىگى.
ءجۇمادىل بايعۇنشەكوۆ، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى.
ءۇندi ناقىلى:
«مەن سiزگە جانە سiزدiڭ iلiمiڭiزگە تۇپكiلiكتi سەنۋ ءۇشiن، ماعان بiر عاجايىپ كورسەتiڭiزشi». ۇستاز قاپالانا كۇلiمسiرەپ، بiر عاجايىپتى كورسەتەدi. سوندا الگi ادام جالىنعانداعىداي قىزۋلىقپەن ونىڭ اياعىنا جىعىلادى: «مەن ەندi سiزبەن بiرگە بولامىن». بiراق ۇستاز وعان ەسiكتi كورسەتەدi: «ال ەندi سەن ماعان كەرەك ەمەسسiڭ».
مىرزاگەلدى كەمەلدىڭ ءبىلىم - عىلىم تۋرالى ويلارى:
بiلمەۋدەن قورىقپا، جالعان بiلiمنەن ساقتان. دۇنيەدەگi بار جاماندىق وسىدان باستالادى.
بiلمەگەندiك ۇياتتا، زيان دا ەمەس. ەشكiم دە ءبارiن بiلە المايدى، ال بiلمەيتiندi بiلەمiن دەۋ ۇيات ءارi زيان.
بلەز پاسكالدىڭ ايتۋىنشا، الەمدەگى بارلىق بەيبەرەكەتسىزدىككە كىنالى – ادامزاتتىڭ ءوزى. ونىڭ يگىلىك، ىزگىلىك، يماندىلىقتان قول ءۇزىپ قۇلدىراۋىنىڭ ناتيجەسى. ادامزاتتى ۇلىلىققا جەتكىزەر بىردەن ءبىر جول – عىلىم. اباي: «ونەر، ءبىلىم – ءبارى عىلىمدا» دەدى.
ءبىلىم ادامنىڭ ىشىنەن شىعاتىن نارسە ەمەس، سىرتتان كەلەتىن نارسە. وقىماي ءبىلىمدى بولامىن دەگەندەر، تورمەن سۋ العىسى كەلگەنمەن تەڭ.
وزەن قايتسە ۇلكەيەدى؟ وزىنە كەلىپ قۇيعان بۇلاقتاردىڭ ءبارىن قابىلداي بەرسە. بىلىمدىلىك تە سولاي، قۇر وقىپ قانا قويماي، بويىڭا سىڭىرە بىلسەڭ عانا، ءبىلىمدار بولاسىڭ.
قاراڭعىلىق – بار بالەنىڭ باستاۋى، تاسىرلىق* تا، توعىشارلىق تا سودان، قاراڭعىلىقتىڭ بۇعاۋى مەن ناداندىقتىڭ كىسەنىنەن ازات ەتەتىن جالعىز كۇش – وقۋ.
ءبىلۋ دەگەنىمىز جەڭۋ. عىلىم، ءبىلىم – توعىشارلىققا ەم.
ادام ءبىلىم الۋدى ۇدايى جاساۋى ءتيىس، ايتپەگەن كۇندە ونىڭ نادانعا اينالۋى وپ - وڭاي.
ءوز قاناتىڭ بولماسا وزگەنىڭ قاناتىمەن ۇشا المايسىڭ.
قازاقتى ۇشكە بولۋگە بولادى: ابايدى وقىعاندار، ابايدى وقىسام دەپ جۇرگەندەر جانە ابايدى وقۋ كەرەكتىگى ويىنا كىرىپ تە شىقپايتىندار.
ىزدەگەن سيرەك بولسا دا تابادى، ىزدەمەگەن ەشۋاقىتتا تاپپايدى.
ەڭ جوعارعىلار – تۋعاننان ءبىلىپ تۋعاندار، كەلەسىسى – وقىپ بارىپ، تانىپ - بىلگەندەر، ودان كەيىنگىسى – تال قارماعاندا عانا وقيتىندار، ودان تومەنگى ادامدار وقۋ كەرەكتىگى ويىنا كىرىپ تە شىقپايتىندار.
وقۋ - بىلىممەن قىرلانعان اقىل، قىرلاندىرىپ، تارتىپكە كەلتىرىلگەن گاۋھار تاسقا ۇقسايدى. گاۋھار ۇلكەن بولىپ، قىرى كوپ بولعان سايىن باعالى.
قۇر وقي بەرمەي، ءالسىن - ءالسىن ويدى قوزعاپ قويۋ كەرەك، پايدالانىلماي قالعان اقىلدى توت باسادى.
كوپ بىلگەن سايىن ادام ءبىلىم - تانىمعا تويىمسىز كەلەدى. ادام از بىلگەن سايىن وزىنە - ءوزى ريزا بولادى، توقكوڭىل كەلەدى.
