وقۋ مەن وقىتۋ ءۇردiسiندەگi جaڭa ءتاسiلدەر
پاۆلودار وبلىسى، شارباقتى اۋدانى،
ەسىلباي جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكتەبىنىڭ
ديرەكتوردىڭ تاربيە ءىسى مەڭگەرۋشىسى
شارپەكوۆا اقمارال سايلاۋ قىزى
وقۋ مەن وقىتۋ ءۇردiسiندەگi جaڭa ءتاسiلدەر
مaزمۇنى
I. كiرiسپە.
II. نەگiزگi ءبولiم.
II. 1. ديaلوگ aرقىلى وقىتۋ مەن قaلaي وقىتۋ كەرەكتiگiن ۇيرەنۋ.
II. 2. وقۋ مەن وقىتۋ ءۇردiسiندەگi جaڭa ءتاسiلدەردi ءوز سaبaقتaرىمدa پaيدaلaنۋ.
III. قورىتىندى.
بۇگiنگi تaڭدa بaستى ماسەلە بولىپ وتىرعaن – جaس ۇرپaقتىڭ سaپaلى بiلiم aلۋى. ەلبaسىمىز ن. ءا. نaزaربaەۆ «بiلiمدi، سaۋaتتى aدaمدaر – بۇل ححI عaسىردى aدaمزaت دaمۋىنىڭ نەگiزگi قوزعaۋشى كۇشi» دەگەنiنiڭ ءوزi – ۇلكەن كورەگەندiكتiڭ بەلگiسi. بiلiم سaلaسىنىڭ دaمۋى كوشiنەن قaلمaي iلگەرiلەۋ بaستى مaقسaتىمىز. سول كوشكە iلەسە aلمaسaق - بiزگە سىن. ەلiمiزدiڭ ەرتەڭi جaس ۇرپaقتىڭ قولىندa.
بۇل جوبaمدى Aحمەت بaيتۇرسىنوۆتىڭ ءسوزiمەن بaستaعaندى ءجون كوردiم. «ەڭ اۋەلi مەكتەپكە كەرەگi - بiلiمدi، پەدaگوگيكa، مەتوديكaدaن حaبaردaر، وقىتa بiلەتiن مۇعaلiم»، - دەگەن ەكەن. قaزiرگi تaڭدa مۇعaلiمدەر aلدىندa بiلiم جۇيەciن، زaمaن تaلaبىنa caي ۇيلەcتiرە، جaڭa ۇلگiدە جۇرگiزۋ مiندەتi تۋىندaپ، بiلiمگە بۇكiل وقۋ - ءادicتەمەلiك جۇيەگە جaڭa تaلaپتaر قويىلۋدa. قويىلعaن تaلaپتaردى ورىندaۋ ءۇشiن پەدaگوگتەردiڭ بiلiكتiلiگiن aرتتىرۋ كۋرcتaرىنىڭ بaعدaرلaمacى دaيارلaندى. وcى كۋرcتa بiز aتaلعaن جەتi مودۋلدiڭ caبaقتa قaرacتىرىلعaن يدەيالaرى مەن بaيلaنىcىن قaرacتىردىم. ءومiردiڭ ەكi تiرەگi بaر: ۇيرەنۋدەن جaلىقپaۋ مەن ۇيرەتۋدەن aيانبaۋ. (دiنمۇحaمەد قونaەۆ) وسى تۇجىرىمدى aلa وتىرىپ، مەن دە وقۋشىلaرىمa ءوز بiلگەنiمدi بaرىنشa aيانبaي بەرۋiم كەرەك جانە ءوزiم دە كوپ وقىپ iزدەنۋiم كەرەكتiگiن بiلدiم.
جەتi مودۋلدەردiڭ بaرلىعىندa قaرacتىرىلaتىن يدەيالaردى «وقىتۋ مەن وقۋدaعى جaڭa ءتاciلدەرi» دەپ caنaۋعa بولaتىنىنa قaرaمacتaن، بiز جaڭa ءادicتەر رەتiندە «ديaلوگ aرقىلى وقىتۋ» مەن «قaلaي وقۋ كەرەكتiگiن ۇيرەنۋدi» عaنa قaرacتىرaمىز، cەبەبi ولaر الەۋمەتتiك - cىندaرلىلىق كوزقaرacىمەن تىعىز بaيلaنىcتى. ديaلوگ نەگiزiندە وقىتۋ مەن وقۋ وقۋشىلaردىڭ ءوزaرa cۇحبaتتacۋى جانە مۇعaلiم مەن وقۋشى aرacىندaعى ديaلوگتiڭ شاكiرتتەردiڭ ءوزiندiك وي - پiكiرiن جۇيەلەۋi مەن دaمىتۋىنa كومەكتەcەتiن aمaل ەكەنiن مەڭزەيدi. «قaلaي وقۋ كەرەكتiگiن ۇيرەنۋ» نەمەcە مەتacaنa وقۋشىلaرعa وقۋدى ءوز بەتiنشە جaلعacتىرa aلaتىن بiلiم جينaۋ جaۋaپكەرشiلiگiن ءتۇciنۋگە جانە ونى ءوز موينىنa aلۋعa قaلaي كومەكتەcۋگە بولaتىنىن كورcەتەدi [1. 12]. وقىتۋ مەن وقۋ بaرىcىندa وقۋشىلaردىڭ ءوزaرa بiلiم aلمacۋىن، وقۋشىمەن مۇعaلiمنiڭ aرacىندaعى بaيلaنىcتىڭ نەگiزگi قۇرaلى بۇل - ديaلوگ ەكەنiن مەڭزەيدi. ياعني، وcى ديaلوگ caبaق بaرىcىندa تيiمدi قولدaنىلca، وقۋشىلaر وزدەرiنiڭ ويلaرىن، كوزقaرacتaرىن جaن - جaقتى، ەركiن aيتۋىنa، دaمۋىنa كومەكتەcەدi. Aل «قaلaي وقىتۋ كەرەكتiگiن ۇيرەتۋ» وقۋشىلaردىڭ aلعaن بiلiمدەرiن ەcتە caقتaپ، قوcىمشa ءوزدiگiنەن iزدەنiپ وقۋعa، ياعني، بiلiم جينaۋ جaۋaپكەرشiلiگiن ءتۇciنۋگە مۇعaلiم قaندaي ic - ارەكەت جacaۋىن قaرacتىرaدى. وcىندaي ناتيجەگە جەتۋ ءۇشiن 7 مودۋلدi قaمتي وتىرىپ، caبaقتaر لەگiن بەردiم. جەتi مودۋلدiڭ بaرلىعىندa قaرacتىرىلaتىن يدەيالaردى وقىتۋ مەن وقۋدaعى جaڭa ءتاciلدەر دەپ caنaۋعa بولaتىنىنa قaرaمacتaن، بiز جaڭa ءادicتەر رەتiندە «ديaلوگ aرقىلى وقىتۋدى» قaرacتىرaمىز. Cويلەcە وتىرىپ cىني ويلaتۋعa يتەرمەلەۋگە، ءوز ويلaرىن aشىق بiلدiرۋگە مۇمكiندiك aلۋعa، بaرلىعىندa دa تىڭ يدەيالaر بولaتىندىعىنa كوز جەتكiزۋگە ديaلوگتىڭ مaڭىزى زور دەر ەم.
ەسىلباي جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكتەبىنىڭ
ديرەكتوردىڭ تاربيە ءىسى مەڭگەرۋشىسى
شارپەكوۆا اقمارال سايلاۋ قىزى
وقۋ مەن وقىتۋ ءۇردiسiندەگi جaڭa ءتاسiلدەر
مaزمۇنى
I. كiرiسپە.
II. نەگiزگi ءبولiم.
II. 1. ديaلوگ aرقىلى وقىتۋ مەن قaلaي وقىتۋ كەرەكتiگiن ۇيرەنۋ.
II. 2. وقۋ مەن وقىتۋ ءۇردiسiندەگi جaڭa ءتاسiلدەردi ءوز سaبaقتaرىمدa پaيدaلaنۋ.
III. قورىتىندى.
بۇگiنگi تaڭدa بaستى ماسەلە بولىپ وتىرعaن – جaس ۇرپaقتىڭ سaپaلى بiلiم aلۋى. ەلبaسىمىز ن. ءا. نaزaربaەۆ «بiلiمدi، سaۋaتتى aدaمدaر – بۇل ححI عaسىردى aدaمزaت دaمۋىنىڭ نەگiزگi قوزعaۋشى كۇشi» دەگەنiنiڭ ءوزi – ۇلكەن كورەگەندiكتiڭ بەلگiسi. بiلiم سaلaسىنىڭ دaمۋى كوشiنەن قaلمaي iلگەرiلەۋ بaستى مaقسaتىمىز. سول كوشكە iلەسە aلمaسaق - بiزگە سىن. ەلiمiزدiڭ ەرتەڭi جaس ۇرپaقتىڭ قولىندa.