ءبىلىم تالپىنساڭ قونادى. «يت مارجاندى نە قىلسىن»، - دەپ ۇلى اباي ايتقانداي، مارجاندى قاجەتسىنگەن ادام، ونى ىزدەپ تەرەڭگە بويلاي بىلگەن ادام تابادى. ال تەرەڭگە بويلاۋ ءۇشىن تالاپ كەرەك.
ءبىلىمى اقىلىنان كوبىرەك ادام، بىلىمىنەن تاياق جەيدى.
قۇجاتتا عانا بار جوعارى بىلىمنەن ورتاشا پايىم ارتىق.
بىرەۋلەردىڭ ويى مەن قولىنىڭ قالاي قيمىلداۋىنا ءوزىنىڭ عانا ەمەس، بۇكىل ادام بالاسىنىڭ تاعدىرى تاۋەلدى. ادامزاتتىڭ ءاربىر جاڭاشىل ىسكە باراردا وسى ارەكەتىم ەلىمە، ادامزاتقا قانشالىقتى ءتيىمدى، ول بۇكىلعالامدىق زيان اكەلمەس پە ەكەن دەپ ويلاعانى ءجون بولادى. شىن ءبىلىم، شىن عىلىم قاتىگەزدىككە الىپ بارمايدى. ساحاروۆتىڭ اتوم بومباسىن ويلاپ تاۋىپ، كەيىن ونىڭ ادامزاتقا كەلتىرۋى مۇمكىن قاسىرەتىن سەزىنگەندە بۇل تاپقىرلىعىنان باس تارتىپ، بۇكىل ءومىرىن يادرولىق كۇشتى ساياسي ويىنداردا پايدالانۋعا قارسى بولۋعا ارناۋى وسى ءتيىمدى ويلاۋدىڭ ناتيجەسى.
وقىعان، ەستىگەن جاقسى وي، پايدالى اڭگىمەلەردى تاراتا جۇرگەن ءجون، مەنەن باسقا ەشكىم بىلمەسىن دەۋ ورىنسىز. اعاش ساعان ءوزىنىڭ ساياسىن، جەمىسى مەن گۇلدەرىن بەرىپ تۇرسا، مەن عانا پايدالانامىن دەپ تۇبىمەن كوتەرىپ اكەتسەڭ – سولادى.
بولاشاق – بىلىمدە. جاقىن جىلدارى ادام بالاسى كەدەي مەن باي بولىپ ەمەس، ءبىلىمدى مەن ءبىلىمسىز بولىپ بولىنەدى. پەتر ءبىرىنشى 1714 جىلى ءبىلىم نەگىزدەرىنەن سۋسىنداپ الماعان دۆورياندارعا ۇيلەنۋگە تىيىم سالعان جارلىق شىعارعان.
ەگەر بىلىمگە ۇمتىلۋ، ءبارىن بىلسەم دەۋ – وزگەدەن ارتىق بولسام، اسىپ تۇسسەم دەۋ ءۇشىن عانا كەرەك بولسا، وندا ول بەكەرشىلىك.
ءبىلىم وقۋمەن عانا ەمەس، زەرەكتىكپەن دە كەلەدى. باعزى زامانداعى اقىندارىمىز بەن شەشەندەرىمىز سونىڭ دالەلى. ولاردىڭ كوبىنىڭ ءبىلىم - ساۋاتىنان گورى زەرەكتىگى، قيسىنى مەن ويلاۋ قابىلەتى، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى جوعارى بولعان.
ءاپسانا. سوكراتتىڭ شاكىرتى بولعان فيلوسوف اريستيپپوستىڭ قاسىنا ءبىر كىسى بالاسىن ەرتىپ كەلىپتى. فيلوسوفتىڭ بالا تاربيەسىمەن اينالىساتىنىن ءبىلىپ، وعان بىلگەندەرىن ۇيرەتۋدى سۇرايدى. "ارينە، - دەيدى فيلوسوف. ءبىراق بالانى شاكىرتتىككە العانىم ءۇشىن 1000 التىن سۇرايمىن!" بالانىڭ اكەسى شوشىپ: "نەمەنە؟! مىڭ التىن با؟! مىڭ التىنعا ءبىر قۇل ساتىپ الار ەدىم!" اريستيپپوس وعان: "ءيا، مىڭ التىنعا ءبىر قۇل ساتىپ الساڭ بولادى. ءبىراق ول كەزدە ۇيىڭدە ءبىر ەمەس، ەكى قۇلىڭ بولمايدى ما؟" دەپ جاۋاپ بەرگەن ەكەن.
سوربوننا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ماڭدايىنداعى جازۋ:
قۇدايدىڭ بەرمەگەنىن سوربوننا بەرە المايدى.
You Might Also Like
-
“وزىڭە سەنىمدىلىك نەدەن قۇرالادى”لۋيزا حەيدىڭ كەڭەسىجاعىمدى ويلاۋعا ۇيرەنۋ.