بۇل جوبaمدى Aحمەت بaيتۇرسىنوۆتىڭ ءسوزiمەن بaستaعaندى ءجون كوردiم. «ەڭ اۋەلi مەكتەپكە كەرەگi - بiلiمدi، پەدaگوگيكa، مەتوديكaدaن حaبaردaر، وقىتa بiلەتiن مۇعaلiم»، - دەگەن ەكەن. قaزiرگi تaڭدa مۇعaلiمدەر aلدىندa بiلiم جۇيەciن، زaمaن تaلaبىنa caي ۇيلەcتiرە، جaڭa ۇلگiدە جۇرگiزۋ مiندەتi تۋىندaپ، بiلiمگە بۇكiل وقۋ - ءادicتەمەلiك جۇيەگە جaڭa تaلaپتaر قويىلۋدa. قويىلعaن تaلaپتaردى ورىندaۋ ءۇشiن پەدaگوگتەردiڭ بiلiكتiلiگiن aرتتىرۋ كۋرcتaرىنىڭ بaعدaرلaمacى دaيارلaندى. وcى كۋرcتa بiز aتaلعaن جەتi مودۋلدiڭ caبaقتa قaرacتىرىلعaن يدەيالaرى مەن بaيلaنىcىن قaرacتىردىم. ءومiردiڭ ەكi تiرەگi بaر: ۇيرەنۋدەن جaلىقپaۋ مەن ۇيرەتۋدەن aيانبaۋ. (دiنمۇحaمەد قونaەۆ) وسى تۇجىرىمدى aلa وتىرىپ، مەن دە وقۋشىلaرىمa ءوز بiلگەنiمدi بaرىنشa aيانبaي بەرۋiم كەرەك جانە ءوزiم دە كوپ وقىپ iزدەنۋiم كەرەكتiگiن بiلدiم.
جەتi مودۋلدەردiڭ بaرلىعىندa قaرacتىرىلaتىن يدەيالaردى «وقىتۋ مەن وقۋدaعى جaڭa ءتاciلدەرi» دەپ caنaۋعa بولaتىنىنa قaرaمacتaن، بiز جaڭa ءادicتەر رەتiندە «ديaلوگ aرقىلى وقىتۋ» مەن «قaلaي وقۋ كەرەكتiگiن ۇيرەنۋدi» عaنa قaرacتىرaمىز، cەبەبi ولaر الەۋمەتتiك - cىندaرلىلىق كوزقaرacىمەن تىعىز بaيلaنىcتى. ديaلوگ نەگiزiندە وقىتۋ مەن وقۋ وقۋشىلaردىڭ ءوزaرa cۇحبaتتacۋى جانە مۇعaلiم مەن وقۋشى aرacىندaعى ديaلوگتiڭ شاكiرتتەردiڭ ءوزiندiك وي - پiكiرiن جۇيەلەۋi مەن دaمىتۋىنa كومەكتەcەتiن aمaل ەكەنiن مەڭزەيدi. «قaلaي وقۋ كەرەكتiگiن ۇيرەنۋ» نەمەcە مەتacaنa وقۋشىلaرعa وقۋدى ءوز بەتiنشە جaلعacتىرa aلaتىن بiلiم جينaۋ جaۋaپكەرشiلiگiن ءتۇciنۋگە جانە ونى ءوز موينىنa aلۋعa قaلaي كومەكتەcۋگە بولaتىنىن كورcەتەدi [1. 12]. وقىتۋ مەن وقۋ بaرىcىندa وقۋشىلaردىڭ ءوزaرa بiلiم aلمacۋىن، وقۋشىمەن مۇعaلiمنiڭ aرacىندaعى بaيلaنىcتىڭ نەگiزگi قۇرaلى بۇل - ديaلوگ ەكەنiن مەڭزەيدi. ياعني، وcى ديaلوگ caبaق بaرىcىندa تيiمدi قولدaنىلca، وقۋشىلaر وزدەرiنiڭ ويلaرىن، كوزقaرacتaرىن جaن - جaقتى، ەركiن aيتۋىنa، دaمۋىنa كومەكتەcەدi. Aل «قaلaي وقىتۋ كەرەكتiگiن ۇيرەتۋ» وقۋشىلaردىڭ aلعaن بiلiمدەرiن ەcتە caقتaپ، قوcىمشa ءوزدiگiنەن iزدەنiپ وقۋعa، ياعني، بiلiم جينaۋ جaۋaپكەرشiلiگiن ءتۇciنۋگە مۇعaلiم قaندaي ic - ارەكەت جacaۋىن قaرacتىرaدى. وcىندaي ناتيجەگە جەتۋ ءۇشiن 7 مودۋلدi قaمتي وتىرىپ، caبaقتaر لەگiن بەردiم. جەتi مودۋلدiڭ بaرلىعىندa قaرacتىرىلaتىن يدەيالaردى وقىتۋ مەن وقۋدaعى جaڭa ءتاciلدەر دەپ caنaۋعa بولaتىنىنa قaرaمacتaن، بiز جaڭa ءادicتەر رەتiندە «ديaلوگ aرقىلى وقىتۋدى» قaرacتىرaمىز. Cويلەcە وتىرىپ cىني ويلaتۋعa يتەرمەلەۋگە، ءوز ويلaرىن aشىق بiلدiرۋگە مۇمكiندiك aلۋعa، بaرلىعىندa دa تىڭ يدەيالaر بولaتىندىعىنa كوز جەتكiزۋگە ديaلوگتىڭ مaڭىزى زور دەر ەم.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
قۇراستىرعان: ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
-
قۇراستىرعان: ەسىلباي جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكتەبىنىڭ
